View of Internet Pseudonyms vel Nicks: An Onomastic Characterization and Usage

ROCZNIKI HUMANISTYCZNE Tom LXII, zeszyt 6 – 2014

ADAM SIWIEC*

PSEUDONIMY INTERNETOWE VEL NICKI

– CHARAKTERYSTYKA ONOMASTYCZNA I UZUS

I. WPROWADZENIE

Internet jako stosunkowo nowe rodowisko komunikacyjne oparte na glo-balnym systemie powizanych sieci komputerowych wytworzy charaktery-styczny dla siebie sposób przekazu i wymiany informacji w warunkach kon-taktu jzykowego i w ogóle znakowego przez medium elektroniczne. Naley mie przy tym na uwadze fakt, e wymiana informacji jest w tym wypadku procesem skomplikowanym, poniewa nastpuje na paszczynie ludzkiej i na paszczynie komputerowej (kodowanie i dekodowanie cyfrowe): „Maszyny, tak samo jak ludzie, musz prowadzi ze sob dialog i rozumie si wzajem-nie, eby proces komunikowania móg przebiega prawidowo. Do tego celu komputerom suy odpowiednie oprogramowanie i protokoy komunika-cyjne”1.

Specyfika kanau komunikacyjnego wymusza na uytkownikach sieci uy-cie pisma jako podstawowego kodu2, ale dialogowy charakter tego medium sprawia, e teksty maj te cechy typowe dla przekazów mówionych. To po-czenie technologii pisma elektronicznego z przejawami naturalnych werbali-zacji sprawia, e do komunikacji w Internecie odnosi si na przykad pojcie

Dr hab. ADAM SIWIEC –adiunkt Zakadu Historii Jzyka Polskiego i Dialektologii IFP UMCS; adres do korespondencji: Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Instytut Filologii Polskiej, pl. M. Curie-Skodowskiej 4A, 20-031 Lublin; e-mail: aasiwiec@wp.pl

1

W. G u s t o w s k i, Komunikacja w mediach spoecznociowych, Gdynia 2012, s. 33-34. 2

Por. np. stwierdzenie Jana Grzeni (Komunikacja jzykowa w Internecie, Warszawa 2012, s. 26): „Charakterystyczn cech internetowych kanaów informacji jest ich charakter pisany”.

pimiennoci oralnej3, co stanowi jeden z wyróników internetowej odmiany medialnej jzyka4. Charakterystyczne dla tej odmiany i tego typu komunikacji jest odchodzenie od linearnoci na rzecz interaktywnoci oraz zwizana z tym dostpno wielu kontaktów wraz z moliwoci dowolnego kreowania wa-snej tosamoci oraz zachowania anonimowoci w sieci5.

Anonimowo uznaje si za jedn z waniejszych cech Internetu6. Jako ce-cha wchodzca w skad scenariusza zachowa komunikacyjnych moe si przejawia w rónym zakresie. Uytkownik sieci sam decyduje, jakie infor-macje o sobie chce ujawni, a jakie ukry, tym samym moe kreowa wasn interaktywn i technospoeczn tosamo (termin, którym posuguje si David Lyon)7 i podawa aprioryczne definicje swojej osoby w stopniu o wiele wikszym, ni to jest moliwe w komunikacji poza Internetem, poza wygene-rowanym komputerowo rodowiskiem wirtualnej rzeczywistoci.

Ze spoecznego punktu widzenia Internet jest nie tylko technologi infor-macyjn, ale te „miejscem” spotka , interakcji. W wielu typach komunikacji internetowej interakcja polega na wyborze przez uczestników komunikacji okrelonej strategii dyskursywnej i odgrywaniu roli identyfikowanej z nazw wasn, która w odniesieniu do istniejcego podziau nazw wasnych ludzi jest okrelana jako pseudonim internetowy. Odpowiednio dobrana nazwa wasna osoby stanowi w tym wypadku bardzo wany element autokreacji i daje mo-liwo swoistej gry wasn tosamoci.

3

Wprowadzi je Thomas J. Farrell (Secondary Orality and Consciousness Today, w:

Media, Consciousness and Culture. Explorations of Walter Ong’s thout, red. B. Gronbeck, T.J.

Farrell, P.A. Sukup, Newbury Park–London–New Delhi 1991). 4

U. y d e k - B e d n a r c z u k, Zmiany w zachowaniach komunikacyjnych a nowe odmiany

jzykowe (odmiana medialna), w: Wspóczesne odmiany jzyka polskiego, red. K. Michalewski,

ód 2004, s. 104. 5

Por. np. J. J a g o d z i s k a, Dialogi równolege w strukturze dyskusji internetowej, w:

Jzyk w mediach elektronicznych, red. J. Podracki, E. Wola ska, Warszawa 2008, s. 131.

6

Jest ona równie moliwa w komunikacji realnej, ale tu ma inn specyfik. Interesujcy komentarz do anonimowoci w Internecie i „w realu” daje Grzenia (Komunikacja jzykowa w

Internecie, s. 70-72).

7

Por. T. M i c z k a, Globalizacja – Internet – kultura - tosamo, w: Oblicza Internetu, red. M. Sokoowski, Elblg 2004, s. 24.

II. CELE PRACY

Pierwszym celem, jaki stawiam sobie w niniejszej pracy, jest

synte-tyczna charakterystyka nazw osób komunikujcych si ze sob w

Inter-necie z perspektywy onomastycznej, z moliwie penym

uwzgldnie-niem dotychczasowych ustale na ten temat, w zakresie stosowanych

terminów i sposobów rozumienia poj organizujcych opis i

interpre-tacj tych nazw. T cz rozwaa , które maj charakter

teoretyczno-sprawozdawczy i konfrontuj ze sob róne ujcia zagadnie

onoma-stycznych, dopeniaj moje wasne spostrzeenia z lektur, uzupenienia

interpretacyjne i propozycje odnonie do rónych kwestii

szczegóo-wych. Drugi cel stanowi egzemplifikacja materiaowa w zakresie

opi-sywanych nazw, pokazujca ich podobie stwo do tradycyjnych

(nie-elektronicznych) pseudonimów jako indeksów nazewniczych, ale te

specyfik formaln i sposoby funkcjonowania wynikajce z przyjtej

formy i profilu komunikacji (forum internetowe, tematyka wystpie ).

III. TEORIA, STAN BADA, KOMENTARZE I UZUPENIENIA 1. PRZEDMIOT ROZWAA,

ROZRÓNIENIA TERMINOLOGICZNO-POJ CIOWE

Pseudonim internetowy (w skróconej wersji, z niewielk korekt w

zakre-sie przydawki determinujcej: pseudonim netowy8) to indywidualna osobowa nazwa wasna uywana dla potrzeb komunikacji w Internecie, rozumiana jako identyfikator dostpu do usug, odnoszcych si do internetowych kanaów komunikacyjnych. Mamy tu do czynienia z nominacj motywowan, przeka-zujc informacj o treci pojcia i jego miejscu w onomastycznym systemie pojciowym i terminologicznym.

Terminem uywanym synonimicznie w stosunku do pseudonimu interne-towego, który w odrónieniu od niego nie jest w planie wyraenia znaku jzy-kowego motywowany i ma charakter konwencjonalny, jest nick, bdcy skró-ceniem angielskiego sowa nickname w znaczeniu ‘przezwisko’, ‘przydomek’. Pojawi si on w polszczynie wraz z nowym sposobem komunikowania si ludzi w przestrzeni wirtualnej. Sownik terminologii medialnej podaje

8

Por. R.  o b o d z i s k a, M. P e i s e r t, Nazwy wasne w przestrzeni wirtualnej, w:

pujc definicj tego terminu: „pseudonim uywany przez internautów w ko-munikatorach, forach, blogach itp.”9. Interesujce, e w tym samym sowniku haso pseudonim jest opisywane za pomoc artykuu odwoujcego si przede wszystkim do jednej tylko odmiany tego typu nazw, mianowicie do pseudo-nimu artystycznego. Na ko cu jednak pojawia si stwierdzenie: „Funkcj p[seudonimów] peni wspóczenie nicki autorów blogów i uczestników in-nych interaktywin-nych usug w Internecie”10. Naley nadmieni, e nick moe by w pewnych wypadkach rozumiany w sposób zawony jako nazwa uyt-kownika konferencji synchronicznej11. Wydaje si jednak, ze nie ma takiej po-trzeby, nic nie stoi na przeszkodzie, by zgodnie z podan wyej definicj sownikow traktowa go jako nazw uywan zarówno przez uytkowników portali spoecznociowych i forów dyskusyjnych, jak i pogawdek interneto-wych typu czat, IRC, nie tylko wic w komunikacji w trybie synchronicznym, lecz równie asynchronicznym.

W jzyku internetowym nick i pseudonim s niekiedy zastpowane terminem

login, wchodzi on z nimi w szereg synomimiczny12. Jest to okrelenie sieciowego identyfikatora i hasa uytkownika. Sowo pochodzi z angielskiego zwrotu log in, rozumianego jako polecenie wejcia do systemu komputerowego (podaj za Wi-kipedi)13 czy te akt uzyskiwania dostpu do systemu, sieci, serwera lub strony www (za sownikiem internetowym NetLingo)14. Zgodnie ze spostrzeeniem Tomasza Chyrzy skiego, który zaj si analiz porównawcz nazw identyfikuj-cych uytkowników polskich i z obszaru jzyka angielskiego:

Na stronach anglojzycznych (na przykad portale spoecznociowe, fora) login […] wydaje si przewanie stanowi kategori ogóln i nadrzdn w stosunku do

nick-name15.

9

Por. Sownik terminologii medialnej, red. W. Pisarek, Kraków 2006, s. 126. 10

Tame, s. 168. 11

Tak np. rozumiem uwag Anety Koodziejczyk (Analiza formalna i semantyczna

antro-ponimów uywanych przez nadawców internetowych anonsów towarzysko-matrymonialnych,

„Onomastica” 49(2004), s. 146) , która piszc o nazwach nadawców anonsów towarzysko-ma-trymonialnych publikowanych w Internecie, wspomina te o innych nazwach osób, które wy-stpuj w przestrzeni wirtualnej: „S to m. in. tzw. nicki, czyli identyfikatory osób korzy-stajcych z programów, które umoliwiaj uczestniczenie w tzw. czacie”.

12

Por. np. A. N a r u s z e w i c z - D u c h l i s k a, Pseudonimy internetowe(nicknames) jako

forma autoreklamy, „Prace Jzykoznawcze” 5(2003), s. 85.

13

pl.wikipedia.org/wiki/Login (dostp: 04.12.2013). 14

www.netlingo.com/dictionary/l.php, login or log in (dostp: 04.12.2013). 15

Tendencje w tworzeniu pseudonimów internetowych przez uytkowników polsko- i

Natomiast na stronach polskojzycznych login jest tosamy z nazw uytkow-nika, „odpowiada rzeczownikowi odnoszcemu si do antroponimu”16. Warto jeszcze w tym miejscu ze wzgldu na procedur logowania przypomnie uwag Jana Grzeni, e

najwysz warto opisow z jzykoznawczego punktu widzenia powinna mie klasyfikacja na identyfikatory dostpu do sieci (wybrane przez uytkownika i nadane w porozumieniu z administratorem sieci komputerowej) oraz na identyfikatory dostpu do usug (wybrane przez uytkownika)17_.

Poza tym w opisie nazw sucych identyfikacji uytkowników sieci poja-wiaj si inne jeszcze nominacje terminologiczne, np. dla podkrelenia specy-fiki opisywanych nazw w zastosowaniach pseudonimujcych, zwizanych z konwersacyjnym typem komunikacji internetowej. Naley do nich np.

irco-nim18, uywany dla okrelenia nazw osób korzystajcych z programów IRC, czyli jednej z usug, jakie oferuje Internet, umoliwiajcej rozmow na tema-tycznych lub towarzyskich kanaach komunikacyjnych. Zdaniem Magorzaty Rutkiewicz, irconimy „tworz odrbn grup antroponimów”19.

W jednym wypadku odejcie od terminu wymieniajcego rodzaj najbliszy i opartych na nim zasad klasyfikujco-porzdkujcych wie si z wyznacze-niem nowego indeksu onimicznego w obrbie systemu nazywania osób, co ma zastosowanie w odniesieniu do wystpujcego w Internecie ukadu przestrzen-nego i interpersonalprzestrzen-nego. Na miejscu pseudonimu pojawia si w tym wypadku

autonim internetowy, reprezentowany jako termin przez „now klas nazw

osobowych o specyficznych cechach funkcjonalnych oraz pragmatycznych”, które wyrónia take

paszczyzna wystpowania – jest ni wariant pisany jzyka […] oraz fakt, e kady uczestnik aktu komunikacyjnego w wirtualnej przestrzeni musi posiada swój onim, gdy jest to warunek nawizania kontaktu z inn osob20.

Spraw najistotniejsz ze wzgldu na zwizek formy wyrazowej z oznaczan treci jest to, e autonim „powstaje w akcie autonominacji”21.

16 Tame. 17

Komunikacja jzykowa w Internecie, s. 131. 18

M. R u t k i e w i c z, Onomastyczny status irconimów, „Onomastica” 44(1999), s. 115-123. 19

Tame. 20

L. T o m c z a k, Autonimy internetowe – ich geneza, funkcje oraz onomastyczny status, w:

Z najnowszych tendencji w polskim nazewnictwie, red. R. obodzi ska, ask 2005, s. 151.

21

Tame, s. 160. Na to, e ten, kto nazywa, jest tu równoczenie nazywanym, zwracano uwag ju wczeniej, por.: „W akcie zamierzonej kreacji antroponimicznej bierze udzia jedna

Nazwy uytkowników przestrzeni wirtualnej nie w kadym wypadku sta-nowi element definiowany, mog te w rozwaaniach nad specyfik komuni-kacji jzykowej w Internecie gra rol elementu definiujcego, np. przy opisie ogólniejszych poj typologicznych w definicjach zakresowych tworzonych przez wyliczenie. Szeroki zakres pojciowy ma termin autoidentyfikator, oznaczajcy róne okrelenia bdce efektem autonominacji, odnoszce si do tego, kto korzysta z Usenetu (ang. USErNETwork – sie uytkowników), czyli z istniejcego w Internecie systemu grup dyskusyjnych, oraz wskazujce na autorstwo wiadomoci. Do tej kategorii zalicza si: adres mailowy, sygnatur, bdc wirtualn wizytówk, oraz nick22.

2. NAZWY UYWANE PRZEZ UCZESTNIKÓW KOMUNIKACJI INTERNETOWEJ – ODMIANA PSEUDONIMU CZY NOWA KATEGORIA ANTROPONIMICZNA?

Pora w tym miejscu odnie si do kluczowej kwestii, jak jest ustalenie zasadnoci uycia terminu pseudonim internetowy w stosunku do nazw identy-fikujcych uytkowników przestrzeni wirtualnej i uywanych na potrzeby komunikacji w Internecie. Przyjmujc inny punkt widzenia i majc na uwadze istniejce podziay antroponimów, mona w tym miejscu powtórzy posta-wione w innym opracowaniu pytanie, czy omawiane nazwy s odmian pseu-donimu czy now kategori antroponimiczn?23 Odpowied nie jest prosta. Nie ulega wtpliwoci, e nazwy identyfikujce osoby w okrelonych sytu-acjach komunikacyjnych w Internecie maj wiele cech klasycznych pseudo-nimów, cho wida te rónice spowodowane specyfik komunikacji przez komputer (w trybie „interface to interface”) i wyran korelacj midzy cha-rakterem rodka przekazu a samym przekazem. Dlatego te z jednej strony stawia si znak równoci midzy pseudonimem i nickiem, który „naley […] do tej samej grupy co pseudonimy”24, por. te: „nicki, inaczej pseudonimy

osoba, która jest zarówno osob nazwan, jak i nazywajc” (R u t k i e w i c z, Onomastyczny

status irconimów, s. 118). O autonominacji w wypadku pseudonimów internetowych pisz te

obodzi ska i Peisert (Nazwy wasne w przestrzeni wirtualnej, s. 649). Podobny pogld mona te odnale w rónych innych opracowaniach, np.: G r z e n i a, Komunikacja jzykowa w

In-ternecie, s. 132.

22

A. N a r u s z e w i c z - D u c h l i s k a, Autoidentyfikatory w internetowych grupach

dys-kusyjnych, w: Mnohotvárnost a speifitnost onomastiky, red. J. David, Ostrava–Praha 2010,

s. 364-372. Dokument dostpny w Internecie pod adresem: http://www.uwm.edu.pl/human/duch/ Autoidentyfikatory.doc

23

Por. B. C z o p e k - K o p c i u c h, Nick – nowa kategoria antroponimiczna?, w:

Wspó-czesne odmiany jzyka narodowego, red. K. Michalewski, ód 2004, s. 106-111.

24

internetowe”25, „jako nick bdziemy rozumieli pseudonim wybrany przez uytkownika w momencie logowania si do usugi czatu internetowego”26, z drugiej jednak podkrela si specyfik nazw przekazywanych za pomoc j-zyka, którego substancj jest pismo elektroniczne, rónice w stosunku do tra-dycyjnych form pseudonimicznych. W tym kierunku id np. opracowania do-tyczce statusu onomastycznego nazw identyfikujcych uczestników komuni-kacji internetowej (przede wszystkim w jej typie konwersacyjnym) w porów-naniu z kategorialnymi cechami przezwisk oraz pseudonimów, opisanymi przez Tadeusza Skulin27. Mona tu przywoa ustalenia Magorzaty Rutkie-wicz, która, piszc o irconimach, stwierdza, e w stosunku do antroponimów urzdowych (imion i nazwisk) s one wtórne, fakultatywne i zastpcze, przy tym peni podobn funkcj jak przezwiska, mog charakteryzowa nosiciela, róni si jednak przebiegiem procesu antroponimizacji. Przezwiska powstaj w sposób spontaniczny, z przyczyn emocjonalnych, poza tym tworz je osoby trzecie. Irconimy, podobnie jak pseudonimy, „powstaj wiadomie z woli na-zywanego”. Nie s jednak ekwiwalentne w stosunku do pseudonimów:

róni si od nich, poniewa maj za zadanie uatwia komunikacj poprzez szybkie identyfikowanie, a nie dezinformowa adresata, ukrywa, utajnia (czciowo lub cako-wicie) prawdziwe imi i nazwisko nosiciela28.

Mona wstpnie przyj pogld, e nazwy uywane w Internecie stanowi specjaln odmian pseudonimów z ustalonym dla nich statusem onomastycz-nym i funkcjami29, cho rodowisko komunikacyjne, w którym s uywane, czyli Internet, podsuwa myl, e pogld ten naley w szczegóach rozway i odpowiednio go przeformuowa, majc na wzgldzie specyfik wskazanego rodowiska i rodka przekazu oraz zwizane z tym spektrum formalnych reali-zacji i funkcji pragmatycznych opisywanych nazw. Jeli s to nazwy typu pseudonimicznego, to jest to odmiana pograniczna tego typu, skrajna czy na-wet w sensie wyznaczników funkcjonalnych zmcona.

25

B. M i s z t a l, Rónorodno form pseudonimicznych w Internecie – próba klasyfikacji

nicków, „Sowo. Studia Jzykoznawcze” 2010, nr 1, s. 135.

26

L. S z y m a s k i, Leksyka czatu internetowego. Studium empiryczne, Zielona Góra 2013, s. 178.

27

Funkcje przezwiska w systemie antroponimicznym, „Studia z Filologii Polskiej i So-wia skiej” 13(1974), s. 213-234; t e n  e, Funkcje i antroponimiczny status pseudonimów, „Studia Polonistyczne” 3(1976), s. 173-180.

28

Onomastyczny status irconimów, s. 118. 29

3. NICKI JAKO FORMY PSEUDONIMICZNE NA TLE KLASYCZNYCH PSEUDONIMÓW. WACIWOCI WYNIKAJCE Z FORMY I FUNKCJI,

UWARUNKOWANIA UZUALNE

Badania przeprowadzone na ten temat przez Barbar Czopek-Kopciuch30 potwierdzaj obserwacj, e nicki maj cechy przypisywane klasycznym pse-udonimom, poza tym maj te pewne cechy specyficzne. Ich charakterystyk da si wypunktowa w formie szczegóowych zagadnie i stwierdze , uwzgld-niajc ustalenia tej badaczki i wprowadzajc do nich niezbdne uzupenienia.

– S to nazwy wybierane lub tworzone przez swoich nosicieli w Internecie midzy innymi w wielu wypadkach przede wszystkim po to, by zapewni im anonimowo, która moe by rozumiana jako brak moliwoci identyfikacji osoby wirtualnej z osob w wiecie realnym. Do tego przybrane nazwy mona zmienia, dopasowujc do okolicznoci: „Nikt bowiem tak naprawd nie wie, kim s megatomek, kibic lub Magda, czy to nie jedna i ta sama osoba”31. Anonimowo przy podtrzymywanym kontakcie werbalnym moe by te ro-zumiana jako wyznacznik zachowa komunikacyjnych zapewniajcych swo-bod wypowiedzi:

Jest to […] anonimowo potrzebna do usprawnienia procesu porozumiewania si, a wic jej funkcja jest odmienna, suy jako metoda przeamania typowych pragmatycz-nych ogranicze i utrudnie komunikacyjpragmatycz-nych32,

które maj przede wszystkim podoe socjolingwistyczne (dopasowanie formy jzykowej do sytuacji, wiedza o tym, do kogo kierowany jest komunikat itp.). Internet to medium czy raczej metamedium, które umoliwia komunikacj po-rozumiewawcz (one-to-one), rozsiewcz (one-to-many) i powszechn

(many-to-many). W tym wypadku nadrzdn rol nazw jest przede wszystkim

ua-twianie komunikacji we wszystkich wskazanych tu wymiarach przez szybkie identyfikowanie uytkowników urzdze internetowych33.

czc uycie nazw w interakcjach online z anonimowoci, trzeba zdawa sobie spraw z tego, e nie jest to niezmienna waciwo przestrzeni wirtual-nej, wynikajca z technologii czy te ze spoecznego kontekstu komunikacji

30

Nick – nowa kategoria antroponimiczna?. 31

B. T a r a s, Anonim w Internecie, czyli o komunikacji incognito, w: Dialog a nowe media, red. M. Kita przy wspóudziale J. Grzeni, Katowice 2004, s. 47.

32

G r z e n i a, Komunikacja jzykowa w Internecie, s. 71. 33

Por. C z o p e k K o p c i u c h, Nick – nowa kategoria antroponimiczna?, s. 108; R u t -k i e w i c z, Onomastyczny status irconimów, s. 118.

zaporedniczonej przez komputer. Badania odwoujce si do szeroko pojtej socjologii wiedzy pokazuj, e anonimowo internetowa jest zjawiskiem wielowymiarowym, które mona opisywa za pomoc zmiennych znajomo – nieznajomo i nieidentyfikowalno – identyfikowalno. Nazwa, któr jest nick, moe si czy z wiadomoci zawierajc kontekstowe informacje o nadawcy, dziki którym go poznajemy, cho nie moemy ustali jego osobi-stej tosamoci – jest to kontekst interakcyjny okrelany mianem „pseudoni-mowoci” – typ „nieidentyfikowalny znajomy”34.

– Celem przybrania nicka jest ukrycie si pod inn nazw, zastpujc przypisane danej osobie i znane ogóowi imi i nazwisko. Jest to cecha defini-cyjna opisujca pseudonim: „Praktycznym celem uycia pseudonimu jest ca-kowite lub tylko czciowe ukrycie (konspiracja) waciwej nazwy osobowej nosiciela”35. W innym ujciu pseudonim jest „tworzony w okrelonej sytuacji rodowiskowej wymagajcej «maskowania» identycznoci osoby na zewntrz grupy”36 i dla pseudonimu opisywanego jako typ nazwy osobowej w akcie mowy gównym dystrybutorem jest w tym wypadku posta komunikatu, to jest komunikat dezinformujcy37. Nietrudno zauway, e u Tadeusza Skuliny funkcja dezinformacji, jak mona przypisa pseudonimowi, wynika z tego, e jest on nazw zastpcz w stosunku do waciwej nazwy osoby, motyw kon-spiracji odnosi si do tej wanie nazwy i realizuje si tu przede wszystkim w planie jzykowym, a nie przedmiotowym (odniesienie do rzeczywistoci). Dlatego te posiadanie pseudonimu nie musi w kadym wypadku oznacza anonimowoci jego nosiciela (nie zawsze moe on j w swej dziaalnoci za-chowa i nie w kadym rodowisku jest ona podana), mona odrónia pseudonimy „rzeczywiste” i „pozorne”38. W ujciu Wadysawa Lubasia wany jest wyraany poprzez nazw wczon w obieg komunikacji w kon-takcie lokalnym i indywidualnym stosunek do rzeczywistoci obiektywnej, „do prawdy”. Pseudonim jest nazw dezinformujc, bo nie przekazuje prawdy o danej osobie, ukrywa jej tosamo. Odnoszc te stwierdzenia do nazw uy-wanych w Internecie, naley przede wszystkim przytoczy bardzo trafn uwag Jana Grzeni, e w internetowej komunikacji jzykowej „istniej dwa zjawiska, spokrewnione, lecz nie tosame: s to anonimowo i kreowanie

34

Por. P. M a z u r e k, Anatomia internetowej anonimowoci, w: Spoeczna przestrze

Internetu, red. D. Batorski, M. Marody, A. Nowak, Warszawa 2006, s. 79-90.

35

S k u l i n a, Funkcje i status antroponimiczny pseudonimów, s. 173. 36

W. L u b a , Wspóczesne polskie nazwy osobowe w akcie mowy, „Socjolingwistyka” 3(1980), s. 53.

37

Tame, s. 57. 38

tosamoci”39. Por. te stwierdzenie: „Pseudonim netowy nie ukrywa tosamo-ci nosiciela, lecz kreuje jego wizerunek lub wizerunki”40. Sterowanie ujawnianiem wasnego „ja”, tworzenie wirtualnej tosamoci nie musi si -czy z dziaaniem w celu dezinformacji. Nie zawsze w nazwach uywanych w komunikacji internetowej chodzi o tak rozumiane pseudonimowanie, w pew-nych wypadkach ich uytkownikom wcale nie zaley na zachowaniu anoni-mowoci, a podanie imienia i nazwiska podnosi wiarygodno uczestników komunikacji sieciowej. Kto, kto nie boi si przedstawi imieniem i nazwi-skiem, w peni odpowiada za swoje sowa, moe te zyska kredyt zaufania ze strony innych internautów. Mona jednak powiedzie, e ten, kto podaje w Internecie swoje imi i nazwisko, uywa ich w inny, bo wirtualny sposób, s to sowa, które wywietlaj si na komputerowych ekranach w trybie jzyko-wym oderwanym od materialnoci i zwizanych z ni odniesie (osob fi-zyczn zastpuje tu dyskursywne „ja”).

– Nicki nie s kategori nazewnicz elitarn, lecz egalitarn, uywaj ich np. wszyscy uczestnicy rozmów na forum, bez wzgldu na ich charakterystyki spoeczne, co zmienia w istotny sposób zakres uycia tych nazw w stosunku do klasycznych pseudonimów. Nie s to wic nazwy ograniczone rodo-wiskowo w tradycyjnym ujciu, poniewa ich uzus ksztatuje rodowisko Internetu, które nie zna tego typu ogranicze .

– Ich uycie czy si z sytuacj kontaktu przebiegajcego w atmosferze równoci wszystkich wobec siebie.

Internet, rozumiany jako system komputerowy, z zaoenia nie jest zhierarchizowany, co znajduje nastpnie odbicie w relacjach midzy jego uytkownikami41_.

– W odrónieniu do pseudonimów klasycznych, definiowanych jako fa-kultatywny skadnik nazwania czowieka, s nazwami uywanymi obowiz-kowo (cho mog to by nazwy tylko jednorazowo wykorzystane przez da-nego uytkownika), penic funkcj prymarnie identyfikacyjn na paszczy-nie komunikacji internetowej.

– Poza spenianiem zada identyfikatora osobowego nazwy uytkowników przestrzeni wirtualnej peni funkcj deiktyczn i adresatywn (z perspektywy interlokucji), take funkcj charakteryzujc czy te ekspresywn, która prze-jawia si w budowaniu podanego, przycigajcego uwag innych obrazu

39

Komunikacja jzykowa w Internecie, s. 71. 40

 o b o d z i s k a, P e i s e r t, Nazwy wasne w przestrzeni wirtualnej, s. 650. 41

wasnej osoby42. W innym ujciu mona tu wskaza na funkcj deskrypcyjn, rozumian w ten sposób, e opisywane onimy „zawiadamiaj o pewnych […] ce-chach swego nosiciela i twórcy”, oraz na funkcj impresywn, zwizan z pers-wazj i autoreklam za pomoc nazw43, take z zabiegiem ingracjacji poprzez manipulowanie wasnym obrazem i kreowanie jego potencjalnego odbioru44.

– Nazwy w komunikacji internetowej su kreowaniu pozytywnego wize-runku (por. wyej), np. w planie apelatywnym jzyka nios informacje o ce-chach nosiciela nazwy, prawdziwych czy wyidealizowanych lub te wymylo-nych na uytek autokreacji. Mona je traktowa jako form autoreklamy su-cej szybkiemu nawizaniu i podtrzymaniu kontaktu z innymi uytkownikami sieci45, por. np. fantazjatoja, fajny^on46. Mamy tu do czynienia z odpowiedni-kiem tzw. pierwszego wraenia, mona sobie w zwizku z tym wyobrazi sytu-acj komunikacyjn, w której to nick – jako nazwa reprezentujca osob, o któ-rej na pocztku nic nie wiadomo – sprawia, e ta osoba zostanie uznana za interesujcego partnera do rozmowy47. Niekiedy jest to prowokacja czy te ab-surd zwizany z informacj przekazywan w nazwie, np. zjemcichleb,

mro-czny_pomidor. Trafne w tym kontekcie jest spostrzeenie Doroty Suskiej (w

odniesieniu do typu konwersacyjnego komunikacji w Internecie), e „Istotny element opisu nicków dotyczy nie tyle ich stricte onomastycznego (jzy-kowego) statusu, ile funkcji: nick jest niewtpliwie zaproszeniem do dialogu i jako taki musi by skuteczny, pragmatycznie fortunny. […] Perswazyjny, reklamowy aspekt stanowi wana kategori opisu «cyberonimii». I dalej: „Na-zwy internetowe eksplicytnie uchylaj obowizujce w realnej komunikacji i sytuacji spoecznej normy obyczajowe dotyczce chwalenia si; w kulturze cyberprzestrzeni jest ono pozbawione waloru czynnoci mao chwalebnej, potpianej, przeciwnie wrcz – autoreklama […] jest tu czym naturalnym”48.

42

Por.  o b o d z i s k a, P e i s e r t, Nazwy wasne w przestrzeni wirtualnej, 649; t e  e,

Nazwy wasne w rónych typach komunikacji internetowej, w: Z najnowszych tendencji w pol-skim nazewnictwie, red. R. obodzi ska, ask 2005, s. 168.

43

Por. N a r u s z e w i c z - D u c h l i s k a, Pseudonimy internetowe (nicknames) jako forma

autoreklamy, s. 88.

44

Tame, s. 95. 45

Na ten temat np.: D. S u s k a, Z zagadnie internetowej antroponimii. Nick – forma

i funkcje pragmatyczne, w: Oblicza Internetu. Internet a globalne spoeczestwo informacyjne,

red. M. Sokoowski, Elblg 2005, s. 229. 46

Pojedyncze przykady, którymi si posuguj dla ilustracji rónych waciwoci funkcjono-wania opisywanych pseudonimów internetowych, podaj z dostpnych opracowa zawierajcych nazwy uytkowników czatów i forów dyskusyjnych oraz z materiaów wasnych.

47

N a r u s z e w i c z - D u c h l i s k a, Psedonimy internetowe…, s. 86. 48

– Maj nacechowanie pozytywne, co wynika z psychologicznych mechani-zmów autonominacji (zdarza si, e s uywane w trybie antyfrazy, np.

nu-dziarz, co moe stanowi element swoistej prowokacji i sugerowa dystans

nosiciela nazwy do wasnej osoby).

– Przyczyny przyjmowania nazw wchodzcych w szereg pseudonimów in-ternetowych s róne, ale jak si wydaje przynajmniej czciowo podobne do pseudonimów tradycyjnych (to jest literackich i artystycznych, konspiracyj-nych, wojskowych i innych). Piszc o pseudonimach tradycyjkonspiracyj-nych, Aleksan-dra Cielikowa49 wymienia cztery grupy motywów:

1. osobiste, np. znane z literatury: Jacek Soplica – Ksi dz Robak, 2. ideowe, co oznacza orientacj wiatopogldow,

3. zwyczajowe, zwizane z okrelonym rodowiskiem, 4. wymuszone sytuacj.

Trudno zgodzi si z opini, e nicki cechuje „wystpowanie tylko jednego motywu przyjmowania (wymóg medium)”50. Motywy przybierania nicków wynikaj ze specyfiki medium, jakim jest Internet, na pewno z przyjtego w tym medium uzusu, mog mie wymiar bardzo osobisty i ideowy, zapewne s te do pewnego stopnia podyktowane mod (np. na róne teksty kultury). O motywach, którymi kieruj si nosiciele nazw wybieranych i tworzonych na uytek komunikacji w Internecie, pisze Boena Taras, e nazwy te mog suy: autocharakterystyce, zwróceniu uwagi odbiorców na prezentowany tekst-opini, wyraeniu emocji, uwolnieniu si od ogranicze i presji, rozrywce51. Doda na-ley, e nazwy w Internecie mog mie te charakter dorany i wykazuj mo-tywacj czysto formaln, np. jako cig przypadkowych liter lub wielokrotne powtórzenie jednej litery, por. asdasdasdasdasd, fffff. Nale one do uytkow-ników, którzy podejmuj chwilowy akt komunikacji, nie chc na stae wiza si z grup dyskusyjn i nie przywizuj wagi do przybieranych nazw.

– Nicki s motywowane w planie jzykowym przez nazwy wasne i jako takie mog np. wynika z imienia i nazwiska nosiciela, oraz przez wyrazy po-spolite, reprezentujce róne pola realnoznaczeniowe. Powtórzenia imion oso-bowych w nazwach sucych do komunikacji internetowej nie s czym nie-zwykym i wystpuj w rónych jej formach, zdarzaj si do czsto, co za-pewne naley tumaczy w ten sposób, e imi jako nazwa niedajca penej identyfikacji osobowej na paszczynie kontaktów ponadindywidualnych

49

Pseudonimy, w: Polskie nazwy wasne. Encyklopedia, red. E. Rzetelska-Feleszko, Warszawa–Kraków 1998, s. 135-136.

50

C z o p e k - K o p c i u c h, Nick – nowa kategoria antroponimiczna?, s. 111. 51

powych) moe w tym wypadku swobodnie wystpowa w charakterze formy pseudonimujcej. Z inn sytuacj mamy do czynienia, gdy nazwa internetowa jest powtórzeniem nazwiska danej osoby lub nawet odtwarza peny antro-ponim zoony z imienia i nazwiska. Dla wielu uytkowników nicki s form zachowania anonimowoci, ale zdarzaj si wród nich tacy, którzy

nie tworz innych nazw i loguj si, wpisujc swój aletonim, czasami nieznacznie go zmieniajc, np. zapisujc go maymi literami lub ozdabiajc znakami interpunkcyjnymi52_.

Moe tego typu przypadki naleaoby wyczy z tych rozwaa , poniewa nie s to formy pseudonimujce (klasyczny pseudonim mia róni si od aletonimu, to jest nazwiska danej osoby)? Mona przyj, e nie s to nicki waciwe czy te uzna przypadek uycia wasnego imienia i nazwiska za „specyficzny, bo rzadki rodzaj nicku”53.

– Ta sama osoba moe uywa wicej ni jednej nazwy, cho zwykle ma to miejsce w rónych sytuacjach komunikacyjnych i na rónych forach. Jest to przejaw dynamicznoci cechujcej zachowania komunikacyjne w Internecie. Z bada ankietowych przeprowadzonych przez Boen T. Jarosz wród inter-nautów korzystajcych z serwisów powiconych grom komputerowym itp. wynika, e liczba staych nicków uywanych na tych serwisach i na forach te-matycznych wynosi rednio 1,8. Jedna z badanych osób – na blisko stu re-spondentów – przyznaa si do posiadania piciu staych nazw tego typu54.

– Nazwy uywane w komunikacji internetowej mog ukrywa pe nosi-ciela, umoliwiaj take jej „wirtualn zmian” przez przyjcie identyfikatora charakterystycznego dla pci przeciwnej jako pseudoanronimy i pseudogi-nimy55. Ten, kto korzysta z Internetu, ma due moliwoci w zakresie autopre-zentacji, moe tworzy fikcyjne obrazy samego siebie, odbiegajce od rze-czywistych. W uytych do tego celu nazwach mona widzie element post-modernistycznej kultury traktowanej jako rodzaj gry, dajcej moliwo

52

M i s z t a l, Rónorodno form pseudonimicznych w Internecie, s. 129. 53

G r z e n i a, Komunikacja jzykowa w Internecie, s. 133. 54

Nickname jako podstawowy element wizerunku internauty, w: Czowiek, media,

edu-kacja, red. J. Morbitzer, Kraków 2010, s. 115.

55

Wynika to z porównania formy rodzajowej nazwy z pci osoby, do której dana nazwa si odnosi. Zgodnie ze specyfikacj odnotowan w sowniku rosyjskiej terminologii onomasty-cznej, nazwa mska odnoszca si do kobiety to pseudoandronim (por. gr. , ó ‘mczyzna’), natomiast nazwa e ska, która jest pseudonimem osobnika pci mskiej to

pseudoginim (por. gr.  ‘kobieta’). N.V. P o d o l s k a j a, Slovar’ russkoj onomastieskoj terminologii, Moskva 1988, s. 114.

szania dyskursów”, „swobodnego przeksztacania znacze ”56, i nalecej do niej nowej tosamoci, która jest tosamoci niestabiln, „wibrujc”, opart na transformacjach dokonujcych si w przestrzeni zdarze dyskursywnych57.

– Jako okrelenia indywidualne maj form singulare tantum, cho s od tego wyjtki, o czym poniej.

– S pisane, stanowi element komputerowo przetworzonej komunikacji sieciowej.

Forma jzykowa nazw zaley od pomysowoci ich dysponentów, kady internauta musi si jednak liczy z ograniczeniami narzucanymi przed admini-stratora usugi, które mog dotyczy np. iloci i typu znaków. Nick moe ska-da si ze znaków dostpnych z poziomu klawiatury w liczbie ograniczonej najczciej do dwudziestu, literowych i nieliterowych. Ponadto system czsto nie pozwala na uywanie niektórych oznacze ze wzgldu na zasady nazew-nictwa plików, w pewnych wypadkach take spacji. Zasady konstruowania nazw przez uytkowników programów komunikacyjnych róni si midzy sob. Na przykad aby zalogowa si na Czateri (na portalu interia.pl) naley poda nick, „czyli swój pseudonim”, w formie hasa, które powinno zawiera co najmniej jedn du i ma liter (bez ogranicze w zakresie grafii diakry-tycznej), cyfr oraz znak specjalny, przy tym maksymalnie dopuszcza si cig zoony z 16 znaków. Z kolei na forum portalu filmweb.pl nick uytkownika moe zawiera tylko litery a-z, cyfry 0-9 oraz znak podkrelenia, ponadto ma by unikatowy i powinien skada si z minimum trzech znaków prostych.

– Pojawiajce si na listach uytkowników nazwy mog mie nietypow posta graficzn, która kóci si z ogólnie przyjtymi zasadami pisowni wyra-zów, w tym nazw wasnych. Wystpuj formy z wyrazami ortograficznymi zapisywanymi cznie, bez spacji, np. przytulsie, ulotnachwila, imiona i np. nazwy miejscowe zapisywane s ma liter, np. kuba_wrocaw, jeli stoso-wane s majuskuy, to pojawiaj si nie tylko w czci inicjalnej, ale te w czci medialnej lub finalnej zapisu: PaUliNka, kRis. Symbole literowe uywane w zapisie nazw mog pochodzi z rónych podzbiorów, np. acinka i znaki alfabetu greckiego, do tego dochodz znaki nieliterowe, które peni funkcj ornamentacyjn i sprawiaj, e nazwa jest niepowtarzalna, róni si od innych, por. K!C!@ (w tym przykadzie wykorzystane zostao podobie -stwo wykrzyknika do odwróconej litery i oraz podobie podobie -stwo znaku @ do

56

S u s k a, Z zagadnie internetowej antroponimii, s. 226. 57

Szerzej na ten temat pisze Eugeniusz Wilk w pracy Nawigacje sowa. Strategie werbalne

w przekazach audiowizualnych (Kraków 2000, rozdz. V we fragmencie zatytuowanym Techno-logie tosamoci, s. 109-122).

tery a)58. W nickach wielowyrazowych czsto stosowany jest podkrelnik, który ma na ogó funkcj separujc, to jest oddziela wyrazy: Wujek_Dobra_Rada!; por. te zastosowanie w tej funkcji wielkich liter: MlodaPolnaBestia.

– W przypadku okrelonych typów komunikacji internetowej (np. czatu) na form nicków wpyw moe mie interfejs programu do komunikacji, który wpywa na kolejno wywietlania nazw na licie uytkowników i na ich znakow reprezentacj. S to najpierw nazwy rozpoczynajce si od znaków nieliterowych, od cyfr i od litery a, stojcej na pocztku alfabetu, która moe by zwielokrotniona, jak w ogoszeniach prasowych. Jest to wane, poniewa posiadacze takich nicków, które pojawiaj si w oknie czatowym w pierwszej kolejnoci, „maj wiksz szans na zwrócenie uwagi na siebie i na na-wizanie kontaktu”59.

IV. PRÓBA MATERIAOWA,

PROPOZYCJA KLASYFIKACJI NAZW Z WYBRANEGO ZBIORU

Dotychczasowe analizy jzykowe i propozycje klasyfikacji nazw uyt-kowników rónych usug interaktywnych w Internecie potwierdzaj pogld, e „pseudonimy internetowe […] w duej liczbie mona wpisa w ramy klasyfi-kacyjne pseudonimów nieelektronicznych (dawnych, klasycznych)”60. Powta-rzaj si przede wszystkim typy podstaw jzykowych i zbiory motywacyjne. Jest to jednak za kadym razem i w kadym oddzielnym ujciu materia bar-dzo rónorodny pod wzgldem wykorzystanych w nazwach motywów realno-znaczeniowych i pod wzgldem formalnym. Pokazuje to równie zestawienie nazw uytkowników forum portalu filmweb.pl, którymi chc si teraz bliej zaj61. Moemy tu (kierujc si typem podstawy leksykalnej, moliw do

58

Przykad i komentarz do przykadu za: S z y m a s k i, Leksyka czatu internetowego. W tym samym opracowaniu zawarte s te szczegóowe uwagi na temat budowy nicków oraz wyzyskania liter i cyfr oraz symboli nieliterowych i niecyfrowych do konstruowania opisywa-nych nazw (s. 179-198).

59

G r z e n i a, Komunikacja jzykowa w Internecie, s. 134. Por. te: S z y m a s k i, Leksyka

czatu internetowego, s. 180-181.

60

M i s z t a l, Rónorodno form pseudonimicznych w Internecie, s. 130. 61

Opis tych nazw daa Anna Gbaa w pracy licencjackiej napisanej pod moim kierunkiem na UMCS w 2012 r. Uwzgldniam zawarte w tej pracy przykady, przy tym materia, którym dysponuj, by te niezalenie od tej dokumentacji notowany przeze mnie z forum i uzu-peniany o kolejne formy onimiczne. cznie jest to zbiór 550 nicków.

ustalenia motywacj znaczeniow, w tym powizaniami z nazwami repre-zentujcymi róne teksty kultury, take czynnikami formalnymi) wyróni: 1. Nazwy wasne uyte wtórnie, w nowej funkcji i znaczeniu

1.1. Zwizane z dan osob przez odnoszc si do niej „waciw” nazw wasn, za któr mona uzna imi osobowe, nazwisko lub ich poczenie.

a) Utworzone od imienia nosiciela, stanowice najczstsz form autopre-zentacji. Podstaw s imiona w penej (metrykalnej) postaci oraz w postaci spieszcze , które wpywaj na ekspresywno form pseudonimicznych, ich zdolno wywoywania emocji u odbiorcy oraz na ich waciwoci konota-cyjne62. Uytkownikom sieci czsto zaley na zachowaniu swojego imienia w pseudonimie, zdarza si jednak, e okrelona nazwa równoksztatna z imie-niem jest ju przez kogo zajta. Dlatego te dochodzi do modyfikacji i dez-integracji wyjciowych form imiennych. Polega to na:

– usuniciu elementów inicjalnych podstawy: aria

Å

– wstawianiu liter dodatkowych: xmarcelinax

– powtarzaniu liter: aaleksandraa, pPablo, gosiuuuuuuuula – substytucji liter: Cyszard

Å

Å

– zapisie stylizowanym na jzyk obcy, przede wszystkim angielski, por.

Grzesioo, Tomashek

– uyciu obcojzycznych odpowiedników imion: mathew, por. ang.

Mat-thew, pol. Mateusz, franz, z niem., por. pol. Franciszek, Madeleine, z fr., por.

pol. Magdalena, Giovanni, z w., por. pol. Jan, katiuszka87, por. ros.

Kater-ina, Katiusza, pol. Katarzyna itp.

Nicki maj te formy czone z rónych elementów. S to:

– róne formy tego samego imienia: iza_izka lub poczenia dwóch rónych imion, pod którymi wystpuj dwie osoby, korzystajce wspólnie z jednej nazwy uytkownika: adammarzenka, brzydalizlosnica (s to wyjtkowe nicki)

– imiona z nazw pospolit, np. AdiskuterÅ i. Adi = Adrian i skuter,

julabingo itp.

– imiona z inn nazw wasn, np. z podaniem lokalizacji za pomoc toponimów, w tym nazw miejscowych, tu rzadkie (najwicej tego typu nazw wystpuje na czatach towarzyskich, gdzie miejsce zamieszkania ma czsto due znaczenie dla rozmawiajcych): Bartas.skceÅ i. Bartosz i skrót n.m.

Skierniewice, adamleeds(por. Leeds, miasto w pn. Anglii)

62

– imi w formie penej lub derywowanej, zmodyfikowane, z cyfr lub kombinacj cyfr, dodatkow liter lub literami, np. ania1987, Bacha85, iza21 (liczba oznacza rok urodzenia, take wiek)

– imi poprzedzone przymiotnikiem waloryzujcym: BoskaBogusia.

b) Utworzone od imienia i nazwiska lub tylko nazwiska nosiciela, np. pawel_

podgorski, olgaignatowska1, M_Pawlowski, Filonski.

1.2. Inspirowane przez nazwy osób znanych w wiecie kultury i sztuki popu-larnej, np. Leon_B_Fink (ameryka ski historyk), phil_anselmo (ameryka ski mu-zyk, kompozytor i wokalista metalowy), od postaci historycznych:

montezu-ma_wielki. Ze wzgldu na profil tematyczny portalu uywane s tu nicki od nazw

wasnych popularnych i lubianych aktorów i aktorek, np. Milla_Jovovich_11,

VivienLeigh, ryangoslingjunior, willow_ugfood, Sam_Worthington. Przez

przy-branie nazwy powszechnie znanej osoby uytkownik sieci w pewien sposób si z ni identyfikuje i przenosi cechy tej osoby na siebie. Jest to element warto-ciowania, które polega na porównaniu nosiciela nicka z jakim autorytetem63 .

1.3. Inspirowane przez nazwy postaci fikcyjnych wystpujcych w filmach (czsto animowanych), utworach literackich oraz znanych z gier komputero-wych. Na przykad Eric_Theodore_Cartman (jeden z gownych bohaterów animowanego serialu South Park), pocahontas_z_fw, Pokemon108, Turanga

_Leela (bohaterka animowanego serialu Futurama), inne filmowe: Carrie

(imi tytuowej bohaterki filmu na podstawie prozy S. Kinga), GhostDog (nawizanie do bohatera i tytuu filmu Ghost Dog), KWallander, trinityR (z filmu Matrix), Hans_Landa (pukownik SS z filmu Inglorious Basterds, pol.

Bkarty wojny), Tylor_Durden (wac. Tyler Durden, posta z filmu Fight Club), John_Shepard (posta z fantastycznego wiata serialu TV Stargate Atlan-tis, pol. Gwiezdne wrota: Atlantyda). Por. te nazwy powtarzajce (z modyfikacj

zapisu) tytuy filmowe: Angels_in_America, GhostDog, TheWalkingDead i tytuy utworów muzycznych: billie_jean4, Dirty_Diana_, Karma_Police, Mala_

Lady_Punk. Od nazw wasnych postaci literackich: Alicja_z_krainy_czarow, Yorick (posta z Hamleta), Sanchopansa, Dwukwiat (posta z cyklu

powiecio-wego wiat Dysku, którego autorem jest T. Pratchett). Z gier komputerowych:

JanMortyr (Mortyr), KateWalker (Syberia), flemeth666 (Dragon Age), Lord_ Bloodwyn_The_Great (Gothic), moe te: Thief (Thief).

63

1.4. Motywowane kulturowo przez zwizek z mitologi i tradycj chrzeci-ja sk, np. bialyikar, T4natos (por. Tanatos), selene_, 777temida, mitra (bóstwo solarne w mitologii indyjskiej), abel6 i beliaal, por. te: _Kefas.

1.5. Pochodzce od firmonimów, np. neo_angin, Earl_Grey.

2. Nazwy pochodzce od wyrazów pospolitych, polskich i obcych (zwaszcza angielskich), w wybranych kategoriach

2.1. Zwizane z wasn osob, od cech zewntrznych na zasadzie autono-minacji bezporedniej: czarna404, kostropaty, wyjtkowo od innych elemen-tów wygldu, np. ubioru: czerwonawkrate – ten typ wizerunku w takiej formie komunikacji, której istot jest wypowiadanie wasnego zdania na dany temat (zwizany z filmem, kinem), wydaje si mniej istotny ni np. w wypadku konwersacji majcych cel towarzyski; od cech osobowych, upodoba , skon-noci: burzliwy, mroczny, Progresywna, Enigmatyk, dreamer, animavilis (z ac.

animavilis ‘poda istota’), villain (z fr. ‘ajdak’), w zwizku z profilem

por-talu: AmbitnyWidz, kinofil, weekendowy_filmowiec, Znawcakina,

Careyoma-niak, Deppomaniaczka, love4MerylStreep. W zakresie cech dodanych w

zwi-zku z autoprezentacj wasnej osoby, odnoszcych si do sfery kontaktów damsko-mskich, pozostaje przykad: Amant_Wszech_Czasow – jest to przy tym bardzo filmowy nick, por. amant ‘aktor grajcy role kochanków, adorato-rów lub uwodzicieli’64.

2.2. Zawierajce motywy nazewnicze ze wiata rolin: lilija, Mimoza_18,

Poziomka143, storczyk, Stokrotka_Slicznotka (tu take jeden przykad

neolo-gizmu sowotwórczego, moe w typie nomen agentis, z odniesieniem do obiektu czynnoci, dziaania: Rabarbarzysta, por. rabarbar), i ze wiata zwie-rzt: Motylek1, kotu_91, schacal, por. szakal, panda4, Zmija, tu te inne, czone: liskiikurki, czeskikot, kurczakbezkosci. Nazwy tego rodzaju, jeli s uyte metaforycznie, nabieraj charakteru wartociujcego. Su jako pod-stawa do porównania w zakresie cech i zachowa ludzkich (np. mimozaksik. przen. ‘osoba bardzo delikatna i wraliwa’65).

2.3. Motywowane przez wyrazy pospolite, reprezentujce róne znaczenia konkretne i oderwane: kopertka,placek_121, Zawiesina, Drabina_25,

Fascynacja, Groteska, _ImAgInAcJa_, aspekt.

64

Uniwersalny sownik jzyka polskiego PWN, red. S. Dubisz, Warszawa 2006, s. 61. 65

2.4. Odnoszce si do medium internetowego i waciwoci autonominacji, np. BEZnickowaGIRL, extranick,Nieaktywny_2, wyloguj_sie.

3. Nazwy o nieprzejrzystej motywacji, w tym m.in. w typie akronimicznym, zestawione z rónych znaków literowych i cyfrowych.

W komunikacji internetowej uzupenienie pola logowania jest konieczne. Uytkownicy, którzy nie maj zamiaru aktywnie uczestniczy w rozmowach na forum, tworz czsto nazwy bdce przypadkowym zlepkiem znaków, skadajcych si z liter, cyfr, te (zalenie od usugi i formy komunikacji) innych znaków graficznych i ich rónorakich pocze . Por. np. Agnb, gdfhj,

b0tr3k1, d3stro.

Pseudonimy internetowe, nicki, otwieraj szerokie pole inwencji graficzno--jzykowej. Std depolonizacja pisowniowa pewnych nazw: schakal, Ququlka,

BosopopiasQ, Shpadelek, yasioo (przy odczytaniu: Jasiu) i polonizacja

graficzno-fonetyczna tych z nich, które maj obc genez jzykow: Silvuple, por fr. s’il vous plaît. Poniewa odbiór nicków jest odbiorem wzrokowym, w róny sposób, przez zabawy typograficzne, ich autorzy d do uatrakcyjnienia wygldu tych nazw, np. oONatalka16Oo, DdAaGgAa. Zwraca uwag substytucyjne uycie cyfr na miejscu liter: zie7ony, m4niek czy na zasadzie rebusu sownego: 42nny = fortunny, por. 4 i ang. liczebnik four, czytany [for], 2 i ang. two, czytane [tu].

Przedstawiony powyej opis materiau nie przynosi zadowalajcej typolo-gii w zakresie motywacji znaczeniowej nazw, poniewa nie wyjania, w jaki sposób dana nazwa wie si z desygnatem, jakie byy intencje twórców kon-kretnych nicków, co „mieli na myli”, dokonujc zwizanych z autonominacj onimiczn czy wprost pseudonimiczn wyborów jzykowych. Tak wiedz mona byoby uzyska w drodze wywiadu i ankiety od poszczególnych nosi-cieli nazw, ale nawizanie kontaktu i otrzymanie informacji dotyczcych ge-nezy okrelonego onimu jest bardzo trudne, moe by te z rónych przyczyn niemoliwe. Celem dokonanej tu prezentacji byo pokazanie zrónicowania form pseudonimicznych w przestrzeni internetowej, bez wchodzenia w szcze-góy zwizane z indywidualn inspiracj nazewnicz, za to ze zwróceniem uwagi na róne przykady licencji onimicznej, która w komunikacji za pored-nictwem komputera ma charakter wielowymiarowy, przyciga np. uwag ze wzgldu na odwoywanie si do nazw zwizanych biograficznie z dan osob (imi, nazwisko) i asocjacje w planie apelatywnym jzyka, charakteryzuje si te nawizaniami internazwowymi (w wypadku branego pod uwag portalu s

one szczególnie istotne i widoczne), rónymi formami o charakterze neogra-ficznym66. Mamy tu z jednej strony do czynienia z „naturalnym nawizaniem do poczyna kreacyjno-nazewniczych, które s typowe dla komunikacji w warunkach bezporedniej interakcji”67, z drugiej strony ze swoistoci e-oni-miczn, wynikajc z odmiennoci komunikacyjnej jzyka Internetu, powi-zan z charakteryzujcym ten jzyk „rozszerzeniem pimiennoci”68. Typowe dla komunikacji przez Internet jest przekraczanie ogranicze i granic jzyko-wych, rola czynnika interlingwalnego, ujawniajcego si w nazwach, wyst-powanie poliglonimów69, majcych przede wszystkim swoje ródo w jzyku angielskim, i quasi-poliglonimów70 w przykadach modyfikacji pisowni i za-stpowania ortografii polskiej angielsk itp. Inspiracje obcojzyczne wyst-poway ju w pseudonimach klasycznych, por. np. humanistyczne pseudonimy literackie, zapoyczone z jzyków klasycznych, zwaszcza aciny, przykady latynizacji formalnej: Acernus = Klonowic, Fricius Modrevius = Frycz Mo-drzewski itp. We wspóczesnym wiecie miejsce aciny zaj jzyk angielski. Globalna dominacja tego jzyka i kultury anglosaskiej w przestrzeni interne-towej jest okrelana mianem cyberkolonizacji71.

V. UWAGI KOCOWE,

STANOWISKO W SPRAWIE OPISYWANYCH NAZW

Zainteresowanie jzykiem Internetu i indywidualnie przypisanymi nazwami uytkowników przestrzeni wirtualnej przekada si na badania zorientowane na wyszukiwanie i zbieranie materiau oraz uwzgldniajce zagadnienia teore-tyczne, dotyczce np. klasyfikacji onomastycznej badanych i opisywanych

66

Por. A. G a  k o w s k i, Licencia onimica. O tworzeniu i uywaniu nazw wasnych we

wspóczesnym jzyku, w: Poznawanie sowa 2. Wykady inauguracyjne Wydziau Filologicz-nego U wygoszone w roku akademickim 2010/2011, red. P. Stelmaszczyk, A. Obrbska, ód

2011, s. 111. 67

Tame. 68

Okrelenie Kathleen E. Welch (ReconfiguringWriting and Delivery in SecondaryOrality, w: Rhetorical Memory and Delivery. Classical Concepts for Contemporary Composition and

Communication, red. J.F. Reynolds, Hillsdale–London 1993), które pozostaje w zwizku z

rozwaan w literaturze naukowej interpretacj wystpujcej w mediach elektronicznych zalenoci midzy pimiennoci i oralnoci. Podaj za: W i l k, Nawigacje sowa..., s. 27.

69

Chodzi tu o nazwy odwoujce si do jzyków obcych. Por. D.  w i e r s z c z y s k a,

Polski pseudonim literacki, Warszawa 1983, s. 128.

70

R u t k i e w i c z, Onomastyczny status irconimów, s. 120. 71

nazw, zwizanych z tym kwestii terminologicznych i pojciowych. Tok przedstawionego Czytelnikowi w niniejszym artykule wywodu pokazuje, e zagadnienia teoretyczne, zwizane ze sfer znakowego uksztatowania i funk-cjonowania nazw uywanych przy okazji korzystania z rónych interak-tywnych programów i usug w komunikacji internetowej, stanowi interesu-jcy przedmiot refleksji naukowej, czcej róne wtki analizy onomasty-czno-jzykowej i kulturowej, w której jest miejsce na przypomnienia i po-wtórzenia (tego, co ju zostao napisane na ten temat) i przede wszystkim na formuowanie wasnego stanowiska w sprawie.

Istniej przesanki do tego, by uzna, e nick jako typ nazwy osobowej stanowi odmian czy te analog pseudonimu, przy tym ma on pewne wyróniajce waciwoci, które ujawniaj si szczególnie mocno w zwizku z komunikacyjnym medium. Te waciwoci pozwalaj dywagowa, e moe mamy tu do czynienia z typem nazw, które co prawda „z pseudonimów […] wyrosy”, ale s czym innym, moe wanie ksztatujc si na naszych oczach now kategori antroponimiczn72. Nie wydaje mi si, by swoisto zachowa uytkowników danego medium, pozwalajca traktowa przestrze Internetu jako sfer spoeczno-komunikacyjn wraz z dopasowanym do niej uzusem jzykowym, bya wystarczajcym powodem do wyróniania nowej kategorii nazw osobowych, pozostajcej w okrelonym dystansie struktu-ralnym i funkcjonalnym do nazw o innych wyznacznikach kategorialnych. Jeli uznamy, e nicki to pseudonimy, to powinnimy doda, e specyficzne, nietradycyjne, do pewnego stopnia odmienione przez technologi internetow.

PSEUDONIMY INTERNETOWE VEL NICKI – CHARAKTERYSTYKA ONOMASTYCZNA I UZUS

S t r e s z c z e n i e

Celem artykuu byo przede wszystkim wyjanienie kwestii teoretycznych zwizanych z cha-rakterystyk onomastyczn nazw przypisanych indywidualnie uytkownikom interaktywnych usug w Internecie, okrelanych mianem pseudonimów internetowych czy te nicków. Chodzio o to, czy mona te nazwy klasyfikowa jako pseudonimy, czy te moe naleaoby uzna, e reprezentuj one now kategori antroponimiczn. Autor rozwaa stoi na stanowisku, e istniej przesanki do tego, by uzna, e nick jako typ nazwy osobowej stanowi odmian pseudonimu, przy tym ma on pewne wyróniajce waciwoci, które ujawniaj si szczególnie mocno w zwizku z komuni-kacyjnym medium. Uwagi o charakterze teoretyczno-opisowym zostay w pracy uzupenione o pre-zentacj materiau w postaci nazw uywanych na forum portalu film.web. Zamierzeniem autora byo pokazanie zrónicowania form pseudonimicznych w przestrzeni internetowej, jednak bez

72

wchodzenia w szczegóy zwizane z indywidualn inspiracj nazewnicz, za to ze zwróceniem uwagi na róne przykady licencji onimicznej, która w komunikacji za porednictwem komputera ma charakter wielowymiarowy, przyciga np. uwag ze wzgldu na asocjacje w planie apelatyw-nym jzyka, nawizaniami interonimiczapelatyw-nymi, róapelatyw-nymi formami o charakterze neograficzapelatyw-nym, dostarcza przykadów przekraczania ogranicze i granic jzykowych (wykorzystanie w nazwach jzyka angielskiego).

Sowa kluczowe: komunikacja za porednictwem komputera, jzyk Internetu, pseudonim internetowy, nick, pseudonim klasyczny, autonominacja, formy pseudonimiczne.

INTERNET PSEUDONYMS VEL. NICKS: AN ONOMASTIC CHARACTERIZATION AND USAGE

S u m m a r y

The major goal of the study has been to explain theoretical issues connected with the onomastic characterization of names used by internet users, i.e., the so called nicks. Can they be regarded as traditional pseudonyms, or do they constitute a unique anthroponymic category? The author suggests that nicks are a subcategory of pseudonyms, but they have certain properties that become especially salient in connection with the communicative medium.

Theoretical and descriptive considerations have been supplemented with nicks used on the film.web website. An attempt has been made to show the diversity of nicks but without unnecessary detail as regards the motivation for individual naming decisions. Instead, onus is put on various examples of onymic license, which has a multidimensional nature in computer-mediated communication. For example, it becomes noticeable through its associations on the appellative language plane, through interonymic relations, or through various neo-geographical forms. This license also underlies the processes of extending the boundaries of a particular language (e.g. English elements are used in Polish nicks).

Key words: computer-mediated-communication, the language of the internet, internet pseudo-nym, nick, traditional pseudopseudo-nym, self-naming, pseudonym forms.