LXXXI Zjazd Polskiego Towarzystwa Geologicznego – ¯agañ, 23–25.09.2011
LXXXI Zjazd Polskiego Towarzystwa Geologicznego, który odby³ siê w ¯aganiu w dniach 23–25 wrzeœnia 2011 r., stworzy³ uczestnikom okazjê do zaznajomienia siê z obec-n¹ wiedz¹ o ewolucji geologicznej Dolnego Œl¹ska, a przede wszystkim z histori¹ rozwoju dwóch najm³odszych erate-mów, mezozoicznego i kenozoicznego, g³ównie w zachod-niej czêœci tego regionu.
Organizatorem zjazdu by³ Oddzia³ Wroc³awski PTG pod przewodnictwem prof. Andrzeja ¯elaŸniewicza, a wspó³-organizatorami: Instytut Nauk Geologicznych PAN, Insty-tut Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wroc³awskiego, Oddzia³ Dolnoœl¹ski Pañstwowego Instytutu Geologicz-nego oraz Wydzia³ Geoin¿ynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wroc³awskiej.
Obrady odby³y siê w barokowym Pa³acu Ksi¹¿êcym w ¯aganiu, otoczonym rozleg³ym, zabytkowym parkiem. Otwarcia zjazdu dokonali: przewodnicz¹cy Komitetu Organizacyjnego prof. Andrzej ¯elaŸniewicz, prezes PTG prof. Adam Gasiñski oraz burmistrz miasta ¯agania S³awo-mir Kowal. Pierwszy dzieñ spotkania wype³ni³a sesja refe-ratowa. Czêœæ poranna, prowadzona przez prof. Paw³a H. Karnkowskiego oraz prof. W³odzimierza Mizerskiego, po-œwiêcona by³a aktualnym problemom stratygrafii mezozoiku i neogenu (A. Chrz¹stek, A. Szynkiewicz) oraz plejstocenu i zlodowaceñ (J. Badura), tektonice synklinorium pó³nocno-sudeckiego (A. Solecki), zjawiskom glacitektonicznym (K. Urbañski), wulkanizmowi kenozoicznemu (J. Puzie-wicz), wynikom badañ magnetotellurycznych (M. Stefaniuk) oraz deformacji antropogenicznych (B. Kontny). W czêœci popo³udniowej obrad, prowadzonych przez prof. Teresê Oberc-Dziedzic, scharakteryzowano hydrogeologiê zachod-niej czêœci regionu (S. Staœko) i wody termalne Dolnego Œl¹ska (W. Ciê¿kowski) oraz omówiono problematykê z³o-¿a wêgla brunatnego Legnica–Œcinawa (A. Stachowiak). Pozosta³e referaty dotyczy³y zastosowañ kamienia w archi-tekturze i sztuce (R. Kryza) oraz geoturystyki (J. KoŸma, P. Zago¿d¿on), w tym projektu Geostrady Sudeckiej – przewodnika geologiczno-turystycznego (S. Mrazova z cze-skiej s³u¿by geologicznej). Sesji referatowej towarzyszy³a sesja posterowa zwi¹zana z tematyk¹ zjazdu. Wieczorem uczestnicy zwiedzili z przewodnikiem zabytki ¯agania.
Obrady zjazdu uwieñczy³a uroczystoœæ nadania godno-œci cz³onków honorowych PTG prof. Volkerowi Hoeckowi z Uniwersytetu w Salzburgu oraz prof. Jerzemu Lefeldowi z Instytutu Nauk Geologicznych PAN w Warszawie. Mi³ym zakoñczeniem pierwszego dnia by³a uroczysta kolacja, któr¹ wydano w zabytkowych salach Pa³acu Ksi¹¿êcego.
Dwa kolejne dni przeznaczone by³y na sesje terenowe. Ich celem by³a prezentacja i dyskusja bezpoœrednio w ods³o-niêciach zagadnieñ przedstawionych w referatach w pierw-szym dniu zjazdu. Organizatorzy przygotowali siedem wy-cieczek, których opisy zawarto w „Przewodniku do wycie-czek LXXXI Zjazdu PTG”. Wycieczki poœwiêcone proble-mom geologii mezozoiku i kenozoiku w zachodniej czêœci Dolnego Œl¹ska prowadzili: J. Badura, A. Chrz¹stek, A. Ha-³uszczak i A. Szynkiewicz. Geoturystycznymi przewodni-kami w polskiej i niemieckiej czêœci Geoparku „£uk Mu¿a-kowa” byli J. KoŸma i M. Kupetz, reprezentant s³u¿by geologicznej Brandenburgii. Wycieczkê prezentuj¹c¹ keno-zoiczne ska³y wulkaniczne i wystêpuj¹ce w nich ksenolity prowadzili: M. Matusiak-Ma³ek i J. Puziewicz. O kamieniu
w zabytkach architektury miasteczek le¿¹cych na trasie wycieczek mówi³ R. Kryza.
Ca³oœæ problematyki geologicznej prezentowanej w trak-cie zjazdu zosta³a zebrana w monografii „Mezozoik i keno-zoik Dolnego Œl¹ska”, opracowanej pod redakcj¹ A. ¯elaŸ-niewicza, J. Wojewody i W. Ciê¿kowskiego, a wydanej przez wydawnictwo WIND (patrz http://www.ptgeol.pl/ zjazd/monografie). Na monografiê sk³ada siê 14 recenzo-wanych artyku³ów. Omówienie wyników badañ sedymen-tologicznych i stratygraficznych mezozoiku zachodniej czêœci Dolnego Œl¹ska (A. Chrz¹stek, J. Wojewoda) uzu-pe³nione jest charakterystyk¹ rozwoju strukturalnego syn-klinorium pó³nocnosudeckiego (A. Solecki). Zachodnia czêœæ Dolnego Œl¹ska to obszar z ponad 300 wyst¹pieniami kenozoicznych ska³ wulkanicznych. Stanowi¹ je nie tylko bazanity czy nefelinity, lecz tak¿e perydotytowe i pirokseni-towe ksenolity p³aszcza, które pozwalaj¹ na lepsze poznanie Ÿród³a magm alkalicznych (J. Puziewicz, M. Matusiak--Ma³ek, T. Ntaflos, M. Gregoire). Powszechne w regionie neogeñskie ska³y osadowe, mimo wieloletnich badañ, nadal wymagaj¹ prowadzenia prac stratygraficznych, gdy¿ ci¹gle jeszcze wymykaj¹ siê jednoznacznej klasyfikacji chronostratygraficznej, a i korelacje litostratygraficzne budz¹ w¹tpliwoœci (J. Badura, A. Szynkiewicz). Z podob-nymi problemami spotykaj¹ siê zreszt¹ tak¿e i badacze czwartorzêdu. Na mapach geologicznych zachodniej czêœci Dolnego Œl¹ska istniej¹ sprzecznoœci w korelacjach straty-graficznych utworów plejstocenu, przy czym lepszego roz-poznania wymagaj¹ osady uznawane za interglacjalne (J. Badura, A. Szynkiewicz). Badania geologiczne w nowych ods³oniêciach (autostrada A-4, linie kolejowe) dowodz¹, ¿e glacitektonika odegra³a du¿¹ rolê w deformacji nie tylko ska³ osadowych plejstocenu, lecz tak¿e neogenu (K. Urbañ-ski, A. Ha³uszczak, P. Ró¿añski). Po neogeñskiej kulmina-cji aktywnoœæ geodynamiczna obszaru Dolnego Œl¹ska jest dziœ s³absza, ale nadal przejawia siê ruchami zrzutowymi i przesuwczymi rzêdu 4 mm/rok (S. Cacoñ, B. Kontny). Sondowania magnetotelluryczne dostarczy³y informacji przydatnych do interpretacji g³êbokiej struktury skorupy ziemskiej, badañ z³o¿owych w Górach Kaczawskich i w os³onie plutonu Karkonoszy oraz w poszukiwaniach wód termalnych (M. Stefaniuk, J. Farbisz, M. Wojdy³a, £. Sito). Wody termalne regionu sudeckiego, czêsto zwi¹zane z uskokami, maj¹ nisk¹ entalpiê i mog¹ byæ stosowane w balneoterapii i rekreacji oraz do celów grzewczych (W. Ciê¿kowski, M. Michniewicz, T. Przylibski). Du¿e zaso-by wód podziemnych w utworach osadowych s¹ w zachod-niej czêœci Dolnego Œl¹ska s³abo wykorzystane (M. W¹sik, H. Marsza³ek, S. Staœko, R. Tarka). Z kolei ogromne zasoby wêgla brunatnego w rejonie Legnicy–Œcinawy i parametry geologiczno-górnicze oraz jakoœciowe wêgli daj¹ uzasad-nione podstawy do opracowania optymalnych sposobów ich wykorzystania, w tym przez gazyfikacjê i biogazyfika-cjê w z³o¿u (A. Stachowiak, J. Nowak, E. Sztromwasser). Wysoki poziom georó¿norodnoœci w regionie Dolnego Œl¹ska czyni go obszarem o du¿ych perspektywach rozwoju geoturystyki (J. KoŸma, S. Cwojdziñski, A. Ihnatowicz, J. Pacu³a, P. i K. Zago¿d¿on).
Andrzej ¯elaŸniewicz, Adam Ihnatowicz & Stefan Cwojdziñski
75
Przegl¹d Geologiczny, vol. 60, nr 2, 2012
