Ewa Łużyniecka,Edmund
Małachowicz
Lubiąż, gm. Wołów, woj.
wrocławskie, Kościół św. Jakuba
Informator Archeologiczny : badania 22, 147-148
hlfonm ilar Archeologiczny 1S88
14 7
K o ło b rz e g , w o j. k o s z a l iń s k i e , u l. S o ln a 1 I A rm ii WP
PP P raco w n ie K o n serw acji Z ab y tk ó w P ra c o w n ia A rc h e o lo g ic z n o -K o n se r w a to rs k a O d d ział w W arszaw ie
B ad an ia prow adził m gr M. R ębkow skl. F inansow ało PP U zdrow iska w Ko· lo brzegu. Pierwszy sezon b a d a ń . S tu d z ie n k a so lan k o w a XVI-XVIII w.
R atow nicze b a d a n ia w yko p alisk o w e zo stały p rzep ro w ad zo n e w zw iązku z o d k iy c lc m s t u d z ie n k i d re w n ia n e j p o d c z a s p r a c b u d o w la n y c h , T e re n te n zw an y w ź ró d ła c h p is a n y c h Zlllen- b erg lem J e s t p o św iad czo n y J a k o m iejsce p o zy sk iw an ia so la n k i w śre d n io w ie c z u I o k re s ie now ożytnym . W la ta c h SO -tych stw ierd zo n o w y stęp o w an ie w tym rejo n ie n a w a rs tw ie ń w czes n o śred n io w ieczn y ch . F a k t te n , w raz ze stw ie rd z e n ie m w w y k o p ach b u d o w la n y c h u łam k ó w c e ra m ik i w czesn o śred n io w ieczn ej su g e ro w a ł m ożliw ość p o c h o d z e n ia s tu d z ie n k i z lego o k re s u . P rzep ro w ad zo n e n a m ie jsc u przez geologa b a d a n ia w yciekającej z o b ie k tu w ody w ykazały d u ży s to p ie ń Je] z a so le n ia . (S tężenie ok. 4%). O kazało się Je d n a k , iż w y k o n a n a n a tzw. J a s k ó łc z y ogon l sz a lo w a n a d re w n e m s tu d z ie n k a p o ch o d zi nie w cześniej niż ze sc h y łk u w iek u XVI. W jej okolicy nie n a tra fio n o n a w a rstw y śred n io w ieczn e. W założonym pom iędzy w ykopam i budow la nym i wykopie sondażow ym również nic stw ierdzono naw arstw ień średniow iecznych. Pozyskany m ateriał ru ch o m y w głównej m ierze ceram ik a now ożytna l holenderskie fajeczki ceram iczne.
M ateria ł I d o k u m e n ta c ja z n a jd u ją się w Pracow ni A rcheologiczno-K onserw atorskiej. P r a c e n ie b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
K ra k ó w ,
K a p lic a iw . M a łg o rz a ty , u l. <w. B ro n is ła w y
PP P raco w n ic K o n serw acji Z ab y tk ó w P ra c o w n ia A rc h e o lo g ic z n o -K o n se r w a to rs k a O d d ział w K rakow ie
B a d a n ia prow adzili m gr m gr K ry sty n a K ruczek l J a c e k K w arciak. F in a n so w ał Z a rz ą d R ew aloryzacji Zespołów zab y tk o w y ch m . K rakow a. D rugi se z o n b a d a ń . O k re s now ożytny - XVII w.
K o n ty n u o w an o p ra c e z 19 8 7 r. w c e lu u z y s k a n ia je d n o z n a c z n e j odpow iedzi co do p o c h o d z e n ia w k o p u o d sło n ięteg o w ca lc u , o n a ry s le zbliżonym do kola. W yko n an o w ykop n a osi E-W w m ie jsc u , gdzie sp o d ziew an o się u c h w y c e n ia d a lsz y c h części w kopu.
Pod w a rstw ą grobow ą - o m iąższo śc i do 1,5 m , w której znajdow ały się sz k ie le ty zm arły ch n a z a ra z ę - bez ślad ó w tru m ie n - o d sło n ięto n a s tę p n y fra g m e n t w k o p u w rzu cie zbliżonym do k o ła o ś re d n ic y p o n a d 3 m. Podobnie J a k p o p rzed n io g łęb o k o ść sięg ała do 3 ,9 m. W ypelnlsko tw orzył różnej g ru b o ś c i b ru z k a m ie n n y z z a p ra w ą i s p a le n iz n ą . M ateria łem d a tu ją c y m p o w sta n ie z a s y p u n a XVII w. Je s t z a p ra w a I 1 fra g m e n t cegły palców ki o g ru b o ś c i 6 .5 cm . Z apew ne J e s t to n e g a ty w fu n d a m e n tu budow li całkow icie w y ek sp lo ro w an ej. Z n a le z io n a w w arstw ie grobow ej d u ż a Ilość gwoździ, z n a c z n y c h rozm iaró w 1 o k u ć z z a c h o w a n y m i k aw ałk am i d rew n a, pochodzi ze s to la rk i b u d o w lan ej.
W d alszy m c ią g u w ielce n ie ja s n y m Je s t o k re ś le n ie funkcji o m aw ian e g o o b ie k tu . Być m oże s ą to śla d y k ry p ty pod k ap licą, k tó rą po pożarze w 1587 r. o d b u d o w a n o l n a s tę p n ie uległa pożarow i w c z a sic w ojen sz w ed zk ich w 1656 r. N ajbardziej o d jio w led n lą d a tą d o ty czą cą p o w s ta n ia tej tzw. "krypty" byłby 1604 ra k , kiedy to p o d jęto w ięk sze p ra c e k o n se rw a to rsk ie . Nie J e s t m ożliw e u d zielen ie odpow iedzi co do w ielkości kaplicy, gdyż nie w iadom o czy “k ry p ta" s ta n o w iła ró w n o cześn ie jej fu n d a m e n t, czy te ż k a p lic a była w iększa. J e s t ró w n ież p raw dopo- d o b n e , żc w kop był w y k o p an y w zu p ełn ie In n y m c e lu , k tó reg o na o b e c n y m e ta p ie w iedzy o k ap licy nie s p o s ó b w y jaśn ić.
Za c e lo w e u w a ż a s i ę p o p ro w a d z e n ie s o n d a ż u n a p ó łn o c (poza o b rę b k a p lic y ), k t ó r y b y ć m o ż e p o z w o liłb y n a o k r e ś le n ie p r z e z n a c z e n ia te g o w k o p u .
K raków - S tn re M iasto, PI. W iosny Ludów - p a trz późne średniow iecze. K raków - S ta r e M iasto - p a trz w czesne średniow iecze.
K raków - W awel - p a trz w czesne średniow iecze. K raśn ik , woj. lu b elsk ie - p a trz późne średniow iecze.
I
L u b ią ż , g m . W ołów , w o j. w r o c ła w s k ie , W ojew ódzki O śro d e k A rchcologlcz-n o -K o n se rw a to rsk i wc W rocław iu K o ic ió ł św . J a k u b a148
O K RES NOW OŻYTNYh a b . licim und M ałachow icz. F inansow a} WOAK w c W rocław iu. trzeci sezo n b a d a ń . Kościół św. J a k u b a z XVII - XVIII w.
B a d a n ia podjęto w z ru jn o w a n y m kośclcłc św . J a k u b a , położonym w o b rę b ie k la s z to ru c y ste rsk ie g o w L u b iążu , w c e lu w y ja śn ie n ia IlkallzacJI n a js ta rs z e j ro m a ń sk ie j św ią ty n i p od lym s a m y m w ezw aniem .
Z ałożono 2 w ykopy: w k o ściele n a sk rzy żo w an iu n a w y z tr a n s e p te m , w naw ie k o śc io ła o raz w p ó łn o c n y m n a ro ż n ik u naw y. S tw ierd zo n o , że b arokow y kościół nie założono n a m u r a c h ro m a ń s k ie j bu d o w li, lecz n a m iejscu d re w n ia n y c h b u d y n k ó w g o sp o d a rc z y c h z k o ń c a XII w. 1 c e g la n y c h z XIV - XV w.
L u b r a n ie c , r o j. w ło c ła w s k ie
K a te d ra A rcheologii U n iw e rsy te t Ł ódzki
B a d a n ia pro w ad ziła ek ip a p raco w n ik ó w 1 s tu d e n tó w po d k ie ru n k ie m doc. d r h a b . L eszka K ajzcra. F in a n s o w a ł WKZ we W łocław ku. Pierw szy sezo n b a d a ń . F o rtallcja w ojew ody p o z n a ń sk ie g o M ikołaja L u b ra ń sk lc g o
{+15241-C elem b a d a ń było p o z n a n ie reliktów s ta rs z y c h m urów , w to p io n y ch w bry le k iasycystyczne* go XlX'W leezncgo g en . A u g u s ta S iu hick lego, w zn iesio n eg o około 1827 r. przez 11. S zp ilk o w skle- go. a ta k ż e p o z n a n ia n a w a rstw ie ń w zgórza pałacow ego. W yko n an o 5 w ykojtów o łącznej po w ierzch n i 3 6 m2 i o rie n ta c y jn e j k u b a tu r z e 6 0 m 3 , czte ry ciągi od w iertó w d rą ż o n y c h ręczn y m św id re m slrzcm laczk o w y m (46 odw iertów ), zg ro m ad zo n o 45 n u m e ró w In w en tarzo w y ch z a b y t ków ru c h o m y c h (ok. 5 6 0 zabytków , głów nie u łam k ó w n aczy ń g lin ia n y c h , szkieł, kafli p leco w ych, d e s tr u k tó w k o ści zw ierzęcych itp), sp o rz ą d z o n o n ie z b ę d n ą d o k u m e n ta c ję i sz e re g o b serw acji a rc h ite k to n ic z n y c h .
P ałac A. Słublcldcgo to b u d y n e k o w ym iarach 3 0 ,3 5 x 17,70 m ulok o w an y n a południow o- w sc h o d n im s k ra ju m ia sta . S lol on n a w ysokim na p o n ad 6 m n a tu ra ln y m p iaszczystym w zgórzu, o pow ierzchni ок. 1.5 h a , otoczonym od połu d n ia elektem Zgłowiączki, a od pozostałych s tr o n Jej rozlewisk;!ml, staw am i 1 częściow o Ju ż zasypanym i bag n lsk am l. W 1516 r. w ojew oda p o z n a ń sk i M IkolaJ L u b ra ń sk l spisa) z m u ra rz e m B artłom iejem z C zersk a um ow ę (w p isan ą w p o zn ań sk ie a k ta k a p llu a ln e 23 m a rc a 1517 r.) o w ybudow anie “kam ienicy" o w ew n ętrzn y ch w y m iarach 42 x 14 łokci. W 1521 r, b u d y n e k zw an y “forta llcją" był praw do[x)dobnle w ykończony. Pełnił n a stę p n ie rolę rezydencji I nazyw any był zam kiem , a od polówy XVII po początek XIX w ieku u tra c ił funkcje m ieszk aln e n a rzecz d rew nianego dw oru D em bow skich. Podczas budow y p a ła c u m u iy Jego zo stały częściow o ro zeb ran e, częściow o w topione w nowej bryle.
W tra k c ie b a d a ń stw ierd zo n o , że k u lm in a c ja w zgórza z o sta ła całkow icie p o zb aw io n a n a w a rstw ie ń k u ltu ro w y c h , któ re zo stały z e p c h n ię te n a o k raje k o p ca. Z g ro m ad z o n y ru c h o m y m a te ria ł zab y tk o w y d a to w a ć m o żn a począw szy od p o c z ą tk u XVI w ,, co s u g e ru je , że e w e n tu a l nej p ó źn o śred n io w ieczn ej siedziby G odzlem bltów p o szu k iw ać n a le ż y w In n y m m ie jsc u . Nie stw ie rd z o n o ta k ż e p o zo stało ści c zęsto k o łu otacz ająceg o w zgórze, c h o ć z p rzek azó w p is a n y c h w iad o m o , że okolo n y był p a rk a n e m . Z b u d o w a n a w la ta c h 1 5 17 - 1 5 2 1 fortallcja - m u ro w a n y dw ór w ojew ody M ikołaja o k a z a ł się być w ydłużonym d w u l raktow ym , trzy k o n d y g n acy jn y m b u d y n k ie m ceg la n y m , w zn iesio n y m n a fu n d a m e n c ie z c ra ty k ó w I lokow anym n a p la n ie w y d łu żonego p ro s to k ą ta o w y m ia ra c h 2 8 ,7 x 12,3 m. W przyziem iu m lal on p ra w d o p o d o b n ie 8 sk le p io n y c h kolebkow o Izb. S ta n z a c h o w a n ia reliktów m u ro w a n y c h 1 n a w a rs tw ie ń k u lt u r o w ych k o p ca J e s t b ard zo sk ro m n y . Z abytki z n a jd u ją się w K atedrze A rcheologii U n iw e rsy te tu Łódzkiego, d o k u m e n ta c ja w a rc h iw u m WKZ we W łocław ku.
i Mała Nleszawka. gm . W ielka Nleszawka, woj. to ru ń sk ie, st. 7 - p atrz późno średniow iecze I M arianow o, gm . Ś lesin , woj. k o n iń sk ie, st, 17 - p a trz neolit
|^ W e f o iik ^ r 2 k _ b ü lo |to c |d e ^ _ ^ J PP P raco w n ic K o n se rw a c ji Z ab y tk ó w P ra c o w n ia A rc h e o lo g ic z n o -K o n se r w a to rs k a O d d ział w L u b lin ie
ß a d a n la prow adził m gr Ł u k a sz Rej nie wie z. F in a n s o w a ł WKZ w B ia ły m sto k u . Ś red n io w ieczn y z a m e k . C zw arty se z o n b a d a ń .
K o n ty n u o w an o b a d a n ia przy ru in a c h XVII-wlccznego k o ścio ła sto jąceg o częściow o n a re lik ta c h s ta rs z e j XV-wlcczncJ z a b u d o w y w zgórza zam kow ego. W ykop n r XVIII zało ż o n y przy p o łu d n io w ej ś c ia n ie r u in k ościoła uchw yci! m asy w n y m u r k a m ie n n y b ę d ą c y f u n d a m e n te m z a c h o d n ie j ś c ia n y głów nego - n a js ta rs z e g o b u d y n k u z a m k u . M ur te n d o ch o d zi p ro s to p a d le do r u in k o ścio ła 1 n a si y k u Je s t zn lsz c z o n u fu n d a m e n te m po łu d n io w ej śc ia n y . P o n a d to w w ykopie o d sło n ię to re lik ty z a b u d o w y zw iązanej z XV1I1 I X lX -w lcznym l p rz e b u d o w a m i kościoła. Za
