Piotr Kowolik
"Podręcznik polskiej interpunkcji",
Edward Polański, Marek Szopa,
Kielce 2004 : [recenzja]
Nauczyciel i Szkoła 3-4 (28-29), 227-229
Piotr Kowolik
Recenzja książki: Edward Polański, Marek
Szopa: Podręcznik polskiej interpunkcji
Kielce 2004; Wydawnictwo MAC EDUKACJA; ss. 223
R ecenzując tę książkę stw ierdzam , że przy pisaniu tego podręcznika Autorom przyśw iecała idea syntetycznego, a zarazem m ożliw ie pełnego ujęcia reguł pol skiej interpunkcji.
N a rynku w ydaw niczym literatury pośw ięconej interpunkcji je st zaledw ie kilka pozycji. N atom iast publikacji omawiających praktyczny aspekt przestankow ania je st jeszcze mniej. W szystkie kolejno w ydaw ane słow niki ortograficzne zbyt skrótowo trak tu ją zagadnienia interpunkcyjne. P ostaw m y pytanie: Czem u słu ży
um iejętność popraw nego stosow ania znaków interpunkcyjnych?
Choć z regułam i polskiej interpunkcji spotykam y się ju ż na początku nauki w szkole podstawow ej, to i tak w iększość z nas m a kłopoty z popraw nym użyciem przecinka lub innego znaku przestankowego. Tym czasem błędne stosow anie interpunkcji m oże się stać p rzeszkodą w trafnym odbiorze tekstu, we w łaściw ym jego rozum ieniu, takim , ja k chce tego autor tekstu, czyli jego nadawca. Znak interpunkcyjny postaw iony niezgodnie z intencją autora może zasadniczo zm ienić znaczenie zdania. Swego czasu w głośnym procesie sądow ym do analizow anych m ateriałów w łączono jed n o zdanie w dwóch w ariantach: z przecinkiem i bez przecinka. W odpow iedzi na pytanie: Czy należy czekać na rozkaz, aby użyć broni?, przedstaw iono dw ie wersje tego sam ego zdania: Nie
czekać na rozkaz (bez przecinka) oraz - Nie, czekać na rozkaz (z przecinkiem ).
Jak w idać, przecinek lub jego brak całkow icie zm ienia sens zdania (na korzyść lub niekorzyść oskarżonego).
Znaki interpunkcyjne niekiedy w skazują miejsca, w których należy zrobić prze rwę, sugerują sposób intonacji tekstu itp. Jednym słowem, kto chcc być dobrze zrozum iany, pow inien znać reguły polskiej interpunkcji i stosować je w praktyce.
Recenzow ana książka, która ukazała się na rynku w ydaw niczym w sposób przejrzysty i jednoznaczny reguły przestankow ania ukazuje. Składa się ona z jedenastu części poprzedzonych w stępem .
228
Nauczyciel i Szkoła 3-4 2005Pierw szym znakiem interpunkcyjnym w polszczyźnie jest: „ P rz e c in e k ” (s.8- 117).
Proponow any przez A utorów podział reguł uzależnia użycie przecinka od w ystępow ania spójnika, b ądź niew ystępow ania spójnika oraz przepisów dotyczących przecinka w w ypow iedziach porów nawczych.
Użycie „ K ro p k i” (s.118-125) w polskim system ie interpunkcyjnym je st najłatw iejsze w porów naniu z innym i znakam i przestankow ym i.
„ M y śln ik (p a u z a )” (s. 126-132) jest znakiem interpunkcyjnym , który na tle innych znaków przestankow ych pełni najw ięcej funkcji, np. takich sam ych co przecinek, naw ias czy dw ukropek.
„C u d zy słó w ” (s.133-138) je st znakiem parzystym , tzn. składa się z części otw ierającej i zam ykającej. Pełni dw ie podstawow e funkcje: cytow ania oraz znaczeniow o-stylistyczną.
„ N aw ias” (s.139-142) je s t znakiem interpunkcyjnym , którego podstaw ow ą funkcjąjest w ydzielenie w zdaniu głów nym dodatkow ych, często niepow iązanych składowo inform acji. N aw ias ma kilka postaci graficznych: naw ias o k rąg ły ( ) oraz kw adratow y [ ].
„ Z n a k z a p y ta n ia ( p y ta jn ik )” (s.143-147) uzależniony je st od zaznaczenia intonacji pytającej, a więc danie do zrozum ienia, że po użyciu takiego znaku autor pytania oczekuje odpow iedzi lub że takiej odpow iedzi należy udzielić, np. K to z w as w ygłosi referat?; Co na to w płynęło?; J a k ie w idzisz środki zaradcze?
„ D w u k ro p e k ” (s. 148-152) w zdaniu w prow adza różne treści, które są zapow ie dziane na początku w ypow iedzenia.
„ W y k rz y k n ik (znak w ykrzyknicnia)” (s.153-157) używ any jest w zdaniu, w którym w ystępuje nieodm ienna część mowy.
„W ie lo k ro p ek ” (s. 158-159) używ any je st wtedy, gdy chccm y zaznaczyć, że tok w ypow iedzi został przerwany. M oże się pojawić w zdaniu kilka razy.
„ Ś re d n ik ” (s-160) to znak interpunkcyjny rozdzielający - jest słabszy od kropki, a silniejszy od przecinka.
„Z b ieg zn ak ó w p rz e s ta n k o w y c h ” (s. 161-178) to ich bezpośrednie sąsiedztw o w jed n y m zdaniu. Zaprezentow ano podw ójny zbieg znaków przestankow ych i potrójny.
Całość P o d ręczn ik a... zam ykają testy w ram ach ćw iczeń interpunkcyjnych (18 testów) oraz w drugiej części, odpow iedzi czyli teksty (18) ju ż popraw nie napisane z użyciem w szystkich znaków przestankow ych.
Ponadto zaw arty jest w ykaz indeks pozycji bibliograficznych i indeks w yrazów i połączeń w yrazow ych, w sąsiedztw ie których staw iam y lub opuszczam y przecinek oraz innych w yrazów kluczy. W indeksie tym zaw arto odesłanie do num eru reguły, która objaśnia użycie znaku przestankow ego.
Piotr Kowolik - Recenzja książki: Edward Polański, Marek Szopa.
229
P ublikacjakierow anajcstdouczniów szkółgim nazjalnych,ponadgim nazjalnych różnych specjalności i w szystkich m iłośników polszczyzny, którym zależy na staranności pisem nych w ypow iedzi.
M am nadzieję, że Podręcznik polskiej interpunkcji będzie dla w szystkich naszych czytelników ułatw ieniem w pracy i w nauce, że przyda się każdem u, kto chciałby popraw nie pisać po polsku. Ponieważ wszyscy, choćby czasem, w yrażam y swoje myśli na piśmie - nie ma chyba przesady w tw ierdzeniu, że P o d ręczn ik... pow inien znaleźć się w biblioteczce w każdym polskim domu.
Jest to praca gruntow na. Autorzy odw ołują się do bardzo licznych przykładów. Z pełnąsw obodąpanująnad tematem. Z jednej stronyjest to kopalnia szczegółowych informacji, z drugiej - Autorzy oferują bogaty zestaw przykładów i interpretacji. Praca jest użyteczna, gdyż łączy solidny naukowy wykład z praktycznym i odniesieniam i, dzięki czem u rzecz czyta się bardzo dobrze.
