dr hab. Gra?yna Maroszczuk Uniwersytet Sl4ski
Instytut Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneus za opackiego
Recenzja rczpravfY doktorskiej Pani mgr Lucyny Rog6z pt. Dzieciristwo po Jalcie
-
poetyka i aksjologia w kontekicie porskiej riteratury wsp6lczesnei
Przedstawiona
w pracy Lucyny Rog62 interpretacja poetyckiej i
prozatorskiej
tw6rczoSci Aleksandra Jurewicza, Pawla Huelle, Adama Zagajewskiego, Stefana Chwina,
poet6w pokolenia ,,utodzonych po
Jalcie"-
cieszyz dw6ch
przede wszystkim powod6w.Najpierw dlatego, ze stanowi pr6bg odpowiedzi na zagadnienie, szeroko omawiane w pracach literaturoznawc6w, wci42
jednak
problematyczne, zwiEzarTez
literack4 reakcj4 polskich tw6rc6wna
opresyjne doSwiadczenia powojennejhistorii i polityki. po
drugie, zbiorem anahz,kt6re otrzymujemyw
tej pracy rzqdziklucz biograficzno-
geograftczny, pozwalajEcyna
ogl4dmigracji
poet6w pod postaciq wa2nych doSwiadczeri egzystencjalnych,jak
pisze Doktorantka:,,w relacji
pomigdzy czlowiekiemi
miejscem,,(s. 7). we
wstgpie Autorka dysertacji zapowiada. ze interesujEje
topografie,a
zatem r6ane sposoby zapisywania miejscw
kulturze(s' 6).
Rozwahanaw
rozprawie koncepcja miejsci
przestrzeni,tak
istotna dla samopoznanialub
poznania innych, pozwala na tworzeniei
rozumienie siebiew
interakcji zprzesttzeniE ,,uttaconq", ,,natz}con4,', ,,poruszon4,,, zawsze ptzynoszqc4
sytuacjg egzystencjalnego zawieszenia. Zasadnicze wrazenie,jakie
towarzyszy lekturzetej
pracyi
trwa po jej zakonczeniu, to
przeSwiadczenie o
umiejgtnoSciach porz4dkuj4cych i
analitycznych Autorki, o
szetokiej palecie kontekst6w, jakie
uruchamia Doktor.antka przy
badaniu rozmaitych obszar6w wybranych tekst6w literackich. Praca ma
przejrzysty uklad
kompozycyjny' Od klarownego tytulu
poczqwszy, jasno okreSlaj4ce go
zawartosi pracy, ptzez
wyrazisty podzial na pigi
zasadniczych czgsci, po
precyzyjnie wyodrgbnione podrozdzialy,
kt6rych wieloSi I nazw
dajq obraz zarSwno umiejgtnej problematy zacji zagadnienia, jak jego
wielostronnego ogl4du. W introdukcji kolejnych
rozdzialow przedstawiono wpierw
szkic
og6lny o
obecnoSci i
wazkoSci takich kategorii, jak:
to2samoS6, migracje, pamigi,
dyskurs
kategorie przesttzeni (malej ojczyzny r
przestrzeni nowej, ,,branej w
posiadanie wyobraZni
aftysty"), stanowi4cych istotne tLo, nakt6re nastgpnie rzutowane sQ indywidualne rozwi4zanra
w
obrgbie utwor6w cztercchpoet6w, badanych pod k4tem wlaSciwej im poetykii
aksjologii.Zarazem'
juL w tltule, klasyfikuje Doktorantka
zajmujqc4j4
tw6rczoSijako tg,
kt6ra zaznacza ,,pigtnemJalty" (s.g)
biografie pisarzy,ktorzy
poszukuj4 wartosci ,,odtwaruajqfamilijne
genealogie,by lepiej
zrozumie(, siebiew
procesach history cznychi
odnale1cwartosci trwate, niedostrzegane
w
otaczajEcej rzeczywistoSci" (s.g).
pani Lucyna Rog6z wswoim
badawczym postgpowaniustosuje
rozmaite metodologie- od semiotycznych i strukturalnych
paradygmatSw, przez kategorig ,,miejsca
autobiograftcznego,, (termin
Malgoruaty czermifskiej) i badari inspirowanych zwrotem
topograficznym auto/bio/geolgrafii(E. Rybickiej),
zgodniez ktorq zycie jest postrzegane jako
szereg
sekwencji
czasoprzestrzennych.Autorka wychodzi od metody
historycznoliterackiej, zachowuj4cejrygory wywodu,
wpisuje poetykgutwor6w w
artystyczne strategie, Sledzi ,,gesty semantyczne", okreSlaj4ce SwiadomoSi generacji,by
zaproponowa6 wlasn4 lekturgi
interpretacjg'
Ale niew4tpliwym walorem tej
pracyjest
perspektywa wychodz4ca
pozaprezentowane metodologie ku doSwiadczeniu egzystencjalnemu migranta, jego poznaw czych poszukiwan,
idiosynkrazji i uwiklari w liczne
sprzecznosci,jakie stawia
przed, nimrueczywistoS6. Po wyczetpuj4cym sprawozdaniu zkluczowych termin6w stosowanych przez
Doktorantkg, od podstawowej terminologii slownikowej
d.otycz1cej ,,dzieciristwa,,w
badaniach psychoanalizy,po
szczeg5loweujgcia:
Matgorzaty Czermiriskiej ,,pokolenie urodzonychpo
Jahcie"(s. 7) i Boleslawa Hadaczka ,dzieci
pojaltariskie,,, nastgpuje
om6wienie historyczno-politycznych kontekst6w zwiqzanych z
Jaltq, zmianami granic i
konsekwencjami tej
zewngtrznej sytuacji w
postaci ruch6w przesiedleri czych. Wychodz4c
zatem w pierwszej czgsci od
osadzenia przedmiotu w
kontekstachhistorii i polityki
ptzechodzi
Autorka do wznaczenia
glSwnych kierunk6w interpretacyjnych.W
rczdziale drugim dysertacji W lcrggustrategii
artystycznych sigga Doktorantkado
wykladni pojgcia zaproponowanegoprzez
Edwarda Balcerzana:,,Dla pokolenia
>urodzonychpo
Jalcie<, tw6rczoSd stala sig strategi4, sztuk4 ocalenia pamigci, sztuk4 przekazamaprawdy,
sztuk4 gryo swiadomosi og6lu, umiejgtnosci4 pokonywania i przekonywania, d4zeniem do
urzeczywistnienia SciSle okreSlonych cel6w"
(s. a8). Inspirowana badaniami poznat'rskiego
uczonego perspektywa ogl4du
tw6rczoSci Chwina,
Zagajewskiego, Huelle,
Jurewicza;
zastosowana zostala gl6wnie do wyczerpuj4cego opisu
kilku
strategii zaproponowanychw
pierwszym rczdziale pracy. Doktorantka konstatuje dalej: ,,Wpojaltafskim
glosie strategia attystycznaprzyjmuje t52ne
postaciem.in. strategii
Swiadka,strategii
tozsamoSciowej, strategii narracji migracyjnych, strategii sztuki pamigci, strategiiretoryki
rzeczy,, (s. ag).Funkcja
tych
wskazan interpretacyjnychnie
zostala ograniczonajedynie do
zdawkowych, og6lnikowychformul,
ale wyzyskana mery'torycznie. Spotykaj4c artyst6ww
przekrojo!\rymdla ich tw6rczolici
temacie ,,dziecifstwapo Jatcie"
wyinterpretowuje autorka kwestie:historyczne, tozsamosciowe, psychologiczne, eksponuj4c zdecydowanie
znaczenie ,,dziecifstwa"w
tworzeniumatrycy
czytania Swiataw zyciu
doroslym artyst6w.W
tym wypadku chodzi o dzieciristwo naznaczone traum4 wygnania ztowarzysz4cymmu poczuciem degradacji, instrumentalizacjii wykluczenia. Czylamy w
podrozdziale pierwszym: ,,W
strategii Swiadka uksztaltowal sig
obraz czlowieka jako
przedmiotu historii -
jednostki
wrzuconej
w
pieklo wygnaniai
wykorzenienia, wyobcowania, jednostki osaczonej zewsz*d.przez okropnoSci
Bestii Historii" (s.
a9).W
podrozdziale
drugiffi,w kt6rym z uwagi na
czgstotliwosi odwolari
charakteryzujqcychfigurg migracji (tak2e w znaezeniu sytuacji
naracyjnej)
patronuje RyszardNycz,
znajdujemykolejny
komentarz: ,,Dosigga nas dluga tgkaptzeszloSci, kt6ra okazuje sig aktywniei
realnie obecnaw
tercLniejszoSci, determinuj4ca (stygmatyzuj4ca) nasze przyszle dzialaniai
otwarta, takze opornie podatna na zmiany. JeSli szukad warunk6w'w
kt6rych odzyskuje znaczenie, do glosu dochodz4, bior4w
posiadanie nasze dawne traumy, l<tzywdy, wstydy iuzale2nienia, nad kt6rymi panuje wladzaprzeszLo1ci, ktSta niczym poglosminionych
zdarzeh, zald6ca percypowanie rzeczywrstoSci[...]
(s. 50).Fragment
ten
zapowiada, 2e dostaniemytu zbi6r
interpretacji
d,otyczqcych ,,opowiesciw
ruchu", zwi4zanych z migracj4, odpowiadaj4cej doswiadczeniom konkretnym i
toZsamoSciowym Polak6w, skazanych przez interwencje
Historii
do przemieszczania sigw
czasie
i
przestzeni' Przywola6 tu wypada konstatacje Ryszarda Nycza, kt6ry sygn arizuje, Le6w ruch historyczny uchwycony w ramy nanacji, wiEze sig
zawszez
opresyjnym doswiadczeniemhistorii,
do6wiadczeniem dodajmy,kt6re
powracawypafiym.
Ciekawie przedstawia sig podrozdzial trzeci,w kt6rym
Pani Magister poszukuje stycznych migdzy sytuacj4migracji, a jej
nanacyjn4 wyktadni4. Pruywolanew
wywodzie i odnotowane w
przypisach podrozdziaLu lJizeciego odniesienia do prac
antropolog6w z
Centrum Badari
Dyskurs6w
Postzaleznosciowych:Hanny Gosk czy Doroty Korodziejczyk,
sprzyjaiqinterpretacji praktyk narracyjnych, opisuj4cych sytuacjg migranta, z nachyleniem
autobiograficznej opowiesci
ku
odczuciom ,,irmosci,,, ,,gorszosci,,. Symptomy te potwierdza nanacyjny ,,anamorfrzm" dokumentowany w tekstach migrant6w: ,,Migracja stanowi jedno z najwazniejszych doswiadczen egzystencjalnych czlowiekaXX wieku.
Jako, zeczgsto bpvala wymuszana okolicznoSciami politycznymi czy ekonomicznymi, niechcianai
narzucona, wigcopowieSi na jej temat zyskiwala mroczne
zabarwienie
przekazu traumatycznego zewszystkimi tego
nastgpstwami:lukami i niedopowiedzeniami w kwestiach
trudno
v'ryrazalnyeh, nie maj4cych wzor6w
opowiadalnoSci.t...] Pr6ba znanatywrzowania
doSwiadczenia migracyjnego to pr6ba stworzenia opowieSci wielowarstwowej, hybrydycznej,,
(s' 51)' Kwestie te uszczegSlowione zostanq w
rozdziale Migracje,
gdzie przewuzy refleksja o
charukterze typologicznym, pozwalajEca na
wyr6znienie migracji
opartych na
kryteriach
czasowych' Swiatopogl4dowych, ekonomicznych. Uwagi typologi zujqce zagadnienie migracji
dowodz4 rzetelnie odrobionej kwerendy bibliotecznej i
maj4 te
zaletg, ze wyposazone zostaly
w tlo z
zakresuhistorii,
antropologii literaturyi socjologii. Znajdziemy tu
odwolania do
ustaleri
takich
badaczy,jak
DanutaMostwin i Hanna Gosk. W
przypisach dyserlacji
przywolani zostan4 Autorzy
redagowanego ptzez
badaczkg tomu Narracje
migracyjne w
literaturze
polskiejXX i XXI
wieku. Publikacja ta stanowi bowiem istotny punkt odniesieriDoktorantki, korzystaj?cej z pomie szczonych tam uwag terminolog icznych,
systematyzuj4cych i
reinterpretuj4cych aktualny
stan badari
zwi4zany z
interesuj EcE jq
problematyk4. Co dla pracy wazne, dobrze podbudowan e
teorctycznie s4 takze samodzielne
i
reinterpretuj4cychaktualny
stanbadari
zwi4zanyz
interesuj EcEjq
problematyk4. Co dla pracy wazne, dobrze podbudowane
teorctycznie s4 takze samodzielnemikroanalizy. W podrozdziale zatyttil.owanym Mieszkaricy sygnalizuje
Autorka podpowiadan4w pracy
Hanny Gosk, wprowadzonEpnez
MarcaAugd
koncepcjg ,,nie-
miejsca",
w
rozpoznaniach Pani Magister, przydatnq przed,e wszystkimw
badaniach nadmigracyjnym
charakterem wsp6lczesnejkultury. To
interesujqcytrop.
Odnoszg jednak wtaaeme,2e w tej czgsci pracy Pani Lucyna Rog62 chgtniej
systematyzuje poezjg Zagajewskiego, Chwina, Jurewicza, Huellei
chgtniej nawi4zujedo
ustaleri poprzednik6w, obficie relacjonuj4cich
interpretacje,niz
proponuje odczytania wlasne. Jakby nie do kofca ufala sobie jako interpretatorceliryki
PaniMagister
podqzawskazanymi przezpoprzednik6w drogami analizy, juLto rozbudowuj 4c sygnalizowane wczeSniej konteksty czy toklasyfikuj4c,wedle przyjqtej w stanie badari taksonomii.
Rozbudowanietego w4tku, wydaje
sig uzasadnione,tym
batdziei, 2ew
kategoriitej
zawiera sig wskazanie na to, co lyczy kreacjg bohater6w konstruowanychw
czterech odrgbnych systemach poetyckich.pani
MagisterpodkreSla, 2e miejsce bgdzie
tu
,,punktem wyjScia dla kreowanych postaci,,w
zal<reslonej tematem tw6rczoSci poet6w (s.66).
Dodadw tym
miejscu wypada, ze postaci te pozostaj4 zawszew
sytuacji egzystencjalnego zawieszenia, przeciwstawnego prze1ywania emocjiw
stosunku do tego samego miejsca, a
tej
kwestii poSwigcaAutorka
znakomrt4 czgS6 swoich tozwa2an. Poza cytowan4w
pracy publikacj4 zwart1 ( przypis 45) moana siggn46 do innych przeklad6w prac badacza publikowanychw
,,TekstachDrugich"
(2004z
8)w
tlumaczeniu AdamaDziadka. W
czgsci czwarteii
piqtej rozdzialu, kt6re sygn alizuj4 ogl4d problematykiprzesiedlericzej
w perspektywie pamigci i ,,retoryki rzeczy,, znajdziemy sygnaly,
zapowiadajqce, 2e mamy
tu do
czynieniaz
problematem,kt6ry ze swej natury
sprzyja punktowaniu traumatyzuj}cych moment6wbiografii. Mowa tu
migdzyiruiymi o
pamigci mitologizuj4ceji
scalaj4cej ocalale strzgpy wspomnieridzieciristwa
zwiqzanez
figurq nostalgii wpisanej w literack4 refleksjg Zagajewskiego (fragm ent Spr6buj opieway okaleczonyiwiat),
Stefana Chwina (rozdziaN Nigdy nie jechalem do Lwowa) czy pawLaHulle.Interesuj4co pisze Autorka o ,,intensywnym odczuwaniu
materialnoSci,,,dookreSlaj4cej problematycznl, budowan4 od podstaw tozsamoS6 bohater6w. pani mgr Rog62 niespiesznie,
za to przekonywuj4co buduje wyw6d na temat
obecnoSci rzeczy w
anahzowanych utworach, migdzy innymi przez pryzmat typologii
zaproponowanej w
badaniach Przemyslawa Czaplinskiego, stymuluj4cych rczpoznania Doktorantki na
temat
doSwiadczenia wykorzenienia, bolesnej nieoczywistoSci nowego miejsca
zamieszkania,
refleksji kluczowych dla ,,literatury maloojczyhnianej". Ciekawie prezentuj4 sig rozwa7ania
natury temporalnej r metafrzycznej w
podrozdziale Widome znaki lcruchoici naszego istnienia,
poSwigconym kwestii
,,uwiklania w
rzeczy" w
prozie Stefana Chwina.
praca ma
dobrze
przemy(;lany uklad, pozwalajqcy potencjalnemu czy-telnikowi, nawet nie najlepiej
przygotowanemu
do odbioru
analizowanych tekst6w,nie tylko
oswoidsig ze
specyfik4 materialu badawczego, alei
Sledzii drogg mySlow4Autorki,
pod4?ac wyznaczonym pruez ni4tropem' Pozwala
zarazemna
systematyczne wglgbianie sigw
labiryntowe, wla5ciwie palimpsestowe nawarstwienia znak6w, spoSr6d kt6rych wszystkieniemal
okazujqsig wazne, zetylko
ogl4d niespiesznyi
uporz4dkowany,m6gl podoiai
interpretacyjnemu wyzwaniu.Interesuj4co przedstawia sig tu refleksja dotyczqca prozy Chwina w podrozd ziale Znaki czasLt
-
rzeczy historyczne (palimpsest),w ktorym Autorka
sygnalizuje: ,,Rzeczy pozostawione nastgpnemu pokoleniu,jako niemi
Swiadkowie minionego,s4 swoistym
komunikatem.M6wi4
jednakzenie tylko o
poprzednikach,ale funkcjonuj1
takzejako nowe
istnienia.Przedmiot bowiem, kt6ry przechodzi
w
inne rgce, nie jest juZ tym samym przedmiotem 1...].Zadaniem kolejnych
jest
podjgcie pr6by odczytywania owejhistorii,
kt6remuto
procesowi towarzyszy r6wnoczesne dopisywanie historii nowej, wlasnej. W ten spos6b Slady narastajq,, aich
odczytywanie przytSwnac mohnado
odkrywania kolejnych warstw palimpsestu[...]
Wydaje sig, ze Chwin traktuje rzeczy wla5nie
jako
swoiste palimpsesty[...],,
(s. 13g-139) .Eksponuje
Autorka
dysertacji charaktertej prozy wyczulonej tak na
konkretne,jak i
symboliczne
sensy rzeczy. Taki uklad pracy
prezentuje rozrastaniesig
interpretacji, wchodzeni ew
corazto
bardziej szczeg6lowe obszary, odczytywan ez
nwagq, by nieuronii
nrazego waznego dla widzenia caloSci, ale co niebezpieczne, nie nadinterpretowad sygnal6w,
kt6re chwin
stosujew
opisach historycznychmiejsc,
,,(po)niemieckich przedmiot6wi sprzgt6w"
kondensuj4c sensy my6leniapoprzez rzeczy. Dowodzi to uporz4dkowania
wywodu, pokazuje, 2e Pani Rog6z
konsekwentnieprowadzi refleksjg
analityczno- interpretacyjnl, rczwrjajqciq i potwierdzaj4c w
kolejnych segmentach nowymi
punktami
widzenia' W
podrozdzrale Gdarisk Stefana Chwina iako
miasto -
palimpsesf, jego
dzieje i
ptzeksztalceniatak2e przyjmui4ksztaltpalimpsestu,
kt6ry
trzebaodszyfrow ac. pamMagister, w tej czgsci pracy, przyjgla czytelny klucz interpretacyjny, jakim jest metafora nawarstwiania sens6w, dobrze ptzylegajEcado
charakteru analizowanej prozyi
sposob6w uobecniania miejskiej tzeczywistosciw
utworach zakreslonychjej
bad.awczq refleksj4.w
zasadni czych punktach tozwa2an ptzybli4a Doktorantka fenomen palimpsestowej struktury odnosz4cej sigdo
konceptualizacjiproblematyki miejskiej w wymiarze kulturowyffi,
geografrcznymi
tekstowym: ,,owo wsp6listnienie migdzy trwaniemi
zmiennosci4 element6w pochod z4cych z toanych czas6w prowadziw
strong przestrzennej struktury miastajako
wielowarstwowego bytu, w kt6rym warstwy te mieszaj4, ptzy czym czasem starsze przezierajqspod mlodszych, tworzEc swoist4 miejsk4 mozaikgzLolonE
rcZnych form,jakie
mijaj Ecy czas nalozyl nasiebie' Z drugiej strony traktowanie miasta jako
palimpsestu,pisma ksiggi,
kt6rejczytelnikiem s4 jego mieszkaricy, jest wyrazemtendencji wsp6lczesnej humanistyki czyni4cej architekturg
i
urbanistykg pretekstemdo refleksji,
jednoczesnie geografi4 zastgpuj4cejdotychczasow4 tradycjg badari opartq na metodach historycznych', (s. 200).
w
przekrojowej lekturze omawiaDoktorantka
konteksty topografi czne zwiEzanez
doswiadczeniem miejsca owego geniusloci,
v'rymiefrmytu
Gdarisk Chwinai
Huelle, mityzowan4
przestrzeri Lidy Aleksandra Jurewicza,utracony Lw6w
Zagajewskiego.ostatni
podrozdzialtej
czgscirozpraw
zatytuLowany ,,Tam"i
,,Tu"perspekwa
quasi-
emigracyjna przynosirozpoznaniadotyczqce doswiadczenia wyobcowania. Wida6
tu
zmaganta intelektualne Autork r zwiqzane z interpretacj4kwestii
bardzotrudnej,
zwiqzanejz
sytuacj4 ambiwalentn4, miejsce pomimo poczuciaobcosci staje sig
jednoczesniewyzwaniem dla tworczej mydli. W
refleksji badawczejposwigconej poezji Adama Zagajewskiego czytamy:
,,paradoksalnie sw?przemranQ Zagajewski zawdziEcza dziEki doznaniu >obcoSci<
[...].
Doznawanie obcoSci nie musi zamykai sigw
krggu soliptycznych autopre zentacji.To
raczej szansa,a
tak1e rodzajpr6by'
Przynaleano(:cczyni
bohatera, prawdziwiewolnym, umozliwia
rozpoczgciegry,
w kt6rej stawkaiest rozszerzenie, (poglgbienie?) horyzont6w poznania,,(s.267).
paradoks, jako figura intelektu dotyczy nierozstrzygalnych napigi tropionych przezmysl, wyprowadz ajqcychjq
nabezdroza, a zarazem zmuszaj4cych umysl do scalaj4cej
pracy, by ogam4i sprzecznosciiEzykowq
formul4, by poglgbii
sensy.w
rozdziale czwartym Bohaterjako
homo viator autorka czytawybrane fragmenty poezji Zagajewskiego, Jurewicza,
Chwina, Huelle w innym przekroju interpretacyjnym.W
rozdziale skupiaj4cym signa poezji
zagajewskiego, sporo miejsca poSwigcaAutorka
analiziei
interpretacji sposob6w
mityzacjr utraconego miejsca-
jakae
jednak
inaczejsig
przejawiaj4cego,niz w literackiej refleksji
Chwinaczy
Huelle,urodzonych
juL na
ziemiobcej.
Dodajmy, 2e taku
Aleksandra Jurewicza,
jakwczesniej uzagajewskiego, omawia Pani Magister motyw podr6hy: rzecz jasna:
odmienniekonstruowanej
i
nios4cej inne sensy.W
introdukcji podroz dzialu W Rytmie k6t w rytmie lez motyw podro?y zyskuje calkowicie inny wymi ar,to
urazowe, rezonuj4ce traum4 ,,dziecifstwow
przeprowadzee".w
analizowanych tekstach pisarzy zyjEcych,,z pigtnem Jalty,, rozwaLa(, bqdzie Doktorantka zagadnienia zwi4zanez
czasem (rozdzial Czas, kt6ry zakonczyl sig przed narodzinami),z
problematyk4wykorzenienia,
rozdarciai straty. Sporo tu
,,punkt6wwsp6lnych",
w
kaadym tazie- w zaproponowanym sposobie problematy zowania utwor6w
znajdujEcych sig w
krggu analiz autorki miejsce wahne zajmuje wspominany wczesniej klucz
topografrczny. Interesuj4co przedstawia sig ostatni
rozdzial w
kontekicie pogranicza kulturi
kresowych dyskurs6w. Lucyna Rog62 w pierwszym podrozd ziale
o
istocie pogranicza kulturzdaje rzetelne
sprawozdaniez lektur systematyzuj4cych znakomitych
poprzednik6w
(Kazimietz Dobrowolski, J6zef Chlebowczyk, Stanislaw Uliasz, badaczy, ktorzy z
uwagi na
kierunek interpretacji i
czgstotliwoSi odwolari staj4 sig
Mentorami Autorki w tej
czgsci
pracy)' Doktorantka referuje ciekawie i przejrzylcie stan badari
d,otyczqcy kategorii ,,pogranrcza", eksponuj4cjego
r6zne konceptualizacje. czT4amyw jednym z
fragment6w:',Pogranicza sg ujmowane w r62norakich kategoriach problemowych, np.: sa
charakteryzowane jak
przestrzen lub jak kontakt
spoleczno kulturowy
wzglgdnie jako
generacja
sytuacji
osobowowSciowo-kulturowej. Pograniczestalo siQ
waLn4 kategori4 interpretacyjn4literatury malych ojczyzn, motyw dzieciristwa po Jalcie sytuuje sig wlaSniew
obrgbie nurtu ojczyzn >>prywatnvch(<" (s. 306).
W
nawiqzaniu do typologii Aleksandra Fiuta, Jenego Swigcha Autorka dysertacji omawia zasadniczedyskursy,zktorymilqczy
wybranychautor6w, eksponuj4c zarazem
genealogiczny,jgzykowy, katastroficzny,
estetyczno_tozsamoSciowy ladunek
ich dziel.
Doktorantkanie
precyzujewyrulnie
rozumienia owego wielkiego problematu,jakim jest
powracaj4ca trauma okaleczonego dzieciristwai
sposobu ptze?ywanragwaltownych interwencji Historii, kt6ry staje sig udziaLem pokolenia
interesuj4cych jE tw6rc6w. Wyrasta on niejako z caloSci jej
interpretacji, podpowiadany jest
sr6dtytulami rozdziaLow
i
podrozdzialow,kt6re profiluj4 i wskazuj4 na
literackie sensy
wylaniaiqce sig z
tw6rczosci chwina,
zagajewskiego, Jurewicza, Huelle. postgpowanie to
ujawniaj4c oczytanie Doktorantki,
pozwalajej r6wnoczesnie na sigganie po
najwlasciwsze
natzgdzia,
przydatneby ,,otworzy6" nasuwaj4cy sig koncept interpretacyjny,
zawsze
potrzebny dla ukazania zamyslu calosci.
w
czytelnych przekrojach problemowych wylonila Autorkaw
wybranych poetykach istotne realizacje nadrzgdnego tematu, silnie obecnego w utworach czterechautor6w
naznaczonych ,dziecinstwempoj4ltariskim,,, wykazala
takzerSznice w ksztaltowaniu sens6w poszczeg6lnych utwor6w.
1.
Kilka
uwag szczegrSlowych:w przypisie 45, 5l orcz w bibliografii przedmiotowej trzeba uzupelnii
nazwiska
autor6w przeldadu' w bibliografri znalazlam wigcej takich przyklad6w pominigcia
nazwiska tLumaczy (braki zaznaczylamw wydruku).
uzupelnii
nazwiska autor6w przeldadu'w bibliografri znalazlam wigcej takich przyklad6w pominigcia nazwiska tLumaczy (braki zaznaczylamw wydruku).
warto usun4i liczne
iiter6wki
s.267,26g,269,273,274,306
(pozostale podkreslenia w wydruku).PowyZsze drobiazgi
to tylko
sugestie ewentualnychkorekt, w niczym nie
umniejszaj4 waftoscitej
pracy'w
mojej ocenie rozprawa Lucyny Rog6zz
naddatkiem spelnia wymogi pracy doktorskiej' wnosz9 zatemo dopuszczenie Pani Magister do dalszych etap6w przewodu doktorskieso.20 wrzelnia2015
2.