Gospodarka Krakowa na tle polskich metropolii

(1)

FOLIA OECONOMICA 246, 2010

Jakub KwaĞny*, Arkadiusz Mroczek**

GOSPODARKA KRAKOWA NA TLE

POLSKICH METROPOLII

1. WSTĉP

Kraków, bĊdący drugim pod wzglĊdem ludnoĞci miastem Polski, ze wzglĊdu na swe walory historyczne jest stosunkowo szeroko rozpoznawany, takĪe poza granicami kraju. Dla wielu ludzi ma on niezaprzeczalną wartoĞü sentymentalną, dla wiĊkszoĞci jest atrakcyjny turystycznie. Celem tego artykułu jest nakreĞlenie sytuacji gospodarczej Krakowa na tle trzech pozostałych najwiĊkszych miast Polski oraz odpowiedĨ na pytanie, czy i w jakim stopniu Kraków wyróĪnia siĊ spoĞród nich pod wzglĊdem gospodarczym.

Tekst opiera siĊ na krótkiej analizie porównawczej czterech najwiĊkszych miast Polski, w tym Krakowa. W artykule uĪyto ogólnodostĊpnych danych, zaczynając od powszechnie stosowanych wskaĨników rozwoju gospodarczego, takich jak PKB, PKB per capita i danych o rynku pracy oraz przedsiĊbiorczoĞci. NastĊpnie wziĊto pod uwagĊ miejskie finanse, co pozwoliło uzupełniü obraz badanych gospodarek. UwzglĊdniono takĪe dane na temat społecznoĞci akade-mickiej badanych miast, która wydaje siĊ waĪna z punktu widzenia nowoczes-nych sektorów gospodarki. W koĔcowej czĊĞci zbadano ruch turystyczny i wy-darzenia kulturalne, co okazało siĊ bardzo pomocne w ukazaniu specyfiki Kra-kowa.

2. POTENCJAŁ NAJWIĉKSZYCH MIAST POLSKI

Aby zobrazowaü potencjał najwiĊkszych polskich miast, w tabeli 1 zebrano dane na temat liczby ludnoĞci i PKB wytwarzanego na ich terenie1.

*

Mgr, asystent w Zakładzie Studiów Regionalnych UE w Krakowie.

**

Mgr, asystent w Zakładzie Studiów Regionalnych UE w Krakowie.

1

Opracowując dane do tabeli 1, wziĊto pod uwagĊ miasta, a nie aglomeracje, w któ-rych skład niektóre z nich wchodzą. PrzyjĊcie tej konwencji jest pewnym

(2)

uproszcze-T a b e l a 1 Liczba ludnoĞci według faktycznego miejsca zamieszkania

oraz PKB wybranych polskich miast

Miasto LudnoĞü (2008 r.) PKB w 2007 r. (w mln zł) Miasto LudnoĞü (2008 r.) PKB w 2007 r. (w mln zł) Warszawa 1 709 781 160 560 PoznaĔ 557 264 35 208 Kraków 754 624 37 003 GdaĔsk 455 581 10 478 a ŁódĨ 747 152 28 278 Szczecin 406 941 16 163 Wrocław 632 162 28 923 Katowice 309 621 34 261 a a

Dane dla podregionu.

ħ r ó d ł o: Bank Danych Regionalnych GUS.

Łatwo zauwaĪyü, Īe Warszawa wyraĨnie góruje nad pozostałymi miastami zarówno pod wzglĊdem ludnoĞciowym, jak i PKB. ĩadne z pozostałych miast nie osiąga nawet połowy liczby ludnoĞci stolicy, a PKB kolejnego pod tym wzglĊdem Krakowa nie osiąga nawet jednej czwartej wartoĞci PKB stolicy. Kolejne po Warszawie trzy miasta, tj. Kraków, ŁódĨ i Wrocław są pod wzglĊ-dem badanych wielkoĞci do siebie doĞü zbliĪone i wydają siĊ dobrym materia-łem do porównaĔ. Pozostałe cztery miasta są natomiast mniej ludne, w związku z tym zdecydowano, Īe w dalszej czĊĞci tego opracowania sytuacjĊ gospodarczą Krakowa rozpatrywaü siĊ bĊdzie na tle Warszawy, Łodzi i Wrocławia. Pozwoli to z jednej strony porównaü ją do specyficznej i dysponującej, przynajmniej na pierwszy rzut oka, najwiĊkszym potencjałem stolicy, a z drugiej do miast naj-bardziej pod wzglĊdem potencjału do Krakowa zbliĪonych.

Patrząc na liczbĊ ludnoĞci najwiĊkszych polskich miast, warto jeszcze pod-kreĞliü, Īe Kraków przewyĪszył pod tym wzglĊdem ŁódĨ stosunkowo niedawno, bo w roku 20072. Główną przyczyną tego faktu była spadająca od początku lat dziewiĊüdziesiątych XX w. liczba mieszkaĔców Łodzi, a nie umiarkowany wówczas przyrost ludnoĞci Krakowa. Niemniej jednak nawet ten niewielki przy-rost Ğwiadczy o lepszej adaptacji gospodarki Krakowa do warunków gospodar-czych, które zaistniały w wyniku przemian ustrojowych.

Podstawowym wskaĨnikiem uĪywanym przy charakterystyce gospodarek jest PKB per capita. Dane dla czterech najwiĊkszych miast Polski zawiera tabela 2. niem, ale pozwala skoncentrowaü siĊ ĞciĞle na badanych miastach. Przy podejĞciu „aglo-meracyjnym” naleĪałoby uwzglĊdniü, Īe Trójmiasto zamieszkuje 743 659 osób, a Gór-noĞląski Związek Metropolitalny 1 969 349 osób (GUS 2008), co sprawiłoby, Īe to te obszary byłyby wytypowane do prowadzonej tutaj analizy porównawczej, a jej wyniki róĪniłyby siĊ znacznie od otrzymanych.

2

(3)

T a b e l a 2 Produkt Krajowy Brutto per capita (w cenach bieĪących)

Miasto/Rok 2006 2007

Kraków 44 529 48 924

ŁódĨ 33 269 37 372

Warszawa 83 933 94 185

Wrocław 40 457 45 623

Pod wzglĊdem PKB per capita Warszawa jest niekwestionowanym liderem. W stolicy zlokalizowana jest najwiĊksza liczba central firm, co z pewnoĞcią wynika z kilku faktów. Po pierwsze, stołecznoĞü oznacza lepszy dostĊp do urzĊdów centralnych. Po drugie, Warszawa połoĪona jest w zasadzie w centrum kraju, co ułatwia komunikacjĊ ze wszystkimi jego czĊĞciami, jest przystosowana infrastrukturalnie (lotnisko miĊdzynarodowe) do kontaktów z zagranicą. Przy-czyny te moĪna jednak raczej okreĞliü jako pierwotne, ale nie najwaĪniejsze. Dla lokalizacji coraz to nowych firm i wynikającego z tego wzrostu gospodarczego przede wszystkim liczą siĊ efekty aglomeracji, czyli lokowania kolejnych przed-siĊbiorstw w mieĞcie, gdzie rynek, zarówno od strony czynników produkcji i dostawców, jak i odbiorców, jest najbogatszy. Osobną przyczyną tak wysokie-go wyniku Warszawy jest teĪ, w pewnym stopniu, wystĊpowanie swewysokie-go rodzaju efektu statystycznego. Skoro w stolicy zarejestrowanych jest najwiĊcej central firm, to czĊĞü produkcji wytwarzanej w innych regionach kraju rejestrowana jest w statystykach dla Warszawy.

W tym kontekĞcie wartoĞü PKB per capita dla Krakowa nie wygląda Ĩle. Miasto to zarówno w roku 2006, jak i 2007 uplasowało siĊ na drugim miejscu wĞród badanych, wyprzedzając Wrocław o, odpowiednio, 10% i 7%, a ŁódĨ o 33% i 30%. Szczególną uwagĊ warto zwróciü na porównanie z Wrocławiem, bo wydaje siĊ on cieszyü wizerunkiem dynamicznego i dobrze rozwiniĊtego gospodarczo, czemu zaprzeczaü nie ma powodu. Niemniej jednak, choü Kraków wyprzedza Wrocław zauwaĪalnie pod wzglĊdem PKB per capita, to jego wize-runek wydaje siĊ tego faktu nie uwzglĊdniaü. MoĪna stwierdziü, Īe wspominana wczeĞniej wartoĞü sentymentalna Krakowa dla przeciĊtnego mieszkaĔca Polski dominuje nad współczesnoĞcią3.

Charakteryzując miejskie gospodarki, warto spojrzeü na nie przez pryzmat rynku pracy, bo teĪ zdolnoĞü do generowania odpowiedniej liczby „dobrych” miejsc pracy jest jednym z podstawowych wyzwaĔ tych gospodarek. Podstawo-

3

Uwagi te są subiektywnymi odczuciami autorów i nie są oparte na systematycznych badaniach, niemniej jednak znajdują potwierdzenie np. w produkcjach medialnych.

(4)

wym wskaĨnikiem dotyczącym tego rynku jest stopa bezrobocia, o której dane podano w tabeli 3.

T a b e l a 3 Stopa bezrobocia w wybranych miastach w latach 2006–2009 (w %)

Miasto/Rok 2006 2007 2008 2009

Kraków 5,5 3,8 2,8 3,9

ŁódĨ 11,7 8,5 6,8 b.d.

Warszawa 4,6 2,9 1,9 2,0

Wrocław 8,0 4,5 3,3 b.d.

ħ r ó d ł o: Bank Danych Regionalnych GUS/PUP w Krakowie, Łodzi, Warszawie, Wrocławiu.

Bezrobocie w badanych miastach jest niskie i od 2007 r., z wyjątkiem Łodzi, moĪna stwierdziü, Īe jest ono zbliĪone do stopy „naturalnej”, a jego głównym składnikiem moĪe byü bezrobocie frykcyjne. WyĪsze wskaĨniki dla Łodzi oznaczają z kolei zauwaĪalne problemy strukturalne tego miasta, które w pozo-stałych trzech nie mają miejsca. Kraków pod wzglĊdem bezrobocia, tak jak w przypadku PKB per capita, plasuje siĊ na drugim po Warszawie miejscu, wy-przedzając nie tylko ŁódĨ, ale takĪe Wrocław. Fakt ten potwierdza dobrą kondy-cjĊ Krakowa i czyni z niego drugi w kraju rynek pracy.

Innym wskaĨnikiem mówiącym o rynku pracy moĪe byü poziom Ğrednich wynagrodzeĔ. BĊdzie on informował nie tyle o liczbie tych miejsc, co o ich jakoĞci. Dane dla badanych miast zawarto w tabeli 4.

T a b e l a 4 PrzeciĊtne miesiĊczne wynagrodzenie brutto w latach 2005–2008

Miasto/Rok 2005 2006 2007 2008

Kraków 2 579,09 2 753,21 2 995,18 3 259,63 ŁódĨ 2 401,67 2 500,84 2 698,09 3 002,12 Warszawa 3 613,44 3 789,94 4 099,73 4 504,85 Wrocław 2 649,62 2 797,71 3 048,98 3 415,39

Pod wzglĊdem wysokoĞci płac Kraków ustĊpuje nie tylko stolicy (w 2008 r. płace w niej były o 38% wyĪsze), ale takĪe nieco Wrocławiowi (w 2008 r. zarabiano tam prawie o 5% wiĊcej). WyĪsze zarobki we Wrocławiu to lepsza

(5)

jakoĞü tamtejszych miejsc pracy. PamiĊtając, Īe pod wzglĊdem bezrobocia to Kraków wypada nieco lepiej, moĪna stwierdziü, Īe obydwa miast charakteryzują porównywalne i atrakcyjne na tle kraju rynki pracy, ustĊpujące wĞród badanych miast atrakcyjnoĞcią tylko stolicy, a znacznie wyprzedzające ŁódĨ. MoĪna teĪ dodaü, Īe niĪsze płace są jednoczeĞnie czynnikiem pozytywnie wpływającym na atrakcyjnoĞü inwestycyjną danych jednostek terytorialnych, oznaczają bowiem potencjalnie niĪsze koszty zatrudnienia.

Dla oceny potencjału miast z punktu widzenia finansów moĪna posłuĪyü siĊ rozmiarami ich budĪetów. MoĪna takĪe wziąü pod uwagĊ dochody i wydatki miast w przeliczeniu na jednego mieszkaĔca, dziĊki czemu pokazana zostanie nie tyle „wielkoĞü” miasta, co jego stopieĔ rozwoju czy nawet zamoĪnoĞü. Odpowiednie dane zebrano w tabeli 5.

T a b e l a 5 Dochody i wydatki budĪetowe per capita w badanych miastach

Dochody w roku Miasto 2007 2008 2009 a 2010 b Kraków 3 714,38 3 953,74 4 312,74 4400,64 ŁódĨ 3 090,37 3 361,49 3 589,76 3348,02 Warszawa 5 732,24 6 005,33 5 916,95 6023,54 Wrocław 4 207,27 4 143,11 4 330,38 5192,72 Wydatki w roku Miasto 2007 2008 2009 a 2010 b Kraków 3 978,88 4 171,50 4 615,94 4365,26 ŁódĨ 3 198,37 3 455,96 3 900,04 3787,44 Warszawa 5 336,94 6 160,66 6 637,24 7352,30 Wrocław 4 173,64 5 046,84 5 721,92 5789,34 a Wykonania budĪetów za 2009 r. b Uchwały budĪetowe na 2010 r.

Pod wzglĊdem dochodów i wydatków w przeliczeniu na jednego mieszkaĔca najwiĊksze wartoĞci osiąga Warszawa, co w Ğwietle wczeĞniejszych rozwaĪaĔ nie moĪe dziwiü. Kraków jest natomiast w kaĪdym z badanych okresów na miejscu trzecim, wyprzedzając jedynie ŁódĨ. Wydaje siĊ, Īe dobra pozycja Wrocławia Ğwiadczy nie tylko o zamoĪnoĞci tego miasta, co o stosunkowo sprawnym zarządzaniu, w tym sprawnoĞci w przyciąganiu inwestycji. Warto jednak zwróciü uwagĊ na fakt, iĪ dochody budĪetowe per capita Krakowa

(6)

i Wrocławia były w latach 2007–2009 na zbliĪonym poziomie, a dane z 2010 r. stanowią swego rodzaju prognozĊ. Istotny jest równieĪ poziom zadłuĪenia Krakowa, który zbliĪył siĊ w ostatnim czasie do granic ustawowych, czego efektem jest brak moĪliwoĞci zaciągania nowych kredytów inwestycyjnych, przekładający siĊ w sposób bezpoĞredni na niĪszy poziom wydatków.

3. SEKTOR PRZEDSIĉBIORSTW

Charakteryzując gospodarki najwiĊkszych miast, warto nawet fragmentary-cznie odnieĞü siĊ do przedsiĊbiorczoĞci i przedsiĊbiorstw w tych miastach dzia-łających. Jednym ze wskaĨników obrazujących przedsiĊbiorczoĞü mieszkaĔców jest liczba nowo powstających firm. Dane na ten temat zawiera tabela 6.

T a b e l a 7 Nowo zarejestrowane podmioty gospodarcze

Miasto/Rok 2007 2008 2007 (netto) 2008 (netto)

Kraków 7 861 8 695 119 1 527

ŁódĨ 6 686 6 902 132 649

Warszawa 22 094 22 133 9 359 11 056

Wrocław 6 997 7 383 1 023 2 009

Pod wzglĊdem liczby powstających firm stolica góruje nad pozostałymi miastami, co potwierdza jej wyjątkowy potencjał gospodarczy. W kategorii bez-wzglĊdnej liczby zarejestrowanych nowych firm Kraków znalazł siĊ na miejscu drugim, wyprzedzając ŁódĨ i Wrocław. MoĪna dziĊki temu stwierdziü, Īe jeĞli chodzi o przedsiĊbiorczą inicjatywĊ, to wĞród krakowian jej nie brakuje i jest ona nie tylko potwierdzeniem dobrej kondycji gospodarki tego miasta, co jed-nym z jej filarów. JeĞli jednak wziąü pod uwagĊ liczbĊ nowo powstałych firm netto, czyli róĪnicĊ pomiĊdzy liczbą firm załoĪonych a zlikwidowanych, to w 2007 r. Kraków wypadł najgorzej, a w 2008 r. wyprzedził tylko ŁódĨ. MoĪe to wskazywaü na kilka zjawisk. Po pierwsze, charakter wielu krakowskich firm mógł byü raczej sezonowy, co moĪe wynikaü np. ze stosunkowo duĪej roli turystyki. Po drugie, sektor małych i Ğrednich firm w mieĞcie moĪe przeĪywaü fazĊ restrukturyzacji, co objawia siĊ zarówno duĪą liczbą likwidacji, jak i reje-stracji nowych firm. Po trzecie, warunki działalnoĞci w regionie Krakowa mogą byü na tyle niekorzystne, Īe stosunkowo duĪo spoĞród nowo powstałych firm sobie w nich nie radzi. Ten ostatni fakt moĪe byü niepokojący, powinien teĪ byü

(7)

sygnałem dla władz lokalnych, by te bardziej dbały o klimat gospodarczy i wa-runki funkcjonowania firm.

Innym wskaĨnikiem, który warto wykorzystaü przy omawianiu kondycji przedsiĊbiorstw, są nakłady inwestycyjne w przedsiĊbiorstwach per capita. WskaĨnik ten obejmuje swoim zasiĊgiem oprócz MSP takĪe firmy duĪe i stąd daje szerszy obraz sektora przedsiĊbiorstw. Jego wartoĞci pokazano w tabeli 8.

T a b e l a 9 Nakłady inwestycyjne w przedsiĊbiorstwach per capita w latach 2007–2008

Miasto/Rok 2007 2008

Kraków 5 170 5 503

ŁódĨ 6 120 4 512

Warszawa 11 252 12 024

Wrocław 5 943 5 622

Pod wzglĊdem nakładów inwestycyjnych Warszawa równieĪ dystansuje po-zostałe miasta. Na drugim miejscu znajduje siĊ tym razem Wrocław, a Kraków wymiennie z Łodzią zajmują pozycje trzecią i czwartą. Ten niezadowalający poziom inwestycji w krakowskich przedsiĊbiorstwach wydaje siĊ byü jedną z głównych słaboĞci gospodarki tego miasta. W połączeniu z nienajlepszym przyrostem liczby firm wskazuje on, Īe sektor przedsiĊbiorstw jest słabą stroną krakowskiej gospodarki. NaleĪy jednak zwróciü uwagĊ, Īe dystans Krakowa do Wrocławia w 2008 r. był juĪ stosunkowo mały.

4. CHARAKTERYSTYCZNE SEKTORY KRAKOWSKIEJ GOSPODARKI

W wyniku dotychczasowych rozwaĪaĔ moĪna było dojĞü do wniosku, Īe Kraków jest miastem o potencjale zbliĪonym do Wrocławia, pod niektórymi wzglĊdami lepszym, a pod innymi gorszym. PoniĪej pokazano kilka wskaĨni-ków, w których stolica Małopolski osiąga wskaĨniki bardzo wysokie i które zdają siĊ nadawaü jej gospodarce odmienną specyfikĊ. Są to rzeczy zgodne raczej z intuicyjnymi wyobraĪeniami, niemniej jednak warto podeprzeü je danymi. Pierwsza porcja tych danych zawarta jest w tabeli 10 i dotyczy liczby studentów i absolwentów szkół wyĪszych.

(8)

T a b e l a 10 Liczba studentów i absolwentów szkół wyĪszych w latach 2007–2008

Studenci Absolwenci Miasto 2007 2008 2007 2008 Kraków 142 692 145 707 28 079 28 137 ŁódĨ 66 215 67 734 11 765 11 502 Warszawa 155 601 157 673 _{25 817} _{25 550} Wrocław 103 769 103 953 19 004 20 009

Okazuje siĊ, Īe pod wzglĊdem liczby studentów Kraków tylko w niewielkim stopniu ustĊpuje zdecydowanie ludniejszej przecieĪ Warszawie. Pod wzglĊdem liczby absolwentów natomiast nawet przewyĪsza stolicĊ. W obydwu zestawie-niach Kraków znacznie wyprzedza Wrocław, nie wspominając nawet o Łodzi. MoĪna wiĊc stwierdziü, Īe stolica Małopolski jest jednym z dwu najwiĊkszych oĞrodków akademickich w kraju. Dodatkowych wiadomoĞci na temat kwestii związanych z uczelniami wyĪszymi mogą dostarczyü dane dotyczące liczby nauczycieli akademickich, które zebrano w tabeli 11.

T a b e l a 11 Nauczyciele akademiccy w 2008 r. według województw

Nauczyciele akademiccy Województwo Liczba na 100 studentów Małopolskie 12 385 5,8 Łódzkie 7 777 5,4 Mazowieckie 16 770 4,9 DolnoĞląskie 8 801 5,1

W tym zakresie dostĊpne były dane jedynie dla całych województw, co zmu-sza do stwierdzenia, Īe otrzymane wyniki są znacznym uproszczeniem. Niem-niej jednak, w kategorii bezwzglĊdnej liczby nauczycieli akademickich woje-wództwo małopolskie osiąga drugie miejsce w kraju, a jeĞli chodzi o liczbĊ tych nauczycieli na 100 studentów, to Małopolska okazuje siĊ byü liderem. Ten drugi wskaĨnik dobrze Ğwiadczy o jakoĞci kształcenia w tym województwie. Podsu-mowując ten fragment rozwaĪaĔ, warto podkreĞliü, Īe w Ğwietle powyĪszych danych Kraków jest z pewnoĞcią jednym z dwu najwiĊkszych i najwaĪniejszych

(9)

oĞrodków akademickich kraju. Fakt ten upowaĪnia z kolei do stwierdzenia, Īe miasto to moĪe byü oĞrodkiem szeroko pojĊtej gospodarki opartej na wiedzy.

Charakteryzując krakowską gospodarkĊ nie sposób nie odnieĞü siĊ do sektora turystycznego. Najłatwiej jest to zrobiü na podstawie danych dotyczących liczby udzielonych noclegów, które zawiera tabela 12.

T a b e l a 12 Ruch turystyczny wyraĪony liczbą udzielonych noclegów w latach 2007–2008

Liczba udzielonych noclegów ogółem Udzielonych turystom zagranicznym Miasto 2007 2008 2007 2008 Kraków 2 967 601 2 734 997 1 884 069 1 633 216 ŁódĨ 605 754 651 869 150 239 139 194 Warszawa 3 528 408 3 665 117 1 436 866 1 412 451 Wrocław 1 405 485 1 324 694 496 393 423 982

Pod wzglĊdem wszystkich udzielonych noclegów prym wiedzie tutaj War-szawa, niemniej jednak w zakresie przybyszów z zagranicy wygrywa juĪ Kraków. MoĪna przypuszczaü, Īe Warszawa jest nie tyle bardziej atrakcyjna dla turystów krajowych, co raczej jest celem wiĊkszej liczby podróĪy słuĪbowych. W związku z tym, za stolicĊ polskiej turystyki uznaü naleĪy zdecydowanie Kraków, co wydaje siĊ byü zgodne z powszechnie przyjĊtymi opiniami. W celu uzupełnienia danych na temat turystyki, warto przyjrzeü siĊ ruchowi pasaĪer-skiemu w portach lotniczych obsługujących badane miasta. Dane na ten temat pokazano w tabeli 13.

T a b e l a 13 Ruch pasaĪerów w portach lotniczych w latach 2007–2008

Przyloty Wyloty Tranzyt

Województwo 2007 2008 2007 2008 2007 2008 Małopolskie 1 504 701 1 443 804 1 542 398 1 464 917 21 100 15 240 Łódzkie 150 431 178 713 157 897 177 314 3 221 7 824 Mazowieckie 4 624 701 4 710 454 4 643 775 4 738 332 36 731 11 820 DolnoĞląskie 630 252 727 391 650 259 737 931 0 2 898

(10)

W tym przypadku równieĪ z koniecznoĞci posłuĪono siĊ danymi dla całych województw, niemniej jednak ze wzglĊdu na ograniczoną liczbĊ portów lotniczych dane te powinny odpowiadaü danym dla ich stolic. W wiĊkszoĞci kategorii góruje tutaj warszawski port lotniczy, co nie powinno byü zaskocze-niem, jako Īe OkĊcie odgrywa rolĊ lotniska centralnego i najwaĪniejszego dla całego kraju. Niemniej jednak, na drugim (w przypadku tranzytu dla 2008 r. na pierwszym) miejscu znalazło siĊ województwo małopolskie. Kraków wydaje siĊ wiĊc byü miastem otwartym i mocno powiązanym zarówno z innymi miastami kraju, jak i z całym Ğwiatem. Z pewnoĞcią główną rolĊ odgrywa tutaj jego tury-styczny charakter, niemniej jednak coraz liczniejsze inwestycje w centra usług wyĪszego rzĊdu generują takĪe ruch biznesowy.

Ostatnią grupą danych, która została wykorzystana w tej analizie, są informa-cje na temat infrastruktury kulturalnej, które zebrano w tabeli 14.

T a b e l a 14 Infrastruktura kulturalna w wybranych miastach w 2007 r.

Miasto Kraków ŁódĨ Warszawa Wrocław

Instytucje kultury 78 34 44 18 Imprezy 12 332 3 833 5 368 1 752 Uczestnicy imprez 1 616 785 287 158 1 576 660 253 357 Zespoły artystyczne 508 213 405 159 Członkowie zespołów artystycznych 8 387 3 523 7 177 2 249 Koła i kluby 1 019 232 435 221 Członkowie kół i klubów 18 300 6 300 9 688 3 886 ħ r ó d ł o: Bank Danych Regionalnych GUS.

We wszystkich przypadkach, od liczby instytucji kultury przez liczbĊ imprez i ich uczestników, zespoły artystyczne i liczbĊ ich członków aĪ po koła i kluby oraz liczbĊ ich członków, na pierwszym miejscu plasuje siĊ Kraków. Wyprzedza on drugą w tych kategoriach WarszawĊ, trzecią ŁódĨ i ostatni tym razem Wro-cław. Okazuje siĊ wiĊc, Īe powszechne przekonanie o Krakowie jako mieĞcie kultury jest jak najbardziej uzasadnione. Z gospodarczego punktu widzenia fakt ten ma jeszcze jeden wymiar. WskaĨniki z tabeli 14, Ğwiadcząc o bogactwie oferty kulturalnej miasta, sprawiają, Īe pod wzglĊdem kultury oferta Krakowa jest wrĊcz wyjątkowa. Przekłada siĊ to na jakoĞü Īycia mieszkaĔców, ale takĪe powinno mieü wartoĞü w oczach inwestorów. Oferta kulturalna, która generuje wiele moĪliwoĞci spĊdzania czasu wolnego, moĪe byü zaliczona do tzw. miĊk-kich czynników inwestycyjnych, które poza czynnikami twardymi, jak

(11)

autostra-dy czy lotniska, decydują o wyborach inwestycyjnych, równieĪ w przypadku podmiotów zagranicznych. Miasto z bogatą ofertą w zakresie kultury jest w sta-nie zapewniü ciekawe formy spĊdzania wolnego czasu zagranicznym menedĪe-rom. Z drugiej strony, co równie istotne, przyciąga duĪą liczbĊ studentów i spra-wia, Īe po ukoĔczeniu nauki są oni chĊtni, aby osiedliü siĊ w Krakowie na stałe. Wzbogacają wówczas sobą krakowski rynek pracy, dziĊki czemu inwestorzy mogą zrekrutowaü interesujące ich kadry.

5. PODSUMOWANIE

Obraz Krakowa, jaki rysuje siĊ po przeprowadzonej wyĪej analizie, to drugie co do wielkoĞci miasto w kraju i druga gospodarka miejska pod wzglĊdem wielkoĞci PKB. Kraków plasuje siĊ takĪe na drugim miejscu wĞród czterech najwiĊkszych miast kraju jeĞli chodzi o PKB per capita, niewątpliwie jest to miasto rozwiniĊte gospodarczo, a duĪy dystans do znacznie wiĊkszej stolicy jest spowodowany właĞnie jej stołecznoĞcią. Kolejnym wskaĨnikiem, który potwier-dza dobrą kondycjĊ krakowskiej gospodarki, jest stopa bezrobocia. NiĪszą wartoĞü tego wskaĨnika zanotowano jedynie w Warszawie. Najmocniejszym atutem stolicy Małopolski wydaje siĊ byü jednak jej potencjał akademicki, bĊdący bazą do rozwoju nowoczesnych sektorów gospodarki, w tym usług wyĪ-szego rzĊdu. Dodatkowo Kraków wykorzystuje swoje walory turystyczne bĊdąc na pierwszym miejscu pod wzglĊdem liczby noclegów udzielonych goĞciom z zagranicy. Co wiĊcej, jest zdecydowanym liderem w zakresie oferty spĊdzania wolnego czasu, co przekłada siĊ na jakoĞü Īycia obecnych mieszkaĔców i jest magnesem przyciągającym nowych. Uatrakcyjnia to takĪe miasto pod wzglĊdem inwestycyjnym. Kraków to wreszcie miasto ludzi przedsiĊbiorczych, o czym Ğwiadczy duĪa liczba nowo zakładanych firm.

Istnieje jednak grupa wskaĨników, które nie są dla Krakowa tak korzystne. Miasto powinno dąĪyü do poprawy swej sytuacji budĪetowej, a przede wszys-tkim znaleĨü sposoby finansowania bardzo istotnych z jego punktu widzenia inwestycji. Poprawy wymaga równieĪ klimat gospodarczy dla duĪych, małych i Ğrednich firm. W przyszłoĞci powinno to w sposób istotny wpłynąü na poziom inwestycji sektora prywatnego. Kolejnym wskaĨnikiem, który plasuje Kraków poniĪej Wrocławia, jest Ğredni poziom płac, co jednak moĪe stanowiü swego rodzaju atut w kontekĞcie pozyskiwania inwestorów.

W Ğwietle powyĪszych faktów Kraków jawi siĊ wiĊc po pierwsze jako miasto dobrze rozwiniĊte, choü z pewnymi mankamentami, a z drugiej strony oĞrodek atrakcyjny dla inwestorów. NiĪsze niĪ we Wrocławiu czy, co oczywiste, w sto-licy, płace oznaczają dla nich niĪsze koszty. Bardzo bogate zasoby ludzkie, w połączeniu z ofertą kulturalną, są dodatkowymi czynnikami pozytywnie

(12)

wpły-wającymi na inwestycje. Stosunkowo niski poziom nakładów inwestycyjnych moĪe sugerowaü, Īe w mieĞcie istnieje pewna „nisza inwestycyjna”, choü ta wy-magałaby jeszcze głĊbszego zbadania.

Gdyby sporządziü „ranking gospodarczy” polskich miast, Kraków prawdopo-dobnie zająłby w nim drugie miejsce po Warszawie. Doceniü naleĪy dbałoĞü o ofertĊ kulturalną i wykorzystanie moĪliwoĞci, jakie niesie za sobą atrakcyjnoĞü turystyczna tego miasta. Uzasadnione wydaje siĊ jednak przeniesienie Ğrodka ciĊĪkoĞci polityki lokalnej na sferĊ gospodarczą, w której jest wiele do zrobie-nia, przede wszystkim w kwestiach związanych z przyciąganiem nowych inwes-torów i wspieraniem przedsiĊbiorczoĞci juĪ obecnej na krakowskim rynku.

Jakub KwaĞny, Arkadiusz Mroczek

ECONOMY OF CRACOW AT THE BACKGROUND OF POLISH METROPOLIES

(Summary)

The aim of the article is to outline the economic situation of Cracow on the background of the three other major Polish cities. The main question is whether and to what extent Cracow stands out among them in economic terms. For many, Cracow has undeniable sentimental value and is attractive for tourist. What is often forgotten, is that it is also the second biggest city of Poland and the second biggest economy between Polish cities.

The text is based on a brief comparative analysis of four major Polish cities, including Cracow. The article uses public data, starting with the commonly used indicators of economic development, such as GDP, GDP per capita and labor market or entrepreneurship data. It takes into account the municipal finance, which made this comparison more complete. What is more, it includes data on the academic community, which seems to be important from the perspective of modern economic. In the final part it examines touristic and cultural events, what is very helpful in showing the specifics of Cracow.