Aldona Maria Piwko
Sprawozdanie : Jubileuszowy XV
Dzień Islamu w Kościele katolickim
w Polsce
Sprawozdanie
Jubileuszowy XV Dzień Islamu w Kościele katolickim w Polsce
Aldona Maria Piwko
aldibeer@poczta.onet.pl Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Centralne obchody jubileuszowego XV Dnia Islamu w Koście-le katolickim w Polsce odbyły się w Auli Jana Pawła II Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Ze względu na rocz-nicę zmieniona została dotychczasowa formuła Dnia Islamu. Organi-zatorzy, a zatem ks. bp Romuald Kamiński przewodniczący Komitetu ds. Dialogu z Religiami Niechrześcijańskimi, Rada Wspólna Katolików i Muzułmanów oraz Instytut Dialogu Kultury i Religii Wydziału Teolo-gicznego UKSW, zwrócili szczególną uwagę na dialog oraz wzajemne poznawanie obu religii. Obchody jubileuszu, tej szczególnej inicjatywy w polskim Kościele katolickim, składały się z trzech części: sesji nauko-wej, uroczystej sesji piętnastolecia oraz modlitwy.
Uroczystość otworzył ks. bp Romuald Kamiński, witając przy-byłych gości, wśród których byli przedstawiciele ambasad państw mu-zułmańskich posiadających swoje przedstawicielstwa w Polsce, człon-ków gmin muzułmańskich oraz chrześcijan biorących udział w świecie dialogu. W swoim wystąpieniu ksiądz biskup podkreślił znaczenie co-rocznych spotkań z islamem organizowanych przez Kościół katolicki, bowiem inicjatywa polskiego środowiska jest obecnie dostrzegana tak-że poza granicami kraju. Ostatnie wydarzenia w Europie i na świecie nie sprzyjały pogłębianiu wzajemnych relacji, wręcz przeciwnie, stały się powodem do rozniecania agresji i złości w imię religii. Dlatego tak ważne jest nieustanne podejmowanie działania na rzecz wzajemnego budowania i pogłębiania prawdziwego braterstwa między chrześcija-nami a muzułmachrześcija-nami. Biskup mówił:
pierwszeń-462
stwo spraw duchowych nad materialnymi, w tym także warto-ści prawdziwego braterstwa wobec drugiego człowieka. Świat się bardzo w tym pogubił. Jesteśmy świadkami wojen, aktów terroru, ucisku, przemocy i profanacji świętości. Wszystko to staje się smutną drogą niejednego narodu i człowieka”.
Następnie w imieniu Wydziału Teologicznego słowo wpro-wadzające do licznie zgromadzonych uczestników skierował dziekan ks. prof. dr hab. Piotr Tomasik, przypominając interesującą i wielolet-nią historię spotkań dialogicznych katolików i muzułmanów.
Długa, bo ponad sześćsetletnia tradycja wspólnego zamiesz-kiwania ziem Rzeczpospolitej przez chrześcijan i muzułmanów jest dziedzictwem szczególnie pielęgnowanym przez wyznawców obu re-ligii monoteistycznych. Wzajemne współistnienie wielu rere-ligii – nale-ży bowiem pamiętać także o znacznej liczbie wyznawców judaizmu mieszkających w Polsce – wykształciło postawy otwartości na od-mienne wartości, obyczaje oraz kultury. Polska jako pierwsza w Eu-ropie zorganizowała w 1958 roku tydzień zbliżenia kulturalnego ze światem islamu. Był to element Projektu Wschód-Zachód, zapropo-nowany przez Konferencję Generalną UNESCO w New Delhi w 1956 roku. Wówczas Grupa Robocza tegoż Projektu uznała, że Polska jest krajem posiadającym w swej historii „intensywne obcowanie z muzuł-mańskim Orientem”1.
W latach osiemdziesiątych XX wieku podejmowane były pierwsze próby wprowadzenia dialogu katolicko-muzułmańskiego. Wówczas w nabożeństwach ekumenicznych brali udział przedsta-wiciele polskiego islamu: imam Warszawy Mahmud Taha Żuk2 oraz
imam muzułmańskich dyplomatów akredytowanych w Warszawie Nazim Barber3.
Ukoronowaniem działań dialogicznych było niewątpliwie ustanowienie Dnia Islamu i wprowadzenie go do kalendarza liturgicz-nego Kościoła katolickiego. Decyzją Konferencji Episkopatu Polski ob-chodzony jest od 2001 roku, zawsze 26 stycznia na zakończenie
Tygo-1 Por. M. Konopacki, Ludzka communio w doświadczeniu międzyreligijnym:
muzuł-manie w otoczeniu chrześcijan w Polsce, [w:] A. Zaborski (red.), Islam i chrześcijań-stwo: materiały sympozjum w Krakowie 12-14.04.1994, Kraków 1995, s. 141-142.
2 Imam Mahmud Taha Żuk był wieloletnim przewodniczącym szyickiego
ugrupowania religijnego, działającego w Polsce, o nazwie Stowarzyszenie Jed-ności Muzułmańskiej.
3 Por. E. Śliwka, Islam – dzieje, doktryna, obrzędowość, dialog z chrześcijaństwem,
[w:] tenże (red.), Dzień muzułmański. Pieniężnieńskie Spotkania z Religiami, Pie-niężno 1985, s. 13.
dnia Modlitw o Jedność Chrześcijan. W liście pasterskim Dialog –
zada-nie na nowy wiek biskupi napisali:
„Chcemy – poprzez wprowadzenie corocznego Dnia Modlitw Poświęconego Islamowi, obchodzonego 26 stycznia, zapewnić z naszej strony duchowe wsparcie dla dojrzewania wewnątrz islamu tych tendencji, które są zgodne z wolą Bożą oraz kształ-tować wśród nas zrozumienie i szacunek dla tych naszych
młodszych braci, którzy szczerze szukają i chcą (...) być
posłusz-ni Bogu”4.
Organizatorem obchodów tego Dnia jest Komitet ds. Dialogu z Religiami Niechrześcijańskimi będący częścią Rady ds. Dialogu Mię-dzyreligijnego Konferencji Episkopatu Polski. Pomocą służą również członkowie Rady Wspólnej Katolików i Muzułmanów.
Komitet podejmuje zagadnienia o charakterze dialogicznym oraz opracowuje i przygotowuje nowe inicjatywy, dążące do owoc-nego porozumienia między różnymi religiami niechrześcijańskimi, wśród których znajduje się także islam. Organizatorem Komitetu do Spraw Dialogu z Religiami Niechrześcijańskimi był z upoważnienia abp. Stanisława Gądeckiego prof. Eugeniusz Sakowicz5.
Pierwszym przewodniczącym Komitetu został bp Tadeusz Pi-kus. Będąc propagatorem dialogu międzyreligijnego, nieustannie przy-pomina:
„Trzeba jednak pamiętać, że dialog nie może zastępować misji głoszenia Chrystusa, ale powinien jej towarzyszyć. Celem każdej religii jest zbawienie wiernych, dlatego ważne jest głoszenie Sło-wa Bożego, ale z uwzględnieniem wolności sumienia innych”6.
Od 2007 roku przewodniczącym Komitetu jest bp Romuald Ka-miński. Współorganizatorem centralnych obchodów Dnia Islamu jest także Rada Wspólna Katolików i Muzułmanów. Zasiadają w niej ka-tolicy i muzułmanie, którzy pragną ukazywać elementy wspólne obu wielkich religii monoteistycznych. Rada posiada dwóch współprze-wodniczących, reprezentujących obie religie.
4 Dialog – zadanie na nowy wiek. List Episkopatu Polski, Częstochowa 28
listopa-da 2003, „Biuletyn Ekumeniczny”, nr 4, 2004, s. 107.
5 Por. Akta Konferencji Episkopatu Polski 2003, nr 8, Warszawa 2003, s. 81.
6 Wypowiedź ks. bp. T. Pikusa podczas dyskusji nad książką A. Rollina,
Is-lam, chrześcijaństwo i Zachód, Kraków 2004, na Targach Wydawców Katolickich
464
Sesję naukową moderował o. dr hab. Ireneusz Ledwoń OFM, prof. KUL. W tej części zostały wygłoszone trzy referaty, podejmujące aktualne tematy dotyczące islamu zarówno w Polsce, jak i na świecie. Pierwszy zabrał głos dr Artur Konopacki z Uniwersytetu w Białymsto-ku. Jego wystąpienie zatytułowane było: Muzułmanie w Polsce –
ostat-nie wydarzenia. Status prawny a zdarzenia ksenofobiczne. Prelegent
omó-wił główne problemy, z którymi boryka się polska społeczność islamu. Jednym z najważniejszych jest brak aktualizacji ustawy regulującej re-lacje między muzułmanami a Rzeczpospolitą. Inne problemy trapiące w ostatnim czasie polskich muzułmanów to akty wandalizmu: wybi-cie szyb oraz podpalenie drzwi w meczewybi-cie Gdańsku, a także zniszcze-nie elewacji zabytkowego meczetu w Kruszynianach. Poruszono także kwestię innych zachowań ksenofobicznych, do których należy „akcja boczek”, polegająca na wysyłaniu wieprzowiny do meczetów i domów modlitwy w Polsce, aby zanieczyszczać te miejsca, a w konsekwencji doprowadzić do zaniechania kultu muzułmańskiego. Zachowania te wyraźnie pokazują jak nikły jest stan wiedzy o islamie w polskim spo-łeczeństwie.
Drugim prelegentem był Bogusław Zagórski z Collegium Ci-vitas, który mówił na temat: Kalifat – ISIS – państwo muzułmańskie? W swoim wystąpieniu autor nakreślił historię państwowości muzuł-mańskiej oraz relacje społeczności islamu wobec innowierców. Bogu-sław Zagórski wskazał na koraniczne podstawy owych relacji, wskazu-jąc także na łamanie przez zwierzchników ISIS szariatu. Zgodnie z Ko-ranem mniejszości religijne winny być otoczone ochroną. Ponadto pre-legent zwrócił uwagę na problem niewolnictwa, a także zmuszania do przyjmowania religii. Takie akty nie mogą być określane mianem mu-zułmańskich, stoją bowiem w sprzeczności z nauczaniem religijnym. W konkluzji Bogusław Zagórski podkreślił, że ISIS nie jest państwem muzułmańskim, gdyż jego działalność stoi w sprzeczności z naucza-niem Bożym. Zatem jest to organizacja terrorystyczna i heretycka, pod-ważająca zasady etyczno-moralne islamu.
Jako ostatnia w części naukowej głos zabrała dr hab. Agata Na-lborczyk z Uniwersytetu Warszawskiego; podjęła ona temat:
Muzuł-mańskie reakcje na tzw. Islamskie Państwo. W swoim wystąpieniu
uzupeł-niła wypowiedź poprzednika. Podstawowy problem w relacjach z is-lamem polega na braku jednego autorytetu religijnego, odpowiedzial-nego za wspólną i obowiązującą całą ummę interpretację Koranu, we wszystkich jego aspektach: religijnych, prawnych, cywilnych, społecz-nych i międzynarodowych. Autorka zwróciła szczególną uwagę na re-akcje świata muzułmańskiego oraz jego przywódców na działania ISIS.
Niewątpliwie wydarzeniem bezprecedensowym było wysto-sowanie listu do Abu Bajra al.-Baghdadiego pod którym podpisało się 126 czołowych myślicieli świata muzułmańskiego. List zawiera 17 stron, na których dokładnie omawiane są błędy w postępowaniu sa-mozwańczego kalifa. W konkluzji sygnatariusze listu stwierdzają, że nie ma on prawa posługiwać się tytułem kalifa. Upominają al-Baghda-diego: „Źle zinterpretowałeś islam jako religię przemocy, brutalności, morderstw i tortur. To ogromny błąd i obraza islamu oraz muzułma-nów na całym świecie”. Agata Nalborczyk omówiła także karykatury wyśmiewające działalność ISIS, publikowane w różnych mediach, tak-że muzułmańskich.
Po krótkiej dyskusji, uczestnicy udali się na przerwę oraz obiad, po którym rozpoczęła się jubileuszowa sesja piętnastolecia Dnia Islamu w Kościele katolickim. Części tej przewodzili członkowie Rady Wspól-nej Katolików i Muzułmanów: dr hab. Agata Nalborczyk oraz dr Ar-tur Konopacki. Także w tej części omówione zostały dokonania ostat-nich piętnastu lat w relacjach Kościół – islam w Polsce. Historię spo-tkań z muzułmanami omówił w referacie zatytułowanym 15 lat Dnia
Islamu w Kościele katolickim w Polsce. W służbie nauczania II Soboru Waty-kańskiego ks. dr Adam Wąs, reprezentujący KUL. Jako drugi zabrał głos
Jego Ekscelencja Mufti Tomasz Mickiewicz, wygłaszając referat zatytu-łowany Recepcja Dnia Islamu w Kościele katolickim w Polsce wśród
muzuł-manów. Mufti zwrócił uwagę na konieczność podejmowania coraz
bar-dziej dynamicznych badań nad dialogiem, także dialogiem teologicz-nym między obiema religiami. Na zakończenie sesji o swoich osiągnię-ciach na płaszczyźnie dialogu międzyreligijnego opowiedzieli przed-stawiciele muzułmanów ze Śląska oraz dr Mariola Kozubek reprezen-tująca Uniwersytet Śląski, w referacie Doświadczenia i rezultaty obchodów
Dnia Islamu w Katowicach.
Obchody jubileuszu zakończone zostały krótką Liturgią Słowa oraz modlitwą. Podobnie jak to miało miejsce w latach ubiegłych od-czytane zostały fragmenty Pisma Świętego oraz Koranu, a następnie każda ze wspólnot modliła się zgodnie ze swoimi obrzędami w obec-ności współwierzących w Jednego Boga. Właśnie taka idea przyświeca-ła twórcom Dnia Islamu w Kościele katolickim – być razem, by się mo-dlić, być świadkami modlitwy wyznawców tego samego Boga.
zbroj-466
ne w krajach muzułmańskich7. Modlitwy w intencji pokoju oraz
współ-działanie razem z wyznawcami islamu są organizowane w wielu świą-tyniach katolickich w Polsce: Warszawie, Pieniężnie, Krakowie i Lubli-nie oraz OlsztyLubli-nie. Gromadzą wyznawców Boga Jedynego na modli-twie oraz na gruncie kulturalno-naukowym.
Dzień Islamu ma charakter konferencyjno-modlitewny. W Pol-sce zazwyczaj nie dostrzega się niechęci wobec wyznawców islamu, głównie z powodu małej liczby wiernych Allaha. Jednak społeczeń-stwo polskie posiada małą wiedzę na temat doktryny oraz struktury islamu. Dlatego święto islamu w Kościele ma głównie wymiar eduka-cyjny oraz ekumeniczny. Polska powinna być wzorem, za którym po-dążyć winny inne Kościoły lokalne Europy. Kościół katolicki jest auto-rytetem potrafiącym łagodzić zadrażnienia w społeczeństwach.
7 Por. M. Danielewski, IV Dzień Islamu w Kościele katolickim, „Biuletyn
Ekume-niczny”, nr 1, 2004, s. 110-112.
