Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe

Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe

(ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze)

Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/848 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie postępowania

upadłościowego

właściwość rzeczowa sądu

Sprawy o ogłoszenie upadłości rozpoznaje sąd upadłościowy w składzie trzech sędziów zawodowych. Sądem upadłościowym jest sąd rejonowy – sąd gospodarczy.

Sprawy w postępowaniu restrukturyzacyjnym rozpoznaje sąd

restrukturyzacyjny. Sądem restrukturyzacyjnym jest sąd

rejonowy – sąd gospodarczy.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej

VIII Wydział Gospodarczy dla spraw Upadłościowych i Restrukturyzacyjnych

właściwość wydziału

Sprawy upadłościowe i restrukturyzacyjne z obszaru

właściwości Sądu Okręgowego we Wrocławiu.

Sąd Rejonowy w Legnicy V Wydział Gospodarczy

właściwość wydziału

Sprawy ze stosunków cywilnych między przedsiębiorcami, w

zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej,

sprawy upadłościowe i restrukturyzacyjne z obszaru

właściwości sądów rejonowych w Głogowie, Jaworze,

Legnicy, Lubinie i Złotoryi.

rodzaje postępowań

• postępowanie upadłościowe

• postępowania restrukturyzacyjne

1) postępowanie o zatwierdzenie układu 2) przyspieszone postępowanie układowe 3) postępowanie układowe

4) postępowanie sanacyjne

Postępowanie upadłościowe podzielone jest na dwie fazy:

postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości i właściwe postępowanie upadłościowe.

Celem tego pierwszego jest rozstrzygnięcie, czy w danym stanie sprawy zachodzą przesłanki do ogłoszenia upadłości – uwzględniając wniosek o ogłoszenie upadłości, sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości.

W ramach tego drugiego realizowane są cele, o których mowa

w art. 2 Pr. Upadł.

Podobnie w przypadku przyśpieszonego postępowania układowego, postępowania układowego i postępowania sanacyjnego można wyróżnić dwie fazy: postępowanie o otwarcie danego postępowania i właściwe postępowanie.

Celem tego pierwszego jest rozstrzygnięcie, czy w danym stanie sprawy zachodzą przesłanki do otwarcia stosownego postępowania restrukturyzacyjnego – uwzględniając wniosek o otwarcie postępowania, sąd wydaje postanowienie o jego otwarciu.

W ramach tego drugiego realizowane są cele, o których mowa

w art. 3 Pr. Rest.

W przypadku postępowania o zatwierdzenie układu, dłużnik

występuje do sądu z wnioskiem o zatwierdzenie układu

zawartego w wyniku samodzielnego zbierania głosów

wierzycieli przez dłużnika bez uprzedniego udziału sądu.

zdolność upadłościowa, zdolność restrukturyzacyjna

Pojęcia „zdolność upadłościowa” oraz „zdolność

restrukturyzacyjna” nie są terminami języka prawnego, a

języka prawniczego.

„Upadłość ma na celu likwidację majątku upadłego i podział funduszów pomiędzy wszystkich wierzycieli. Stanowi ona egzekucję uniwersalną, w odróżnieniu od egzekucji singularnej prowadzonej według zasad kodeksu postępowania cywilnego. Podstawowym warunkiem ogłoszenia przez sąd upadłości jest posiadanie przez jednostkę, w stosunku do której wystąpiono z wnioskiem o ogłoszenie upadłości, tzw.

zdolności upadłościowej. Zdolność tę można porównać do zdolności sądowej, tj. zdolności osoby fizycznej, prawnej, a także organizacji dopuszczonych do działania na podstawie obowiązujących przepisów, do występowania w procesie jako strona (art. 64 KPC)”.

postanowienie SN z 18.03.1993 r., I CRN 121/92

Przepisy Pr. Upadł. i Pr. Rest. stosuje się do:

1) przedsiębiorców,

2) spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej,

3) wspólników osobowych spółek handlowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem,

4) wspólników spółki partnerskiej.

Przepisy Pr. Upadł. i Pr. Rest. stosuje się do:

1) przedsiębiorców,

2) spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, prostych spółek akcyjnych i spółek akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej,

3) wspólników osobowych spółek handlowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia

całym swoim majątkiem,

4) wspólników spółki partnerskiej.

Art. 8 KSH

§ 2. Spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą.

Art. 22 KSH

§ 1. Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi

przedsiębiorstwo pod własną firmą […].

Art. 86 KSH

§ 1. Spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez

wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego

zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną

firmą.

Art. 102 KSH

Spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą […].

Art. 125 KSH

Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na

celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą […].

Art. 151 KSH

§ 1. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być

utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu

prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Art. 300

KSH

§ 1. Prosta spółka akcyjna może być utworzona przez jedną

albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym,

chyba że ustawa stanowi inaczej.

„[…] możliwe jest co do zasady istnienie spółek akcyjnych, które nie działają w celu osiągnięcia zysku i nie prowadzą działalności gospodarczej, której celem byłoby przysporzenie zysku akcjonariuszom. Spółka akcyjna może bowiem powstać w każdym celu dozwolonym przez prawo, np. w celu charytatywnym”.

uchwała SN z 13.01.2006 r., III CZP 122/05

Przepisy Pr. Upadł. i Pr. Rest. stosuje się do:

1) przedsiębiorców,

2) spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, prostych spółek akcyjnych i spółek akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej,

3) wspólników osobowych spółek handlowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem,

4) wspólników spółki partnerskiej.

Przepisy Pr. Upadł. i Pr. Rest. stosuje się do:

1) przedsiębiorców,

2) spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, prostych spółek akcyjnych i spółek akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej,

3) wspólników osobowych spółek handlowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem,

4) wspólników spółki partnerskiej.

Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania

„profesjonalne” spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki.

Partnerzy ponoszą odpowiedzialność za ogólne – niezwiązane

z wykonywaniem wolnych zawodów – zobowiązania spółki.

Przepisy Pr. Upadł. i Pr. Rest. stosuje się do:

1) przedsiębiorców,

2) spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, prostych spółek akcyjnych i spółek akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej,

3) wspólników osobowych spółek handlowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem,

4) wspólników spółki partnerskiej.

Art. 491

Pr. Upadł.

1. Przepisy niniejszego tytułu stosuje się wobec osób

fizycznych, których upadłości nie można ogłosić zgodnie z

przepisami działu II tytułu I części pierwszej.

Nie można ogłosić upadłości:

1) Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego,

2) publicznych samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej,

3) instytucji i osób prawnych utworzonych w drodze ustawy, chyba że ustawa ta stanowi inaczej, oraz utworzonych w wykonaniu obowiązku nałożonego ustawą,

4) osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne, które nie prowadzą innej działalności gospodarczej lub zawodowej, 5) uczelni,

6) funduszy inwestycyjnych.

Przepisów Pr. Rest. nie stosuje się do:

1) Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego, 2) banków krajowych,

3) Banku Gospodarstwa Krajowego, 4) oddziałów banków zagranicznych,

5) spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, 6) firm inwestycyjnych,

7) zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji, 8) funduszy inwestycyjnych,

[…].

Wpływ postępowania upadłościowego na byt prawny spółki

Rozwiązanie spółki (osobowej/kapitałowej) powoduje m. in.

ogłoszenie upadłości.

W razie ogłoszenia upadłości spółki nie następuje jej likwidacja w trybie uregulowanym przez przepisy KSH, lecz prowadzone jest postępowanie upadłościowe zgodnie z przepisami Pr. Upadł.

W przypadku upadłości spółki jej rozwiązanie następuje

po zakończeniu postępowania upadłościowego, z chwilą

wykreślenia z rejestru. Wniosek o wykreślenie z rejestru

składa syndyk.

Spółka nie ulega rozwiązaniu, w przypadku gdy

postępowanie upadłościowe zostało zakończone w wyniku

zaspokojenia wszystkich wierzycieli w całości lub

zatwierdzenia układu albo gdy postępowanie upadłościowe

zostało uchylone lub umorzone.

Wszczęcie postępowania na wniosek

Postępowania uregulowane Pr. Upadł. i Pr. Rest. mogą być

wszczęte tylko na wniosek złożony przez podmioty określone

w ustawie.

Wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić dłużnik lub

każdy z jego wierzycieli osobistych.

Zabezpieczenie długu własnego

Zabezpieczenie długu cudzego

Wierzyciel hipoteczny/

zastawnik

Dłużnik hipoteczny/

zastawca

Dłużnik hipoteczny/

zastawca

Dłużnik

Wniosek mogą zgłosić również m. in.:

- każdy ze wspólników odpowiadających bez ograniczenia za zobowiązania spółki (w stosunku do spółek osobowych),

- każdy, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub

statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego

reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi

osobami (w stosunku do osób prawnych oraz osób

ustawowych).

Kim jest „każdy, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub

statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego

reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami”?

Nie tu ma znaczenia ewentualny wymóg reprezentacji

łącznej – obowiązek złożenia wniosku ciąży na każdym

reprezentancie samodzielnie. Przy tym wniosek złożony przez

jednego z członków zarządu w przypadku zarządu

wieloosobowego spółki i reprezentacji łącznej jest wnioskiem

pochodzącym od danego członka zarządu, a nie wnioskiem

samego dłużnika (spółki).

Czy prokurent jest osobą, która „na podstawie ustawy, umowy

spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i

do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi

osobami”?

„Obowiązanym do złożenia wniosku o upadłość dłużnika nie jest prokurent, albowiem, niezależnie od argumentu odwołującego się do podstawy powołania, prokurent reprezentuje dłużnika pro foro externo, ale nie prowadzi jego spraw”.

R. Adamus, Prawo upadłościowe. Komentarz

„Ścisłe powiązanie prokury z działalnością gospodarczą mocodawcy, nie zaś z jego osobą jako podmiotem prawa, powoduje, że z zakresu umocowania prokurenta wyłączone są czynności niemieszczące się w kategorii reprezentacji, czyli czynności z zakresu stosunków wewnętrznych przedsiębiorcy, należące do prowadzenia spraw”.

P. Janda, Prawo upadłościowe. Komentarz

W przypadku postępowania upadłościowego wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (upadłość konsumencka), zgodnie z art. 491

ust. 3 Pr. Upadł.

wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić tylko dłużnik, z

uwzględnieniem art. 8 i 9 Pr. Upadł.

Art. 8 Pr. Upadł.

1. Wierzyciel może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej, która była przedsiębiorcą, także po zaprzestaniu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru nie upłynął rok. Postępowanie toczy się według przepisów tytułu V części trzeciej.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do osób, które

przestały być wspólnikami osobowych spółek handlowych.

Art. 9 Pr. Upadł.

Wierzyciel może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości

osoby fizycznej, która faktycznie prowadziła działalność

gospodarczą, nawet wówczas gdy nie dopełniła obowiązku jej

zgłoszenia we właściwym rejestrze, jeżeli od dnia zaprzestania

prowadzenia działalności nie upłynął rok. Postępowanie toczy

się według przepisów tytułu V części trzeciej.

Wniosek o ogłoszenie upadłości banku albo spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej może zgłosić wyłącznie Komisja Nadzoru Finansowego albo Bankowy Fundusz Gwarancyjny.

Wniosek o ogłoszenie upadłości zakładu ubezpieczeń albo

zakładu reasekuracji może zgłosić tylko dłużnik albo

Komisja Nadzoru Finansowego.

Dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu (30) dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości (art. 21 ust. 1 Pr. Upadł.).

Jeżeli dłużnikiem jest osoba prawna albo osoba ustawowa,

obowiązek spoczywa na każdym, kto na podstawie ustawy,

umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw

dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub

łącznie z innymi osobami (art. 21 ust. 2 Pr. Upadł.).

W przypadku ustanowienia zarządu sukcesyjnego obowiązek

spoczywa na zarządcy sukcesyjnym. Jeżeli podstawa do

ogłoszenia upadłości wystąpiła przed ustanowieniem zarządu

sukcesyjnego, termin do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie

upadłości biegnie od dnia, w którym został ustanowiony

zarząd sukcesyjny. Zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości

przez zarządcę sukcesyjnego nie wymaga zgody osób, na rzecz

których działa zarządca sukcesyjny (art. 21 ust. 2a Pr. Upadł.).

Osoby, o których mowa w art. 21 ust. 1-2a Pr. Upadł., ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku w terminie określonym w ust. 1 lub 2a Pr. Upadł., chyba że nie ponoszą winy (art. 21 ust. 3 zd. 1 Pr.

Upadł.).

Osoby te mogą uwolnić się od odpowiedzialności, w szczególności jeżeli wykażą, że w terminie określonym w art.

21 ust. 1 lub 2a Pr. Upadł. otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu (art. 21 ust. 3 zd. 2 Pr.

Upadł.).

Osoby, o których mowa w art. 21 ust. 1-2a Pr. Upadł., nie

ponoszą odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o

ogłoszenie upadłości w czasie, gdy prowadzona jest

egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż

przedsiębiorstwa, na podstawie przepisów KPC, jeżeli

obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał

w czasie prowadzenia egzekucji (art. 21 ust. 5 Pr. Upadł.).

W przypadku dochodzenia odszkodowania przez wierzyciela

niewypłacalnego dłużnika domniemywa się, że szkoda

obejmuje wysokość niezaspokojonej wierzytelności tego

wierzyciela wobec dłużnika (art. 21 ust. 3a Pr. Upadł.).

„To na osobie odpowiedzialnej spoczywa ciężar dowodu, który sprowadza się de facto do ustalenia rzeczywistej wysokości szkody przez porównanie poziomu zaspokojenia, jaki zostanie osiągnięty, z tym, jaki byłby możliwy do uzyskania w sytuacji złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w odpowiednim terminie”.

A.J. Witosz, [w:] Prawo upadłościowe. Komentarz, red. A.J. Witosz

Art. 299, 300

KSH

§ 1. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się

bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie

za jej zobowiązania.

Art. 299, 300

KSH

§ 2. Członek zarządu może się uwolnić od

odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we

właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości

lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu

postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu

układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia

układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie

upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo

niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz

niewydania postanowienia o otwarciu postępowania

restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w

postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu

wierzyciel nie poniósł szkody.

Art. 299, 300

KSH

§ 3. Przepisy § 1 i § 2 nie naruszają przepisów ustanawiających dalej idącą odpowiedzialność członków zarządu.

§ 4. Osoby, o których mowa w § 1, nie ponoszą

odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie

upadłości w czasie, gdy prowadzona jest egzekucja przez

zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa,

na podstawie przepisów KPC, jeżeli obowiązek złożenia

wniosku o ogłoszenie upadłości powstał w czasie

prowadzenia egzekucji.

Postępowanie restrukturyzacyjne wszczyna się na wniosek dłużnika. W przypadku postępowania sanacyjnego, wniosek w stosunku do osoby prawnej może zgłosić również jej wierzyciel osobisty.

Przez wniosek należy tu rozumieć:

1) wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego,

2) wniosek o zatwierdzenie układu przyjętego w postępowaniu

o zatwierdzenie układu.

Postanowienia umowy zastrzegające na wypadek:

- złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub ogłoszenia upadłości,

- złożenia wniosku o zatwierdzenie układu lub zatwierdzenia układu,

- złożenia wniosku o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego, postępowania układowego, postępowania sanacyjnego lub jego otwarcia,

zmianę lub rozwiązanie stosunku prawnego, którego stroną

jest upadły/dłużnik, są nieważne.

Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości / Krajowy Rejestr Zadłużonych

Pr. Rest. weszło w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.

Przepis art. 5 Pr. Rest., którego termin wejścia w życie został

odroczony przez ustawodawcę do dnia 1 lutego 2018 r., a

następnie do dnia 26 czerwca 2018 r., przewiduje utworzenie

Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości. Rejestr

ten jednak do dziś nie został utworzony.

Na mocy przepisów przejściowych, do dnia utworzenia Rejestru, obwieszczeń, o których mowa w Pr. Upadł. i Pr.

Rest., dokonuje się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Obwieszczeń może dokonywać również syndyk, nadzorca

sądowy lub zarządca, składając, po ukazaniu się

obwieszczenia, do akt, dowód dokonania obwieszczenia.

np.

- postanowienie o ogłoszeniu upadłości obwieszcza się - o dacie złożenia listy wierzytelności obwieszcza się

- sędzia-komisarz zwołuje zgromadzenie wierzycieli przez obwieszczenie

- o dacie złożenia spisu wierzytelności i spisu wierzytelności spornych obwieszcza się

- postanowienie o otwarciu przyspieszonego postępowania

układowego obwieszcza się

Postanowienia, zarządzenia i dokumenty, które zamieszcza się w Rejestrze, do dnia utworzenia Rejestru, wykłada się w sekretariacie sądu, o czym należy uczynić wzmiankę na sentencji postanowienia z zaznaczeniem daty wyłożenia.

Pisma lub dokumenty, które składa się albo można złożyć w

postaci elektronicznej, do dnia utworzenia Rejestru, składa się

w postaci papierowej.

np.

- postanowienia oraz zarządzenia wydane w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości zamieszcza się w Rejestrze - postanowienia oraz zarządzenia wydane w postępowaniu upadłościowym zamieszcza się w Rejestrze

- postanowienia oraz zarządzenia wydane w postępowaniu

restrukturyzacyjnym zamieszcza się w Rejestrze

Czym różni się obwieszczenie od zamieszczenia w Rejestrze?

Każdy ma dostęp do danych zawartych w obwieszczanych w Rejestrze postanowieniach, zarządzeniach, dokumentach i informacjach.

Uczestnicy postępowania mają dostęp do danych zawartych

w zamieszczanych w Rejestrze postanowieniach,

zarządzeniach, dokumentach i informacjach.

Uchwalona przez Sejm i podpisana przez Prezydenta ustawa z dnia 6 grudnia 2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych – która wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2021 r. – zakłada uchylenie art. 5 Pr. Rest. i wprowadzenie art. 5a Pr. Rest.

Nowy przepis przewidywać będzie, że przez Rejestr rozumieć

należy Krajowy Rejestr Zadłużonych.