Cieślak, Tadeusz
Emilia Sukertowa-Biedrawina
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 3, 531-532
élmilíi Sukariowaj - Tbiadrausima.
ш 75 ro cznicą urodzin
n u m er n in ie js z y d e d y k u je
^IC om iiei ^IfŁedaSzcyjny o r a z m sp ó ip ra co u rn icy
,, ^IVomunikatÓLO
^JľLazursízo - ^'Pl^armińskicfi
EMILIA S U K E R T O W A -B IE D R A W IN A
Nazwisko Em ilii Sukertow ej-Biedraw iny oznacza przede w szystkim jednego z najw ybitniejszych badaczy przeszłości regionu mazursko-warmińskiego. Znakomita w iększość Jej w ysiłku badawczego i organizacyjnego została poświęcona problem atyce tego regionu, a w obec tego, że jest Ona pisarzem dociekliwym, płodnym , o szerokich zainteresowaniach najrozm aitszym i dyscy plinami naukowym i, pow stał w artościowy dorobek o bardzo dużej liczbie pozycji i dlatego niełatw y do ujęcia w krótkie, syntetyczne om ów ienie. Jej prace dotyczą m. in. etnografii, historii ogólnej, historii literatury, bibliografii, historii w ierzeń religijnych. W każdej z tych nauk stworzyła ona dla problem atyki mazurskiej pozycję cenną, najczęściej pionierską i zapładniającą interesującym i sugestiam i w odniesieniu do dalszych kierunków badań naukowych. Od w ielu lat jest rzeczą pow szechnie uznaną, że bez poznania prac Emilii Sukertow ej-Biedraw iny niepodobna podejmować w iększości zagadnień mazursko-warmińskich, gdyż stanowią one cenne pozycje zarówno w podsumowaniu dotychczasowych osiągnięć badawczych, jak i w e wprowadzaniu nowych, istotnych wzbogaceń. Koncentracja zainteresowań w okół problem atyki mazursko-warm ińskiej nie przekształciła Jej twórczości w ciasną zaściankowość przyczynkową, gdyż poszukiwała zawsze głów nych zagadnień,i procesów ogólnych.
Związki twórczości p. B iedraw iny z Mazurami i Warmią datują się od I w ojny św iatowej. W latach poprzednich zdobyła Ona uznanie społeczne za pracę organizacyjno-kulturalną w śród m łodzieży robotniczej, w ruchu em ancypacyjnym kobiet oraz za interesujące prace krajoznawcze, zajm ujące się podkrakowskimi okolicami. Chętnie w łączyła się do prac plebiscytow ego K om itetu Mazurskiego, założonego w jesieni 1919 roku w W arszawie. Oddała wówczas E. Sukertowa-Biedrawina sprawie mazurskiej szereg cennych usług. W trudnym okresie poplebiscytow ym zajęła się pracą w śród Mazu rów na Działdowszczyźnie. W tym jedynym w ielkim zbiorowisku
mazurskim, które znalazło się w obrębie Rzeczypospolitej, stała się p. Biedrawina niezastąpionym energicznym rzecznikiem jego potrzeb ośw iatowych i kulturalnych. Była organizatorką bibliotek, w ystaw , kursów, a przede w szystkim pisarzem, znawcą problem ów mazur skich. Potrafiła zdobyć i utrzym ać przez długie lata pozycję głów nego ośrodka rzeczowej informacji o Mazurach dla społeczeń stw a polskiego. Kto pragnął dowiedzieć się czegoś z tej dziedziny, pukał do drzwi p. Biedraw iny, a na pew no znajdował drogę do skarbca wiadomości dokładnych, szczegółow ych i pełnych, o intere sującym go zagadnieniu. B yła pełnym inw encji redaktorem „Gazety M azurskiej” i „Kalendarzy dla M azurów” i stworzyła im zasięg oddziaływania na całą krainę mazurską, w ów czas rozdzieloną
granicami państwowym i. Popierała twórczość rodzimą, otwierając dla niej łam y redagowanego czasopisma. Rozpowszechniała najw y bitniejsze osiągnięcia literatury naszej i ogłaszała utw ory w łasne. N iestety, w 1933 roku czasopismo na skutek decyzji w ładz central nych przestało wychodzić. W m iędzyczasie jednak p. Biedrawina stworzyła now e warsztaty pracy narodowej, połączone z pracą oświatową, badawczą, wydawniczą. Zainicjowała w 1927 roku w Działdowie kursy społeczno-gospodarcze dla m łodzieży żeńskiej Mazur i Warmii, których piękny rozwój um ożliw ił powołanie Państwowej Szkoły Rolniczej. Z Jej inicjatyw y i starań założono szkołę mechaniczną męską. Stała się w spółtwórczynią Muzeum Mazurskiego w Działdowie, gromadząc przy pomocy członków Koła Krajoznawczego Młodzieży Sem inarialnej zbiory sztuki ludowej, zabytki literatury ludowej, starodruki, kafle z polskimi napisami, monety. Równocześnie sw oje plany, doświadczenia, osiągnięcia opisywała w prasie m iejscow ej, a często i zagranicznej. Ogromny w ysiłek organizacyjny i pedagogiczny nie zmniejsza działalności pisarskiej p. Biedrawiny, która w tym czasie ogłasza szereg cennych pozycji o związkach Mazur z resztą ziem polskich, o w ybitnych postaciach mazurskich, o dorobku literatury mazurskiej, o przeszłości Ziemi Działdowskiej i inne. Dzięki pracom pisarskim p. Biedrawiny w iem v bardzo dużo o znaleziskach, eksponatach Muzeum, które zostały zniszczone w okresie okupacji hitlerowskiej.
Mimo ciężkich przeżyć wojennych, strat osób najbliższych, zgłasza się p. Biedrawina w pierw szych dniach odzyskanej niepod ległości do pracy na um iłow anym terenie Mazur i Warmii. K onty nuuje sw oje dzieło pisarskie, jest niestrudzonym zbieraczem druków mazurskich, jednym z organizatorów Instytutu Mazurskiego i Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego, redaguje liczne wydawnictwa, przez w iele lat kieruje Stacją Naukową PTH, a w latach ostatnich staje na czele „Komunikatów Mazursko- W armińskich”.
Wielka ilość zajęć organizacyjnych nie przeszkodziła Jej w pra cach badawczych, które poważnie wzbogaciły naukę historii o ziemi mazursko-warm ińskiej. Jej studium o Gizewiuszu, o nurcie postę pow ym w historii Mazur, o problemach historii ośw iaty na Mazurach, czy wreszcie liczne szkice biograficzne, zostały pochlebnie ocenione w środowiskach naukowych i zaliczone do istotnych osiągnięć badawczych. R eferaty w ygłoszone przez p. Biedrawinę na sesjach naukowych (np. w Gdańsku 1954 lub w Olsztynie 1962) w niosły odkrywcze m om enty do poruszanych zagadnień, stając się okazją do dalszej dyskusji.
Społeczeństw o Warmii i Mazur kilkakrotnie wyrażało swój hołd dla wielkiej pracy i dorobku naukowego p. Biedrawiny, a poprzez odznaczenia państwow e na w niosek PAN cała Polska Ludowa oddała Jej cześć. Dla ziemi warmińsko-mazurskiej, dla ustalenia mieisca jej w kulturze ogólnonarodowej, dla utrw alenia pamięci o bohaterskich w ielow iekow ych zmaganiach narodowościowych na tej ziemi, zrobiła Emilia Sukertowa-Biedrawina bardzo dużo.
Obyśmy mogli jeszcze przez w iele lat korzystać z Jej cennych rad, sugestii i nowych prac.
T adeusz Cieślak
