Łukaszewicz, Bohdan
Nakład "Mazura" szczycieńskiego w
latach 1906-1914
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 1, 51-59
Bohdan Łukaszew icz
NAKŁAD „MAZURA” SZCZYCIEŃSKIEGO
W LATACH 1906— 1914
Dotychczasowe opracow ania dziejów szczycieńskiego „M azura”, w yda
w anego przed X w ojną św iatową, posiadają ch arak ter syntetyczny, chociaż
nie zostały poprzedzone szczegółowymi opracow aniam i m onograficznym i. B ra
kuje pełnego, m onograficznego ujęcia dziejów szczycieńskiego „M azura” i ja k
kolw iek przy różnych okazjach w ym ienia się to pismo dość często, to jednak
w zm ianki te albo tra k tu ją „M azura” jako jeden z elem entów ru ch u polskiego,
albo też zaw arte są w szerszych pracach, poświęconych innym zagadnieniom
Jako pierw szy zajął się dziejam i „M azura” W ładysław C h o jn a c k i1 i cho
ciaż pismo to interesow ało go jedynie w zw iązku z om aw ianiem polskich
akcji narodow o-uśw iadam iających na M azurach przed I w ojną św iatow ą —
dał najpełniejsze i najlepsze opracow anie dziejów „M azura”, mimo niew iel
kiego w ykorzystania zachow anych roczników gazety.
P raca Chojnackiego stała się inspiracją późniejszych artykułów Tadeusza
Cieślaka: Pierw sze lata działalności czasopisma „ M azur"2 oraz D zieje cza
sopism pod nazw ą „Mazur” 3. Pierw szy z w ym ienionych artykułów przedstaw ia
w zasadzie jedynie problem atykę badaw czą i niew iele wnosi do w cześniejszych
ustaleń Chojnackiego, ty m bardziej że au to r w ykorzystał jedynie trz y pierw sze
roczniki pisma. Połniejsza jest druga z cytow anych p rac Cieślaka. Poświęcona
jednakże dziejom różnych czasopism, ukazujących się pod nazw ą „M azur”
w okresie od 1883 do 1939 roku, omawia, z uw agi na rozległość problem atyki,
dość skrótow o dzieje „M azura” szczycieńskiego przed I w ojną św iatow ą. A utor
sta ra ł się jednak w ykorzystać większość roczników „M azura” i podjął polem ikę
z pew nym i ustaleniam i Chojnackiego w odniesieniu do ogólnej oceny tego cza
sopisma. Ocenę „M azura” pow tórzył Cieślak w syntetycznym opracow aniu
dziejów p rasy polskiej na W arm ii i M azu rach 4.
W w ym ienionych w yżej pracach brak jednak ustalenia liczby czytelni
ków „M azura”, oraz nakładu, k tó ry jest niezw ykle istotnym m iernikiem od
działyw ania pism a na odbiorcę. Celem niniejszego przyczynku jest uzupełnie
nie te j lu k i i przedstaw ienie, jak kształtow ał się nak ład i odbiór „M azura”
szczycieńskiego przed I w ojną św iatową.
V W. C h o jn a ck i, P o ls k a a k c ja n a ro d o w o -u św ia d a m la ją c a n a M a zu ra c h p r ze d 1 w o jn ą św ia to w ą . W y b ó r m a te r ia łó w ź ró d ło w y c h z la t 1910—1914, Z a p isk i H isto ry c z n e , 1955, t. 21, z. 3—4,
ss., 242—289.
' 'U 2 K o m u n ik a ty M azu rsk o -W arm iń sk ie, 1957, n r 2, ss. 89—92. " 3 R o czn ik O lszty ń sk i, 1959, t. 2, ss. 21—46.
4 T. C ieślak , Prasa p o ls k a n a M a zu ra ch i W a rm ii 1718—1939, O lsz ty n 1964, ss. 103—121.
52
W dziejach „M azura” w latach 1906—1914 — przyjm ując jako k ryterium
osobę redaktora — w yróżnić można trzy okresy: lipiec 1906 — czerwiec 1907
(redaktor — Stanislaw Zieliński); czerwiec — grudzień 1907 (redaktor —
H erm ann Falkenberg); luty 1908 — sierpień 1914 (redaktor — K azim ierz
Ja ro sz y k )5.
Dla dw u pierwszych okresów b rak u je bliższych przekazów źródłowych
o odbiorcach i nakładzie pisma. N atom iast dla la t 1908—1914 istnieją r a
porty donosicielskie H erm anna F alkenberga do d y rek to ra Prezydium policji
w Poznaniu — Zachera 6 i one przede w szystkim stanow ią podstaw ę próby
ustalenia liczby odbiorców i n ak ład u „M azura” .
Pierw szy red ak to r „M azura” , Stanisław Zieliński, obejm ując placów kę
szczycieńską otrzym ał około 200 adresów ew entualnych odbiorców pisma 7. Byli
to, jak można sądzić, daw ni czytelnicy „G azety Ludow ej” s. U w zględniając
egzem plarze rozsyłane bezpłatnie, należy nakład „M azura” w pierwszym
okresie szacować na około 500 egzem plarzy.
Roczna praca Zielińskiego n a M azurach nie przyniosła pow ażniejszych
efektów. Pismo nie zdobyło w iększej liczby czytelników 9, zaś ucieczka Zie
lińskiego, zagrożonego procesem prasow ym , była pow ażnym zagrożeniem dla
polskiej akcji; czytelnicy „M azura” m usieli stracić zaufanie do pisma, którego
redaktor, m ieniący się rzecznikiem ludu mazurskiego, nie p o trafił się dla tego
ludu poświęcić 10.
B rak inform acji o nakładzie „M azura” w okresie, kiedy pozostawał on
pod redakcją F alkenberga, nie pozwala naw et na szacunkowe określenie w y
sokości n ak ład u i liczby abonentów . Wiadomo jednak, że krąg odbiorców,
w porów naniu z pierw szym okresem , stale się zmniejszał, w listach do redakcji
5 P e rio d y z a c ję tę u s p ra w ie d liw ia d o d atk o w o fa k t, iż S ta n isła w Z ie liń sk i i K azim ierz J a r o s z y k w sp o só b o d m ie n n y re a liz o w a li o b ro n ę p o lsk o ści M azu ró w o ra z p r o p a g a n d ę n a ro - d o w o -u św ia d a m ia ją c ą . N a to m ia s t w o k re s ie F a lk e n b e rg a „M a z u r” w y m k n ą ł się sp o d k o n tr o li in ic ja to r ó w p ism a , r e p r e z e n tu ją c o b licze p rz e c iw n e d ąż en io m p o ls k im (n a te m a t „ z d ra d y ” F a lk e n b e rg a p o r. W. C h o jn a ck i, op. cit., ss. 253—255).
6 A rc h iw u m P a ń s tw o w e M iasta P o z n a n ia i W o jew ó d ztw a P o zn a ń sk ie g o , Z e sp ó ł P o lizei
P rä s id iu m P o sen (d alej W A PP, P P ), syg. 2794, vol. A c ta b e tr e ffe n d d ie p o ln isc h e A g ita tio n in M a su re n u n d Z tg . ,,M a zu r”; Ü b erw a ch u n g d e r g ro ssp o ln isc h en A g ita tio n in O stp re u sse n ,
syg. 2795.
7 M. W ań k o w icz, N a tro p a ch S m ę tk a , W arszaw a 1958, s. 37.
8 W n u m e rz e 2 „ M a z u ra ” z 8 lip ca 1906 r o k u p is a n o : „w s z y s tk ic h cz y te ln ik ó w d aw n ie jsz y ch g a z e t m a z u rs k ic h , p rz e d e w sz y stk im «Nowin» [Ś ląskich] i «G azety L u d o w e j » p ro sim y o p o p a rc ie n a szy ch u s iło w a ń ” . O d w o ły w an ie się do cz y te ln ik ó w „G a ze ty L u d o w e j” n ie po zo sta ło bez e c h a. P is a li o n i do r e d a k c ji: „ ra d a b o n u ję «M azura» i n ie m ogę się d o cz ek ać list- k a r z a [listo n o sz a], i za B a rk e g o m a b o n o w ał «Ludow ą» i «M azura» b ę d ę trz y m a ł aż do k o ń ca ży cia — K a ro l G rz e la ” (M azur, 1907, n r 2 z 6 I); „ m n ie po m y ś li n ie b y ło , ja k «Ludow a» p rz e s ta ła w y ch o d zić d la liczb y c z y te ln ik ó w ” (M azur, 1906, n r 36 z 4X1).
9 Ś w iadczą o ty m w y n ik i w y b o ró w sty cz n io w y ch 1907 ro k u , k ie d y to G o ttlie b L abusz, k a n d y d a t M a z u rsk ie j P a r ti i L u d o w ej, k tó r e j o rg a n e m p ra s o w y m b y ł „ M a z u r” , a je g o r e d a k to r s e k re ta rz e m i s k a rb n ik ie m — u z y s k a ł za led w ie 247 głosów (W. C h o jn a c k i, op. c it., s. 253; p o r. te ż T. G ry g ie r, R o z w ó j r u c h u p o lsk ie g o n a M a zu ra ch w la ta c h 1902—1914, K o m u n ik a ty M azu rsk o -W arm iń sk ie, 1960, n r 3, ss. 321—350).
10 N a te m a t p rzy cz y n i o k o liczn o ści u cieczk i S ta n isła w a Z ieliń sk ie g o pisze W. C h o j n ac k i, op. cit., s. 253; o d m ie n n ie n ie c o w szczeg ó łach p rz e d s ta w ia tę s p ra w ę T. C ie ślak , D zie je
cza so p ism , s. 26. P o r. też a r ty k u ły p ra s o w e z te g o o k re s u : P r u s k i P rz y ja c ie l L u d u , 1907, n r 17 z 2 8 IV ; G azeta O lszty ń sk a, 1907, n r 67 z 8 V I i 74 z 25 V I; M azu r, 1907, n r 65 z 21 V III.
Nakład „M azura" szczycienskiego
53
odmawiano naw et przyjm ow ania egzem plarzy gratisow ych
K łopoty fin an
sowe i brak czytelników 12, a także zdecydowana akcja inicjatorów „M azura”
zm usiły Falkenberga do zaprzestania w ydaw ania pism a 1S.
Dla trzeciego okresu istnienia „M azura” (1908—1914) w literatu rze poda
w ane są następujące dane — wysokość nakładu: 1908 — 500 egzem plarzy,
1910 — 1000, 1911/1912 — 1500, 1913/1914 — 2000 eg zem p larzy 14. Liczbę
abonentów szacuje się od 500 w 1908 roku do 2000 na przełom ie la t 1913/1914 15.
N iestety, liczby p renum eratorów „M azura” nie pokryw ają się z nakładem , po
nieważ nakład pism a był zawsze wyższy od liczby abonentów , in sp ira to r pisma,
Antoni Osuchowski, zobowiązał w umowie B ernarda Milskiego, od 1908 roku w y
dawcę „M azura” , do bezpłatnego rozsyłania pod w skazane adresy określonej
liczby egzem plarzy pism a 16. K azim ierz Jaroszyk w końcu w rześnia 1908 roku
pisał: „Dotychczas przybyło abonentów około 50. Zdaje się, że teraz osiągnie
m y tę liczbę, któ rą m iał Zieliński” 17. Liczba abonentów , choć system atycznie,
w zrastała bardzo powoli. Można zatem dla roku 1908 przyjąć zarów no liczbę
prenum eratorów , jak i wysokość n akładu na poziomie podobnym do okresu,
kiedy redaktorem był Stanisław Zieliński.
N iewiele zmieniło się z początkiem 1909 roku. Jaroszyk pisał: „Spraw a
idzie bardzo licho. Zam iast polepszenia — pogorszenie nastąpiło od 1 stycznia.
N ikła liczba abonentów w pływ a zniechęcająco” ls. Dopiero w trzecim roku
pracy K azim ierza Jaroszyka na M azurach nastąpiło znaczne zwiększenie liczby
abonentów i n ak ład u pisma. Poczta rejestrow ała w 1910 roku 405 p ren u m era
torów „M azura” 19. U tw orzenie w Szczytnie związanego z „M azurem ” Banku
M azurskiego znacznie podniosło liczbę c zy te ln ik ó w 20. D latego też możemy
przyjąć dla roku 1910 liczbę p renum eratorów ma ponad 400, zaś wysokość n a
kładu na 700 egzem plarzy.
11 J o h a n n G w iazd a z L e leszek p is a ł do F a lk e n b e r g a : „ J a p ro sz ę żeb y m i w ięc ej ża d e n «M azur» n ie b y ł p r z y s y ła n y , gd y ż ja ża d n eg o n ie s talo w a ł, ta k ja te ż go n ie ż ą d a m ” (K. N itsch , D ia le k ty p o lsk ie P r u s W sch o d n ich , w : M a te ry a ly i P r a c e K o m isy j ję z y k o w e j A k a d e m ii U m ie ję tn o ś c i w K r a k o w ie , t. 3, K ra k ó w 1907, s. 470).
12 G azeta O lszty ń sk a, 1907, n r 151 z 21 X II; P r u s k i P r z y ja c ie l L u d u , 1908, n r 1 z 5 I. 13 W. C h o jn a ck i, op. cit., s. 255.
14 Ib id e m , s. 258. N ie s te ty
w.
C h o jn a c k i n ie p o d a je ź ró d ła p o w y ższy ch d a n y c h . L iczby te p o w tó rz y ł W. C h o jn a c k i w S y lw e tk a c h m a z u r s k ic h za m ieszc zo n y c h w to m ie trz e c im S z k icó w z d z ie jó w P o m o rza , W arszaw a 1961, s. 120.
15 A. G alos, S to s u n k i p o lity c z n e na zie m ia c h p o ls k ic h p o d p a n o w a n ie m p r u s k im w la ta ch 1908—1914, w : H is to ria P o ls k i, t. III, cz. 2, W a rsza w a 1972, s. 712.
16 W. C h o jn a c k i, P o lsk a a k c ja , s. 255.
17 L is t K. J a ro s z y k a do E. B u ch h o lza z 30 1X 1908 r. (J. O b łąk , K o re s p o n d e n c ja K a z im ie
rza J a r o s zy k a z E u g e n iu sze m B u c h h o lz e m , K o m u n ik a ty M a z u rsk o -W arm iń sk ie, 1962, n r 3, s. 647).
18 L ist K. J a ro s z y k a do E. B u ch h o lza z 10 1 1909 (ib id em , s. 649). H. S y sk a (S calo n e p o g ra n ic z a , W arsza w a 1975, ss. 96—97) c y tu ją c ro zm o w ę k sięd z a S ta n isła w a Z y b e rta (?) — w sp ó ł p ra c o w n ik a ,,M a z u ra ” p ło c k ieg o — z K azim ierz em J a ro s z y k ie m , p o d a je , iż „ M a z u r” szczy- cie ń s k i w r o k u 1909 m iał o k o ło 600 p r e n u m e r a to r ó w i ok o ło 1000 egz. n a k ła d u . N ie z n a jd u je to p o tw ie rd z e n ia w m a te r ia ln e a rc h iw a ln y m .
19 W A P P, P P , syg. 2795, k. 20, P ism o la n d r a ta szczy c ień sk ie g o do P re z y d iu m P o lic ji w P o z n a n iu z 7 IV 1910.
20 L ist K. J a r o s z y k a do E. B u ch h o lza z 16X111910 (J. O b łąk , op. cit., ss. 650—651). Z a c h er w liśc ie do p re z y d e n ta r e j e n c ji o ls z ty ń sk ie j z 10X1910 p is a ł: „ m ąż z a u fa n ia [F a lk e n b erg ] in fo rm u je , że ro z p o w sz e c h n ia n ie «M azur» w z ra s ta . N ied a w n o w y d a w c a « O rte s lb u rg e r Z e itu n g » je ź d z ił p rzez k ilk a d n i po w sia c h ta m te js z e j o k o licy , a b y z w e rb o w a ć p re n u m e ra to ró w . J e d n a k ż e w w ięk szo ści d om ów o d p ra w ia n o go sło w am i: — ow szem , g d y b y ście w y d a w a li po
poi-54
Duże zm iany przyniósł rok 1911. O ile w pierw szych dwóch kw artałach
„M azur” ukazyw ał się w zmniejszonym nakładzie 500 egzem plarzy 21, w trz e
cim k w artale tego roku n ak ład w zrósł do 1000 eg zem p larzy 22. W raz z nasi
leniem się akcji przed w yboram i 1912 roku, aktyw izow ał się rów nież „M azur” ,
mimo że Jaroszyka odsunięto od spraw w yborczych. W czw artym k w artale
nakład pism a w zrósł do 2000 egzem plarzy 2S. T ak znaczny nakład podyktow a
n y był z jed n ej stro n y zwiększeniem liczby gratisów , z drugiej zaś, na skutek
agitacji W ilhelm a Linki, G ottlieba Nickela, K arola U nterm ana i E dw arda
Zim m erm anna w zrosła liczba prenum eratorów „M azura” 24 do 1092 o só b 25.
W 1912 roku, w raz z opadnięciem fali agitacji przedw yborczej oraz kon
trak cją władz pruskich, zm niejszyła się liczba odbiorców pisma. W ładze p ru s
kie korzystając z listy prenum eratorów „M azura” — posługiw ał się nią Ze
non Lewandow ski w sw ych podróżach przedw yborczych — któ rą Falkenberg
w ykradł Lew andow skiem u i po zrobieniu odpisu przesłał do Prezydium Policji
w Poznaniu, zaczęły przesyłać abonentom „M azura” gadzinów kę „P ruski P rz y
jaciel L udu”, co spowodowało rezygnację z dotychczas prenum erow anego
„M azura” 2δ.
Ostatnie półtora roku ukazyw ania się „M azura” przed I w ojną św iatow ą
przyniosło nieznaczny w zrost liczby p ren u m e ra to ró w 27. I choć „M azur” p ro
w adził ich w erbunek przy pomocy specjalnego agitatora 2S, rencisty z W ielbar
ka, k tó ry „zaopatrzony w legitym ację podróżuje dla »Mazura« i za każdego
zw erbowanego pren u m erato ra otrzym uje kw artalnie należność” 23 — w ydaje
się, iż Jaroszyk w tym czasie szukał nowych form propagow ania ąpraw y
polskiej — przy pomocy książek. F alkenberg pisał na ten tem at: „istnieje
w śród ludności duże zainteresow anie biblioteką. W ciągu trzech miesięcy
200 czytelników wypożyczyło 500 książek. Do tego trzeba doliczyć książki,
które Jaroszyk bezpłatnie rozdaje. Rozdał do te j pory już 1000 egzem plarzy.
W tym celu otrzym uje książki całym i skrzyniam i; dzisiaj otrzym ał także już
3 skrzynie i to z L u b a w y
. K siążki pochodzą z W arszawy, w edług ośw iad
czenia Jaroszyka jakiś w arszaw ski księgarz sprezentow ał 200 tysięcy egzem
plarzy, ażeby je rozprowadzić w N ie m c z e c h
. Sam Jaroszyk się dziwi,
sk u d ru k o w a n ą g az etę — ta k ą ja k «M azur»” (W A PP, P P , syg. 2795, k . 34—35). P o n a d to k ie ro w n ictw o „ M a z u ra ” (J a ro s z y k i s y n M ilskiego) ro zw in ęli o ży w io n ą d z iałaln o ść w ce lu z w ię k szen ia liczb y a b o n e n tó w p rzez p e n e tr a c ję w si (W A PP, P P , syg. 2794, k . 17, R a p o rt F a lk e n - b erg a z 27 1 1910).21 W A PP. P P , syg. 2794, k. 73, R a p o rt F a lk e n b e r g a z 4 V 1911. 22 W A PP, P P , syg. 2794, k . 73, R a p o r t F a lk e n b e rg a z 25 IX 1911. 23 W A PP, P P , syg. 2794, k . 78, R a p o rt F a lk e n b e rg a z 16 X I 1911.
24 W A PP, P P , syg. 2794, k, 111—121, 167, Z a łą c z n ik do r a p o r tu F a lk e n b e rg a z 8 1 1912. 25 Z liczb y te j 705 p r e n u m e r a to r ó w p o c h o d ziło z p o w ia tu szczy c ień sk ie g o (p o r. n iżej an ek s). P o n a d to „M a z u r” d o c ie ra ł w p o je d y n c z y c h e g z e m p la rz a c h do sąs ie d n ic h r e j e n c ji P ru s W schodnich, a ta k ż e do W e stfalii, N a d re n ii, K a n a d y (!) (M azur, 1912, n r 41 z 22 V 1912).
26 W A PP, P P , syg. 2794, k . 107—108, R a p o rt F a lk e n b e rg a z 8 1 1912. je sz c z e w io sn ą 1911 r. p re z y d e n t r e je n c ji o ls z ty ń sk ie j ro z w a ż a ł e w e n tu a ln o ś ć „ a ż e b y k a ż d e m u p r e n u m e r a to r o w i «Ma z u ra» p rzez ja k iś czas d o s ta rc z a ć je szcze « P ru sk ieg o » ” , je d n a k ż e n a p rz eszk o d z ie s ta ła n ie m o żn o ść zd o b y cia lis ty a b o n e n tó w „ M a z u ra ” (W A PP, P P , syg. 2795, P ism o p re z y d e n ta r e je n c ji o lsz ty ń sk ie j do Z a c h e ra z 3 I I I 1911). W r e z u lta c ie w 1912 r. w w y k a z ie m iejsco w o ści, do k tó r y c h w y sy ła n y b y ł „M a z u r” , z n a jd u je m y za le d w ie 472 a b o n e n tó w (W A PP, P P , syg. 2794);
■27 L ist K. J a ro s z y k a do E. B u ch h o lza z 24 I I 1913 (J. O b łąk , op. cit., s. 655). 28 W A P P, P P , syg. 2794, k . 257, R a p o rt F a lk e n b e rg a z 26X11913.
N a kla d ,,M azura" szczycieńskiego
55
że drukow ane łacinką książki znajdują ty le uznania, rozpow szechnianie tych
książek nazyw ają »tajem ną robotą« ·— spodziewają się po n iej w ięcej pożytku
niż po gazetach” 30. W połowie 1914 roku F alk en b erg donosił: „Zapytałem
Jaroszyka czy ich [prenum eratorów ] jest z tysiąc. Zaprzeczył. D rukuje się go
[„M azura”] w nakładzie 2000. Przypuszczam , że jest około 500 p ren u m erato
rów. Pozostałe egzem plarze rozsyła się jako m ateriał agitacyjny” sl.
Fragm entaryczność zachowanego m ateriału źródłowego nie pozwala na
dokładne prześledzenie, jak kształtow ała się w kolejnych latach liczba p re
num eratorów i wysokość nakładu. Z przedstaw ionego jednakże m ateriału w y
nika, że „M azur”, rozchodzący się głów nie n a terenie pow iatu szczyńskiego,
osiągnął nakład najw yższy z polskich pism na M azurach. Znaczne różnice
między liczbą pren u m erato ró w a wysokością n ak ład u św iadczą o dużej roli,
jaką inspiratorzy pism a wyznaczali słowu drukow anem u. F alkenberg donosił
z niepokojem , iż pismo „aczkolwiek powoli, system atycznie w zm acnia swój
grunt. Zainteresow anie gazetą w zrasta. W skazuje n a to nadsyłanie korespon
dencji rów nież przez takich ludzi, którzy języka polskiego już nie znają i po
niem iecku do «Mazura» p is z ą .
Również z rozm ów z M azuram i n a b ra
łem przekonania, że «Mazur» zdobywa coraz w ięcej czytelników. Jeśli «Ma
zur» z obawy, albo oszczędności nie ta k bardzo jest abonow any, to jednakże
przechodzi
z ręki do ręk i i jest on — jeżeli n aw et tylko jeden abonent
w miejscowości się znajduje — przez w szystkich czytamy” 33
Z achow any im ienny spis preum eratorów „M azura” z pow iatu szczycień
skiego w czw artym k w artale 1911 roku 33 zaw iera 705 nazw isk abonentów ze
143 miejscowości pow iatu szczycieńskiego. P rzyjm ując, iż liczba ludności
polskiej tego pow iatu wynosiła 61 584 o so b y 34 — 1 egzem plarz przypadał sta
tystycznie n a ponad 87 osób, zaś pismo Jaroszyka docierało do blisko 50%
miejscowości pow iatu szczycieńskiego. Dane te potw ierdzają, iż ostatnia pol
ska akcja narodow o-uśw iadam iająca przed I w ojną św iatow ą odbyw ała się na
ograniczanym te r e n ie 35. Jednakże wobec ofensyw y niem ieckiej, k tó rej pro
paganda obrzydzania wszystkiego, co polskie, graniczyła w latach poprzedza
jących w ybuch I w ojny św iatow ej z obsesją, działalność „M azura”, p rzy n aj
m niej częściowo, neutralizow ała poczynania p ru s k ie 33.
30 W A PP, P P , syg. 2794, k. 283, R a p o r t F a lk e n b e rg a z 20 V 1914. 31 W A P P. P P , syg. 2794, k . 267—267 v, R a p o rt F a lk e n b e rg a z 13 V I 1914. 32 W A PP, P P , syg. 2794, R a p o rt F a lk e n b e rg a z 24 V III 1909. 33 P o r. a n e k s, s. 56—58 i m a p k ę po s. 56. 34 E. R o m e r, P o la cy n a k r e s a c h p o m o rs k ic h i p o je z ie r n y c h , L w ó w 1919, p assim . 35 W. C h o jn a c k i, P o lsk a a k c ja , s. 283. 36 J . J a s iń s k i, G a z e ty p o ls k ie na M a zu ra c h i W a rm ii w la ta c h 1842—1939 a p ro b le m iw ia
d o m o śc i n a r o d o w e j, w : H isto ria p r a sy p o ls k ie j a k s z ta łto w a n ie się k u l tu r y n a r o d o w e j, W a r
5 6
A N E K S
PR EN UM ERA TO RZY „M A ZU R A ” W KONCU 1911 ROKU Z TE R EN U PO W IA T U SZC ZY C IEN SK IEG O * AUGUSTO WO — 1: M a rtin W y rw as;
B A B IĘTY — 5: R u d . A b ra tis, J a k o b G u se k , M ich a el M ilew ski, C hr. O rn o w sk i, G o ttlieb S isk a ; BARANOW O — 3: C h r. B ari, A d am K ris c h ik , J o se f M ak ó w k a; B O R K I MAŁE — 2; M ichael M arq u ass, J o h a n n Z a w a llic h ; B O R K I W IE L K IE — 1: G o ttlie b U ttic h ;
CH A JD Y C E — 1: W ilh e lm T u lo w itzk i; CHOCHOŁ — 6: A d am G lass, K a rl G lass, F r ie d r ic h G lin k a , F r. G liń sk a , O sygus, A ug. W eigel; C H W A LIB O G I — 6: W il. B in a u , G o ttlie b C zyżew ski, W ilh. M ilo sch e w sk i, J o h a n n P a p a je w sk i, A d am S ad o w sk i, F r ie d r ic h S ad o w sk i; CIEM NA D ĄBROW A — 1: S am u e l F id o r r a ; CIS — 2: W ilh elm B u rb u lla , W ilh e lm K o p atz ; CZARKOW Y G RĄD — 2: M ich ael T a re sk i, K a rl W ie sch o llek ;
DĄBROW A — 5: J o h a n n B sch ela, G o ttlie b G o w n a tzk i, G o ttlie b G o llan , L u m m a, G o ttlie b S k o m ro ch ; D ĄBRÓW KA — 1: J o h a n n P la tz e k ; DĘBOW KO — 3: M ich ael F re it, Go-ttlieb L in k a , F r ie d r ic h S u ssek ; D Ł U G I BOREK — 4: S am u e l G o sd z in sk i, J o h a n n O lb risc h , J o h a n n P atz , M ich. S ak o w sk i; D ŁU GO POLE — 1: J o se f B o rsch e w sk i; DYBOWO — 6: F r. G atza, Ig n a tz
G rab o w sk i, F r ie d r ic h L a m s, G o ttlie b L e y k , J o h a n n N e n d ra , J o h a n n Z a re m b a ; DYM ER — 8: Jo se f B ie rm a n n , B o rk , G o ttlieb B o rk o w sk i, W ilh elm C h ittk a , C zu d n u c h o w sk i, J a k u b c z ik ,
A u g u st J e n d rz e y e w s k i, K ozik; D ŻW IER SZTY NY — 5: F r ie d r ic h F is c h e r, G o ttlie b F r e y th , J a k o b K uss, F r ie d r ic h K uss, F r ie d r ic h O lsch ew sk i; D ŹW IER ZUTY — 10: A n to n D ost, A n to n H äm ig , A ug. K o rn a le w s k i, A lo y siu s L in g e n a u , F ra n z N eu w a ld , F ra n z R o m a ń sk i, A ug. S ch o n - sch ad o w sk i, A dolf S isk a, W ilh elm S o b o ttk a , A u g u st W ieczo rek ;
ELGANOW O — 6: W. B ie n e rt, K aro l B o m b ek , E d u a rd G esien , H e rm a n K olin, F r ie d ric h L atza, J o h a n n W eck w eth ;
FARYNY — 4: W ilh. D o rk a, N isch ik , P atz , Z a w allich ; FR Ę C K I — 3: L. L a b u sc h , G o ttlieb M ronga, F r ie d r ic h S ch isch itza;
GĄSIOROW O — 1: G o ttlie b L a m s; GRĄDY — 2: F ra n z B ö h m k e , J u l. K le in ; G R O D ZIS K A — 1: K a rl K ra sc h e w sk i; GROM — 4: K a rl O p alk a, A ug. S o n to w sk i, G o ttlie b S o n to w sk i, G o ttlie b W e ile r; G R ZEG R ZÓ ŁK I — 6: F ra n z A lm u ss, F ra n z B en d isc h , P. G o ttlie b B o ru tta , D. M ichael K rik o w sk i, D. A u g u st N eu m a n n , P. F r ie d r ic h S u ch alla;
JA B Ł O N K A — 1: S p rie w a ld ; JA N K O W O — 2: A d am H a tw ic h , M ich ael P le w k a ; J E L E N IEW O — 3: S am u e l K ije w sk i, F r . T o p k a , G o ttlie b Z im m e k ; JER O M IN Y — 2: J o h a n n S tefa n , S am u e l S te fa n ; JE R U T K I — 8: G o ttlie b G e rs tk a , G o ttlie b G em b a lla, K a rl K iz in n a , K a rl M a- ts c h e y , F r ie d r ic h T u tas, A d am W asch k , G o ttlie b W in k le r, G o ttlie b Z y sk ; JER U TY — 2: W il h elm S ad o w sk i, M ichael W a rp in ik ; JESIO N O W IEC — 2: K a ra s c h , J a k u b R ozow ski; JU L K O - WO —· 2: M ich a el B o rc h e rt, K a rl M ingo; JU R G I — 3: F r a n z L ip k a, W ilh elm L ip k a , F ra n z L ip p ek ;
K AŁĘCZY N — 7: M ichael E rd m a n s k i, K atz in sk i, J o h a n n L a tz a, B ru n o M e k le n b u rg , Mi ch a e l P a w e lle k , W ilh elm P o p ritz k a , S k u p sc h ; K A SPR Y — 2: F r ie d r ic h J a s p ir s k i, J o h a n n M a k ru tz k i; K IPA R Y — 4: J a k o b B e tts te lle r, S am u e l K oczizki, W ilh. L a y k , M ich. R ik o w sk i; KLO N — 3: H e in ric h B u b litz, M ich ael N iesalla, M ichael N ik o la jc z y k ; K OBUŁTY — 10: Mi ch a e l B o jn a , J a k . F a ltin I, J a k . F a ltin II, F r ie d r ic h G erem in , G u sta w G in th e r, G u st. H eld, F r. K lin b e ck , A d. K o rzik o w sk i, W ilh elm K ru sc h in a , G u sta w L a n d a u ; KOBY ŁO CH A — 7: F r ie d r ic h B an n a sc h , J o h a n n K ra s c h in s k i, G o ttlie b K ru sk a , F r ie d r ic h L ösch, S am u e l N ow o- czy n , J o h a n n P ip la k , J a c o b P la tz e k ; KOLON IA — 6: G o ttlie b B ed n a rz , F r ie d r ic h D o m u rath , F r ie d r ic h R o h d e, R u d . R o h d e, A u g u st S c h e u m a n n , F r ie d r ic h S e n d e r; K OŁOD ZIEJO W Y GRĄD — 4: W ilh elm K ellb assa , C h r. K o w alczik , F r ie d r ic h L e m b erg , F r ie d r ic h L e sc h in s k i; K O R PEL E — 1: M ich ael D av id ; K RZYW ONOGA — 8: J o h a n n K iesel, J o h a n n K u lik , Aug. O lschow itz, G o ttlie b S ag ro m sk i, D an ie l S chulz, W ilh elm S chulz, G u st. W ach , G o ttlie b Z ib o rra ; K SIĘ ŻY L A SEK — 2: A d am D o p a tk a , A d am P rz y g o d a la ; K U C B O R K — 7: W ilh elm A n n u s, K a rl B eier, G o ttlie b G rab o w sk i, F r ie d r ic h L o jew sk i, K arl O sk ie rsk i, G o ttlie b R ettk o w sk i, A d am S c h ü tte k ; K U K LA N K A — 1: A dam K ra u se ;
LA BU SZEW O — 11: K a r l C zichow ski, G reczk y , J o h a n n H in zm an n , K ro g u ll, C hr. K u ciew - ski, J o h a n n K u c ie w sk i, M ich ael K u n tz, C h r. L u c k a , S am u e l N a ro s k a , J o h a n n N ock, J u liu s W orm ; LE JK O W O — 4: F r ie d r ic h C zichy, F r ie d r ic h K e m p k a , G u stav K en d zio ra , O tto W a tzela; L E L E S Z K I — 6: W ilh elm F alk , G o ttlie b L am s, C h ris tia n L e n sk i, G o ttlie b M erch el, A u g u st S ag ro m sk i, G o ttlie b S ch iw ek ; LE SIN Y M AŁE — 3: F r. J e ro s c h , W ilh elm K ro ll, W ilh elm
N akład ,,M azura" szczycieńskiego
57
m e k ; LESIN Y W IE LK IE — 5: G u sta w H o se n b e rg , M ich ael K an ia , J o h a n n R ik o w sk i, J o h a n n S a p a d k a , K a rl Z a p a d tk a ; LIN O W O — 9: F r ie d r ic h B o ru tta , W ilh elm G a lo n sk i, J o h a n n G lin k a , W ilh elm G lau b itz, J o h a n n H ey d a sch , M ichael K iy ew sk i, K a rl K o le tzk i, G o ttlie b M o ritz , F r ie d ric h U sko; LIPO W IEC — 2: W illy F r u tu s , F r ie d ric h K ozicki;ŁA TA N A MAŁA — 1: S am u e l J a k u b c z ik ; ŁU K A — 3: W ilh elm L e issn e r, M ich a el P a - w elczik , A u g u st P rz y g o d a la ; ŁUPOW O — 10: A n to n B ec k m an n , M ich ael D eu d a, W a lte r F lan z, A n to n L in k , A u g u st L in k , J o h a n n O rgassa, R o h m a n n , S a m u e l S ch iw ek , G o ttlie b S icla, G o ttlie b T om czik;
M A L IN IA K — 1: F r ie d r ic h S a g o rn y ; M AŁDA N IEC — 3: F r ie d r ic h D av id , W ilh elm P a y - kowiski, A d am T itu lla ; M AŁSZEW K O — 2: O tto K o p an a, J o h a n n R istw a ld ; M ARKSOBY — 5: F r ie d r ic h B s u rre k , W ilh elm O sigus, J a k o b P u sic h a , J o h a n n P u sic h a , W ilh elm P u sic h a ; MA- T E U SZK I — 2: S am u e l C ze ran sk i, W ilh elm W n e n d t; M ĄCICE — 4: M ich ael B e tts te lle r, J a k . F id o rra , G u sta v Ż a b k a, F r ie d r ic h Z d z ia rs te k ; M IC H A ŁK I — 6: G u sta v D em b o w sk i, F r ie d ric h K n izia, K a rl L am s, K a rl P ie c h o ttk a , J o h a n n R a d e c k , S am u e l R a d e c k ; M IĘ T K IE — 3: G o ttlie b A b ra m sk j, G o ttlie b A n n u tta , S am u e l B ro sk a, A u g u st B u ttle r , W ilh elm C h rza n o w sk i, M ichael P o p p e k ; M IŁ U K I — 5: A n to n H in zm an n , G o ttlie b K o ria th , J o se f K ö n ig sm a n n , J o h a n n N ick el, K a rl R a d e k ; M OJTY N Y — 6: F r ie d r ic h B ie n e rt, M ich ael C h alu p p a, A u g u st G e rta lla , J a k . L a tza, M ichael P h ilip p , J o h a n n S k ib a;
'N A R EJTY — 9: J o h a n n H e rm a n s k i, M ich ael J u s t, F r ie d r ic h K la ra , W ilh elm L ip k a, J o h a n n M ischke, G o ttlie b Pu/tzig, W ilh elm R exa, F r ie d r ic h S ak o w sk i, G o ttlie b S c h u p e ta ; NOW E C Z A JK I — 1: W ilh elm N issek ;
OCHÔDNO — 2: F r ie d r ic h B ia llu c h , A u g u st B ie d n a rs k i; O LSZEW K I — 13: M ich a el B ro d o w sk i, F e rd . G o n sk a, G o ttlie b L e im a n n , S am u e l L e n sk i, W ilh elm P a ts c h a , J o h a n n P la tz e k , S a m u e l P le w k a , J o h a n n P o p p e k , W ilh elm P o czesn y , F r ie d r ic h R ac h u y , M ich a el S z in ta ra , K a rl T rz a sk a , W ilh elm W asch k ; OLSZYNY — 5: J o h a n n J o n d r a l, M ich ael J o n d r a l, J o h a n n K roll, G o ttlie b M a k ru tz k i, W ilh elm O lsch ew sk i; O PA LE N IE C — 15: A n d re a s B ac h o r, F r ie d r ic h B a- d o rre k , W ilh elm F ie d o rra , A n d re a s H aln ik , F r ie d r ic h H o ffm an n , P a u l K aczm arcz y k , A d am K risch ik , A n d re a s K ris c h ik , J o h a n n M ay k o w sk i, A d am P le w k a , J o se f P o to m sk i, J u liu s S e b za r- ste k , F r ie d r ic h Z o len sk i, J o se f Z o len sk i, J o h a n n Z y sch ; OSTROW Y — 3: A d am G an zew sk i, J o h a n n R y tta y , M ichael S o rach ;
PASY M — 15: F r ie d r ic h A n n ess, G o ttlie b A n n ess, J o se f B ab iel, A u g u st G ra b o w sk i, J o h a n n G ro n a, A u g u st K lim m ek , Ig n a tz K o n etz k a, G o ttlie b K ra s c h in s k i, G u sta v K u b atz k i, A u g u st L e h n h a r d t, A u g u st O ik, J o h a n n P le h n , J o s e f S zcz ip io rk o w sk i, A d am T odzy, J o se f Ż a k o w sk i; PIA SU TN O — 9: M ich ael C iesla, G o ttlie b G a rs tk a , W ilh elm H o ffm a n n , G u stav K rau ze, M ich a el M ak ó w k a, J o h a n n N eu sa, G o ttlie b P a tz , K a rl S c h n e ttk a , F r itz T o tz e k ; P IE CUCHY — 2: J o h a n n B ra d tk a , W ilh elm L a b u sc h ; P IW N IC E M AŁE — 3: M ich ael B arc zy k , K arl C a rn e tz k i, J o h a n n P o d essw a; P IW N IC E W IE LK IE — 5: A d am D o ra, J o h a n n G ross, W ilh elm R o h m a n n , J o h a n n R u d n ik , J o h a n n W ro sek ; PŁO ZY — 4: F r ie d r ic h G lau b itz, W il h elm A u g u stin , S am u e l T o p o rz isse k , W ilh elm W isch o llek ; PO PO W A W OLA — 5: F ra n z A l b re c h t, F ra n z B ro so w sk i, J o h a n n O ik, J a k o b S c h u s te r, M ichael S c h u s te r; PO W A ŁC ZY N — 3: G o ttlie b L a sc h n itz k i, A d am R ad eck , A d am T o p o rz isse k ; PRUSOW Y BOREK — 7: W ilh elm K elsch , G o ttlie b K o rz e n tsk i, G o ttlie b K uss, W ilh elm P rz y g o d d a , J o h a n n S ch m a lk o w sk i, J o h a n n S e ra n s k i, M a rtin W ieczo re k ; PR Z E Z D Z IĘ K MAŁY — 3: W ilh elm B allay , K a rl B olsch, A d am Jag o s c h e w s k i; PR Z E Z D Z IĘ K W IE L K I — 6: W ilh elm H atw ic h , K a rl K o n o p k a, Ch. M arck , A u g u st O llech, K a r l P u k ro p , K a rl S ch lo m ak ; PRZY TU ŁY — 3: G o ttlie b H elsn er, F r ie d r ic h J u n k e r , A u g u st K a r r a s c h ; PUZARY — 2: W illy G ay k , K arl H a b ic h t;
R A Ń SK — 7: M ich a el B u b el, C zim ezik, J o h a n n K e m p k a , W ilh elm K irs c h ta n , K a rl K law - k a , E d u a rd v. K n o b lau c h , A u g u st O lsch ew sk i; RO GA LE — 1: W ilh elm A b ra m o w sk i; ROZO G I — 4: G u sta v K ip a r, K a rl N a rw in sk i, A d am P o rn y , K a rl S ch a lk o w sk i; RO KLAS — 4: M i ch a el B a d o rre k , W ilh e lm L o jew sk i, F r ie d r ic h P lew k a, A u g u st Z iem e k ; RU DK A — β: A u g u st K w a śn y , H e rm a n n L in k , S a m u e l M alk u ss, S zczep k o w sk i, W ilh elm W n e n d t, Z im zik ; R U D ZIS- K A — 11: A u g u st B o rk o w itz , J a k . B o rk o w itz , M ichael B o rk o w itz , O tto D ufki, P a u l D ullisch, A u g u st J u s t, R ic h a rd K ro g u ll, J o h a n n K u lb a tz k i, J u l. P o h l, F rie d r ic h R ip s c h lä g e r, M ichael R o h m a n sk i; RUMY — 38: P . S am u e l A lb rech t, P . O tto B o ru tta , P . M ichael B ia llu c h , K arl B r u d e r r e k , J o h a n n D ig n ass, K a rl D o m n ik , P . F r ie d r ic h D ö rk , S am u e l D rew s, M ich ael G lom s- d a, J o se f G n in k a , D. S am u e l G o llan , W ilh elm G ö rlitz, R ud. G rab o w sk i, P . L u d w ik K alin iach , P e te r K en sb o ck , J o s e f K o ch e n sk i, A u g u st K o k e rn a k , J o h a n n K o m u rin , F r ie d r ic h K oniczin, F ra n z K o sc h in sk i, A n to n K ru c k , J o h a n n K u czew sk i, G o ttlie b L e n sk i, A u g u st L e n sk y , W ilh elm L e y m a n n , J a k o b M atrisc h , P . G o ttlie b M o n d ry , P . F r ie d r ic h M ü ller, A u g u st N e u m a n n , A u g u st N ow oczyn, M ich ael P ik a tz , P . A u g u st S ch m id t, P. F ra n z S ch m id t, O tto S ch ö n , S k o tz, P . J o
-58
h a n n T łb u sc h , F r ie d r ic h Z a n d e r, G u sta v Z u d n o c h o w sk i; R U SEK MAŁY — 3: G u sta v G u tte k , P . A u g u st L u ra m a , P . A n to n S k u p c h ; R U SE K W IE L K I — 13: D. A u g u st D e rd a , P . F r ie d ric h G o d stin sk i, D. C h ris tia n H in ch a , J o h a n n J o ra s c h , P . M ich ael L a n g k a n , P . A u g u st L ip iń sk i, S am u e l L o b o d a , F r ie d r ic h L u k a s, P . A n to n M ich a lek , M ich a el P ila t, J o s e f F e u k e r t, F r ie d r ic h S aw itz k i, R ic h a rd S c h le b ro w s k i; R U T K I — 3: J o h a n n L a m s, A u g u st S k ic h a li, G o ttfrie d T o d zy ; RUTKOW O — 3: G o ttlie b L o b o d a, F r ie d r ic h T rz a sk a , E d u a rd S te n le r;
SADOW O — 3: A u g u st K re tz m a n n , M a rtin K ro g u ll, F r a n z S in k o w sk i; SA SEK M AŁY — б: A d a m C h m ie le w sk i, F r ie d r ic h C h m iele w sk i, M ich a el F ilip p , G o ttlie b J a s trz e m b s k i, C h r is tia n P a p a je w sk i, W ilh elm P y fa n ; SA SEK W IE L K I — 6: K a rl A u g u stin , A d am C h m iele w sk i, W il h e lm K lask , J o h a n n K o w a lczik , A d am T ib o rsk i, W ilh elm T u ta s ; S A PŁA TY — 5: F ra n z B lock, W ilh elm C h ittk a , P . J a k o b D ed a, G u sta v M alessa, M ich ael S lem b eck ; S ĘD A N SK — 4: J o h a n n B u ttle r , M ich ael K alin o w sk i, A n d re a s K o b ric k ; M ich a el W a w rze n ietz; SĘDROW O — S: A d am D o ria n , L u d w ig F e lb e r, W ilh e lm G em sa, M ich a el K o rze n , O tte r, A d am T a u z iu s; S IE D L IS K A — 16: G u sta v A u slä n d e r, F r ie d r ic h B o m b e ck , N ico lei D u lisch e w sk i, P e te r D u lisch e w sk i, J o s e f G eisle r, K a r l G riln k e , J a k . K ato w sk i, F r ie d r ic h K lara, J o s e f K o lla k o , J o h a n n N iem ierza , F r ie d r ic h P o llo sch e k , J o h a n n R u b elo w sk i, J o s e f S chulz, J a k . S c h ik o rsk i, J u liu s W ach o w sk i, J o s e f W y d o rsk i; S PA L IN Y W IE L K IE — 1: M ich ael D o rk a; STA CHY — 8: A d am B e rk a n , W. B e rk a n , W ilh elm F id o rra , F r ie d r ic h G aczioch, A d am L e sc h in sk i, G o ttlie b Lissek.v J o h a n n L u d o rf, P a u l R a u lto w sk i; STA RA W O LK A — 2: Ig n a tz G aje w sk i, A u g u st L u m m a ; STA RE C Z A JK I — 1: W ilh elm L issek ; S TA W EK — 2: G ollan, K u lik ; STA RE K IE JK U T Y — 5: J o h a n n D ohrs, F r itz G u se k , B ru n o H ey g ele, A u g u st K o ch m a n n , A u g u st P io n te k ; SUCHOROW IEC — 2: M ich a el K en sy , A u g u st R o m a ń sk i; SZC ZEPA N K O W O — 4: M ich a el G lass, J o h a n n S c h ö ffe r, P e te r S c h rö te r, F r ie d r ic h S im z ik ; SZCZY TN O — 4: N isp ell, O p en k o w sk i, S c h le b ro w sk i, F r ie d r ic h Z ie lo n k a ; SZY M A N K I — 5: A u g u st B ie n k , F r ie d r ic h O sk iersk i, M a rtin R e so n n ek , F r ie d r ic h T rz a sk a , W ilh elm Z d u n e k ; Ś L ED ZIE — 1: F r ie d r ic h S a k o w sk i; ŚW IĘ T A JN O — 5: J o h a n n B e rk a u , F r ie d r ic h H ein a , W ilh elm K iy, M ichael Sew z, G o ttlie b S o k o ło w sk i;
TARGOW O — 13: J u liu s A b ra tis, W ilh elm G rab o sch , J o h a n n G re s n y , G o ttlie b J a k u b a s s a , W ilh elm J a k u b a s s a , J o h a n n K ro o l, F e r d in a n d L atza , J o h a n n N o w ak , R u ttk o w s k i, W ilh elm S ch lo tzk i, G o ttlie b S c h u s te r, A u g u st W en d e, M ich ael Z a ro m a ; TA R G O W SK A W ÔLKA — 7: K a rl G reg o riu s, F r ie d r ic h J a k u b a s s a , M ich ael L a tza, G o ttlie b L issek , F r ie d r ic h N o w a k , G o ttlie b N aro sk a, H e rm a n n Z a n d e r ; TRELKOW O — 21: J o h a n n A p p el, J o h a n n A u g u stin , J o h a n n B o ro w sk i, J o h a n n B ro sch , S am u e l G lo d d ek , J a k . J e z e k , F r ie d r ic h K iy ew sk i, J o h a n n K iy ew sk i, J o h a n n K ro o l, A u g u st L u m m a , F r ie d r ic h M oritz, J o h a n n N a ro s k a , M ich a el N ik u tta , M ich a el P a y k o w sk i, J o h a n n P ie n tk a , J o h a n n R o h m a n n , H e rm a n n S ack , J o h a n n S ag ro m sk i, F r ie d r ic h S p ek ö w iu s, M ich ael W e ttk la n , G o ttlie b Z w o d ek ; TR E LK Ô W K O — 4: J o h a n n A le k s a n d e r, G u sta v K n iza , E r n e s t N e tsc h k e , F r ie d r ic h P a ts c h a ; TR Z C IA N K A — 1: A d am C h illa; TYLKOW O — 16: A d am E rd m a n n , G u sta v H en selle k , G o ttlie b J e w o ru tz k i, F r ie d ric h K ry c ak , J o h a n n M a th e rn , W ilh elm M erk el, F r a n z M iska, N ik o la u s M iski, C h ris t. O lsch ew sk i, A u g u st R o sslan , W ilh elm S cze p an sk i, A u g u st T ib u sc h , G u sta v T rz a sk a , W essolow ski, J o h a n n W ie- sch o llek , K a rl W iesch o llek ;
W A ŁPU SZ — 2: A d am K u sz n ia rz , F r ie d r ic h L a m e k ; W AŁY r— 2: J o h a n n J e w o ra tz k i, A d am K a tz m a rs k i; W APLEW O — 6: J o h a n n B ajek , E m il H en sellek , O tto J u r r , K a r l K a rra s c h , F r ie d r ic h N isch k , W ilh elm S o ld an sk i; W AW ROCHY — 8: G o ttlie b B o rk o w sk i, A u g u st K o n - s ta n s k i, G o ttlie b L in k a , W ilh elm L in k a , G o ttlie b N ick el, G o ttlie b O llesch, M ich ael S y sk o w sk i, B en. W ieczo re k ; WESOŁOW O — 6: S a m u e l G alla, M ich ael L o je w sk i, A d am P o el, S am u e l P o w z e rsk i, A u g u st R o g alla, W ilh elm R o sn o w sk i; W IE LB A R K — 9: G o ttlie b F id o r r a , J o h a n n L ip k a , G o ttlie b R o g alsk i, M ich a el S p elb , K a rl U n te rm a n n , F r ie d r ic h W ittk o w sk i, A d am W ysk, M ichael W ysk, E d u a rd Z im m e rm a n n ; W ILAM OW O — 4: C h ris tia n C h u d ask a, A d am D oblow - sk i, M ich a el Jo sw ig , C h ris tia n W n e d n t; W Ó LK A D YM ERSKA — 1: K u n tz ; W U JA K I — 2: A d am K u rtz , W ilh e lm S ew tz; W Y STĘP — 3: C arl D o rk a, A d am K u rtz , G o ttlie b O lb risch ; W Y ŻEG I — 7: C h ris tia n B u d lin sk i, F r ie d r ic h C h illa, J a k o b K n y p k a , M ich ael L ie c h te n ste in , K arl M a rre k , C h ris tia n N ielew sk i, F r ie d r ic h W ablis;
ZA B IEL E — 1: L u d w ig S ad lo w sk i; Z A LE SIE — 5: F r ie d r ic h F r ie d risz ik , G u sta v G isa, H e rm a n n K lap k a , J o h a n n S c h a n tk o w sk i, F r ie d r ic h W ró b el; Z A P A D K I — 2: K a r l K orz, A d o lf R ik o v /sk i; Z A W O JK I — 3: W ilh elm C ze rw o n k a, G o ttlie b P en d z ic h , Z im ag o w itz ; Z IE L E N IEC — 2: J o h a n n G alla, J o h a n n L ie d m a n n ; ZIE LO N K A — 5: M ich ael D o rk a , G o ttlie b G rem - b a lla , J o h a n n G u sek , M ich ael G u se k , K a rl R ep o lt.
N akład ,,Mazuro" szczycieńskiego
5 9D IE A U FLA G E DES „M A ZU R ” VON SZCZY TN O IN DEN JA H R E N 1906—1914
( Z u s a m m e n f a s s u n g )
D ie Q u e iie n g ru n d la g e f ü r d ie im T ite l g e s te llte F ra g e , d ie F e s ts te llu n g d e r A u fla g e n h ö h e d e r p o ln isc h e n Z e its c h r ift „ M azu r” , d ie in S zcz y tn o in d e n J a h r e n 1906—1914 e rs c h ie n , b ild e n d ie A k te n des P o liz e ip rä sid iu m s P o se n A c ta b e tr e ffe n d d ie p o ln isc h e A g ita tio n in M a su ren
u n d Z tg . „M a z u r” , so w ie Ü b erw a c h u n g d e r g r o ß p o ln is c h e n A g ita tio n in O stp re u ß e n , d a r u n te r
in sb e so n d e re d ie B e ric h te H e rm a n n F a lk e n b e rg s , e in e s V e tra u e n sm a n n e s des D ire k to rs des P o liz e ip rä sid iu m s, Z a c h e r. D as d a r g e s te llte M a te ria l e rg ib t, d a ß d e r „M a z u r” , v o rw ie g e n d im K reis S zcz y tn o v e r tr ie b e n , d ie h ö c h s te A u fla g e u n te r a lle n p o ln isc h e n Z e its c h r ifte n in M a su re n e r r e ic h te . Als B eilag e w u r d e e in e Z u s a m m e n s te llu n g v o n 705 A b o n n e n te n d e s „ M a z u r” a u s 143 O rts c h a fte n d es K re is e s S zcz y tn o im IV. V ie r te lja h r d es J a h r e s 1911 a b g e d ru c k t.
