Punkty krytyczne kontroli procesów mycia i dezynfekcji narzędzi medycznych

B1 OFICJALNE PISMO POLSKIEGO TOWARZYSTWA NAUKOWEGO LECZENIA RAN I ORGANIZACJI OPIEKI \ RANY 2019;1(1)

© MAVIPURO Polska, 2020

ZAKAŻENIA XXI WIEKU 2020;3(1)

Artykuł reklamowy

Punkty krytyczne kontroli procesów mycia i dezynfekcji

narzędzi medycznych

✎

Dr. Weigert Polska Sp. z o.o.

Artykuł reklamowy Dr. Weigert www.drweigert.com/pl/

Punkty krytyczne kontroli procesów mycia i dezynfekcji narzędzi medycznych to  momenty decydujące o  skutecz-nej i  bezpieczskutecz-nej dekontaminacji. Istotne są  już pierwsze czynności wykonywane bezpośrednio po  użyciu narzędzi. To one w największym stopniu są obarczone ryzykiem po-wstawania błędów z uwagi na główną rolę czynnika ludzkie-go. Maszynowa obróbka jest preferowana z uwagi na wyso-ką skuteczność i powtarzalność. Określone punkty decydują o powodzeniu i bezpieczeństwie procesu. Skuteczna dezyn-fekcja jest możliwa tylko na czystych wyrobach medycznych.

Firma Dr. Weigert Polska Sp. z o.o. od blisko 10 lat pro-wadzi i  rozwija metody kontroli procesów dekontamina-cji wyrobów medycznych. W  samym 2019 roku zespół

neodisher® Medycyna przeprowadził 141 kontroli procesów

w 90 placówkach medycznych. W tym celu ocenie poddano ponad 560 pojedynczych cyklów mycia i dezynfekcji maszy-nowej. Mając na uwa-dze własne doświadczenia, chcieliby-śmy zwrócić uwagę na krytyczne punkty kontroli procesu mycia i dezynfekcji narzędzi medycznych.

Podczas analizowania obiegu narzędzi medycznych na-sze obserwacje skupiły się na trzech aspektach:

• punktach krytycznych w obróbce wstępnej, • punktach krytycznych mycia maszynowego, • punktach krytycznych dezynfekcji maszynowej. Jest wiele rozwiązań automatyzujących proces dekonta-minacji wyrobów medycznych i  gwarantujących jego po-wtarzalność, lecz duże znaczenie ma wstępna obróbka, wy-konywana ręcznie przez personel medyczny.

Pierwszym punktem krytycznym jest wstępne za-bezpieczenie narzędzi bezpośrednio po  użyciu. Chodzi

tu zwłaszcza o usunięcie środków przeciwkrwotocznych, le-ków i antyseptyle-ków oraz pozostałości preparatów smarują-cych. Do momentu poddania dalszej obróbce narzędzia po-winny się znajdować w zamkniętym pojemniku, to bowiem ogranicza zasychanie pozostałości organicznych. Wskazane jest także zabezpieczenie wsadu przed zasychaniem, zwłasz-cza jeśli zwłasz-czas oczekiwania na dalszą obróbkę przekrazwłasz-cza trzy godziny. W tym celu m.in. zaleca się zastosowanie środków specjalnie do  tego przeznaczonych. Sprzęt pokryty tego typu preparatem należy umieścić w zamkniętym naczyniu, aby uniemożliwić parowanie preparatu, co może prowadzić do powstawania nalotów/przebarwień na powierzchni na-rzędzi. Niewskazane jest zanurzanie narzędzi w roztworze

Obróbka wstępna Mycie Dezynfekcja Sterylizacja Przechowywanie Użycie

B2

soli fizjologicznej. Taka praktyka grozi powstawaniem ko-rozji wżerowej już po krótkim kontakcie. Jeśli czas od mo-mentu użycia do  dekontaminacji w  myjni-dezynfektorze przekracza 24 godziny, zaleca się przeprowadzenie procedu-ry wstępnego mycia i dezynfekcji w przeznaczonym do tego środku o  działaniu myjąco-dezynfekcyjnym. Warto przy tym zwrócić uwagę na kompatybilność zastosowanego środ-ka ze środśrod-kami używanymi w dalszej obróbce maszynowej.

Procesowi obróbki wstępnej mogą towarzyszyć błędy leżące po  stronie personelu medycznego. Oprócz wspo-mnianych wyżej zaleceń ważne jest monitorowanie stanu roztworów roboczych używanych do wstępnego mycia lub jednoczesnego mycia i  dezynfekcji. Stosowanie zużytego roztworu preparatu niesie w sobie ryzyko powstania koro-zji na narzędziach z powodu wzrostu ilości zanieczyszczeń oraz możliwości zwiększenia stężenia substancji aktywnej w wy-niku parowania. Narzędzia umieszczone w naczyniu powinny znajdować się poniżej lustra cieczy. Roztwór robo-czy powinien być przygotowany zgodnie z zaleceniami pro-ducenta, z zachowaniem wskazań dotyczących prawidłowej temperatury wody, dozowania koncentratu oraz czasu po-trzebnego do jego rozpuszczenia oraz aktywacji. Na narzę-dziach wyjętych z  roztworu i  pozostawionych na  dłuższy czas bez płukania przed dalszą obróbką mogą się pojawić naloty i przebarwienia. Dzieje się to z powodu wzrostu stę-żenia substancji aktywnej środka na powierzchni w wyniku parowania. Oprócz zmian wynikających z opisanych powy-żej reakcji chemicznych narzędzia medyczne są  narażone także na uszkodzenia fizyczne, takie jak: uszkodzenie w wy-niku użycia zbyt dużej siły, powstałe w wyw wy-niku upuszcze-nia/uderzenia, zarysowania wskutek stosowania środków do szorowania lub szczotek metalowych.

Jeśli chodzi o maszynowe mycie wyrobów medycznych, to  czynnikiem determinującym powodzenie procesu jest

prawidłowe ułożenie wsadu na wózku załadunkowym. Za-leca się, aby narzędzia o konstrukcji zawiasowej były roz-warte, a te o skomplikowanej budowie w miarę możliwości rozłożone. Tace narzędziowe powinny być nieprzeładowane i ułożone w sposób umożliwiający środkom myjącym całko-witą penetrację wsadu. Wskazane jest, aby narzędzia na ta-cach były rozłożone w lekkim nieładzie. Szczególną uwagę należy zwrócić na wyroby o dużej powierzchni, ponieważ mogą one skutecznie osłonić inne wyroby przed roztworem myjącym, tworząc tzw. zjawisko cienia. Ważne jest także zwrócenie uwagi na  możliwe miejsca kontaktu narzędzi o podobnym kształcie. Wzajemne przyleganie uniemożliwia dotarcie roztworu do zanieczyszczonych powierzchni.

W  celu zachowania prawidłowych parametrów pro-cesu dekontaminacji maszynowej jest konieczny dobór

odpowiedniego wózka wsadowego. W zależności od rodzaju sprzętu medycznego wózek wsadowy musi być dostosowany do jego specyficznej konstrukcji, np. narzędzia o przekro-ju rurowym wymagają zastosowania wózka, który zapewni wewnętrzny i zewnętrzny przepływ mediów.

Analizując elementy istotne dla procesu mycia, nie spo-sób nie odwołać się do Koła Sinnera, zwraca ono uwagę na:

chemię, temperaturę, czas i mechanikę.

W procesie maszynowym elementem zastosowanej che-mii jest stężenie roztworu roboczego procesowego środka myjącego w fazie mycia zasadniczego. Jego prawidłowa war-tość jest uzależniona od sprawności układu dozowania środ-ków chemii procesowej w myjni-dezynfektorze. Brak okre-sowych przeglądów stanu technicznego urządzenia może prowadzić do nadmiernego zużycia materiałów eksploata-cyjnych podzespołów odpowiedzialnych za dozowanie. Jeśli ponadto urządzenie nie jest wyposażone w system kontro-li przepływu, mogą powstać błędy w dozowaniu. Efektem może być nieskuteczny proces mycia. Narzędzia wówczas mogą być tępe w dotyku. Możemy także oznaczyć pozosta-łości organiczne. Pozytywny wynik testu na obecność zanie-czyszczeń białkowych ujawnia tego rodzaju zanieczyszcze-nia. Na podstawie badań i obserwacji prowadzonych przez

B3 OFICJALNE PISMO POLSKIEGO TOWARZYSTWA NAUKOWEGO LECZENIA RAN I ORGANIZACJI OPIEKI \ RANY 2019;1(1)

Dr. Weigert Polska możemy stwierdzić, że  niepoprawne dozowanie to obecnie jeden z podstawowych błędów, które wymagają okresowej kontroli.

Wytyczne AKI11 stwierdzają, że warunkami efektywne-go przebiegu fazy mycia zasadniczeefektywne-go są określone warun-ki związane z prawidłową temperaturą i czasem. Wskazuje się na temperaturę w przedziale 40–60°C oraz czas mycia >5 minut. Doświadczenia pokazują, że dla standardowych narzędzi medycznych optymalnymi parametrami procesu jest temperatura 45–55°C i  czas 10 minut. Otrzymuje się wówczas zadowalające rezultaty procesu pod względem za-równo jego bezpieczeństwa oraz skuteczności, jak i ekono-mii. Ewentualne nieprawidłowości w tym obszarze najczę-ściej są spowodowane usterkami technicznymi urządzenia w zakresie sprawności układu grzewczego urządzenia oraz ewentualnymi błędami w  programie lub działaniu układu elektronicznej kontroli procesu.

Mechanika jest kwestią bardzo istotną zarówno z punk-tu widzenia skuteczności mycia, jak i dezynfekcji. W fazach mycia mechanika umożliwia środkom myjącym skuteczną penetrację wsadu i  jest głównym czynnikiem determinu-jącym powodzenie procesu. W  fazach płukania decyduje o prawidłowym usuwaniu z powierzchni narzędzi pozosta-łości zanieczyszczeń oraz środków chemii procesowej. Sku-teczność fazy dezynfekcji termicznej zależy od prawidłowej temperatury wody, ale jej dystrybucja, a przez to penetracja wsadu, jest całkowicie uzależniona od mechaniki. Przeszko-dami decydującymi o zmniejszeniu efektywności mechaniki mogą być: techniczne defekty urządzenia powodujące spa-dek ciśnienia obiegowego cieczy, nieuzasadniony demontaż ramion natryskowych, zanieczyszczone wewnętrznie ra-miona natryskowe oraz ciała blokujące ich swobodny obrót. Obecnie zdecydowana większość sprzętu medycznego jest termostabilna i  dezynfekuje się w  procesie dezynfek-cji termicznej. Czynnikiem dezynfekcyjnym jest wówczas woda o określonej temperaturze utrzymywanej przez okre-ślony czas. Obecnie standardem jest temperatura 90°C,

utrzymywana przez pięć minut. Wymienione parametry gwa-rantują osiągnięcie współczyn-nika letalności A03000. Jest to  wartość przyjęta dla instru-mentarium chirurgicznego oraz pozostałego sprzętu medycz-nego. W  nowych urządzeniach zastosowana technologia niejed-nokrotnie umożliwia wykorzy-stanie tzw. A0 – dynamicznego. Wówczas urządzenie samodziel-nie kontroluje parametr A0 na  podstawie stosunku osią-gniętej temperatury do czasu jej utrzymania. Zastosowana tech-nologia jest bardzo precyzyjna i umożliwia skrócenie fazy dezynfekcji z zachowaniem istotnych parametrów. W przy-padku wyrobów termolabilnych wykorzystuje się proces dezynfekcji termiczno-chemicznej, w tym procesie oprócz zadanej temperatury i  czasu czynnikiem dezynfekującym jest roztwór roboczy środka dezynfekcyjnego. Najczęściej stosowanymi parametrami dezynfekcji termiczno-chemicz-nej jest temperatura 55–60°C, działanie przez pięć minut przy 1% stężeniu roboczym środka dezynfekcyjnego. Punk-tem krytycznym decydującym o powodzeniu procesu w obu przypadkach jest osiągnięcie przez urządzenie zadanej tem-peratury i utrzymanie jej w określonym czasie. Brak pełnej sprawności technicznej myjni-dezynfektora może powodo-wać problemy wynikające z niezachowania właściwego sto-sunku osiągniętej temperatury do czasu jej utrzymania. Jak wspomniano, w przypadku dezynfekcji termiczno-chemicz-nej dodatkowym kryterium jest stężenie środka dezynfek-cyjnego. Przyczyny nieprawidłowego dozowania środków

Mechanika

Chemia

Czas

Temperatura

chemii procesowej zostały opisane wcześniej. W przypadku wystąpienia którejkolwiek nieprawidłowości wsad otrzyma-ny po procesie mycia i dezynfekcji nie może zostać uznaotrzyma-ny za bezpieczny.

Elementem spójnym dla faz mycia i dezynfekcji jest woda. Jej jakość fizykochemiczna ma bezpośredni wpływ na efek-tywność i bezpieczeństwo procesu. Woda jest rozpuszczal-nikiem zanieczyszczeń i  środków chemii procesowej. Jest także elementem mechaniki i  nośnikiem tem-peratury.

B4

Służy do płukania międzyfazowego i końcowego, zatem de-cyduje o stopniu wypłukiwania pozostałości środków che-mii procesowej. Konieczne jest stosowanie w procesie wody co najmniej miękkiej, optymalnym jednak i zalecanym roz-wiązaniem jest stosowanie wody demineralizowanej w ca-łym procesie, prócz płukania wstępnego.

Wymienione powyżej punkty są  krytyczne dla dekon-taminacji maszynowej narzędzi medycznych. Obrazują jak złożonym procesem jest przygotowanie sprzętu medyczne-go do  ponownemedyczne-go zastosowania. Nowoczesne procedury mycia i  dezynfekcji powinny uwzględniać aspekty istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa personelu i pacjenta oraz

wydajności ekonomicznej procedur przy zachowaniu pełnej funkcjonalności narzędzi medycznych oraz urządzeń służą-cych do dekontaminacji. W codziennej pracy każdy członek zespołu neodisher Medycyna wykonuje badania dotyczące jakości fizykochemicznej wody oraz wszystkich opisanych punktów kontroli mycia maszynowego. Na podstawie uzy-skanych wyników badań jest formułowany szczegółowy raport, który ukazuje stan faktyczny urządzenia, a tym sa-mym jest potwierdzeniem pełnej kontroli przez osoby od-powiedzialne za nadzór nad maszynową obróbką narzędzi w szpitalu.