• Nie Znaleziono Wyników

W UNII EUROPEJSKIEJ Działania Unii Europejskiej w przypadku katastrof

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "W UNII EUROPEJSKIEJ Działania Unii Europejskiej w przypadku katastrof"

Copied!
3
0
0

Pełen tekst

(1)

Dzia³ania Unii Europejskiej w przypadku katastrof

Maciej Podemski

1

W ostatnich latach zanotowano wzrost liczby oraz gwa³townoœci katakli-zmów powoduj¹cych œmieræ ludzi, znisz-czenie infrastruktury ekonomicznej i spo³ecznej oraz degradacjê ekosyste-mów. Naukowcy przewiduj¹ dalsz¹ intensyfikacjê katastrof naturalnych w wyniku zmian klimatycznych. Dzisiejsze katastrofy maj¹ czêsto charakter trans-graniczny i wymagaj¹ skoordynowanych dzia³añ. Jedno-czeœnie zacieraj¹ siê granice miêdzy katastrofami o charakterze wewnêtrznym i zewnêtrznym. Tsunami na Oceanie Indyjskim dotknê³o zarówno ludnoœæ lokaln¹, jak równie¿ europejskich turystów; powodzie i po¿ary dotknê³y pañstwa cz³onkowskie i pañstwa s¹siednie; epidemie mog¹ siê rozprzestrzeniaæ miêdzy kontynentami. W wielu przy-padkach obywatele Unii Europejskiej musz¹ byæ ewakuo-wani z pozaeuropejskich obszarów zagro¿onych. Ostatni kataklizm tektoniczny na Haiti najlepiej unaocznia powagê zagro¿enia katastrofami naturalnymi. Szacuje siê, ¿e kata-strofy naturalne i wywo³ane dzia³alnoœci¹ cz³owieka kosz-tuj¹ Europê oko³o 15 miliardów euro rocznie.

Zawsze, kiedy na œwiecie ma miejsce tragedia, Unia Europejska jest gotowa wys³aæ pomoc. W 2008 r. UE 18 razy odpowiedzia³a na apel o pomoc ze strony pañstw cz³onkowskich oraz krajów spoza zwi¹zku w przypadku ró¿nych katastrof, od po¿arów lasów w Grecji, po niszczy-cielskie trzêsienie ziemi w Chinach. Równie¿ w przypadku tragedii na Haiti UE nie pozostaje obojêtna.

Zwi¹zek europejskich pañstw demokratycznych od dawna (co najmniej od 1991 r.) pracuje nad wspóln¹ euro-pejsk¹ strategi¹ pozwalaj¹c¹ ograniczyæ zagro¿enia kata-strofami naturalnymi i wywo³anymi dzia³alnoœci¹ cz³owieka oraz poprawiæ zdolnoœæ reagowania Europy w przypadku du¿ych katastrof na obszarze Unii Europejskiej i poza ni¹. Obecnie kluczowym instrumentem dzia³añ UE jest Wspól-notowy Mechanizm Ochrony Ludnoœci (Community Mechanism for Civil Protection), utworzony Decyzj¹ Rady Europejskiej z 23 paŸdziernika 2001 r. w celu usprawnienia mobilizacji s³u¿b ratowniczych z pañstw unii w przypadku kataklizmów. Ma on zapewniæ ochronê ludnoœci, jej mienia oraz œrodowiska w przypadku katastrof naturalnych, tech-nologicznych, radiologicznych lub œrodowiskowych, zda-rzaj¹cych siê wewn¹trz lub na zewn¹trz terytorium Wspólnoty Europejskiej. Obecnie Wspólnotowy Mecha-nizm Ochrony Ludnoœci obejmuje 27 krajów UE, a tak¿e Islandiê, Liechtenstein i Norwegiê. Nied³ugo do programu przyst¹pi Chorwacja.

G³ównym narzêdziem tego mechanizmu jest MIC — Centrum Monitoringu i Informacji (z siedzib¹ w Brukseli), prowadzone przez Dyrekcjê Generaln¹ ds. Œrodowiska

Komisji Europejskiej. Centrum monitoruje sytuacje kryzy-sowe na ca³ym œwiecie, wykorzystuj¹c m.in. instrumenty stworzone w ramach inicjatywy GMES (Globalny Monito-ring Œrodowiska i Bezpieczeñstwa) oraz GALILEO (euro-pejski system radiowej nawigacji satelitarnej). Ponadto prowadzi system wczesnego ostrzegania, a na specjalnej stronie internetowej (http://ec.europa.eu/environment/ civil/ micdaily/micdaily.doc) aktualizuje informacje na temat misji pomocowych. Dzia³a przez ca³¹ dobê, 365 dni w roku. MIC uruchamia swoj¹ dzia³alnoœæ po otrzymaniu proœby o pomoc z kraju dotkniêtego klêsk¹. Przede wszyst-kim przekazuje informacjê krajowej s³u¿bie obrony cywil-nej i organizuje wyjazd unijnych zespo³ów ekspertów do zagro¿onego kraju. Koordynuje równie¿ pomoc zadeklaro-wan¹ przez pañstwa cz³onkowskie.

Dotychczas udzielono pomocy w oko³o 100 sytuacjach kryzysowych. Polega³a ona m.in. na dostarczaniu namio-tów, szpitali polowych, pomp i samolotów gaœniczych do zwalczania po¿arów, a tak¿e na kierowaniu na obszary objête kataklizmem zespo³ów poszukiwawczych i ratowni-czych. Udzielano tak¿e wszelkiego rodzaju wsparcia ofia-rom ró¿nego rodzaju katastrof, od powodzi i trzêsieñ ziemi, po konflikty zbrojne. Liczba próœb o pomoc systematycz-nie ros³a z biegiem czasu. W 2002 r. Wspólnotowy Mecha-nizm Ochrony Ludnoœci zosta³ uruchomiony trzy razy. W 2007 r. centrum interweniowa³o ju¿ w 17 nag³ych sytuacjach, a w 2008 r. w 18 przypadkach. W wiêkszoœci by³y to klêski ¿ywio³owe, takie jak po¿ary lasów i powodzie. Ostatnie zakrojone na szerok¹ skalê misje by³y organizowane w 2005 r. przy okazji huraganu Katrina w Stanach Zjedno-czonych oraz w 2007 r. w czasie po¿arów lasów w Grecji. Komisja Europejska posiada wiele systemów wczesne-go ostrzegania o mo¿liwoœci wyst¹pienia katastrof, od ata-ków biochemicznych, po zaraŸliwe epidemie i choroby zwierz¹t, od wycieków ropy naftowej lub zanieczyszczeñ morza, po zagro¿enia wa¿nych obiektów infrastruktury. Nale¿¹ do nich m.in.:

‘ECURIE (European Community Urgent Radiologi-cal Information Exchange) — wspólnotowe ustale-nia dotycz¹ce pilnej wymiany informacji w przypadku zagro¿enia radiologicznego;

‘ADNS (Animal Disease Notification System) — sys-tem zg³aszania chorób zwierzêcych;

‘RAS BICHAT (Rapid Alert System — Biological and Chemical Attacks and Threats) — system szyb-kiego ostrzegania przed zagro¿eniami oraz atakami biologicznymi, chemicznymi i radiacyjnymi; ‘EWRS (Early Warning and Response System) —

system wczesnego ostrzegania oraz reagowania organów zdrowia publicznego i komisji w przypad-kach nag³ego wyst¹pienia chorób zakaŸnych; ‘HEOF (Health Emergency Operation Facility) —

instrument operacyjny w nadzwyczajnych zagro¿e-niach zdrowotnych;

93 Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 2, 2010

W UNII EUROPEJSKIEJ

1EuroGeoConsulting, ul. Jesionowa 36A, 05-816

(2)

‘RAPEX (Rapid Alert System for non-food consumer products) — system szybkiego ostrzegania w dzie-dzinie produktów nie¿ywnoœciowych, system szyb-kiej wymiany informacji na temat œrodków doty-cz¹cych powa¿nych i bezpoœrednich zagro¿eñ spo-wodowanych przez produkty nie¿ywnoœciowe); ‘RASFF (Rapid Alert System for Food and Feed) —

system wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach ¿ywnoœciowych i œrodkach ¿ywienia zwierz¹t;

‘RAS-CHEM (Rapid Alert System on Incidents Inclu-ding Chemical Agents) — system szybkiego ostrze-gania przed wypadkami zwi¹zanymi z wydzielaniem siê chemikaliów (w stadium opracowywania). Do innych instrumentów dostêpnych Unii Europejskiej i pañstwom cz³onkowskim zalicza siê Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), fundusze na rozwój obszarów wiejskich, instrument finansowy ochrony ludno-œci i LIFE+. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego mo¿e wspó³finansowaæ przygotowanie i wdro¿enie dzia³añ maj¹cych na celu zapobieganie klêskom ¿ywio³owym, reagowania na nie, a tak¿e usuwanie zniszczeñ. Z kolei fundusze na rozwój obszarów wiejskich, instrument finan-sowy ochrony ludnoœci i LIFE+ mog¹ byæ wykorzystane przez pañstwa cz³onkowskie do finansowania dzia³añ zapobiegaj¹cych katastrofom.

W 2003 r. ustanowiony zosta³ przez Komisjê Euro-pejsk¹ wspólnotowy system komunikacji i informacji na wypadek katastrof naturalnych i zagro¿eñ technologicz-nych (Common Emergency Communication and Informa-tion System — CECIS). Usprawni³ on kontakty miêdzy Centrum Monitoringu i Informacji MIC a w³aœciwymi agencjami pañstw cz³onkowskich, u³atwiaj¹c stronom sprawne zarz¹dzanie kryzysowe. Zarz¹dzanie to sk³ada siê z czterech etapów: zapobiegania, gotowoœci, odpowiedzi oraz powrotu do normalnoœci. Komisja Europejska aktyw-nie uczestniczy na ka¿dym z tych etapów.

W marcu 2008 r. KE opublikowa³a dokument na temat wzmocnienia zdolnoœci Unii Europejskiej do reagowania w razie kataklizmów. Jedna z propozycji zak³ada³a lepsz¹ koordynacjê z takimi instytucjami, jak ONZ i Czerwony Krzy¿. Inny pomys³ dotyczy³ poprawy gotowoœci na wypa-dek wyst¹pienia klêsk ¿ywio³owych poprzez utworzenie systemu ostrzegania przed tsunami w regionie Morza Œród-ziemnego.

Podkreœlono równie¿ wagê upowszechnienia europej-skiego numeru alarmowego 112. Pod numer ten mo¿na zadzwoniæ bezp³atnie z telefonu stacjonarnego lub komór-kowego w celu uzyskania pomocy w sytuacjach awaryjnych. Numer 112 dzia³a w wiêkszoœci krajów obok aktualnych numerów alarmowych. W celu zwiêkszenia wiedzy o przy-datnoœci numeru 112, Komisja Europejska, Parlament Europejski i Rada Europejska ustali³y, ¿e 11 lutego bêdzie Europejskim Dniem Numeru 112.

Opieraj¹c siê na doœwiadczeniach ostatnich lat Unia Europejska stwierdzi³a, ¿e konieczne jest rozszerzenie zakresu Wspólnotowego Mechanizmu Ochrony Ludnoœci poza jego obecne ramy. W grudniu 2004 r. Rada Europej-ska przyjê³a, ¿e konieczne s¹ wspólne æwiczenia i koordy-nacja rozpowszechniania informacji. Po katastrofie tsunami w Azji Po³udniowej, RE przyjê³a plan dzia³ania

obejmuj¹cy m.in. stworzenie zdolnoœci UE w zakresie szybkiego reagowania na katastrofy. Równoczeœnie Parla-ment Europejski wezwa³ do stworzenia wspólnej puli odpowiednio wyposa¿onych, wyspecjalizowanych jedno-stek ochrony ludnoœci, które po uprzednim przeszkoleniu powinny w razie katastrof pozostawaæ do dyspozycji w UE lub w innych czêœciach œwiata. W czerwcu 2005 r. Rada Europejska zaapelowa³a o budowanie zdolnoœci szybkiego reagowania w oparciu o modu³y ochrony ludnoœci stoso-wane w pañstwach cz³onkowskich.

W styczniu 2006 r. Komisja Europejska wyst¹pi³a do Rady Europejskiej o dalsze usprawnienie Wspólnotowego Mechanizmu Ochrony Ludnoœci. Chodzi³o g³ównie o trzy aspekty: doskonalenie wczesnego ostrzegania, osi¹gniêcie zdolnoœci szybkiego reagowania oraz rozwi¹zanie proble-mów transportowych.

Zdolnoœæ Wspólnoty Europejskiej do szybkiego reago-wania na klêski ¿ywio³owe zale¿y od dostêpnoœci syste-mów wczesnego ostrzegania, umo¿liwiaj¹cych pañstwom cz³onkowskim oraz unijnemu Centrum Monitoringu i Informacji podejmowanie dzia³añ w jak najkrótszym ter-minie. Systemy te powinny obejmowaæ równie¿ takie Ÿród³a informacji, jak globalny system ostrzegania o kata-strofach i koordynacji GDACS (Global Disaster Alert and Coordination System) oraz system ostrzegania UNDAC (United Nations Disaster Assessment Coordination).

Jeœli chodzi o poprawê zdolnoœci szybkiego reagowa-nia na klêski ¿ywio³owe, to nale¿y jak najszybciej ustaliæ szczegó³owe warunki udostêpniania wojskowych baz danych pañstwom cz³onkowskim i unijnemu centrum MIC. Przede wszystkim jednak pañstwa cz³onkowskie powinny przyspieszyæ tworzenie modu³ów ochrony cywilnej, obej-muj¹cych zasoby, przy u¿yciu których mo¿na by reagowaæ na proœby o pomoc zg³oszone w ramach Wspólnotowego Mechanizmu Ochrony Ludnoœci. Powinny one byæ wypo-sa¿one w sprzêt i personel tak, aby zaspokajaæ pierwsze potrzeby zaistnia³e w zwi¹zku z katastrof¹. Modu³y te mog¹ byæ organizowane przez pojedyncze pañstwa cz³onkowskie lub wspólnie przez kilka pañstw cz³onkow-skich. Zespo³y interwencyjne modu³ów ochrony cywilnej powinny byæ wspierane przez odpowiednie jednostki z wszystkich pañstw cz³onkowskich, gwarantuj¹ce ³¹cz-noœæ, dostawy materia³owe, dostêpnoœæ floty lekkich pojazdów terenowych, dzia³alnoœæ warsztatów technicz-nych itd.

Skutecznoœæ europejskich interwencji w zakresie ochrony ludnoœci os³abia brak wystarczaj¹cego dostêpu do œrodków transportu. Obecnie ka¿de pañstwo cz³on-kowskie odpowiada za przewóz zwi¹zany z udzielan¹ przez nie pomoc¹. W przesz³oœci, w przypadku wielu interwencji, kilka pañstw cz³onkowskich informowa³o, ¿e mo¿e zapewniæ potrzebn¹ pomoc, natomiast nie jest w stanie zorganizowaæ niezbêdnego transportu.

Instytucje zajmuj¹ce siê ochron¹ ludnoœci nie zawsze posiadaj¹ bowiem wystarczaj¹ce œrodki transportu powietrznego. W niektórych przypadkach nie mo¿na wykorzystaæ do niesienia pomocy wojskowych œrodków transportu. Wykorzystanie do tych celów samolotów komercyjnych bywa z kolei k³opotliwe i czasoch³onne. Ponadto koszty transportu bywaj¹ nieproporcjonalne w porównaniu z finansow¹ wartoœci¹ samej pomocy.

Pro-94

(3)

blemy te czêsto sprawiaj¹, ¿e niecierpliwie oczekiwana pomoc spóŸnia siê lub nie jest w ogóle wysy³ana. Unia Europejska proponuje, aby w zakresie transportu niezbêd-nego do niesienia pomocy Wspólnota Europejska wspie-ra³a rzeczowo i finansowo zaanga¿owane pañstwa cz³onkowskie. Dziêki temu Wspólnota Europejska bêdzie w stanie ocaliæ wiêcej osób i zapewniæ w odpowiednim czasie realn¹ pomoc dla ofiar katastrof.

Decyzja Komisji Europejskiej z dnia 20 grudnia 2007 r. uszczegó³owi³a warunki, jakie powinny byæ stworzone modu³om ochrony ludnoœci.

Zgodnie z t¹ decyzj¹ modu³y ochrony ludnoœci powin-ny byæ zaopatrzone w:

‘sprzêt i personel umo¿liwiaj¹cy za³o¿enie bazy ope-racyjnej i rozpoczêcie misji bezzw³ocznie po przy-byciu na miejsce zdarzenia;

‘odpowiednie schronienie przed warunkami pogodo-wymi;

‘urz¹dzenia do wytwarzania energii i oœwietlenia pokrywaj¹cych zapotrzebowanie bazy;

‘urz¹dzenia sanitarne i higieniczne dla personelu modu³u;

‘¿ywnoœæ i wodê wystarczaj¹ce dla personelu modu³u;

‘personel medyczny i paramedyczny, urz¹dzenia medyczne i dostêp do œrodków medycznych dla per-sonelu modu³u;

‘odpowiednie warunki do przechowywania i utrzy-mania sprzêtu bêd¹cego na wyposa¿eniu modu³u; ‘sprzêt zapewniaj¹cy ³¹cznoœæ z partnerami; ‘transport lokalny.

Gwarantowany czas samowystarczalnoœci modu³ów ochrony ludnoœci nie powinien byæ krótszy na pocz¹tku misji, ni¿ 96 godzin.

ród³a:

Resolution of the Council and of the representatives of

the Governments of the Member States, meeting within the Council, of 8 July 1991, on improving mutual aid between Member States in the event of natural or techno-logical disaster, Official Journal of the European Com-munities, C 198, 27.7.1991.

Council Decision of 23 October 2001 establishing a

Community mechanism to facilitate reinforced coopera-tion in civil proteccoopera-tion assistance intervencoopera-tions,

2001/792/EC, Euratom, Official Journal of the European Communities, L 297/7, 15.11.2001.

Decyzja Komisji z dnia 29 grudnia 2003 r.

ustana-wiaj¹ca zasady wdra¿ania decyzji Rady 2001/792/WE, Euratom ustanawiaj¹cej mechanizm wspólnotowy u³atwiaj¹cy wzmocnion¹ wspó³pracê w interwencjach wspieraj¹cych ochronê ludnoœci, 2004/277/WE, Eura-tom, Dziennik Urzêdowy L 087 , 25/03/2004 P. 0020– 0030.

Komisja Wspólnot Europejskich, 2006, Wniosek dotycz¹cy

Decyzji Rady ustanawiaj¹cej Wspólnotowy Mechanizm Ochrony Ludnoœci (przekszta³cenie), KOM(2006)29 wersja ostateczna, Bruksela, dnia 26.1.2006.

Decyzja Komisji z dnia 20 grudnia 2007 r. zmieniaj¹ca

decyzjê 2004/277/WE, Euratom w odniesieniu do zasad wykonania decyzji Rady 2007/779/WE, Euratom ustana-wiaj¹cej wspólnotowy mechanizm ochrony ludnoœci, 2008/73/WE, Euratom, Dziennik Urzêdowy Unii Euro-pejskiej L 20/23, 24.1.2008.

Komisja Wspólnot Europejskich, 2008, Komunikat

Komi-sji do Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wzmocnienia zdolnoœci Unii do reagowania w przypadku katastrof, KOM(2008) 130 wersja ostateczna, Bruksela, dnia 5.3.2008

Opracowa³a Barbara ¯bikowska

1

Informacje o przysz³ych wydarzeniach

22–26.02.2010. W Krakowie odbê-dzie siê XIX Szko³a Eksploatacji Pod-ziemnej, organizowana przez Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi¹ Polskiej Akademii Nauk oraz Katedrê Górnictwa Podziemnego Aka-demii Górniczo-Hutniczej. Informacje na stronie internetowej www.szkolaeks-ploatacji.pl.

13.03.2010. W Warszawie odbêdzie siê II Konferencja Naukowa pt. M³odzi w paleontologii, organizowana przez

Œrodowiskowe Studium Doktoranckie GEOBIOS przy Instytucie Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk. Infor-macje: Przemys³aw Gorzelak (pgorzelak@twarda.pan.pl); Zofia Dubicka (zdubicka@twarda.pan.pl) oraz £ukasz Rakowicz (lrakowicz@twarda.pan.pl).

29.03–1.04.2010. W Edynburgu (Wielka Brytania) odbêdzie siê miêdzynarodowa konferencja 6thIMA Confe-rence on Modelling Permeable Rocks. Informacje na stro-nie internetowej: http://www.ima.org.uk/Conferences/modelling_ permeable_ rocks.html/index.html.

6–9.04.20102. W Adelajdzie (Australia) odbêdzie siê

symposium 13th

Quadrennial IAGOD (International Association on the Genesis of Ore Deposits) Symposium — Giant ore deposits down-under. Informacje na stronie internetowej http://www.alloccassionsgroup.com/IAGO-D2010.

95 Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 2, 2010

Cytaty

Powiązane dokumenty

 Art.. 352 TFUE; gdy żaden inny przepis nie upoważnia do przyjęcia danego aktu.. ZASADA PRZYZNANIA KOMPETENCJI  Podział kompetencji:.. a)

 Żadna instytucja nie może zastępować innej w wykonywaniu jej kompetencji.  Instytucje muszą przestrzegać przewidzianych

‘ Tak na Glacitektonicznej mapie Polski opublikowa- nej w 2004 r., jak i na recenzowanej lokalizacja mezostruk- tur glacitektonicznych Wa³u Zielonogórskiego i £uku Mu¿akowa

When clustering due to similarity of primary variables to the principal components, and also in the case of spectral clustering with the matrix of determination coefficients in the

Uzdolnionych studentów zachęcamy do przygotowania się w czasie semestru i następnie udziału w egzaminie na ocenę celującą z analizy matematycznej 2... Znaleźć długość

6WXGLXP Z\ NRQDOQRĞFL 6]WXF]QD LQWHOLJHQFMD 'RUDG]DQLHZNZHVWLLGRERUX]PLHQQ\FKQLH]DOHĪQ\FK V\VWHPHNVSHUWRZ\  ,GHQW\ILNDFMD]ELRUXGDQ\FKZHMĞFLRZ\FK

Since the potential local e-Government services that a commune can implement are identified and selected against a European context and strategy, we adopt the same stages

Czytelnik nawet nie jest tym zbytnio zdziwiony,gdyż o niezwykłych talentach jego u- lubionego bohatera ciągle przekonywali go przyjaciele młodego łowcy, Jan Smuga i Tadeusz