Wykład 1, 2

(1)

ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWA

I OCHRONY OSOBISTEJ

(2)

Odzież robocza

Odzież robocza używana jest do zastąpienia odzieży pracownika. Ubrania robocze przeznaczone są do wykonywania pracy, przy której: - pracownik silnie się brudzi substancjami nieszkodliwymi dla zdrowia, - występują czynniki powodujące przyspieszone niszczenie odzieży, - konieczna jest specjalna czystość powstałego produktu.

(3)

Odzież robocza

Na odzież roboczą składają się m.in. kombinezony, fartuchy, spodnie, bluzy, kamizelki, koszule, koszulki a nawet bielizna.

Do odzieży roboczej zalicza się także ubrania jednorazowe.

Ponadto ubrania robocze często określają także zawód wykonywany przez pracownika np. odzież dla gastronomi - kelnerka, kucharz, czy służby zdrowia - pielęgniarka, lekarz oraz wiele innych.

(4)

Odzież ochronna

Odzież ochronna wg przepisów BHP, jest środkiem ochrony indywidualnej.

Odzież ochronna chroni pracownika przed zagrożeniem dla zdrowia lub życia.

Wśród zagrożeń tych wyróżniamy m.in. zagrożenia mechaniczne, chemiczne, termiczne, biologiczne oraz czynniki atmosferyczne.

(5)

Odzież ochronna

Wśród odzieży ochronnej wyróżnić można m.in. odzież:

◼ Ostrzegawczą - z pasami odblaskowymi, ◼ Chroniącą przed czynnikami chemicznymi, ◼ Chroniącą przed czynnikami biologicznymi,

◼ Chroniącą przed uszkodzeniami mechanicznymi,

◼ Chroniącą przed czynnikami termicznymi (niskimi i wysokimi

temperaturami),

◼ Chroniącą przed porażeniem prądem, ◼ Chroniącą przed pyłami,

◼ Odporną na warunki atmosferyczne,

◼ Chroniąca przed promieniowaniem jonizującym i

elektromagnetycznym,

(6)

Środki ochrony indywidualnej

Środki ochrony indywidualnej to urządzenia lub

wyposażenie przeznaczone do noszenia bądź

trzymania przez pracownika w celu ochrony przed

jednym zagrożeniem lub większą liczbą zagrożeń, które

mogą mieć wpływ na jego zdrowie lub bezpieczeństwo

pracy.

(7)

Do środków ochrony indywidualnej zalicza się również:

◼ zespoły składające się z kilku urządzeń lub rodzajów wyposażenia,

które zostały ze sobą połączone w celu ochrony człowieka przed jednym lub wieloma jednocześnie występującymi zagrożeniami;

◼ urządzenia lub wyposażenie ochronne, połączone z nie

ochronnym środkiem wyposażenia indywidualnego noszonym lub też trzymanym przez osobę, w celu wykonania określonych

czynności;

◼ wymienne składniki środków ochrony indywidualnej, które są

istotne dla ich właściwego funkcjonowania, używane wyłącznie do takich środków.

(8)

Opracowali

dr Grzegorz Dudarski dr Czesław Częstochowski

(9)

ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWA

I OCHRONY OSOBISTEJ

(10)

Wymagania prawne

stosowania śoi

(11)

Kodeks Pracy - Rozdział IX

Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze

Art. 237

6

_.

§ 1. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć

pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony

indywidualnej zabezpieczające przed działaniem

niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników

występujących w środowisku pracy oraz informować go

o sposobach posługiwania się tymi środkami.

§ 3. Pracodawca jest obowiązany dostarczać

pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które

spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności

określone w odrębnych przepisach.

(12)

Art. 237

7

_.

§ 1. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć

pracownikowi nieodpłatnie

odzież i obuwie robocze

,

spełniające wymagania określone w Polskich Normach:

1) jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu,

2) ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 2. Pracodawca może ustalić stanowiska, na których

dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich

zgodą, własnej odzieży i obuwia roboczego,

spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny

pracy.

(13)

Art. 237

7

_.

§ 3. Przepis § 2 nie dotyczy stanowisk, na których są

wykonywane prace związane z:

◼

bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń

technicznych

◼

prace powodujące intensywne brudzenie lub

skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami

chemicznymi lub promieniotwórczymi albo

materiałami biologicznie zakaźnymi

.

§ 4. Pracownikowi używającemu własnej odzieży i

obuwia roboczego, pracodawca wypłaca

ekwiwalent

pieniężny

w wysokości uwzględniającej ich aktualne

ceny.

(14)

Art. 283.

§ 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i

higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi

osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad

bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od

1.000 zł do 30.000 zł.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto:

4) wbrew obowiązkowi dostarcza pracownikowi środki

ochrony indywidualnej, które nie spełniają wymagań

dotyczących oceny zgodności.

(15)

Środki ochrony indywidualnej stanowią jeden z

elementów systemu bezpieczeństwa pracy.

Ich funkcjonowanie w zakładzie pracy powinno

być poprzedzone:

◼

analizą zagrożeń oraz oceną ryzyka;

◼

szkoleniem pracowników na temat zagrożeń

występujących na stanowiskach pracy oraz ich

skutków dla zdrowia lub życia.

(16)

Podział środków ochrony indywidualnej

według ich ogólnego przeznaczenia

Nazwa grupy Symbol oznaczenia

Odzież ochronna U

Środki ochrony kończyn dolnych N

Sprzęt ochrony głowy G

Sprzęt ochrony twarzy i oczu T

Sprzęt ochrony układu oddechowego D

Sprzęt ochrony słuchu S

Sprzęt chroniący przed upadkiem z

wysokości W

Środki izolujące cały organizm*) I

(17)

Wymagania normatywne

◼ Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r.

w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. 259, poz.2173)

◼ Polski Komitet Normalizacyjny www.pkn.pl

(18)

§ 39a

Pracodawca prowadzi dokumentację oceny ryzyka zawodowego oraz zastosowanych niezbędnych środków profilaktycznych. Dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien uwzględniać w szczególności:

1) opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie: a) stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów,

b) wykonywanych zadań,

c) występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy,

d) stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,

e) osób pracujących na tym stanowisku;

2) wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko;

3) datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny.

(19)

§ 39c

Pracodawca informuje

pracowników o istniejących

zagrożeniach, w szczególności

o zagrożeniach,

przed którymi chronić ich będą środki ochrony indywidualnej

oraz przekazuje informacje o tych środkach i zasadach

ich stosowania

.

Szczegółowe zasady stosowania środków ochrony

indywidualnej określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.

(20)

§ 1. Środki ochrony indywidualnej powinny być

stosowane w sytuacjach, kiedy nie można uniknąć

zagrożeń lub nie można ich wystarczająco

ograniczyć za pomocą środków ochrony zbiorowej

lub odpowiedniej organizacji pracy.

SZCZEGÓŁOWE ZASADY STOSOWANIA ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ (Załącznik nr 2)

(21)

(22)

§ 2. Dostarczane pracownikom do stosowania

środki

ochrony indywidualnej powinny:

1)

być odpowiednie do istniejącego zagrożenia i nie

powodować same z siebie zwiększonego zagrożenia,

2)

uwzględniać warunki istniejące w danym miejscu pracy,

3)

uwzględniać wymagania ergonomii oraz stan zdrowia

pracownika,

4)

być odpowiednio dopasowane do użytkownika

-

po wykonaniu niezbędnych regulacji.

Ogólne przepisy BHP

(23)

Trzy kryteria decydujące o wyborze ŚOI

Ogólne przepisy BHP

(24)

§ 3. W przypadku występowania więcej niż jednego

zagrożenia i konieczności jednoczesnego stosowania

kilku środków ochrony indywidualnej -

środki te

powinny dać się dopasować względem siebie bez

zmniejszenia ich właściwości ochronnych

.

Ogólne przepisy BHP

(25)

§ 4. W zależności od stopnia zagrożenia, częstości

narażenia na zagrożenie, cech stanowiska pracy każdego

pracownika i skuteczności działania środków ochrony

indywidualnej

-

pracodawca powinien określić warunki stosowania

środków ochrony indywidualnej, a w szczególności

czas i przypadki, w których powinny być używane.

Ogólne przepisy BHP

(26)

§ 5. Środki ochrony indywidualnej powinny być

przeznaczone do osobistego użytku.

W wyjątkowych

przypadkach środek ochrony indywidualnej może być

używany przez więcej niż jedną osobę, o ile

zastosowano działania wykluczające niepożądany

wpływ takiego użytkowania na zdrowie lub higienę

użytkowników.

Ogólne przepisy BHP

(27)

§ 6. 1. Środki ochrony indywidualnej powinny być stosowane

zgodnie ze swoim przeznaczeniem, z wyłączeniem

szczególnych i wyjątkowych sytuacji -

zgodnie z instrukcją

przekazaną przez pracodawcę

.

W razie potrzeby -

w celu zapewnienia właściwego

używania środków ochrony indywidualnej - pracodawca

powinien zorganizować pokazy używania tych środków

2. Instrukcja, o której mowa w ust. 1, powinna być

zrozumiała dla pracowników oraz powinna określać

sposoby

używania środków ochrony indywidualnej, ich kontroli i

konserwacji.

Ogólne przepisy BHP

(28)

§ 7. 1. Przed nabyciem środków ochrony indywidualnej pracodawca powinien ocenić, czy środki, które zamierza zastosować, spełniają

wymagania określone w § 2 i 3.

Ocena taka powinna obejmować:

1) analizę i ocenę zagrożeń, których nie można uniknąć innymi metodami, 2) określenie cech, jakie muszą posiadać środki ochrony indywidualnej,

aby skutecznie chroniły przed zagrożeniami, o których mowa w pkt 1, uwzględniając wszelkie ryzyko, jakie mogą stwarzać te środki same z siebie,

3) porównanie cech dostępnych na rynku środków ochrony indywidualnej

z cechami, o których mowa w pkt. 2.

2. Ocena, o której mowa w ust. 1, powinna być ponawiana w sytuacji wystąpienia zmian któregokolwiek z jej elementów.

(Pomiary NDS i NDN, karty charakterystyki)

(29)

ZAGROŻENIA, PRZY KTÓRYCH WYMAGANE JEST STOSOWANIE ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ

(30)

RODZAJE PRAC, PRZY KTÓRYCH WYMAGANE JEST STOSOWANIE ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ

(31)

31

(32)

32

(33)

33

(34)

34

(35)

(36)

(37)

(38)

Dobór ŚOI

◼

Właściwa identyfikacja rodzajów czynników

szkodliwych ich natężenia oraz sposobu

oddziaływania na stanowiskach pracy stanowi

podstawę optymalnego doboru środków

ochrony indywidualnej.

(39)

Stosowanie

Ze względu na to, że środki ochrony indywidualnej bardzo

często wywołują u użytkowników uczucie dyskomfortu,

konieczność ich noszenia przez cały czas trwania

zmiany roboczej może powodować negowanie przez

pracowników przydatności tych środków.

Rozwiązaniem tego problemu jest wprowadzenie i

oznakowanie stref zagrożenia

, w których pracownicy

zobowiązani są do stosowania środków ochrony

indywidualnej, przy wykonywaniu określonych

czynności zawodowych.

(40)

Bezkolizyjność stosowania środków ochrony

indywidualnej

DEFINICJA

Bezkolizyjność oznacza, że żaden ze wzorów środków ochrony

indywidualnej wchodzących w skład zestawu (zabezpieczającego pracownika przed działaniem czynników szkodliwych) nie może wpływać ujemnie na skuteczność ochrony pozostałych i nie

powinien utrudniać korzystania z nich.

UWAGA: Podstawowym celem działania procedury

bezkolizyjności jest wybranie optymalnych ochron

wielofunkcyjnych (np. chroniących jednocześnie przed

zagrożeniami mechanicznymi i chemicznymi), zapewniających maksymalne bezpieczeństwo użytkownikom.

(41)

◼ Jeżeli brak jest możliwości zapewnienia kompleksowej ochrony

należy przeanalizować możliwość eliminacji jednego z zagrożeń

przez zastosowanie innych elementów systemu

bezpieczeństwa pracy, np. przez zastosowanie zmiany

organizacji pracy, zastąpienie niebezpiecznego procesu technologicznego bezpiecznym lub zastosowanie ochron zbiorowych.

◼ Jeżeli eliminacja jednego z czynników jest niemożliwa pozostaje

(42)

(43)

Podstawowe zasady doboru przemysłowych

hełmów ochronnych

Podczas dobierania hełmu należy zwrócić uwagę na następujące zagadnienia:

◼ zakres temperatur stosowania,

◼ zakres regulacji pasa głównego umożliwiający prawidłowe dopasowanie hełmu do głowy,

◼ konieczność zapewnienia ochrony przed dodatkowymi czynnikami szkodliwymi (porażenie prądem elektrycznym, odpryski stopionego metalu, bardzo wysoka temperatura, itp.),

◼ okres przydatności hełmu do użytkowania,

◼ występowanie na stanowisku pracy innych czynników mogących wpływać na utratę przez hełm parametrów ochronnych ( np. agresywnych

czynników chemicznych),

◼ wywoływanie przez hełm dodatkowych zagrożeń (np. gromadzenie

ładunków elektro-statycznych na skorupie może być niebezpieczne przy stosowaniu w środowisku wybuchowym),

◼ konieczność współpracy z innymi środkami ochrony indywidualnej (np.:

osłoną twarzy, nausznikami przeciwhałasowymi, środkami ochrony dróg oddechowych).

(44)

Opracowali

dr Grzegorz Dudarski dr Czesław Częstochowski