Biblioteka i Edukacja 2 (2012), ISSN 2299-565X
„Biblioteka, Książka, Informacja i Internet 2012”
W dniach 9-10 października 2012 roku w Lublinie odbyła się konferencja nauko-wa pt. Biblioteka, Książka, Informacja i Internet 2012 zorganizonauko-wana przez Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Marii Cu-rie-Skłodowskiej.
Tematyka konferencji obejmowała m.in. takie zagadnienia jak: repozyto-ria wiedzy, e-książki oraz ich rola w społeczeństwie informacyjnym, budowa otwartych zasobów edukacyjnych, digitalizacja zasobów informacji i wiedzy, serwisy społecznościowe, blogi, edukacja, nauka i kultura w Internecie. W kon-ferencji wzięli udział pracownicy naukowi instytutów informacji naukowej i bi-bliotekoznawstwa oraz bibliotekarze z bibliotek naukowych i uniwersyteckich z Białej Podlaskiej, Częstochowy, Katowic, Krakowa, Lublina, Poznania, War-szawy i innych miast, a także gość zagraniczny z Czech.
W pierwszym dniu konferencji przedstawiono kilka referatów koncentrują-cych się wokół problematyki Open Access. Teresa Święckowska z Uniwersytetu Warszawskiego w swoim wystąpieniu Modele Open Access i ich realizacja w Polsce zaprezentowała aktualne tendencje w rozwoju tego modelu komunikacji nauko-wej. Zbigniew Osiński z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie w re-feracie Otwarte zasoby edukacyjne w języku polskim — idea i praktyka zanalizował argumenty za i przeciw wolnemu dostępowi do zasobów edukacyjnych, a także podał przykłady zasobów polskiego Internetu przydatnych w procesie kształce-nia. Mariusz Jarocki z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu przedstawił program kształcenia oraz cele i zadania dydaktyczne nowego przedmiotu uczania realizowanego na I roku studiów bibliotekoznawstwa i informacji na-ukowej — Open Source w zarządzaniu informacją. Przedmiot ten powstał na UMK w związku ze wzrastającą popularnością Open Source czyli Oprogramowania o Otwartym Kodzie Źródłowym. Małgorzata Rychlik z Biblioteki Uniwersytec-kiej w Poznaniu na przykładzie repozytorium AMUR (Adam Mickiewicz
Univer-sity Repository) oraz repozytoriów na świecie omówiła korzyści, jakie oferują repozytoria instytucjonalne społeczności naukowej. Obok bezpiecznego prze-chowywania obiektów oraz szerokich możliwości wyszukiwawczych (dzięki używaniu Open Archives Protocol for Metadata Harvesting), cyfrowe archiwa mogą stać się platformą wydawniczą i być pomocne w analizie cytowań litera-tury dostępnej w Open Access. W repozytoriach tworzone są też e-portfolia na-ukowców przedstawiające ich karierę naukową, publikacje i zainteresowania. Ewa Piotrowska z Biblioteki Głównej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie w wystąpieniu Repozytoria naukowe i czasopisma otwarte w krajach arabskich omó-wiła działania na rzecz ruchu Open Access w tym regionie świata. Przedstawi-ła wybrane instytucjonalne repozytoria naukowe z Arabii Saudyjskiej i Egiptu, a także przeprowadziła analizę arabskich recenzowanych czasopism nauko-wych znajdujących się w Directory of Open Access Journals.
Kolejne wystąpienia dotyczyły już innych zagadnień. Wanda A. Ciszewska z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika przedstawiła liczne internetowe, głównie zagraniczne źródła informacji (m.in. bibliografie, bazy danych, projekty digi-talizacji) tworzące elektroniczny warsztat historyka książki. Małgorzata Kowal-ska (również pracownik UMK) poddała analizie tytuły wystąpień pracowników naukowych instytutów informacji naukowej i bibliotekoznawstwa na konferen-cjach w 2012 roku. Lidia M. Jarska z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w referacie Jeszcze inspiracja czy już plagiat? Korzystanie z cudzej twórczości w nowych realiach pracy bibliotekarza poruszyła tematykę definicji plagiatu oraz przedstawiła rezultaty badań studentów na temat ich poglądów w spra-wie przywłaszczenia sobie autorstwa cudzych utworów.
Katerina Kamradkova z National Technical Library w Pradze zaprezento-wała eBook on Demand- projekt European Library Network, którego celem jest za-pewnienie dostępu na żądanie do historycznych i cennych książek w formie elektronicznej. Serwis oferowany jest przez ponad 30 bibliotek z 12 krajów eu-ropejskich, w tym przez 4 biblioteki czeskie. Do projektu może dołączyć każ-da biblioteka. National Technical Library pozyskuje z powodzeniem fundusze na skanowanie dzięki sponsorom, przedstawiając im tematyczne listy cennych książek ze swojej kolekcji, które powinny być zdigitalizowane.
Grzegorz Nieć z Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uni-wersytetu Pedagogicznego w Krakowie w swoim referacie zajął się problemem rynku wtórnego książki, który obecnie coraz częściej wykorzystuje Internet do prezentacji swojej oferty. Internetowe portale aukcyjne i społecznościowe sta-ją się miejscem handlu i wymiany nie tylko dla antykwariatów, ale także dla osób prywatnych. Anna Zawadzka z Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie w wystąpieniu Khan Academy — wirtualna szkoła omówiła historię powstania projektu i jego funkcje jako alternatywnej formy kształcenia. Kahn Academy jest stworzoną w 2004 roku przez Salmana Khana organizacją non- profit, któ-ra umieściła na You Tube ponad 3000 krótkich filmów edukacyjnych w formie
wykładów głównie z matematyki, ekonomii, nauk ścisłych. Część materiałów edukacyjnych obok oryginalnej wersji w języku angielskim, posiada również dubbing lub napisy w innych językach, np. w języku polskim.
Agnieszka Pawelec, doktorantka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, prze-prowadziła analizę jakościową wybranych stron www gimnazjów w Lublinie i próbowała odpowiedzieć na pytanie w jakim stopniu witryny te są sposobem na promowanie czytelnictwa wśród uczniów. Kolejna doktorantka KUL — Agata Poręba w swoim referacie podała przykłady wykorzystania mechanizmu wiki jako narzędzia służącego idei konstruktywizmu edukacyjnego na lekcjach ję-zyka polskiego w gimnazjum. W myśl konstruktywizmu pedagogicznego uczeń jest osobą aktywną, czynnie włączającą się w proces dydaktyczny, co zgodne jest z ideą Web 2.0, gdzie użytkownik pełni rolę nie tylko odbiorcy, ale także sta-je się współtwórcą informacji w sieci. Magdalena Fedorczyk-Falis z Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie na przykładzie szkolenia z dziedziny muzyki opi-sała szkolenia online tworzone przez informatorów dziedzinowych w BUW. Bi-blioteka ta pełni m.in. rolę biblioteki publicznej, stąd potrzeba tworzenia szko-leń dla szerokiego kręgu odbiorców i z różnych dziedzin wiedzy.
Drugi dzień obrad rozpoczął się wystąpieniem Małgorzaty Stanuli z Uniwer-sytetu Jagiellońskiego, która przedstawiła problemy infobrokerstwa w dziedzi-nie edukacji i szkoleń. Szczególną uwagę zwróciła na zawód brokera edukacyj-nego, przeanalizowała metody pracy, formy zatrudnienia, predyspozycje oraz wymagania kwalifikacyjne niezbędne w tej profesji. Sylwia Borkowicz i Kata-rzyna Cyran były autorkami referatu Bibliotekarz brokerem informacji — zawód
z przyszłością. Poza omówieniem historii profesji infobrokera, opisano też
pro-jekt z Państwowej Szkoły Wyższej w Białej Podlaskiej, podczas realizacji które-go zorganizowano szkolenie dla bibliotekarzy w zakresie infobrokerstwa sys-temowego. Małgorzata Jaskowska z Uniwersytetu Jagiellońskiego w swoim referacie Kryteria jakości internetowych źródeł informacji o zdrowiu z perspektywy
użytkowników przedstawiła rezultaty badań, których uczestnikami byli
studen-ci bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Analizie poddane zostały strate-gie wyszukiwania oraz rodzaj i jakość wyszukanych źródeł informacji na temat zdrowia. Agnieszka Łakomy z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach na wybra-nych przykładach pokazała sposoby dystrybucji książek elektroniczwybra-nych w bi-bliotekach publicznych. Omówione zostały możliwości systemów OverDrive (oferujący pozycje anglojęzyczne) oraz Onleihe (książki w języku niemieckim). Piotr Szeligowski w swoim wystąpieniu Bibliotekarz wśród współczesnych
źró-deł komunikacji pokazał wpływ nowoczesnych mediów społecznościowych na
marketing biblioteczny. Chcąc dotrzeć do szerokiego grona odbiorców biblio-tekarze powinni komunikować się z użytkownikami np. przez portale społecz-nościowe lub blogi. Autor sam tworzy Blog bibliotekarza (blogbibliotekarza.blo-gspot.com), który powstał w celu polepszenia komunikacji między czytelnikami a pracownikami Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Łodzi. Grzegorz
Bud-ny z Biblioteki Głównej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie również jest twórcą bloga, ale nie jest to typowy blog biblioteczny. W swoim referacie Blog
o bazach danych jako przykład komunikacji skierowanej do czytelników i pracowni-ków biblioteki autor zaprezentował założenia Bloga Kangur
(kangurblog.uek.kra-kow.pl/), który informuje o tym, jak skutecznie szukać informacji w bazach Bi-blioteki Głównej UEK. Wpisy dotyczą problemów wyszukiwawczych, a tematy prezentowane są w ten sposób, by ułatwić użytkownikowi biblioteki zaspoko-jenie jego potrzeb informacyjnych.
Renata Malesa z Instytutu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UMCS w wystąpieniu Wizerunek i umiejętności współczesnego bibliotekarza (w opinii
stu-dentów informacji naukowej i bibliotekoznawstwa UMCS w Lublinie) przedstawiła
wyniki badań przeprowadzonych wśród studentów I roku studiów licencjac-kich i II roku studiów magisterslicencjac-kich. Według autorki taki dobór osób ankieto-wanych pokazał ewolucję opinii młodych ludzi na temat wizerunku bibliote-karza i wyobrażeń dotyczących pracy w bibliotece.
Kolejne dwa referaty dotyczyły osób niepełnosprawnych. Dorota Bednarczyk i Danuta Murzynowska z Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona zaprezentowały propagowane przez konsorcjum W3C standardy dostępności do informacji cy-frowej oraz przykłady dostosowywania tej informacji w bibliotekach dla osób z dysfunkcją wzroku. Iwona Cichoń z Biblioteki Głównej Akademii Jana Dłu-gosza w Częstochowie w swoim wystąpieniu zaprezentowała działania biblio-tek akademickich wobec czytelnika niepełnosprawnego. Web 2.0 i bibliobiblio-teki cyfrowe mają pozytywny wpływ na jakość życia osób z różnymi dysfunkcjami i pomagają im stać się członkami społeczeństwa informacyjnego.
Problematyką Web 2.0 w promocji bibliotek zajęła się Iwona Mielczarek, także pracownik Biblioteki Głównej Akademii Jana Długosza w Częstochowie. Zwró-ciła ona uwagę na zastosowanie portali społecznościowych — Facebook, Twitter i Pinterest w propagowaniu usług bibliotecznych i kreowaniu wizerunku biblio-teki w sieci. Milena M. Śliwińska z Bibliobiblio-teki Uniwersyteckiej Uniwersytetu Mi-kołaja Kopernika w Toruniu w referacie Biblioteka bez ścian, nauka bez granic pró-bowała odpowiedzieć na pytanie o miejsce bibliotek akademickich w erze nauki 2.0. W ostatnim referacie Bożena Łazowska z Centralnej Biblioteki Statystycznej im. S. Szulca w Warszawie przedstawiła ofertę swojej biblioteki w zakresie no-woczesnych technologii. Portal tej biblioteki ma powiązanie z portalem Główne-go Urzędu StatystyczneGłówne-go oraz siecią bibliotek statystycznych w szesnastu woje-wództwach. Biblioteka zakupiła też bazę World eBook Library, która umożliwia przeglądanie ponad 2,5 miliona zdigitalizowanych książek z całego świata i do-stępna jest dla wszystkich zainteresowanych osób.
Konferencja Biblioteka, Książka, Informacja i Internet 2012 była miejscem spotkania i wymiany doświadczeń przedstawicieli wielu środowisk bibliote-karskich. Bogata tematyka wystąpień świadczy o różnorodności problemów i wyzwań przed jakimi stają współczesne biblioteki i bibliotekarze.
Nowocze-sne technologie zmieniają oblicze naszej profesji, promują nasze działania, uła-twiają użytkownikom dostęp do zasobów. Plonem dwudniowych obrad będzie recenzowana publikacja, w której ukażą się materiały konferencyjne. Organi-zatorzy zapraszają na kolejną konferencję, która odbędzie się w Instytucie Bi-bliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodow-skiej w Lublinie za dwa lata.
