GRZEGORZ NOWAK, MARCIN TOKARSKI, CEZARY DRAUS
Streszczenie
Artykuł opisuje miĊdzynarodowy standard opisu produktów ETIM oraz standard wymiany informacji katalogowych o produktach BMEcat. W artykule ukazano zna-czenie standardów w zagadnieniu kodyfikacji treĞci i zawartoĞci zbiorów danych w ramach ogólnej problematyki zarządzania wiedzą. Przedstawiono zalety i korzyĞci płynące z przyjĊcia obu standardów, a takĪe ograniczenia wynikające z ich stosowa-nia. Zaprezentowano równieĪ moĪliwoĞci ich implementacji na przykładzie opraco-wanej aplikacji, której celem jest szybkie i efektywne klasyfikowanie produktów elek-trotechnicznych wg standardu ETIM, z moĪliwoĞcią eksportu danych produktowych w standardzie BMEcat, proponowanej producentom i dystrybutorom, którzy chcieli-by wdroĪyü te standardy w swoich przedsiĊbiorstwach. W ostatniej czĊĞci artykułu przedstawione zostały moĪliwoĞci i korzyĞci zastosowania standardów ETIM i BMEcat w produktowych bazach danych oraz aplikacjach typu: EDI, sklep interne-towy czy automatyczny skład katalogów reklamowych.
Słowa kluczowe: klasyfikacja, standard ETIM, BMEcat, handel elektroniczny, elektroniczna wymiana danych
1. Wprowadzenie
1.1. Wykorzystanie standardów w kodyfikacji treci jako element zarzdzania wiedz W dzisiejszych czasach wiedza odgrywa coraz wiksz rol. Zdolno odnajdywania, przy-swajania i wykorzystania wiedzy stanowi istotny czynnik decydujcy o sukcesie nie tylko jedno-stek ale i całych przedsibiorstw. Samo zdefiniowanie wiedzy nie jest jednak prostym zadaniem. Według jednej z definicji [15], stanowi ona zespół wiadomo ci i do wiadcze, które bdc rozwi-jane i przekazywane, wnosz w ycie ludzkie pewn systematyk i coraz dokładniejszy opis ota-czajcej nas rzeczywisto ci. Obszern wiedz w danej dziedzinie posiadaj zwykle specjali ci, którzy stanowi podstawow warto wielu firm. To wła nie dziki ich umiejtno ciom moliwe jest sprawne prowadzenie działalno ci. To wła nie ich wiedza ma charakter strategiczny i w kadym rodzaju działalno ci odgrywa dominujc rol w stosunku do pozostałych zasobów. Równie w brany elektrotechnicznej głównym atutem i sił napdow wielu hurtowni czy przed-sibiorstw instalacyjnych s fachowcy, posiadajcy merytoryczn wiedz i znajcy doskonale produkty dostpne na rynku elektrotechnicznym i potraficy je porówna , doradzi , dobra do potrzeb klienta czy znale zamienniki.
Aby moliwy był dostp do zasobów wiedzy ekspertów konieczne jest zatem odpowiednie przetworzenie, usystematyzowanie i rejestracja informacji, którymi posługuj si eksperci, a na-stpnie transfer wiedzy w celu jej szerszego udona-stpnienia poprzez ułatwienie jej odnalezienia, porównania i zrozumienia [10]. Uzyskuje si to poprzez kodyfikacj tre ci i zawarto ci zbiorów danych [5], a wic usystematyzowanie i zapisanie w okre lonym formacie czy standardzie. Za-gadnienie to wpisuje si zatem w problematyk zarzdzania wiedz, rozumianego jako zespół sformalizowanych sposobów jej pozyskiwania, zachowywania, lokalizowania, wykorzystywania, rozpowszechniania i rozwijania.
Zachowanie wiedzy, jej lokalizacja i rozpowszechnienie, daje moliwo uzyskania wielu ko-rzy ci. Wiedza moe by stosowana np. do klasyfikacji nowych danych, wyjasniania istniejcych danych lub wspomagania podejmowania decyzji [4]. Wymiern korzy moe przynie skrócenie czasu niektórych czynno ci (jak cho by obsługa klienta) czy zapewnienie kontynuacji działa przez nowych pracowników, w sytuacji gdy dotychczasowy specjalista odejdzie z firmy. Moliwa jest take automatyzacja pewnych działa, takich jak udzielanie informacji na zapytania, lub nawet całkowita automatyzacja sprzeday.
Obecnie wikszo projektów z zakresu zarzdzania wiedz realizowana jest z wykorzysta-niem nowoczesnych technologii. Odpowiednie aplikacje czy standardy tworzone s dla konkretne-go przedsibiorstwa czy brany. Do najcz ciej uywanych narzdzi nale: hurtownie danych, systemy ekspertowe (systemy wspomagania decyzji), systemy wspomagania pracy grupowej czy systemy zarzdzania dokumentami [16]. Podobnie jest i w tym przypadku, w którym na potrzeby brany elektrotechnicznej opracowano prezentowane standardy kodyfikacji tre ci ETIM i wymia-ny dokumentów BMEcat.
1.2. Rola standardów w elektronicznej wymianie danych
Wykorzystanie standardów stanowi nieodłczn cech kodyfikacji tre ci i elektronicznej wy-miany danych. Automatyczna, elektroniczna wymiana informacji moliwa jest tylko wówczas, gdy dane mog by poprawnie przesłane i zinterpretowane przy wykorzystaniu rónych aplikacji, platform sprztowych i systemów operacyjnych [12]. Jeeli jedna strona moe komunikowa si z drug, obie musz posiada wspólny protokół wymiany informacji. Powszechnie stosowanym rozwizaniem jest zdefiniowanie i przyjcie wspólnych standardów dla poszczególnych poziomów komunikacji. Techniczne podstawy elektronicznej komunikacji pomidzy partnerami biznesowy-mi takie jak: sposób transbiznesowy-misji danych, format dokumentów, oprogramowanie do interpretacji dokumentów elektronicznych okre la EDI (ang. Electronic Data Interchange). Standard ten defi-niuje reguły rzdzce struktur poszczególnych dokumentów i ci le okre la obowizkowe oraz opcjonalne informacje dla kadego z nich.
Na kolejnych poziomach komunikacji mog by wykorzystane inne standardy okre lajce np. sposób opisu danych elementów w dokumencie, np. sposób opisu produktów czy sposób wymiany informacji o cenach. Do takich standardów nale ETIM i BMEcat, które zostan omówione w dalszej cz ci artykułu.
Wykorzystanie standardów pozwala nie tylko na kodyfikacj wiedzy, ale równie porzdkuje wszystkie procesy wewntrzne i zewntrzne przedsibiorstwa, porzdkuje wymieniane informacje i tym samym ułatwia komunikacj. Jednak oczywiste jest, e samo zdefiniowanie standardów nie wystarczy. Stanowi one tylko jeden z wielu moliwych sposobów organizacji i wymiany danych.
Natomiast rzeczywiste korzy ci z wykorzystania standardów zale od stopnia ich integracji w ogólnym przepływie informacji w przedsibiorstwie.
1.3. Klasyfikacja produktów
Potrzeba jednoznacznej klasyfikacji produktów w dowolnej dziedzinie podyktowana jest wzgldami praktycznymi. Pocztkowo wynikała ona z wymogów normowania, planowania, ewi-dencji czy sprawozdawczo ci. Elektroniczna wymiana informacji i dokumentów jeszcze bardziej uwidoczniła znaczenie klasyfikacji w komunikacji pomidzy partnerami biznesowymi czy w au-tomatyzacji procesów zwizanych z handlem, marketingiem i logistyk.
Dobra klasyfikacja powinna by wyczerpujca i rozłczna, oznacza to, e musi spełnia dwa podstawowe postulaty [11]:
− postulat całkowito ci – suma członów klasyfikacyjnych obejmuje wszystkie elementy zbioru klasyfikowanego (klasyfikacja wyczerpujca),
− postulat rozłczno ci – kady element podziału bdzie mógł by zaliczony tylko do jed-nego członu klasyfikacji (klasyfikacja rozłczna)
Podczas procesu klasyfikacji danego zbioru klasyfikuje si cechy okre lajce jego elementy. Cecha klasyfikacyjna to pewna wła ciwo produktu ustalajca jego relacj do pozostałych ele-mentów zbioru. Przy klasyfikowaniu naley przestrzega , aby kada cecha:
− okre lała w jasny, zwizły i jednoznaczny sposób pewn szczególn wła ciwo danego przedmiotu, tj. wła ciwo inn od wszystkich pozostałych cech klasyfikacyjnych, − umoliwiała zamierzon segregacj przedmiotów indeksowanych,
− zabezpieczała metodyczne uszeregowanie wszystkich wła ciwo ci danego elementu za-chowujc kolejno narzucon przez wano cech danego celu klasyfikacji.
1.4. Wymiana informacji o produktach elektrotechnicznych
W brany elektrotechnicznej producenci zarzdzaj dziesitkami tysicy, a dystrybutorzy set-kami tysicy produktów. Zwykle, kady producent udostpnia informacje o produkcie według własnego formatu. Naturaln tendencj jest ch wyrónienia swoich produktów lub podkre lenia ich unikalnych walorów przez zastosowanie odmiennego opisu. Z tego wzgldu, produkty podob-ne lub nawet identyczpodob-ne pod wzgldem funkcjonalno ci, ale pochodzce od rónych dostawców, s opisywane w róny sposób. Zmusza to dystrybutorów i dostawców do tworzenia indywidual-nych interfejsów wymiany informacji. Najcz ciej strona silniejsza potrafi narzuci stosowany przez siebie format, ale strona słabsza jest skazana na obsług wielu formatów swoich silniejszych partnerów. Zdarza si, e mali producenci, majcy w swojej ofercie kilkana cie lub kilkadziesit produktów opisuj kady produkt rcznie, co dodatkowo utrudnia automatyzacj procesów bizne-sowych, a błdy popełniane przy rcznym przepisywaniu informacji o produktach mog by bar-dzo kosztowne i uciliwe [8].
Podstaw do usprawnienia przepływu informacji biznesowej, swobodnego rozwoju handlu elektronicznego oraz automatycznej komunikacji w całym łacuchu dostaw (producent – dystry-butor i dystrydystry-butor – uytkownik) jest wspólna klasyfikacja produktów. W sytuacji gdy zamiast jednej klasyfikacji uywanych jest kilka alternatywnych, niezbdne jest wykorzystanie aplikacji mapujcych poszczególne standardy. Przykład aplikacji mapujcej przedstawiono w pracy [2].
Jeeli mówimy o handlu elektronicznym, to pamita naley, e obejmuje on nie tylko zamó-wienie, wystawienie faktury i płatno , ale dotyczy równie etapu przygotowania zakupu, a wic udostpnienia informacji o produkcie oraz moliwo ci jego wyszukania, porównania i wyboru. Aby było to moliwe, wcze niej konieczna jest take moliwo szybkiego i spójnego tworzenia informacji marketingowej, w tym dokumentacji papierowej i w wersji elektronicznej, dostpnej online na rónych platformach, takich jak: komputery, tablety czy smartfony.
2. Standard ETIM 2.1. Pocztki ETIM
ETIM (ang. European Technical Information Model) jest jednym z głównych systemów kla-syfikacji produktów. Stanowi on ujednolicon klasyfikacj produktów elektrotechnicznych zapro-jektowan tak, aby ułatwi wszystkim podmiotom w tym sektorze jednoznaczn i skuteczn ko-munikacj dotyczc tych wyrobów. Klasyfikacja ta obejmuje klas produktów oraz cechy (para-metry), które s opisane w znormalizowany sposób. Oprócz tego, kada klasa posiada róne syno-nimy swojej nazwy. To sprawia, e wyszukiwanie wła ciwego produktu jest duo prostsze dla wszystkich. Klasyfikacja produktów i ich jednoznaczny opis zapobiegaj jzykowemu zamiesza-niu i błdom, pozwalaj zidentyfikowa produkt i handlowe dane w standardowy sposób oraz wymieni je w formie elektronicznej midzy rónymi partnerami biznesowymi.
Idea systemu klasyfikacji produktów elektrotechnicznych została zaproponowana przez prze-mysłowców holenderskich i niemieckich, którzy opracowali uniwersalny standard klasyfikacji produktów, z uwzgldnieniem sytuacji midzynarodowej w tej dziedzinie. Uzgodniono pierwsz, całkowicie identyczn wersj klasyfikacji produktów elektrotechnicznych, co stanowiło pocztek obowizujcego dzi europejskiego standardu ETIM.
ETIM nie jest jedynym standardem opisu produktów wykorzystywanym na rynku elektro-technicznym. Inne najbardziej znane systemy to: eClass i Proficlass. Mimo korzy ci płyncych z wykorzystania jednego standardu, producenci i handlowcy w Polsce cigle korzystaj z rónych – czsto własnych – systemów klasyfikacji. Przykłady wielu krajów pokazuj, e narzucenie jed-nego standardu jest procesem wymuszanym zwykle przez rynek: instalatorów i odbiorców koco-wych (inwestorów). Jednak obecnie, coraz bardziej niebagateln rol w wymuszeniu jednolitego standardu zaczyna odgrywa równie internet, jako rodowisko ułatwiajce wyszukiwanie i po-równywanie produktów. Produkty opisane inaczej ni w obowizujcym w danej brany standar-dzie bd po prostu pomijane w procesie wyszukiwania lub nie bd dawały si porówna z inny-mi, co prowadzi bdzie do ich marginalizacji.
2.2. Struktura ETIM
ETIM uywa prostej struktury. Diagram modelu ETIM przedstawiony jest na rys. 1. Produkty czyli klasy zawieraj unikaln nazw i zbiór parametrów (cech), które z kolei posiadaj warto ci, za warto ci mog posiada jednostki. Wszystkie klasy, cechy, warto ci i jednostki maja swoje unikalne numery i nazwy w poszczególnych jzykach obsługiwanych przez ETIM.
W celu łatwiejszego wyszukiwania klasy zostały pogrupowane: jedna klasa moe nalee tyl-ko do jednej grupy. Dodattyl-kowo kada z klas moe posiada dowoln liczb synonimów nazwy. Warto ci parametrów mog si powtarza w wielu klasach, podobnie jak synonimy.
Rysunek 1. Diagram modelu danych ETIM ródło: opracowanie własne, wg [6].
2.2. ETIM – mocne i słabe strony 2.2.1. Zalety
Główna zaleta stosowania ETIM wynika z ujednolicenia opisu produktów. Pozwala bowiem na wymierne oszczdno ci wynikajce z automatyzacji procesów handlowych, marketingowych i logistycznych [7]. Jednolito opisu pozwala na wyszukiwanie i porównywanie produktów pod wzgldem ich funkcjonalno ci (poszczególne parametry porównywalnych produktów u wszyst-kich producentów nazywaj si tak samo). Wymiana informacji technicznych pomidzy partnera-mi handlowypartnera-mi jest o wiele łatwiejsza ni w przypadku uywania wielu standardów opisu produk-tów, gdy wymaga obsługi jedynie jednego formatu. Ponadto, wymiana informacji jest moliwa na szczeblu midzynarodowym: nazwy wszystkich produktów, ich parametrów i warto ci maj swoje unikalne identyfikatory i odpowiedniki nazw w poszczególnych jzykach. Przetłumaczenie opisu dowolnego produktu na dowolny jzyk obsługiwany przez ETIM jest automatyczne i jedno-znaczne. Automatyzacja procesów biznesowych to nie tylko oszczdno kosztów ludzkich, ale równie eliminacja błdów popełnianych przy rcznym przepisywaniu czy nieporozumie w ko-munikacji midzyludzkiej (np. przy interpretacji niektórych symboli).
System ten nie jest powizany z jakimkolwiek producentem, cechy wyrobów s ogólne i nie „faworyzuj” adnego z nich. Dla poszczególnych produktów okre lony jest zestaw obowizko-wych parametrów i ich dopuszczalnych warto ci, co dodatkowo zmniejsza moliwo pomyłki.
2.2.1. Ograniczenia
Uniwersalno standardu ETIM i jego niezaleno od producenta w pewnych przypadkach moe by odbierana jako jego wada, bowiem nie pozwala ona na pokazanie czy wyeksponowanie indywidualnych czy wybranych cech produktu. W tym zakresie pozostaj działania marketingowe, które wykraczaj poza ramy standardu ETIM. Naley jednak zaznaczy , e oprócz danych wyma-ganych przez standard, moliwe jest zamieszczanie i przekazywanie innych dodatkowych infor-macji.
Innego rodzaju ograniczenia narzuca midzynarodowy zasig standardu, wpływajc na jako terminologii oraz precyzj nazewnictwa. Przy tworzeniu standardu nie uwzgldniono bowiem specyfiki jzyków, w których odmiana przez przypadki, liczby i rodzaje ma decydujcy wpływ na czytelno i jednoznaczno przekazu. Skutkuje to niezbyt poprawnymi sformułowaniami niektó-rych parametrów w nowych wersjach jzykowych standardu ETIM. Dodatkowy brak precyzji w nazewnictwie poszczególnych wersji jzykowych ETIM moe by spowodowany tłumaczeniem z jz. angielskiego i powielaniem popełnionych w angielskiej wersji ETIM błdów, dotyczcych braku spójno ci słownictwa, a niekiedy nawet błdnego nazewnictwa. Naley sdzi , e błdy te bd stopniowo eliminowane w kolejnych wersjach standardu.
Z midzynarodowym aspektem standardu ETIM wie si równie nieuwzgldnienie specyfi-ki lokalnego rynku w sposobie i szczegółowo ci opisu produktów. Moe si zdarzy , e niektóre parametry narzucone przez ETIM nie s lokalnie uywane, z kolei inne, które s zwyczajowo wykorzystywane w danym kraju mog by przez ETIM zupełnie pominite.
Omawiajc słabe strony standardu ETIM wspomnie naley równie o jego inercji. Standard jest uaktualniany zwykle raz na rok, a wic nowe produkty mog pojawi si w standardzie dopie-ro z pewnym opónieniem. Ta wada klasyfikacji ETIM dotyczy głównie pdopie-roducentów bdcych pionierami w jakiej dziedzinie. Rozwizaniem jest w tym przypadku opisanie nowego produktu za pomoc istniejcej klasy zanim zostanie on włczony do standardu jako odrbna klasa.
3. Standard BMEcat
BMEcat jest standardem wymiany danych katalogowych o produktach. Opracowany w celu uproszczenia procedury wymiany danych produktowych midzy dostawcami i klientami. Dane katalogowe reprezentowane s w postaci struktury XML i umoliwiaj wymian danych produk-towych pochodzcych z dowolnego systemu klasyfikacji. Mog to by standardowe modele opisu produktów takie jak ETIM czy wspomniane wyej proficl@ss czy eCl@ss, albo dowolna, równie konfigurowalna struktura opisu produktów.
BMEcat pozwala na wymian zarówno informacji produktowych (wła ciwo ci, parametry) jak równie marketingowych (cena, rabaty) i logistycznych (rodzaj i sposób pakowania, wymiary transportowe, ciar). Obecna wersja BMEcat 2005, obsługuje równie katalogi wielojzyczne oraz katalogi produktów pochodzcych od rónych producentów (dostawców) [3].
W standardzie BMEcat dokument – katalog pozwala na integracj multimedialnych danych produktów, takich jak zdjcia, grafika, dokumentacja techniczna, dane wideo itd. Zwykle to pro-ducent sporzdza katalog produktów w standardzie BMEcat, a nastpnie przekazuje go dystrybu-torom. Moliwe jest nie tylko przekazanie pełnych danych o produktach, ale take ich cz ciowa aktualizacja, np. aktualizacja dotyczca jedynie cen wybranych produktów. Po stronie dystrybuto-rów (np. hurtowni) dokument BMEcat moe by wykorzystany na wiele sposobów: poczwszy od
tworzenia czy aktualizacji list produktów lub cenników, po sklepy internetowe, tworzenie katalo-gów czy innych materiałów reklamowych, dotyczcych cało ci oferty lub tylko wybranych pro-duktów.
BMEcat stanowi istotny element w standaryzacji e-biznesu pomidzy firmami. Przedsibior-stwa, które potrafi wymienia si produktowymi informacjami katalogowymi w wersji elektro-nicznej, spełniaj wany warunek konieczny do automatyzacji kolejnych obszarów e-biznesu jakimi jest elektroniczna wymiana zlece czy faktur.
Dziki zastosowaniu uniwersalnego jzyka formalnego XML, Extensible Markup Language, pozwalajcego na integracj w jednym dokumencie katalogowym zarówno danych jak i ich struk-tury, BMEcat umoliwia łatw wymian dokumentów przez internet pomidzy heterogenicznymi (czsto bardzo rónymi) systemami.
3.1. Zalety i moliwoci wykorzystania BMEcat
BMEcat oferuje szereg potencjalnych korzy ci zarówno dla dystrybutorów (hurtowni), jak i dostawców oraz firm programistycznych, które chc by ich produkty były kompatybilne ze stan-dardem BMEcat. Najwaniejsz zalet jest łatwo wykorzystania katalogów dowolnych dostaw-ców, tworzonych w jednolitym standardzie wymiany multimedialnych danych produktowych. Kompatybilno katalogów wszystkich dostawców stanowi podstaw do ich szybkiego przetwa-rzania i wykorzystania w aplikacjach online w internecie, czy publikacjach marketingowych. Dziki ustalonemu formatowi, wymiana danych o produktach, aktualizacja katalogów, aktualiza-cja cen mog by wykonywane automatycznie, bez udziału człowieka, przy zachowaniu spójno ci danych w dowolnym formacie prezentacji (katalogi online, publikacje, cenniki itp.). Cz ciowa lub całkowita automatyzacja tych procesów pociga za sob redukcj kosztów w procesie zamó-wie, poniewa wykorzystanie standardowego formatu katalogu przyspiesza procesy komunikacji pozwalajc na ułatwienie przetwarzania, porównywania produktów oraz daje moliwo oceny wzgldem wybranych ujednoliconych kryteriów itp. Łatwo przetwarzania i zwizane z tym niskie koszty utrzymania danych produktowych oraz katalogów zwikszaj jako informacji, ułatwiaj adaptacj do istniejcych internetowych systemów zamówie, a nawet automatyczny przydział produktów do odpowiednich wewntrznych kategorii produktów. Dziki jednolitemu standardowi mona równie wykorzysta istniejce katalogi.
3.2. Potencjalne zastosowania dla producentów i dostawców
Producenci i dostawcy musz zwykle przygotowa informacje o produktach w formacie wy-maganym przez klientów biznesowych. Ze wzgldu na to, e docelowe formaty poszczególnych klientów róni si od siebie, gdy zale od stasowanych systemów i aplikacji, oraz musz uwzgldnia dodatkowo specyficzne wymagania procedur przetwarzania, producenci zmuszeni s do obsługi całej gamy rónych formatów danych i to przy kadej modyfikacji danych produkto-wych. Wprowadzenie standardowego formatu BMEcat rozwizuje problemy zwizane z róno-rodno ci oraz pozwala producentom i dostawcom dostarcza swoim klientom informacje w spo-sób znormalizowany. To znacznie zmniejsza wydatki ze strony dostawcy. Nisze koszty obsługi mog przełoy si na nisze ceny produktów, a wiec na popraw swojej konkurencyjno ci.
3.3. Najwaniejsze cechy BMEcat
W ród najwaniejszych cech standardu BMEcat naley wymieni moliwo obsługi danych produktowych w wielu aspektach, np. dane: podstawowe, opakowa, dotyczce cen, uzupełniajce multimedialne, struktury artykułów, struktury katalogu. Nastpnie, szeroki zakres struktur katalo-gowych oraz rodzajów danych multimedialnych, danych dotyczcych produktów oraz definiowa-nie pól obowizkowych i opcjonalnych, długo ci poszczególnych pól opisu oraz moliwo defi-niowania dodatkowych pól. Ze wzgldu na moliwo defidefi-niowania pól uytkownika standard pozwala na łatw rozbudow i moe sprosta wymaganiom jakie mog pojawi si w przyszło ci.
Katalogi BMEcat mog by przesyłane przez internet oraz za pomoc wszystkich tradycyj-nych no ników (płyty CD, karty pamici, pen-drive’y, DAT). Istnieje moliwo niezalenego przesyłania danych głównych katalogu i danych multimedialnych oraz automatycznej konfiguracji wymiany plików BMEcat z bezpo rednim ich importem do systemów docelowych.
BMEcat pozwala równie na okre lenie rodzaju dokumentu katalogowego. Mog to by np.: katalog nowy, katalog kompletny, aktualizacja cz ciowa produktów, czy aktualizacja cen.
Zaleca si stosowanie wraz z BMEcat standaryzowanych systemów klasyfikacji produktów, a wic dotyczcych struktury katalogu (grupowanie i hierarchizacja produktów) oraz opisu wyro-bów (nazwy parametrów, warto ci, jednostek itp.).
4. Moliwoci implementacji standardu ETIM na przykładzie zrealizowanej aplikacji 4.1. Cel aplikacji
Celem aplikacji jest umoliwienie szybkiego i efektywnego klasyfikowania produktów elek-trotechnicznych. Aplikacja, która została szczegółowo przedstawiona w [14], pozwala na przypo-rzdkowanie produktu do odpowiedniej klasy ETIM. W najbardziej skrajnym przypadku, proces przyporzdkowania moe opiera si wyłcznie na wiedzy osoby wykonujcej klasyfikacj. Jed-nak jest to niezwykle trudne, gdy wymaga pełnej wiedzy o produkcie i znajomo ci wszystkich klas ETIM. W praktyce, klasyfikacja dokonuje si najcz ciej na podstawie informacji zawartej w pliku produktów danej firmy, z pomoc sugestii systemu. W plikach zawarte s zwykle symbo-licznie zapisane warto ci podstawowych parametrów, które przyporzdkowa naley do parame-trów wymaganych przez standard ETIM.
Oprogramowanie klasyfikujce jest aplikacj typu SAAS (ang. Software As A Service). Do korzystania z niej nie jest wymagane instalowanie jakiegokolwiek oprogramowania. Wystarczy dowolna przegldarka internetowa. Z załoenia jest to aplikacja wspomagajca klasyfikacj. Mimo i posiada ona szereg mechanizmów ułatwiajcych tworzenie opisu to wszystkie automatycznie wypełnione pola wymagaj wiadomego zatwierdzenia przez uytkownika, tym bardziej, e raz zatwierdzone przypisania mog by podstaw do automatycznej klasyfikacji kolejnych produktów. Do rozpoczcia pracy z aplikacj klasyfikujc oprócz komputera z przegldark internetow konieczny jest aktualny plik z produktami, które maj by sklasyfikowane. Aplikacja pozwala firmom producenckim lub handlowym na łatwe wykorzystanie informacji o produktach dostp-nych w uywadostp-nych dotychczas plikach (cenniki, listy produktów) i szybkie ich zaadaptowanie do formatu zgodnego z ETIM. W tym celu konieczne jest wskazanie w pliku pól zawierajcych na-zw lub informacje o parametrach produktu, a wic takich, które potrzebne bd w procesie
klasy-fikacji. Moliwe jest równie zamieszczanie wszelkich specyficznych dla danego producenta pa-rametrów, a które nie zostały uwzgldnione w standardzie ETIM.
4.2. Mechanizmy sugerowania klas produktów
Pierwsz trudno ci napotykan w procesie klasyfikacji produktu jest jego przyporzdkowa-nie do wła ciwej klasy. W systemie ETIM zdefiniowanych jest 2159 klas produktów1. Kadora-zowe odszukanie wła ciwej klasy dla nawet niewielkiej listy rónorodnych produktów jest nie lada wyzwaniem. Niewielk pomoc stanowi obecne w ETIM grupy produktów, gdy wprowadzona w ten sposób hierarchia jest zaledwie jednopoziomowa, a niektóre z grup s bardzo liczne i zawieraj ponad dwie cie klas. Z tego wzgldu moliwo sugerowania odpowiedniej klasy na podstawie uywanej dotychczas nazwy produktu jest bardzo cenn własno ci przedstawianej aplikacji.
Odpowiednie propozycje nazwy klasy sugerowane s na podstawie informacji pochodzcych z pliku. Kryterium branym pod uwag jest oryginalna nazwa produktu, która zwykle odbiega od nazwy przyjtej jako nazwa klasy w ETIM. Aby odnale odpowiedni propozycj przyporzd-kowania oryginalna nazwa dzielona jest na słowa. Nastpnie odnajdywane s podstawowe wersje kadego słowa. W ten sposób eliminowane s wszelkie rónice wynikajce z odmiany, liczby, czy rodzaju uywanych słów. Tak przygotowane słowa s wyszukiwane w ród nazw klas (równie podzielonych na słowa i sprowadzonych do wersji podstawowych tych słów), a nastpnie w ród synonimów klas (równie odpowiednio przygotowanych do porównania). W procesie odnajdywa-nia podstawowej wersji słów wykorzystano słownik jzyka polskiego, zawierajcy formy podsta-wowe słów z odpowiednimi dla nich odmianami (formami pochodnymi). Sugerowanie odpowied-niej dla danego produktu klasy moe równie by wykonywane na podstawie wcze odpowied-niej klasyfi-kowanych produktów, na przykład na podstawie nazwy (jeeli nazwa kolejnego produktu jest taka jak produktu ju zaklasyfikowanego, mona przyj , e klasa bdzie ta sama) lub na podstawie innych pól takich jak PKWiU czy kod EAN, o ile wskazano te pola przy wczytywaniu listy pro-duktów i s one odpowiednio wypełnione.
4.3. Mechanizmy sugerowania wartoci parametrów
Po wybraniu konkretnej klasy dla danego produktu nastpuje etap okre lenia wszystkich jego parametrów, zgodnie z opisem ETIM dla danej klasy. Dla kadej klasy produktu standard ETIM wymaga podania konkretnych parametrów. Znana jest zatem lista cech (parametrów) oraz ich jednostek (o ile s wymagane), którym dla danego produktu naley przypisa konkretne warto ci. Aby wykorzysta w tym celu dotychczasowy opis produktu zostaje on podzielony na cig poje-dynczych tokenów. Token to cig znaków ograniczony separatorami. Separatorami mog by spacje, przecinki, uko niki, my lniki. Uytkownik ma równie moliwo zdefiniowania własnego separatora w postaci wyraenia regularnego.
W aplikacji zastosowano szereg reguł rzdzcych sposobem sugerowania warto ci parame-trów, opartych na grafowym rozpoznawaniu wzorów [9], bdcych w tym przypadku cigami znaków alfanumerycznych. W celu ilustracji działania poszczególnych reguł posłumy si przy-kładem, w którym produkt, opisany tokenami 1P+N, 10kA, B, 20A, IP20, jest klasyfikowany do
klasy „Wyłcznik nadprdowy”, dla której wymagane cechy (parametry) przedstawiono w tabeli 1.
Jedn z podstawowych reguł jest wynajdowanie dostpnych tokenów zawierajcych warto liczbow wraz z jednostk, która odpowiada wymaganemu parametrowi danej klasy. W takim przypadku, warto z tokena jest sugerowana dla tego parametru. W naszym przykładzie token 10kA zawiera jednostk kA i jego warto 10 zostanie zasugerowana dla cech posiadajcych t sam jednostk, a wic dla parametrów: „znamionowa zwarciowa zdolno łczeniowa wg EN 60898” oraz „znamionowa zwarciowa zdolno łczeniowa wg IEC 60947-2”. Podobnie warto tokena 20A zawierajcego jednostk A (amper), t sam co wymagany dla tej kasy parametr „prd znamionowy” zostanie zasugerowana wła nie dla tej cechy.
Nastpna reguła pozwala na automatyczne zasugerowanie warto ci parametru jeeli istnieje dla danego produktu token, którego warto jest dopuszczaln warto ci tego parametru. W na-szym przykładzie bdzie to miało miejsce dla tokenu „IP20” i parametru: „stopie ochrony” (token „IP20” jest jednocze nie dopuszczaln warto ci tego parametru w klasie produktu „wyłcznik nadprdowy”).
Tablica 1. Cechy ETIM dla klasy „Wyłącznik nadprądowy”
Cecha Jednostka
Charakterystyka wyzwalania A
Liczba biegunów
Prd znamionowy A
Napicie znamionowe V
Znamionowa zwarciowa zdolno łczeniowa wg EN 60898 kA
Znamionowa zwarciowa zdolno łczeniowa wg IEC 60947-2 kA Rodzaj napicia
Klasa ograniczenia energii
Czstotliwo Hz
Jednocze nie rozłczany biegun N Kategoria przepicia
Stopie zanieczyszczenia
Szeroko wyraona liczb modułów
Głboko wbudowania mm
Moliwo dodatkowego wyposaenia Stopie ochrony (IP)
Z kolei tokeny, które nios informacj o konkretnym parametrze, mog by wskazane przez uytkownika przy przypisywaniu warto ci tego parametru. Na przykład token „1P+N” moe zo-sta wskazany jako „no nik informacji” o parametrze „ilo biegunów”. Wskazany w ten sposób token wraz z odpowiednim parametrem i warto ci s zapamitywane w bazie danych i mog by podstaw do bardziej precyzyjnych sugestii dla kolejnych produktów. W tym przypadku, jeeli w przyszło ci klasyfikowany w klasie „wyłcznik nadprdowy” produkt bdzie posiadał token „1P+N”, dla parametru „liczba biegunów” zostanie zasugerowana warto 2. Kolejne reguły po-zwalaj na dalsze uogólnienia i "inteligentne" sugestie. Np. jeeli w tej samej klasie produkt
b-dzie posiadał token „3P+N”, dla parametru „liczba biegunów” zostanie zasugerowana warto 4, mimo, e taki token nie wystpował w dotychczasowych produktach.
Historia dopasowania poszczególnych tokenów do parametrów wskazanych przez uytkowni-ka dokonujcego klasyfiuytkowni-kacji moe by równie wykorzystana, je li dla danego produktu istnieje kilka tokenów zawierajcych t sam jednostk (np. 230 V, 24 V – co w przypadku transformato-rów odpowiada moe napiciom strony pierwotnej i wtórnej). Dziki odpowiedniej regule i historii dopasowania poprzednich produktów aplikacja jest w stanie zasugerowa poprawne war-to ci dla obu tych parametrów, mimo e oba posiadaj te same jednostki.
W ostatniej regule wykorzystano fakt, e w wikszo ci istniejcych list produktów czy list cennikowych produkty ułoone s zwykle „seriami”, w których poszczególne produkty nalez do jednej klasy a róni si od siebie najcz ciej jednym lub co najwyej kilkoma warto ciami para-metrów. Z tego wzgldu, raz przypisane przez uytkownika parametry mog by zasugerowane jako domy lne parametry kolejnego produktu w danej klasie, o ile nie istnieje dla tego produktu token, który na podstawie innych reguł mógłby sugerowa inn warto dla jakiego parametru. Reguły ułoone s hierarchicznie stanowic rodzaj drzewa decyzyjnego [1]. Sprawdzanie reguł i dopasowanie odpowiednich sugestii odbywa si w poszczególnych gałziach zgodnie z prioryte-tami poczwszy od reguł o najwyszym priorytecie. Jeeli dla danego parametru która reguła jest spełniona, pozostałe reguły – o niszym priorytecie – nie s ju sprawdzane [13]. Zatem, wykorzy-stanie reguły sugerujcej warto ci parametrów na podstawie ostatnio zaklasyfikowanego produktu z danej klasy moe mie miejsce tylko wówczas gdy adna z pozostałych reguł nie ma zastosowa-nia. Jeeli przy wczytywaniu produktów uwzgldniono europejski kod towarowy w polu „kod EAN” (ang. European Article Number) i przy załoeniu, e wcze niej produkt ten został wcze niej sklasyfikowany (np. przez innego uytkownika) pozwala nie tylko na automatyczne zasugerowa-nie odpowiedzasugerowa-niej klasy, ale i zaproponowazasugerowa-nie przypisania wszystkich parametrów, odpowiednio do istniejcego w systemie zapisu (jeeli zapisów dla danego kodu EAN jest kilka, zostanie zasu-gerowany kod najcz ciej wystpujcy lub pierwszy spo ród zapisów o równej czsto ci wyst-powania). Jeeli w bazie aplikacji nie ma jeszcze produktu o podanym kodzie EAN, wprowadzony opis moe by wykorzystany w przyszło ci przez innych uytkowników.
4.4. Interfejs aplikacji
Intuicyjny i przejrzysty interfejs przedstawiony na rys. 2 umoliwia łatw prac z aplikacj.
Rysunek 2. Przykładowy ekran aplikacji klasyfikującej ródło: opracowanie własne.
4.5. Aplikacje biznesowe oparte o ETIM i BMEcat
Uytkownik posługuje si dotychczasow list produktów, kolejno klasyfikujc poszczególne z nich. Wybór klasy dla kadego z produktów jest ułatwiany przez sugerowanie najbardziej praw-dopodobnych klas na podstawie nazwy produktu i jego parametrów. Po wyborze klasy, wszystkie wymagane dla niej przez ETIM parametry (cechy) s znane i wypełnienie ich warto ci odbywa si przez zatwierdzenie automatycznie rozpoznanych warto ci lub przez ich wprowadzenie z ewentualnym wskazaniem odpowiedniej cz ci dotychczasowego opisu produktu, co ułatwi rozpoznanie podobnej warto ci tego parametru przy klasyfikacji kolejnych produktów. Stan klasy-fikacji poszczególnych produktów sygnalizowany jest kolorami, co ułatwia powrót do produktów pominitych lub tych z niepełnym opisem.
4.6. Generowanie opisu produktów zgodnego z ETIM w formacie BMEcat
Opis produktów przygotowany w aplikacji moe by wyeksportowany w postaci pliku tek-stowego. Jednym z dostpnych formatów jest BMEcat. Ze wzgldu na to, e ETIM zawiera jedy-nie informacje techniczne o produktach, plik BMEcat jedy-nie bdzie zawierał informacji logistycznych ani marketingowych (czy handlowych).
5. Aplikacje biznesowe oparte o ETIM i BMEcat: 5.1. Produktowe bazy danych
Baza danych o produktach powinna umoliwia klasyfikacj, wyszukanie i porównywanie produktów. W tym celu niezbdne jest stosowanie standardu opisu produktów. Nie mona pozwo-li , aby w przypadku podobnych produktów ten sam parametr (np. napicie znamionowe) nosił róne nazwy (np. napicie, napicie zasilania, napicie pracy, napicie robocze czy napicie nomi-nalne). Efektywne wyszukiwanie i porównywanie informacji w biznesowych aplikacjach transak-cyjnych czy analitycznych moliwe jest tylko wówczas, jeeli te same parametry bd nazwane w sposób jednoznaczny. Na uwag zasługuje projekt stworzenia ogólnej bazy produktów, które opisywane byłyby bezpo rednio przez producentów, co pozwoliłoby dystrybutorom i odbiorcom kocowym na posługiwanie si oryginalnym i kompletnym opisem produktu.
5.2. EDI
Elektroniczna wymiana dokumentów to nie tylko wymiana zamówie i faktur. EDI obejmuje równie takie aspekty jak zapytanie ofertowe i składanie ofert. Zapytanie ofertowe moe oczywi- cie dotyczy konkretnych produktów okre lonych producentów z podaniem kodów produkto-wych EAN, ale równie dobrze dotyczy moe kategorii produktu z podaniem warto ci kilu wybra-nych cech lub wymaga eksploracji dawybra-nych, a wic ekstrakcji interesujcych (nietrywialwybra-nych, niejawnych, wcze niej nieznanych i potencjalnie uytecznych) elementów wiedzy z duych zbio-rów danych produktowych. Odpowied na tego typu zapytanie powinna zawiera list produktów dowolnych producentów, spełniajcych oczywi cie postawione wymagania odno nie wybranych parametrów. Wspólna klasyfikacja produktów ETIM umoliwia złoenie jednoznacznego zapyta-nia bez wzgldu na producenta
5.3. Sklepy internetowe
Ten rodzaj handlu wymaga od dostawcy cigłego nadzoru nad baz danych, aktualizowania cen, zawarto ci i opisu, oraz zapewnienia moliwo ci szybkiego i prostego wyszukiwania towa-rów. System musi umoliwia uytkownikowi przegld i porównanie ofert oraz sfinalizowanie zakupu w dowolnym czasie, w sposób autonomiczny bez niezbdnej asysty człowieka.
5.4. Automatyczny skład katalogów reklamowych
Usystematyzowany i jednoznaczny opis produktów ułatwia automatyczne przygotowanie ma-teriałów marketingowych takich jak katalogi czy broszury. Przygotowywane s one zwykle we-dług szablonu wybranego spo ród dostpnych w systemie. W zaleno ci od potrzeb mona
two-rzy wiele rónych szablonów materiałów reklamowych, zawierajcych cało oferty lub jedynie kilka wybranych produktów, bd te podzielonych tematycznie.
Katalogi mog by przygotowywane w dowolnym jzyku spo ród dostpnych w ETIM. Ma-jc opisane produkty proces przygotowania katalogu sprowadza si do wyboru szablonu, wskaza-nia jzyka lub jzyków, w których katalog ma zosta złoony i uruchomiewskaza-nia składu. Efekt pracy, w postaci pliku PDF, mona wysła do drukarni lub umie ci na płycie CD czy stronie interneto-wej. Krótki czas automatycznego składu pozwala na stosunkowo szybkie przygotowanie w wielu jzykach nawet najbardziej obszernych katalogów, za krótkie broszury czy ulotki reklamowe mog by wykonywane w trybie „online”.
6. Wnioski – perspektywy ETIM i BMEcat na rynku elektrotechnicznym w Polsce
Dynamiczny rozwój handlu elektronicznego stanowi sprzyjajc okoliczno ci do umocnienia si opisanych standardów ETIM i BMEcat w brany elektrotechnicznej w Polsce. Standardy te, sprawdzone i uznane w Europie Zachodniej, zdobywaj coraz wicej zwolenników równie w naszym kraju, w tym w ród duych grup kapitałowych. Przewidywa naley, e w najbliszych latach ETIM i BMEcat stan si obowizujcymi standardami elektronicznej wymiany informacji w brany elektronicznej równie w Polsce. Dla przedsibiorstw, implementacja powyszych stan-dardów jako istotnego elementu zarzdzania wiedz, opartego na sformalizowanych sposobach gromadzenia i wykorzystywania wiedzy oraz zwikszania jej dostpno ci i zrozumienia, moe szybko sta si wanym atutem, decydujcym o ich konkurencyjno ci na rynku.
Bibliografia
[1] Brieman L. i in., Classification and Regression Trees, Belmont 1984.
[2] Bullig A., Schnadhorst T., Wilkes W., Mapping of product dictionaries and corresponding catalog data, in: 10-th ISPE International Conference on Concurrent Engineering : Research and Applications, Funchal, Portugal, July 2003.
[3] ContentCard® Verlags GmbH, (2007, Wrzesie). The BMEcat Interface, [Online]. Dostpne: http://www.contentcard.com/download/CC_BMEcat_Schnittstelle_eng.pdf [4] Chowdhury S., Databases, Data Mining and Beyond, Journal of American Academy of
Business, 2003.
[5] Dziuba D., Gospodarki nasycone informacj i wiedz. Podstawy ekonomiki sektora informacyjnego, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2000.
[6] ETIM International, (2008, Czerwiec), ETIM Data model 4.0, [Online]. Dostpne: http://www.etim-international.com/LinkClick.aspx?fileticket=ItCals5sAeQ%3d
&tabid=267&mid=763.
[7] ETIM International, (2010-2011 Edition), Product classification standard for international e-commerce, [Online]. Dostpne: http://www.etim-international.com /LinkClick. aspx?fileticket=3uOJhTmWXXw%3d &tabid=267&mid=763.
[8] Hund R. (Redaction), Klassifizierung und Produktbeschreibung in der Elektrotechnik – und Elektronikindustrie – en Wegweiser durch das Thema Produktklassifizierung im e-Business, ZVEI, 2006.
[10] Jemielniak D. i Komiski A.K. „Zarzdzanie wiedz”, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
[11] Kowalski S., Klasyfikacja i kody w automatyzacji przetwarzania danych, Pastwowe Wydawnictwa Ekonomiczne, Warszawa, 1983.
[12] Łopusiewicz B. (red.), Zarzdzanie wiedz w systemach informacyjnych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Wrocław 2004.
[13] Przywara D., Drzewa decyzyjne, metody budowania, zastosowania, Wrocław 2007. [14] Tokarski M., Nowak G., Draus C., Computer-assisted classification of products according
to ETIM standard, kwartalnik „Automatyka”, Kraków, 2012.
[15] Rowley J., From learning organisation to knowledge entrepreneur, Journal of Knowledge Management, Vol. 4, 2000.
[16] Strojny M., Zarzdzanie wiedz w organizacjach, Kraków 1999.
ETIM AND BMECAT AS STANDARDS IN ELECTRONICAL DATA INTEREX-CHANGE OF ELECTROTECHNICAL MARKET
Summary
The article describes two international standards: ETIM (technical description of products) and BMEcat (description of product catalogs). It shows the importance of standards in the domain of contents codification and within the overall knowledge management strategy. Advantages and benefits of the adoption of both standards are presented, as well as limitations of their use. The paper presents the possibility of their implementation on the example of application, developed for manufacturers and distributors who want to use these standards in their enterprises. The goal of the application is to quickly and efficiently classify products according to the standard ETIM with the possibility to export product data in the standard BMEcat. The last part of the paper presents opportunities and benefits of ETIM and BMEcat standards in databases and applications such as EDI, e-shops and desktop publishing.
Keywords: product data management, ETIM, BMEcat, classification, electronic commerce, electronic data interexchange
Grzegorz Nowak Marcin Tokarski Cezary Draus
Instytut Informatyki Stosowanej
Wdział Elektrotechniki, Elektroniki, Informatyki i Automatyki Politechnika Łódzka
ul. Stefanowskiego 18/22, 90-924 Łód e-mail: katedra@kis.p.lodz.pl
