Badania pierwiastków śladowych w złożach soli i surowców chemicznych

(1)

LITERATURA

1. G r 0 n k 0 w s k a B. - Arkusz D~bIin. Opracowa-nie specjalne. Badania petrograficzno-litologicme osa-dow czwarto~dowych. Arch. PIG, 1989.

2. K 0 n d r a c k i J. - Geografia flZyczna Polski. PWN,1978.

3. P 0 z a r y ski W. - [w:1 Budowa Geologiczna Polski T. IV. Wyd. Geol., 1974 s. 24-34.

4. SI 0 d k 0 w s k a B. - Wyniki analizy sporo-wo-pylkowej i fitoplanktonowej 7 probek osadow trzecio~owych z ark. D~blin. Arch. PIG, 1987. 5. S I 0 d k 0 w s k a B. - Wyniki badaIi

palinologicz-nych 16 probek osadow trzecior~owych z profilu Moszczanka. Arch. PIG, 1988.

6. S I 0 d k 0 w s k a B. - Orzeczenie dotycZllce 1 pro-bki z wiercenia Kazimierzyn. Arch. PIG, 1988. 7. Z i e m b i ti s k a - Two r z y d I 0 M., W a

-z y ti s k a H. - Bull. de l'Acad. Polon. des Sc. 1981 vol. XXIX nr 1.

8.

Z a r ski M. -

Szczeg610wa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50000 ark. ~blin. Arch. PIG, 1989.

SUMMARY

The Lower Paleocene, Lower Oligocene, Lower and Middle Miocene and Pliocene deposits form the Quater-nary basement near Ryki and ~blin. Their age were defined according palynological data. The Paleocene and Oligocene deposits occur in Wisla and Wieprz valley at the base of the Quaternary but the Miocene and Pliocene series are found mainly on postglacial upland area. Top

surface of the Paleocene and Oligocene is inclined north-eastward and has variable morphology due to erosional processes. The Pliocene deposits near Ryki are strongly glacitectonically disturbed. Such detail geologi-cal-palynological studies of the Quaternary basement were the first of such kind on this area. They precised age of basement deposits, their spatial distribution and mine-ral composition.

PE3lOME

OCHOBaBHeM '1eTBepTH'IHhIX OTJIOxceHl!l:ii: B OKpecT-HOCUX MeCTHOCTeii: PLrrrn: H ):(eM6JIHH BBJUIlOTCH OCa,n;KH: HHXCHero narreOI\eHa, HHXCHero OJIHrOI\eHa, HHJlCHero H cpe~ero MHOI\eHa, a TaKXCe rumOI\eHa. B03pacT 3THX OTJIOXCemm onpe,neJIeH rJIaBHhIM 06pa30M Ha oCHoBa-HHH naJIHHOJIOIll'IeCKBX HCCJIe,nOBaIIHii:. 0ca,nKH naJIeo-neHa H OJIHrOnaJIeo-neHa HaXO,LUlTCB B OCHOBaHHH '1eTBeJITH'l-HJdX oTJIoliceHHii B ,nommax peK BHCJIa H Benm, a MHOne-HOBLle H llJIHOI\eHOBLIe OCa,nKH - rJIaBHLIM 06pa30M Ba TepPHTOpHH nocJIeJIe,nHHKOBoii: B03BLIIIIeHHoCTH. Kpo-BeJIbHaB nO:!JepXHoCTb narreoI\eBa H OJIHrOI\eHa BaKJIORe-Ba K ceBepo-3ana,ny H ORa O'1eHb pa3HOo6pa3HaB H3-3a 3p03HORHLIX npOI\eCCoB. IlJmOI\eHOBLIe oca,nICH B OICpec-THOCTBX PE.J:IC BLIKa3L1BaIOT 60JIblIlHe rJUlIl;HTeKTOHH'Iec-me HapyrJUlIl;HTeKTOHH'Iec-meHHB. ,lJ;eTaJIbHLIe reoJIoIll'IecrJUlIl;HTeKTOHH'Iec-me H naJIHHO-JIOrH'Iecme HCCJIe,noBaBHB OCHOBaHKB '1eTBepTH'IHhIX OTJIOXCemm BBJUIlOTCH nepBLIMH HCCJIe,noBaHHBMH Toro THlla npoBe,neHHLIMH Ha 3TOii: TeppHTOpHH. OHH c,neJIaJIH B03MOXCHLIM TOqaOe onpe,neJIeHHe B03paCTa ~OB OCHOBaBHB, HX npOCTpaHCTBeHHOrO pa3Mem;eHHB H oCHoBHoro MHHepaJIbROrO COCTaBa.

ALEKSANDER GARLICKI"', ANDRZEJ SZYBIST"', ALICJA KASPRZVK"'''' *Akademia G6rniczo-Hutnicza, **Panstwowy Instytut Geologiczny, Kielce

BADANIA PffiRWIASTKOW SLADOWYCH W ZLOZACH SOLI I SUROWCOW CHEMICZNYCH

Badania geochemiczne pierwiastkow Sladowych w zloZach surowcow chemicmych oraz solach nie byly dotychczas wykonywane na wi~kszll: skal~. Dotyczyly one z reguly jednego, wyjl!:tkowo zaS tylko paru pierwiastkow. Najwi~ksZllliczb~ badaIi wykonano dla oznaczenia bro-mu w profilach osadow solnych (m.in. 3, 5, 8, 45, 47, 48). W zwi/l:Zku z powyzszym celowe bylo przeanalizo-wanie niektorych zloz na zawartosc mikroelementow w pelniejszym zakresie. Badania takie wykonano w Za-kladzie Zloz Soli i Surowcow Chemicmych Instytutu Geologii i Surowcow Mineralnych AGH, w ramach CBP, nr 05.03. Ich realizacj~ przeprowadzono w cil!:gu pi~u lat (1986-1990). Cz~sc poszczegolnych etapow rocznych wykonywana byla przy wspoludziale OBR GSCh "Chem-kop" (1987 i 1988) oraz PIG Oddzial Swi~tokrzyski Kielce (1988-1990). OBR "Chemkop" zajll:l si~ przede wszystkim okreSleniem pozyqi geologicznej wybranych profili zloz miocenu i cechsztynu oraz metodykl!:, a takZe schematem oprobowania, PIG natomiast przeprowadzil badania geologiczne oraz geochemiczne warunkow wy-s~powania strontu w skalach w~glanowych i siarczano-wych obrzei:enia Gor Swi~tokrzyskich (17,20,21). Naj-wi~kszl!: licz~ badaIi geologicznych oraz geochemicmych wykonano w AGH (9 -12). Obejmowaly one glownie

UKD 550.42:(553.63

+

553.689.2) anhydryty i baryty oraz sole kamienne lll:cznie z serill: potasonosnll:.

PROFILE DO BADAN

W trakcie realizacji badati przeanalizowano proflle kilkuset otworow wiertniczych oraz dokumentacyjne opracowania niektorych zloz (m.in. 24, 37, 38, 55) i wynilci pUblikowanych dotychczas analiz (1, 8, 14, 18, 22, 29, 30, 34,39,45,47,49,52,53). Wszystkie te prace mialy na celu wymaczenie najlepiej poznanych profili do pobrania probek. Wytypowane w ten sposob proflle, systematycz-nie oprobowano (probki punktowe, punktowo-bruzdo-we, bruzdowe).

W obr~bie zagl~bia cechsztytiskiego za najbardziej korzystnll: do oprobowania uznano jego srodkowll cz~sc. Do badati anhydrytow wytypowanych zostalo kilka profili. Obejmujll: one dwie kopalnie (Klodawa, Inowroc-law), oraz 3 otwory wiertnicze (Pila IG-l, Szubin IG-l, Grudzil!:dz IG-1). Po uprzednim szczeg610wym sprofllo-waniu (2) pobrano z nich lll:cznie 165 probek pUnktowych.

Do oprobowania soli kamiennych oraz serii potaso-nosnej z uwagi na dost~pnosc, poznanll: szczeg61owo tektonik~ wewn~trznl!: i opracowanll: dokladnl!:

(2)

charak-terystyk~ litologiczn/b jak teZ stratygrafi~ (m,in. 3, 55), wytypowano przede wszystkim wysadowe zloZe K1oda-wy. Analiza kopalnianych material6w kartograficznych wykazaJa, Ze najodpowiedniejsze do tego celu Sl! niekt6re wyrobiska chodnikowe oraz komorowe. Zlokalizowane one Sl! na kilku poziomach kopalnianych. Opr6bowanie

obj~o call! seri~ solnl!. 14cznie po uprzedoim skar-towaniu, pobrano 70 pr6bek punktowo-bruzdowych i bruzdowych. Opr6bowanie profilu serii potasonoSnej zloZa obj~o wyll!cznie najwyzszl! c~ cyklotemu PZ 2 oraz Srodkowl! i gomll cyklotemu PZ 3.14cznie zostalo pobranych 31 probek.

Drugim obiektem do badan zostal wytypowany wy-sad so1oy Lani~ta, rozpoznany kilkoma otworami wiert-niczymi (38). W odwierconym dodatkowo otworze Lani~

ta

n,

zlokalizowanym w centralnej cz~sci wysadu (w osi przyszlego szybu), na rdzeniowym odcinku ~b.

297 -628 m) pobrano 19 pr6bek punktowych. Reprezen-tujll one utwory cyklotemu PZ 2, w moiejszym stopniu PZ 3. Og61em do badaIi geochemicznych soli kamiennych cechsztynu pobrano 26 probek, a serii potasonosnej 36. W ob~bie zagl~bia miocenskiego do opr6bowania skal w~owych i siarczanowych, wytypowano profile zlokalizowane w poloocnej strefie zapadliska przedkar-packiego. Badaniami obj~to obszar plytkiego, w mniej-szym zaS stopniu ~bokiego zalegania osadow chemicz-nych badenu w rejonie nadnidzianskim (mi~dzy Wislicll a Stawianami) oraz staszowskim (mi~ Chmielnikiem a Staszowem). Budowa geologiczna tych obszarow oraz litostratygrafia byla przedmiotem wielu publikacji (min. 1S, 16, 26, 33,41, 51). Do oprobowania wytypowano 12 otworow wiertniczych oraz 32 odsloni~a.

Z

poszczegol-nych otworow wiertniczych oraz odsloni~, po szczeg61o-wym sprofilowaniu (17, 20, 21), pobrano w cill&ll 3 lat lllcznie 7S4 probki punktowe i punktowo-bruzdowe. Reprezentujl! one najpelniejsze pod wzgl~dem petrologi-cznym profile serii gipsowej.

Do oprobowarua soli kamiennej miocenu wytypowa-ne profile zostaly zlokalizowawytypowa-ne w zloZu Rybnik - .2:0-ry - Orzesze oraz Wieliczka. Profil

serii

so1oej Wieliczki wykazuje intensywne zaburzenia halotektoniczne. Zostal on szczeg61owo poznany dzi~ki kilkusetletniej eksploata-cji. Na tej podstawie opracowano litostratygrafi~ oraz

petrologi~ poszczegoInych warstw serii so1oej (m.in. 13, 46, 56). W trakcie szczeg610wych prac kartograficznych pobrano 88 pr6bek punktowych i punktowo-bruzdo-wych. Z tej liczby do badan laboratoryjnych przezna-czono 15.

Zloi.e Rybnik - 'tory - Orzesze zlokalizowane na G6-mym SlllSku znajduje si~ w nieco innej pozycji tektonicz-nej. Dzi~ki znacznemu oddaleniu od brzegu Karpat, zloi.e to nie uleglo sfaldowaniu. DIa udokumentowania zaso-bow zloZa zostalo ono rozpoznane kilkoma otworami wiertniczymi. W ceIu uzyskania dodatkowych informacji odwiercono otwor WoszczyceIG-l. Po szczeg610wym sprofilowaniu (7) zostal on oprobowany dwudzielnie, tzn. bardzo ~sto bo pobrano 46 probek dla oznaczenia

a

i Br, oraz niezaleZnie znacznie rzadziej - 15, w celu okreSlenia zawartoSci pierwiastkow rzadkich. Uwzglced-niajllc obydwa zloZa, og61em pobrano 149 probek, z czego w 30 oznaczono zawartose pierwiastkow Sladowych.

Mineralizacja barytowa w Polsce jest zwi¥ana z czte-rema rejonami: Do1oy SlllSk (Sudety), GOry Swi~tokrzys kie, p6lnocne obrzezenie GomoSll!skiego Zaglcebia Wceg-Iowego oraz Karpaty. Badaniami objceto jedynie najwai:-niejsze koncentracje barytowe 0 charakterze zlorowym. Sll to opisywane w publikacja~h (m.in. 30) i obecnie

ekspIoatowane zloza DoInego Slllska: w niecce przed-sudeckiej - zloZe Boguszow oraz w Gorach Kaczaws-kich - zloi.e Stanismwow.

BADANIA GEOCHEMICZNE

Probki pobrane ze wszystkich omowionych powyi.ej profili byly przedmiotem szczeg610wych badaD. geoche-micznych, w ceIu okre8Ienia w nich zawartoSci nastctpujll-cych mikroeIementow:

a) w skalach siarczanowych (gipsyi anhydryty) - gl6-woie Sr,

b) w solach kamiennych - glowoie K, Br, J, B, Sr, Ti, c) w serii potasonoSnej - dodatkowo opr6cz wyZej wymienionych: Rb, Cs, Mn, Cr, Fe, Co, Cu, Ni, Li, V,

d) w barytach wykonano wy1llcznie zestawienie ana-liz.

Badania geochemiczne probek wykonano w Iaborato-riach: AGH - Instytut Geologii i Surowcow Mineral-nych, Instytucie HydrogeoIogii

1

Geologii InZynierskiej, PIG (Warszawa), Oddziale Swi~tokrzyskim (Kielce) i Od-dziale GomosIllskim Sosnowiec oraz w OBR "Chemkop" Krakow.

W zalemoSci od skladu mineralnego badanych pr6-bek, po uprzedoim przygotowaniu analizowano ich ca-lose Iub tylko ~ rozpuszczalnSJ, oraz nierozpuszczalnll w wodzie. llosciowe oznaczenia poszczegoloych pierwias-tkow wykonano wykorzystuj~ przede wszystkim rome instrumentalne metody analityczne, sporadycznie zaS klasyczne. Klasyczne metody chemiczne zastosowano glownie dla oznaczenia zawartoSci w badanych probkach skal so1oych jonow chlorkowych (metoda argentomet-ryczna).

Zdecydowanll licz~ oznaczen zawartoSci badanych pierwiastkow sladowych wykonano metodami absorb-cyjnej spektroskopii atomowej (AAS, ICP). Mniejszy zakres miaIy badania metodami kolorymetrycznymi (0-znaczenie zawartoSci Br, J, K, Ti). Badania zawartoSci strontu w utworach siarczanowych i wceglanowych, wyko-nano przy zastosowaniu analiz rentgenospektralnych, a taki.e rentgenograficznych.

Zastosowane wszystkie instrumentalne metody ba-dan daj~ dobr!! powtarzalnose wynikow, a moZliwose wplywu ionych pierwiastkow na wyniki oznaczen jest znikoma. Wzglctdny bllld oznaczen dla wszystkich wyko-nanych analiz waha sice w granicach 0,2-5%.

WYNIKI BADAN

Szczeg610we badania geochemiczne dIa oznaczenia zawartoSci wybranych mikroelementow wykonane zo-staly na og61em 1011 pr6bkach, reprezeniujllcych zroz-nicowane utwory ewaporatowe.

Obszemy material wynikowy jak tez ilustracyj-no-kartograficzny uniemoZliwia przedstawienie ich w

ca-losci. W zwi/lzku z tym w ramach niniejszego artykulu zestawiono wy1llcznie uSrednione zawartoSci wszystkich oznaczonych mikroeIementow (tab. I-V). Opisujllc ich zawartose w anhydrytach i solach kamiennych uwzgl~d

niono rOWnieZ CZctse wynikow badan szczeg610wych (10-12). Dla ziIustrowania rozkJadu przestrzennego wy-branD najlepiej poznane petrologiczno-stratygraficznie reprezentacyjne profile (ryc. 1-3).

Zawartose strontu w anhydrytach cechsztynu

po-szczegoloych cyklotemow zestawiono w tab. I· Gako wartose srednill), a poniZej omowiono szczeg610we wyni-ki badaD. (10). DIa llT\hydrytow Aid

+

AIg przebadano

(3)

ll:l,cznie 58 probek, tj. 30 - AId oraz 28 - AIg. Anhydryty AId wykazujl:l, w obr~bie badanego profilu wi~ksze zr6z-nicowanie zawartosci. Zmienia si~ ona w granicach 68-440 ppm (glt). Najwyi:sze zawartosci (168-440) charakteryzujl:l, stref~ przyspl:I,gowl:!,. W anhydrycie gor-nym (AIg) zawartosc waha si~ od 92 do 350 ppm. Najwyi:sza zawartosc (185-350 ppm) wyst~uje w po-blizu stropu profilu.

Anhydryt podstawowy (A2p) przebadano w 16 prob-kach. Zawartosc strontu zmienia si~ od 132,6 do 286,2 ppm (glt). W otworze Szubin IG-I koncentracja waha si~ od 253 do 311 ppm, a Grudzil:l:dz IG-l wynosi 99-168 ppm. Wi~kszosc badanych probek w obu otworach przekracza srednill. Zdecydowanie wyi:sze zawartosci (Illcznie dla obu otworow) Sll obserwowane w cz~sci

przyspl:I,gowej.

Oznaczenie zawartosci strontu dla anhydrytu glow-nego (A3g) przeprowadzono w 69 probkach. Zawartosc strontu zmienia si~ od 47 (Klodawa) do 500 ppm (Ino-wroclaw). Najwi~sze zr6Znicowanie (71- 378 ppm)

wy-st~puje w otworze Grudzilldz IG-l. Mniejsze wahania stwierdzono w probkach z Klodawy (47 -128 ppm) oraz Inowroclawia (300-500 ppm). We wszystkich badanych profilach najwyzsze koncentracje obserwuje si~ w srod-kowej ich ~sci.

Anhydryt pegmatytowy (A4p) przebadano z czterech profili w 23 probkach. Najmniejsze zr6Znicowanie zawar-toSci (39-59 ppm) obserwuje si~ w profilu z Klodawy. W pozostaiych waha si~ ona w granicach: dla Inowroc-lawia 400-700 ppm (glt) otwor Szubin IG-1 81-163 ppm, a Grudzil:l,dz IG-I 161-350 ppm. Ogo1nie we wszystkich badanych profilach obniZenie koncentracji strontu obserwuje si~ zazwyczaj w strefach przygranicz-nych warstw.

. Obliczona srednia zawartosc strontu w anhydrytach z poszczegolnych cyklotemow jest zdecydowanie nii:sza od dotychczas cytowanych w wielu publikacjach (m.in. 1, 23,34,52). przede wszystkim (srednie dla poszczegolnych cyklotem6w) nie Sl:l, porownywalne do podawanych (25) koncentracji w anhydrytach pierwotnych cechsztynu nie-mieckiego.

Wyniki bada:ri. swiadczl:l, 0 znacznych przeobra:i;eniach

wtornych. Jest to wynik zaawansowanych procesow

Tabela I SREDNIA ZAWARTOSC STRONTU W ANHYDRYTACH

Z R6ZNYCH PROFILI

W POSZCZEG6LNYCH CYKLOTEMACH g/t (ppm) Cyklotem Anhydryt Kopalnia lub otwor SrH

otw. GrudziJtdz IG-l 236,4 otw. Szubin IG-! 109,8

PZ4 A4g

kop. Inowroclaw 566,7

top. Klodawa 56,6

otw. Grudzilldz IG-1 120,0

PZ3 A3g kop. Inowroclaw 391,7

kop.Klodawa 81,1

otw. Grudzilldz IG-1 132,6

PZ2 A2g

otw. Szubin IG-1 286,2

A1g otw. Pila IG-1 126,6

PZ1

Aid otw. Szubin IG-1 145,5

hydratyzacji oraz dehydratyzacji. Zarejestrowano je ba-dajllc anhydryty monokliny przedsudeckiej (m.in. 23, 42). Nie bez znaczenia pOzostaje rowniei: proces dedolomity-zacji stwierdzony (m.in. 4) w obr~bie anhydrytow.

Podczas bada:ri. gipsow miocenskich rejon staszowski byl reprezentowany przez 654 probki, zaS w

nadnidzia:ri.s-kim pobrano ich 100. W celu zestawienia duzej liczby wynikow oraz dla moZliwosci porownawczych, zostala wykorzystana szczeg610wa charakterystyka litologiczna. Wydzielane dla obu obszarow jednostki litostratygraficz-ne (m.in. 15, 19, 50, 51) odpowiadajl:l, poszczegolnym warstwom gipsowym (litotypom). W tym ukladzie ob-liczonll srednill zawartosc strontu dla poszczegolnych litotyp6w przedstawia tab. H.

Zawartosc strontu w obu analizowanych rejonach wykazuje doZe zroZnicowanie. Waha si~ ono dla rejonu staszowskiego w granicach 0,24-2,35%, w nadnidzia:ri.s-kich oscyluje w przedziale 0,073-0,7%. Lokalnie nato-miast rejestrowano w poszczegolnyeh probkach znaeznie

wi~kszl:!: zawartosc. W rejonie staszowskim do 3,54% (litotyp - ,,h"), a w nadnidzianskieh do 1,71% (litotyp

- ,,r').

SI:!: to koncentracje pojedyncze, nie wplywajl:l,ce decydujl:l,co na srednil:!: dla carego obszaru. Wynosi ona 0,67% na obszarze staszowskim (zbliZonll 0,624% wyka-zujl! probki anhydrytow gruzlowych). W rejonie nad-nidzianskim jest ponad dwukrotnie nii:sza i wynosi 0,31%. Podobne wyniki (0,39-1,29%) SI:!: typowe dla gipsow ukrainskiej ~ zapadliska przedkarpackiego (40).

Dla zilustrowania rozkladu zawartoSci strontu w serii gipsowej, zostal wybrany prom odsloni~cia Leszcze (rye. I). W jego obr~bie koncentracja zmienia si~ od 0,079 (litotyp - "ij do 1,13% (litotyp - "g"), przy sredniej 0,24%. WartoSci te SI:!: porownywalne do niektoryeh

Tabela IT SREDNIA ZA WARTOSC Sr W POSZCZEOOLNYCH

LITOTYPACH WARSTW GIPSOWYCH (%)

Litotyp Rejon staszowski nadnidzianski 0 0,35 0,09 n 0,67 0,21 m 0,85 0,14 1 0,47 0,07 1 0,32 0,45 k 2,35 0,40 j 0,47 0,25 i 0,62 0,28 h 0,94 0,64 g 0,80 0,70 f 1,07 0,55 e 0,24 0,28 d 0,26 0,28 c 0,24 0,16 b 0,51 0,28 a 0,57 0,19

(4)

m 25 20 15 5

o

LESZCZE

vm

nr pr. -12

-n

... -"'\ -10 -9" - 9 x~_i( - 8 '--_ _ -1 Sr IppmJ [ D 1 ~2 ~3

1::::14

~5

fu;.;..16 1--11

_8

~9

Rye. 1. Profd Iitologiezny odslollifeia skal gipsowyeh w

kamienio-lomie Leszeze i ZQwartosc strolltu

1 - gipsy szklicowe, 2 - gipsy szablaste, 3 - gipsy szkieletowe, 4 - gipsy warstwowane z poziomami selenit6w, 5 - gipsy stromatolitowe, 6 - gipsy zbite z agregatami krystalicznymi, 7 - gipsy aIabastrowe, 8 - gipsy laminowane, 9 - laminity

gipsowo-ilaste

Fig. 1. Lithological profile of the Leszcze gypsum quarry and strontium content data

1 - "szklica" gypsum, 2 - sabre gypsum, 3 - skeletal gypsum, 4 - stratified gypsum with selenite horizons, 5 - stromatolitic gypsum, 6 - dense gypsum with crystalline aggregates, 7 - aIa-bastrine gypsum, 8 - laminated gypsum, 9 - gypsum-clayey

laminites

profili nadnidziaIiskich (0,025-1,16%, sred. 0,18%), ba-danych przez J. Parafiniuka (28).

Otrzymane wyniki badaIi wykazujl! generalnie

naj-wy~ zawartosc strontu w litotypach ,,' - "h" (tab. 11). PodwyZszonl! koncentracjc; obserwuje siC; tam w litoty-pach ,,le" oraz "I". Wzrost zawartoSci strontu jest uzalei:-niony od stopnia metasomatycznych przeobrai:eIi gipsow w wapienie. Potwierdzajl! to wczesniejsze badania (m.in. 15,20,21,22,28). W warstwach gipsowych objc;tych tymi procesami obserwowano celestyn (21, 22, 28, 29, 43). Jego wystc;powanie wplywa na podwyi:szenie zawartosci stron-tu (22, 28) ..

Zestawienie sredniej zawartoSci badanych pierwiast-kow sIadowych w profllu osadow cechsztynu poszczegoI-nych cyldotemow przedstawiono w tab.

In.

Posrod oznaczonych pierwiastkow maksymalna koncentracja glownie Br i Rb charakteryzuje osady cyldotemu PZ 3 zloZa ldodawskiego. Wil!i:e si/( ona przede wszystkim z seril! potasonosnl!. W badanych probkach (12) waha si~

dIa Br od 110 do 4500 ppm (g/t), natomiast Rb 40,9-5915 ppm.

Dui:!l

koncentracjc; Rb stwierdzono gl6wnie w prob-kach reprezentuj¥ych czyste karnalitowce. Srednia za-wartosc w nich Br (ok. 1500 ppm) jest zbliiona (ok. 1600 ppm) do dawniej wykonanych oznaczeIi w karnalitow-each (3). WczeSniejsze badania (49) wykazaty koncentra-cje Rb w granieach 100-1000 ppm. Ponadto wyisza koncentracja tego pierwiastka (655,8 - 5400 ppm) jest charakterystyczna dla gniazd i Zyl soli epigenetycznych (halit, sylwin, kamalit, polihalit). Utwory te wystc;pujl! nieregulamie zarowno w obr~bie soli kamiennych jak tei: serii potasonoSnej (m.in. 44).

Znacznie niZsZl! zawartosc (17-33,7 ppm) Rb i Br (181- 210 ppm) oznaczono (11) w serii potasonosnej zloZa Lani~ta.

Zawartosc pozostalych badanych (11, 12) w serii potasonoSnej pierwiastkow w zloZu klodawskim mieSci

si~ w przedzialach:

a) 0,1-1,2 ppm (J, Li, V),

b) 2,5-7;2. ppm (Mo, Cr, Cu). c) 25-60 ppm (B, Sr, Cs, Co, Ni), d) powyi:ej 100 ppm (Fe).

Wyniki szczeg610wych badati (11, 12) wykazujl!

roe-cydowanie

nii:sZl!

zawartosc, jak tei: zroinicowanie Br i Rb wyll!CZDie w solach kamiennych zloi:a klodawskiego. Koncentracja Rb oznaczona jedynie w paru probkach soli starszych waha siC; w granicach 41,9-47,4 ppm. Srednia zawartosc Br w poszczegolnych solach wynosi: Na1 - 67,5 ppm, Na2 - 97,9 ppm, Na3 - 427 ppm, a Na4 - 108,7 ppm. ZbIiZone koncentracje dla Na3 oraz Na4 otrzymal W. Charysz (3). wyi:sze

zaS

w Na2 (320 ppm). W przypadku soli najstarszej (55 - 80 ppm),

porow-Tabela III SREDNIA ZA WARTOSt NIEKT6RYCH PIERWlASTK6W SLADOWYCH

W POSZCZEG6LNYCH CYKLOTEMACH gJt (ppm) Br J B Sr Ti Rh Cs Mn Cr Fe Co Cu Ni Li V PZ4 53,7 1,13 14,5 107,1 -

-

-PZ3 1129,8 2,07 94,3 43,3 2055 1306,7 24,60 4,79 2,38 52,0 16,0 1,83 34,01 1,13 <1,0 KJodawa PZ2 243,4 4,75 41,2 46,0 1459 161,5 21,70 6,05 2,31 83,6 23,3 2,54 52,70 1,40 <1,0 PZl 54,8 15,60 214,8 40,5 1438

-

-PZ3 181,3 0,39 40,2 139,4

-

39,3 0,83 -

-

- -

-Laniftta PZ2 123,2 0,49 1,5 137,3 - 17,0 <0,5 - -

_-

- -

(5)

-nywalne wyniki (40-100 ppm) stwierdzono na Wyniesie-niu uby (min. 5, 47, 48).

W z1oi;u.Lani~ta oznaczona (11) 81'ednia zawartosc Br wynosi dla Na2 124 ppm, a Na3 208 ppm. Koncentracja J mieSc:i si~ w przedziale 0,1-0,9 ppm, B od 0,3 do 2,8 ppm, natomiast Sr od 80 do 250 ppm.

W solach kamiennyeh z10Za klodawskiego (11, 12) J wykazuje zawartosc: 0,2 -0,6 ppm; B: 1,1-2 ppm; nieeo wyi.sze dla Sr: 35 - 80 ppm. pozostale pierwiastki ozna-czone wy1llcznie w kilkunastu pr6bkaeh soli starszej wykazujll (11, 12) na8t~pujllce 'koncentracje:

a) 2-10 ppm (Cs, Mn, Cr, Cu), b) 20-55 ppm (Fe, Co, Ni).

Otrzymane wczeSniej wyniki badan (14) zawartoSci m.in. Sr, Mn. Cr, Fe, Co, Cu, Ni, w nie oznaczonyeh stratygraficznie solaeh kamiennych, wykazaly koncentra-cje tyeh pierwiastk6w w dose szerokieb granicach nie przekraczajllC jednak 10 ppm.

Dla zilustrowania rozkladu zawartoSci niekt6ryeh pierwiastk6w Sladowyeh w profilu osad6w cecbsztynu wybrano z1o:ie klodawskie (rye. 2). Wykres nie obejmuje szczeg6lowych badan wykonanyeh (12) e~sciowo w

so-Z1 .. pr. -14 -n _12 -JI - . (1 -27 i-e

)

_,

, a ,

-'-

..

C; .;J, 100-7J

I!!!!!!IiI

2 ~, ~~

Rye. 2. Zge1ll!ralizowany profiJ litologiezny j zawartosc niekt6ryeh pierwiostkOw sJadowych w kopalni KIodawa

1 - iIy, ilowce, :2 - anhydryt i dolomit, 3 - zuber, 4 - s61 kamienna, 5 - sOl kamienna potasonoSna, 6 - s61 potasowa

lach kamiennyeh, gl6wnie zaS w serii potasonoSnej cyk-lotemu PZ2 i PZ3.

Oznaczenia zawartoSci niekt6ryeh pierwiastk6w Sla-dowyeh w profilach miocenu zestawiono w tab. IV.

Zdecydowanie najwy2'szll w ealym opr6bowanym profilu z10Za wielickiego wykazuje tytan. W poszczeg61nyeh pr6bkach (10) waha si~ ona od 12 ppm (cyklotem Il i III) do 2640 ppm (eyklotem Il), przy sredniej 274,4 ppm (glt). W profilu wylllCZllie soli kamiennyeh zawartosc pozo-stalyeh oznaezonyeh (10) pierwiastk6w wynosi:

a) 0,41 ppm (1) - 0,6 ppm (B), b) 47,5 ppm (Br) - 69,9 ppm (K), c) 96,5 ppm (Ti).

Podwy:iszonll koncentracj~ potasu (srednia 84,3 ppm) oraz bromu (srednia 62 ppm) obserwuje si~ zwlaszcza w soli najstarszej oraz kompleksie soli spiZowyeh (rye. 3). W profilu otworu Woszczyce IG-l w badanyeh pr6b-kaeh wylllcznie

z

soli kamiennych stwierdzono (10)

na-st~pujllce koncentracje: a) 0,43 ppm (1) - 0,74 ppm (B), b) 28,5 ppm (Br) - 82,6 ppm (K), c) 93,1 ppm (Ti). B ~, 5 ~5

'.~

-

lSI ~6

I

11 I ... '

•

Fig_ 2. Generalized lithological profile and some trace elements data from the Klodawa salt mine

1 - clays, cIaystones, 2 - anhydrite and dolomite, 3 - zuber, 4 - rock salt, 5 - potassium-bearing rock salt, 6 - potassium

(6)

TabeIa IV SREDNIA ZA W ARTOSC NIEKTORYCH PIERWIASTKOW W POSZCZEGOLNYCH CYKLOTEMACH g/t (ppm) K Br J B Ti IV 68,0 53,3 0,23 0,20 64,0 III 58,0 62,0 0,25 0,20 24,0 Kop. Wieliczk:a IT 93,5 31,0 0,93 1,18 518,3 I 84,3 SO,7 0,40 0,90 181,3 IV 110,0 22,3 1,00 1,90 187,0 Otw.W~ III 76,0 22,0 0,40 0,80 90,0 IG-l _IT _184,0 _23,7 _2,45 _1,55 _877,7 I 81,6 27,1 0,29 0,74 167,4 kop. WlELICZKA le IppmJ

Rye. 3. Zgeneralizowany projillitologiczny i zawartoac niektorych pierwiastkow sladowyeh w kopaini Wieliczka

1 - sole najstarsze, 2 -. piaskowiec tzw. pldsolny, 3 - sole zie10ne plkladowe, 4 - sOl szybikowa, 5 - s61 spiZowa, 6 - iIy,

ilowce, 7 - mulowiec anhydrytowy

Porownujllc otrzymane wyniki zawartoScl K., Br, J, B,

Ti Z otworu Woszczyce IG-1 oraz zloZa wielickiego,

stwierdza si~ duZe podobietistwo obu badanych profili.

Koncentracja bromu w solach Wieliczki jest zbliZona do

wcze8niejszych oznaczen (8).

Badania zawartoSc:i pierwiastkow sladowych w bary-tach pozwolily na zebranie w jednll calosc rozproszonych

w paru opracowaniach (m.in. 32,36) wynikow.

Zestawio-no je w tab. V.

UWAGI KONCOWE

Otrzymane wyniki oznaczen zawartoSc:i wybranych

pierwiastk6w s1adowych, uzupelniajll dotychczasowe

in-formacje odnosnie charakterystyki geochemicznej

po-szczegolnych profili cechsztynu oraz miocenu. Ponadto

wyniki te mogll znalezc zastosowanie w wielu ~ach

gospodarki narodowej. IppmJ

,

-7.2 I I

,

~(0.2 \ I I \ I B IppmJ

,

Ti Ipp .. J

Fig. 3. Generalized lithological profile and some trace elements data from the Wieliczka salt mine

1 - oldest salts, 2 - "undersalt" sandstone, 3 - green strata salts, 4 - shaft salt, 5 - "spiza" salt, 6 - clays, claystones,

7 - anhydritic siltstone

Tabe1a V

PIERWIASTKI TOWARZYSZl\CE I SLADOWE W Zl..02ACH BARYTU DOLNEGO SLI\SKA

ToWarzySZllce (% wag.)

Sladowe

Sr Ca Fe Zn Pb Ag Cu

Bogusz6w 0,41-9,0 0,014-~,7 no 81-1,0 51-0,05 81-0,027 0,02 Co, Ni, V, Cd, Mn

Stanislaw6w

Baryt 81-2,0 0,01 -1,0 ~0,1

-

51 81

-

Mn,Mg, AI

(7)

Oznaczone koncentracje pierwiastkow sladowych przydatne mog~ bye w gornictwie dla rejonizacji zloz zasobnych w mikroelementy. Szczegolnie interesuj~ce ~d~ te wytypowane odcinki zloz ewaporacyjnych, w kto-rych stwierdzono podwyZszon~ ich zawartosc. Dotyczy to glownie profili soli kamiennych. Na szerSZll skal~ sole te

znajd~ zastosowanie gl6wnie w przemySle spoZywczym (sol z mikroelementami). Wyniki tych badan wykorzystae moZe rownieZ przemysl farmaceutyczny. Zagadnienie to bylo jui: przedririotem wczeSniejszych roZWaZaD. (35). Nielctore typy siarczanowo-chlorkowych soli potaso-wych znalazly jui: szero1cie zastosowanie w rolnictwie do uprawy llllc i pastwisk (6).

Zmiennosc litologicznego wyksztalcenia skal gipso-wych znajduje wyrame odzwierciedlenie w przestrzen-nym rozmieszczemu koncentracji strontu. Nie wykazujll one nagromadzenia 0 znaczeniu przemyslowym, mimo iZ

w pojedynczych probkach rejestrowano wysokie jego zawartosci (maksymalnie do 3,54%).

&l.

one por6wnywal-ne do stwierdzonych dokumentacyjnie w zlozu strontu w Czarkowych (27).

Otrzymane wyni1ci badan strontu w gipsach oraz anhydrytach mo~ bye wykorzystane do szczegOlowych roZWaZaD. doty~cych wamnkow sedymentacji oraz dia-genezy tych utworow.

LITERATURA

1. A n to n i e w i c z A, F i j a I J. - Prz. Geol., 1969 nr 11 s. 579 - 580.

2 B u j a k 0 w ski W. - Anbydryty w zloZach soli na Kujawach i ich znaczenie dla stratygrafii cechsz-tynu. Maszynopis pr. doh., Arch. Zakl. Zloz Soli

i Sur. Chem. AGH, 1987.

3. C

h

a r y s z W. - Pr. Geol. Komis. Nauk. Geol. PAN Oddz. Krakow, 1973 nr 75 s. 1-68.

4. ChI e bow ski R. - prz. Geol., 1977 nr 8-9 s. 445-449.

5. C zap 0 w ski G., Tom ass i-M 0 r a -w i e c H. - Ibidem. 1985 nr 12 s. 663 - 670. 6. D 0 b 0 s z y n ski L. - Kopalina

karnalito-wo-kizerytowa z Klodawy jako naw6z na uZytki zielone. Przod. Hod., 1988.

7. G a r 1 i c k i A - Szczeg610wy profil litostraty-graficzny otworu WOS7CZ'jce IG-1 (zloZe Rybnik-Zory - Orzesze). Maszynopis, Arch. Zakl. Zl6z Soli i Sur. Chem. AGH, 1985.

8. G a r 1 i c k i A., W i e w i 0 r k a J. -:- Brom w solach kamiennych zloZa solnego Wieliczki. Rocz. Pol. Tow. Geol., 1981 or 3-4 s. 353-360.

9. G a r 1 i c k i A i in. - Badania zawartoSci pier-wiastkow rzadkich i Sladowych w eksploatowanych solach kamiennych miocenu i cechsztynu. Maszyno-pis, Arch. Zakl. Zloz Soli i Sur. Chem. AGH, 1987. 10. G a r 1 i c k i A. i in. - Szczeg610we badania

zawartoSci pierwiastkow Sladowych w salinamych osadach cechsztynu i miocenu. Maszynopis, Ibidem, 1988.

11. G a r I i c k i A. i in. - Badania zawartosci nie-ktory<;h pierwiastk6w sladowych w osadach salinar-nych oraz w barytach. Maszynopis, Ibidem. 1989. 12. G a r I i c k i A. i in. - Badania zawartoSci

pier-wiastk6w sIadowych w soIach potasowo-magnezo-wych i gipsach miocenu. Maszynopis, Ibidem, 1990. 13. G awe I A. - Pr. Ins1. Geol., 1962 t. 30 cz. 3 s.

305-327.

14. J ani c z e k S., W i row ski M. - Przem. Chem., 1964 or 19 s. 610-614.

15. K asp r z y k A. - Badania litologiczno-surow-cowe gipsow miocenskich w rejonie: Staszowa, Woli Wisniows1ciej i Chmielnika. Maszynopis, Arch. Oddz. Swi~t. PIG, 1986.

16. K asp r z y k A. - Korelacja litostratygraficzna osad6w siarczanowych w profiIach otworow wiert-niczych w rejonie Chmielnika-Staszowa. Kwart. Geol., 1988 nr 2 s. 511.

17. K asp r z y k A - Badania warunkow wys~po

wania strontu i barn w siarczanowych i w~glanowych

skalach miocenu rejonu WisIica-Staszow. Maszy-nopis, Arch. Zakl. Zloz Soli i Sur. Chem. AGH, 1988. 18. K asp r z y k A. - Prz. Geol., 1989 nr 4 s.

201-207.

19. K asp r z y k A - Kwart. Geol., 1989

nr

2 s. 241-268.

20. K asp r z y k A. - Zmiennosc zawartoScl strontu w skalach siarczanowych miocenu poludniowego obrze:ienia Gor Swi~tokrzys1cich. Maszynopis, Arch. Zakl. Zl6z Soli i Sur. Chem. AGM, 1989.

21. K asp r z y k A. - Badania zawartoSci strontu w profiIach zloz gipsow nadnidzialis1cich. Maszyno-pis, Ibidem, 1990.

22. K asp r z y k A., 0 s m 0 I ski T. - BiuI. PIG, 1989 nr 362 s. 97 -114.

23. L 0 r e n c S. - Prz. Geol., 1970 nr 12 s. 558. 24. M ilk 0 w ski R. - Sprawozdanie z prac

badaw-czych miocens1ciej serii gipsonomej w obszarze Nie-cki Nidy. Maszynopis, Arch. PG 1979, Krak6w. 25. M ii

1 I

erG. - Geologie, 1962 t. 35.

26. N i e m c z y k J. - Zesz. Nauk. AGH, Geol, 1988

1. 14 nr 3 s. 105-115.

27. 0 s mol ski T., P i z 0 n A., U b ern a J. - Kwart. Geol., 1982 nr 2 s. 458-459.

28. Par a fin i u k J. - Arch. Miner., 1987

nr

1 s. 87-143.

29. Par a fi n i u k J. - Ibidem, 1989 nr 2 s. 41-55. 30. Pas i e c z n a A. - Ibidem, 1987 or 1 s. 19-38. 31. P a u loA. - ZloZe barytu w Stanislawowie na tie metalogenii Gor Kaczaws1cich. Pr. Geol. Komis. Nauk.Geol. PAN Oddz. Krakow, 1973 nr 76 s. 1-72. 32. P a u loA. i in. - Kompleksowe badania barytu

i &kal otaczajl:Jcych w zloZach Bogusz6w i Stanis-law6w. Maszynopis. Pol Tow. Prz. Nauk 0 Ziemi Oddz. Krak6w, 1977.

33. Paw low ski S., Paw low s k a K., K u -b i caB. - Budowa geologiczna tamobrzeskiego zloZa siar1ci rodzimej. Pr. IG, 1985 nr 114 s. 1-109. 34. Per y t T.M. - Biul. PIG, 1990 nr 364 s. 5-27. 35. P r a c a z e s p 0 Iowa - Wstwne rozeznanie

perspektyw wykorzystania zloz soli zasobnych w bio-pierwiastki w profilaktyce chorob uwarunkowanych postwujllcym ska.Zeniem naturalnego srodowiska czlowieka. Maszynopis, Arch. OBR "chemkop"

Kra-k6w, 1976.

36. P r a c a z e s p 0 Iowa - Studium

geologicz-no-mineralogiczne zloZa barytu i mineral6w towarzy-SZIlCych w kopalni "Bogusz6w" i "Stanislawow". Ibidem, 1977.

37. P r a c a z e s p 0 Iowa - Dokumentacja

geo-Iogiczna zloZa soli kamiennej Wieliczka w kat. C₂

i Cl

+

B

+

A. Maszynopis, Arch. Dzial Geologii KSW Wieliczka, 1978.

38. P r a c a z e s p 0 Iowa - Dokumentacja geo-logiczna w kat Cl zloZa soli kamiennej w wysadzie

(8)

solnym Lani('ta. Maszynopis, Arch. Komb. GeoL, Polnoc Warszawa, 1980.

39. Pro c h a z k a K., W a I a A., W i e w i 0 r -k a J. - Pr. Miner. Kom. Nauk. Miner. PAN Oddz. Krakow, 1969 nr 18 s. 69-74. .

40. R 0 z k 0 s z J.T. - [W:1 Gieologia Naukowa Du-mka. Kijew, 1966.

41. Rut k 0 w ski J. - Ann. Soc. Geol. Pol., 1981 vol. 51 s. 117-129.

42. R Y d z e w ski A. - Prz. Geol., 1967 nr 7 s.

311-314. .

43. S i e m iris k a B. - Geochemia i mineralogia gipsow niecki nadnidziariskiej. Maszynopis, Arch. IGMiP UW Warszawa, 1982.

44. S t a ri c z y k I. - Pr. Geol. Komis. Nauk. Geol. PAN Oddz. Krakow, 1976 nr 90 s. 1-64.

45. S t ~ P n i e w ski M. - Biul. Inst Geol., 1973 nr

276 s. 762. .

46. S z y b i s t A. - Prz. Geol., 1975 nr 9 s. 428.,...431. 47. Tom ass i H. - Ibidem, 1983 nr 5 s. 284.-288. 48. Tom ass i-M 0 raw i e c H. - Biul. PIG,

1990 nr 364 s. 31- 56.

49. T r z e b i a tow ski W., R 0 z d z i a I P.-prz. Chem., 1957 t. 36 nr 8 s. 452-454 ..

50. W a I a A. - [w:1 Dokumentacja geologiczna zloZa gipsow mioceriskich "Winiary" w kat. C2•

Maszyno-pis, Arch. Wydz. Ochr. Srod. Geol. i Gosp. Wod.UW Kielce, 1974.

51. W a I a A. - Litostratygrafia gipsow nidziariskich (fm). Symp. Nauk. "Gipsy Niecki Nidziariskiej i ich znaczenie surowcowe". 30-31 maj 1980. . 52. W a z n y H. - Prz. Geol., 1963 nr 12 s. 524. ' 53. W a z ny H. - Kwart. Geol., 1968 nr 1 s. 78-89. 54. We r n er Z., 0 r s k a 1. i in. - Pr. Inst. Geol.,

1960 t. 30.

55. W ern e r Z. i in. - Dokumentacja geologiczna soli potasowo-magnezowych i soli kamiennej w klo-dawskim wysadzie solnym. Maszynopis, Arch. Inst. Geol. Warszawa, 1962.

56. W i e w i 0 r k a J. - Stud. i Mater. do Dziejow Zup Sol. w Polsce, 1974 t. 3 s. 46 - 58.

SUMMARY

Some geochemical studies of Zechstein and Miocene evaporites as well as of barite deposits were done in

1986 -1990. Trace elements data completed geochemical characteristic of studied profiles. Rock salts with higher content of some microelements are used in food industry

htlt potassium ·salts with higher content of Br, B, Rb, and

Cs are utilized in chemist industry. Other· types of sulfate-chloride potassium salts were used in agriculture as fertilizers for meadows and pastures.

. Strontium content in sulfate rocks is important in-dicator of environment salinity. It is very usefull for detail stratigraphic studies. Its content in some samples is over

1 % and these concentrations could have industI1t1 value in future.

Barite investigations pointed occurrence of associated and trace elements and compared their content in two deposits from the Lower Silesia area.

PE3lOME

B nepHO)J; 1986-1990 npOBO)J;H.lIHCb reoXHMli'lecme HCCJIe)J;oBamHI3BanOplfrOB n;exIllTeiiHa H MHon:eHa,.a Ta-lOICe MeCTOpO)lC)l;eBHi 6apHTa. IIoJI)"leHHhIe pe3YJIbTaThI onpe)J;e.JIeH1Hl MHlCp03JIeMeHTOB B 60JIbmOH creneHH

)J;O-nOJIIDllOT reOXHMH'IeCK)'lO xapaJ!:TepHCTHKY HCCJIe)J;oBaH-HbIX pa3pe30B. KaMeHHbIe COJIH c YBeJIH'leHHhIM cO)J;ep-)J(aHHeM HeKOTOpLIX 3JIeMeHTOB npHMeIDllOTC$l B IIHlD;e-BOil: npOMLIIIlJIeHHoCTH. YBeJIH'leHHOe cO)J;ep)J(aHHe Br, B, Rh, Cs B Ka.JIHii:HHx COJISIX UJl$leTC$l. npe,lJ;MeTOM 3aHHTepecOBaHHOCTH 4>apMan;eBTH'lecKoil: npOMLIIIlJIeH-HOCTH. HeKoTophle THnLI cYJIb4>aTHO-XJIOPH)J;HbIX KaJIH-. H:mlx COJIeiI HaxO)J;$lT J)l(e npHMeHeHHe B ceJILCKOM

X03mCTBe )J;JI$l 06pa60TKH nyrOB H nacr6Hm;.

Co)J;ep)J(aHHe CTPOIlD;H$l B cYJIb4>aTHbIX nopo)J;ax UJl$leTC$l BaJKHIdM nOKa3aTe.JIeM 3acoJIeHHOCTH

ce)J;H-MeHTaD;HOHHOil: cpe)J;hl. TaK, 'lT0 TIO 3JIeM,PHT BeCbMa npHrO)J;HbrH )J;JI$l )J;eTaJIbHbIX CTpamrpa4>H'lecKHX

HCCJIe-)J;OBaBHH:. B HeKOTOpLIX 06pa3n;ax cO)J;ep)J(aHHe CTpOH-IJ;H$l npeBLImaeT 1 %, aB 6y)J;}'lD;eM 3TH KOHD;eHTPaD;HH MOryT HMeTb npOMLIIIIJIeHHOe 3Ha'leHHe.

HCCJIe)J;OBaHH$l 6apHTOB BhlKa3aJIH npHcyTCTBHe co-nyCTByroIIJ;HX 3JIeMeHTOB H MHKp03JIeMeHTOB, a Tl!DfCe C.ZJ;eJIaJIH B03MO:lKlIblM cpaBHe~e cO)J;ep)J(aHH$l TIHX MH-Kp03JIeMeHTOB B .ZJ;Byx MecTopO)lC)l;eHWIX 6apHTa B ~

HeiI CHJIe3HH.

JANUSZ KOTLARCZVK*, KRZVSZTOF DUDEK*, JAN GLADYSZ**, WOJCIECH MASTEJ*, DANUTA FLAGA-PIEKARZ*, JAN ROLEWICZ***, ELZBIETA SLOMKA*

*Instytut Geologii i Surowc6w Mineralnych AGH; *·Przedsi~biorstwo Geologiczne, Krak6w; ···Przedsic;biorstwo Geologiczne, Warszawa

DOSWIADCZENIA Z ROZPOZNANIEM OBRAZOW W POSZUKIW ANIACH UOZ Zn- Pb

OPIS ZASTOSOWANEJ METODYKI W dotychczasowej praktyce poszukiwawczej, wyst~ powania cial rudnych spodziewano si~ w tych blokach Boldyriewa, ktore w centrach mialy otwory z bilansowll zawartoscill rudy. Jednak po zag~szczeniu siatki wierceri cz('Sto okazywalo si~, Ze nie zawsze byly to trafne prognozowania. Konieczne zatem staje si~ opracowanie metod, ktore umoZliwilyby lepsze prognozowanie

rejo-UKD 550.822:553.441/.446(438.232) now rudonosnych. Szczegolnie obiecujllco przedstawia si~ wykorzystanie metod rozpoznawania obrazow (w dalszej ~Sci tekstu uZywany ¥zie skrot MRO). Ostate-cznym celem stosowania tych metod w rozpatrywanym przypadku jest wlasnie opracowanie lepszych niZ dotych-czasowe zasad strategii rozpoznawania zloz rud Zn - Pb. Sprowadza si~ to do trafniejszego typowania obszarow, gdzie nalei:aloby zag\?szczac siatk(' wiercen przy przecho-dzeniu do wyzszej kategorii rozpoznawania. Stosowanie