• Nie Znaleziono Wyników

Widok Towarzystwo Studiów Irańskich w Teheranie w latach 1942-1945

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Widok Towarzystwo Studiów Irańskich w Teheranie w latach 1942-1945"

Copied!
14
0
0

Pełen tekst

(1)

Z Z A G A D N I E Ń H I S T O R I I O Ś W I A T Y

ROCZNIKI NAUK SPOŁECZNYCH

Tom XIII, zeszyt 2 - 1985

JAN D R A U S

TOWARZYSTWO STUDIÓW IRAŃSKICH W TEHERANIE

W LATACH 1942-1945

C e l e m n i n i e j s z e g o a r t y k u ł u j e s t p r z e d s t a w i e n i e d z i a ł a l n o ś c i p o l s k i e j i n s t y t u c j i n a u k o w e j p o d n a z w a T o w a r z y s t w o S t u d i ó w I r a ń s k i c h w T e h e r a n i e ( d a l e j : T S I r ) , p o w s t a ł e j w I r a n i e w 1 9 4 2 r. D z i a ł a l n o ś ć T S I r s t a n o w i w a ż n y f r a g m e n t d z i e j ó w n a u k i p o l s k i e j n a o b c z y ź n i e w l a ­ t a c h II w o j n y ś w i a t o w e j . B l i s k i i Ś r o d k o w y W s c h ó d b y ł n i e t y l k o t r z e ­ c i m (po W i e l k i e j B r y t a n i i i S t a n a c h Z j e d n o c z o n y c h A m e r y k i P ó ł n o c n e j ) p o d w z g l ę d e m l i c z e b n o ś c i o b s z a r e m p o l s k i e j e m i g r a c j i w o j e n n e j , a l e t a k ż e p r ę ż n y m o ś r o d k i e m n a u k i p o l s k i e j , r o z w i j a j ą c e j s i ę w P a l e s t y ­ n i e i I r a n i e , a o d 1 9 4 5 r. r ó w n i e ż w L i b a n i e . D z i a ł a l n o ś ć n a u k o w a p r o f e s o r ó w i i n n y c h p r a c o w n i k ó w p o l s k i c h s z k ó ł w y ż s z y c h , k t ó r z y w w y ­ n i k u k l ę s k i k a m p a n i i w r z e ś n i o w e j 1 9 3 9 r. z n a l e ź l i s i ę d o b r o w o l n i e b ą d ź p r z y m u s o w o p o z a g r a n i c a m i k r a j u , s t a n o w i ł a , o b o k k o n s p i r a c y j n e g o s z k o l n i c t w a w y ż s z e g o w o k u p o w a n e j P o l s c e , w a ż n y f r o n t w a l k i c y w i l n e j P o l a k ó w i j e s t ś w i a d e c t w e m c i ą g ł o ś c i r o z w o j u n a u k i p o l s k i e j p o m i m o n i e s p r z y j a j ą c y c h w a r u n k ó w u c h o d ź c z y c h . D z i a ł a l n o ś ć T S I r n i e d o c z e k a ł a s i ę d o t y c h c z a s o p r a c o w a n i a n a u k o w e g o ' . A u t o r p r a g n i e w y p e ł n i ć c z ę ś c i o w o t ę l u k ę . N a p o d s t a w i e z a c h o w a n y c h a k t M i n i s t e r s t w a W y z n a ń R e l i g i j n y c h i O ś w i e c e n i a P u b l i c z ­ n e g o R z ą d u R P n a e m i g r a c j i z l a t 1 9 3 9 - 1 9 4 5 , k t ó r e p r z e c h o w y w a n e są w I n s t y t u c i e P o l s k i m i M u z e u m im. g e n . W. S i k o r s k i e g o w L o n d y n i e , o r a z a k t P o s e l s t w a R P w T e h e r a n i e z t y c h s a m y c h l a t , z n a j d u j ą c y c h s i ę o b e c n i e w A r c h i w u m A k t N o w y c h w W a r s z a w i e . * G e n e z a p o w s t a n i a T o w a r z y s t w a S t u d i ó w I r a ń s k i c h z w i ą z a n a j e s t b e z p o ś r e d n i o z e w a k u a c j ą - w m a r c u i s i e r p n i u 1 9 4 2 r. - z Z S R R do I r a n u p o l s k i e j a r m i i p o d d o w ó d z t w e m g e n . W. A n d e r s a , w r a z z n i ą o k o ł o 45 t y s i ę c y l u d n o ś c i c y w i l n e j . W ś r ó d o g ó ł u u c h o d ź c ó w c y w i l n y c h , k t ó r z y z n a l e ź l i . t y m c z a s o w e s c h r o n i e n i e w t r z e c h t e h e r a ń s k i c h o b o z a c h u c h o d ź ­ c z y c h , s k ą d e w a k u o w a n i b y l i d o A f r y k i P o ł u d n i o w e j i W s c h o d n i e j , I n d i i ,

(2)

N o w e j Z e l a n d i i , M e k s y k u i P a l e s t y n y - j a k p o d a j ą s t a t y s t y k i D e l e g a ­ t u r y M i n i s t e r s t w a P r a c y i O p i e k i S p o ł e c z n e j w T e h e r a n i e - o k o ł o 0 , 5 Z s t a n o w i l i p r o f e s o r o w i e , d o c e n c i , a d i u n k c i i a s y s t e n c i p o l s k i c h w y ż s z y c h u c z e l n i , w w i ę k s z o ś c i p o c h o d z ą c y z t e r e n ó w , k t ó r e w l a

-2

t a c h 1 9 3 9 - 1 9 4 1 b y ł y a d m i n i s t r o w a n e p r z e z w ł a d z e Z S R R . O n i to p o m i m o p r a w i e d w u l e t n i e g o p o b y t u w n i e l u d z k i c h w a r u n k a c h , a w s z c z e g ó l n o ś c i p r o f e s o r o w i e z U n i w e r s y t e t u S t e f a n a B a t o r e g o ( U S B ) w W i l n i e p o d j ę l i m y ś l s t w o r z e n i a i n s t y t u c j i n a u k o w e j , u m o ż l i w i a j ą c e j p o w r ó t do b a d a ń n a u k o w y c h . W e w r z e ś n i u 1 9 4 2 r . , p o z a k o ń c z e n i u d r u g i e j s i e r p n i o w e j f a z y e w a k u a c y j n e j , z i n i c j a t y w y p r o f , W i k t o r a S u k i e n n i c k i e g o z U S B w W i l n i e p r z y p o p a r c i u P o s e l s t w a R P w T e h e r a n i e , p o s t a n o w i o n o p o w o -3 ł a ć d o ż y c i a T S I r . O p r ó c z p r o f . S u k i e n n i c k i e g o w s k ł a d g r u p y z a ł o ż y ­ c i e l s k i e j T S l r w c h o d z i l i : p r o f . C z e s ł a w C z a r n e c k i , p r o f . S t a n i s ł a w Z y n d r a m K o ś c i a ł k o w s k i , p r o f . S t a n i s ł a w Ś w i a n i e w i c z ( w s z y s c y z U S B w W i l n i e ) , p r o f . Z y g m u n t K l e m e n s i e w i c z z P o l i t e c h n i k i L w o w s k i e j 4 i d o c . S t a n i s ł a w Z a r e m b a z U n i w e r s y t e t u J a g i e l l o ń s k i e g o . Z g o d n i e z o p r a c o w a n y m p r z e z p r o f e s o r ó w S u k i e n n i c k i e g o i K o ś c i a ł k o w s k i e g o o r a z d o c . Z a r e m b ę s t a t u t e m T S I r , u c h w a l o n y m n a p i e r w s z y m w a l n y m p o s i e d z e ­ n i u o d b y t y m 2 3 X 1 9 4 2 r. w l o k a l u P o s e l s t w a R P w T e h e r a n i e , c e l e m tej i n s t y t u c j i b y ł o „ k u l t y w o w a n i e n a u k i p o l s k i e j o r a z s z e r z e n i e w i e ­ d z y o P o l s c e w ś r ó d m i e s z k a ń c ó w I r a n u , w i e d z y z a ś o I r a n i e i k r a j a c h s ą s i e d n i c h w ś r ó d P o l a k ó w " ' * . J a k w y n i k a z p o w y ż s z e g o s t a t u t o w e g o z a p i ­ su, n a d r z ę d n y m z a d a n i e m T S I r b y ł o p r o w a d z e n i e b a d a ń n a u k o w y c h , zaś p o d r z ę d n y m - d z i a ł a l n o ś ć k u l t u r a l n o - o ś w i a t o w a w ś r ó d u c h o d ź s t w a p o l s ­ k i e g o i l u d n o ś c i p e r s k i e j . D l a r e a l i z a c j i t y c h z a d a ń W a l n e Z g r o m a ­ d z e n i e c z ł o n k ó w T S I r p o w o ł a ł o R a d ę N a u k o w ą , Z a r z ą d i K o m i s j e R e w i ­ z y j n ą . P r z e w o d n i c z ą c y m R a d y N a u k o w e j , a z a r a z e m p r e z e s e m Z a r z ą d u z o - s t a ł p r o f . S t a n i s ł a w K o ś c i a ł k o w s k i , s e k r e t a r z e m n a u k o w y m - m g r B r o n i ­ s ł a w M i n c , a c z ł o n k a m i Z a r z ą d u : p r o f . W i k t o r S u k i e n n i c k i , d o c . S t a n i ­ s ł a w Z a r e m b a , d r J a k u b H o f f m a n o r a z d r Z y g m u n t K r z y s z t o p o r s k i , b ę d ą c y j e d n o c z e ś n i e p r z e d s t a w i c i e l e m P o s e l s t w a R P w T e h e r a n i e * * , F o r m a l n ą d z i a ł a l n o ś ć T o w a r z y s t w o r o z p o c z ę ł o 20 X I 1 9 4 2 r. w l o k a l u u z y s k a n y m w S z k o l e P o l s k i e j w T e h e r a n i e p r z y K h i a b a m N a d ę l i K u c z ę S z i r w a n i 4 ( o d w r z e ś n i a 1 9 4 4 r. w l o k a l u p r z y u l i c y P a h l e w i , z a u ł e k S z i z a d 21) Z a r z ą d T S I r z o r g a n i z o w a ł b i b l i o t e k ę , c z y t e l n i ę i p r a c o w n i e n a u k o w ą . T u t a j t e ż m i e ś c i ł a s i ę k a n c e l a r i a i k a s a T o w a ­ r z y s t w a , k t ó r e p r o w a d z i ł a M e l a n i a G o ł a s z e w s k a 7 . D z i a ł a l n o ś ć n a u k o w o - b a d a w c z a T S I r p r o w a d z o n a b y ł a w s e k c j a c h . P o c z ą t k o w o f u n k c j o n o w a ł y c z t e r y s e k c j e n a u k o w e : h i s t o r y c z n o f i l o l o

(3)

-g i c z n a ( p r z e w o d n i c z ą c y p r o f . K o ś ć i a ł k o w s k i ) , p r a w n o - p o l i t y c z n a ( p r z e w o d n i c z ą c y p r o f . S u k i e n n i c k i ), e k o n o m i c z n a ( p r z e w o d n i c z ą c y p r o f . S w i a n i e w i c z ) o r a z s e k c j a l e k a r s k a ( p r z e w o d n i c z ą c y d r med. J a n R o g o w s k i , d y r e k t o r p o l s k i e g o s z p i t a l a u c h o d ź c z e g o w T e h e r a n i e ) . N a p o c z ą t k u 1 9 4 3 r., p o w y j e ź d z i e p r o f . S u k i e n n i c k i e g o do L o n d y n u , g d z i e z o s t a ł o n c z ł o n k i e m K o m i s j i d l a B a d a n i a N i e p r a w o ś c i R z ą d ó w S a n a c y j n y c h p r z y M i n i s t e r s t w i e S p r a w i e d l i w o ś c i R z ą d u R P , p r z e w o d n i ­ c z ą c y m s e k c j i p r a w n o - p o l i t y c z n e j z o s t a ł d r W i k t o r T u r e k , b y ł y a d i u n k t n a W y d z i a l e P r a w a U n i w e r s y t e t u J a n a K a z i m i e r z a , j e g o z a s t ą p c ą - s ą d z i a d r J ó z e f A u b e r . P o w y j e ź d z i e d o J e r o z o l i m y p r o f . S w i a n i e w i c z a , k t ó r y o b j ą ł t a m k i e r o w n i c t w o B i u r a S t u d i ó w B l i s k i e g o i Ś r e d ­ n i e g o W s c h o d u , d z i a ł a j ą c e g o w r a m a c h C e n t r u m I n f o r m a c j i n a W s c h o d z i e u t w o r z o n e g o j e s i e n i ą 1 9 4 2 r. z i n i c j a t y w y m i n i s t r a p r o f . S t a n i s ł a w a K o t a , s e k c j ę e k o n o m i c z n ą T S I r p r z e j ą ł m g r M i n c . W t y m t e ż c z a s i e p o w s t a ł a s e k c j a m a t e m a t y c z n o - p r z y r o d n i c z a , k t ó r e j p r z e w o d n i c z y ł d o c . Z a r e m b a . P o w a ż n a r e o r g a n i z a c j a p e r s o n a l n a i s t r u k t u r a l n a T S I r n a s t ą p i ­ ła w 1 9 4 4 r. W t r a k c i e t r w a j ą c e j c i ą g l e e w a k u a c j i u c h o d ź c ó w p o l s k i c h z I r a n u w i e l u c z ł o n k ó w Z a r z ą d u i p o s z c z e g ó l n y c h s e k c j i w y j e c h a ł o z P e r s j i . W m a r c u 1 9 4 4 r. o p u ś c i ł T e h e r a n dr K r z y s z t o p o r s k i , w k w i e ­ t n i u m g r M i n c , a w m a j u t e g o ż r o k u d r H o f f m a n , k t ó r y u d a ł s i ę d o A f r y k i W s c h o d n i e j . W z w i ą z k u z t y m i c h m i e j s c e w Z a r z ą d z i e T S I r z a ­ j ę l i : dr F r a n c i s z e k M a c h a l s k i , k t ó r y o b j ą ł f u n k c j e s e k r e t a r z a Z a r z ą ­ du, k p t . d r W a c ł a w L o g a i r a d c a P o s e l s t w a RP J a n B u z e k j a k o c z ł o n k o ­ w i e Z a r z ą d u . O d l i s t o p a d a 1 9 4 4 r., p o w y j e ź d z i e z I r a n u J a n a B u z k a , p r z e d s t a w i c i e l e m P o s e l s t w a R P w Z a r z ą d z i e z o s t a ł k o n s u l S t a n i s ł a w 9 - R o s m a ń s k i . P o d o b n i e z p o w o d u w y j a z d u d r a J o z e f a A u b e r a i K o n s t a n ­ t e g o R d u ł t o w s k i e g o do P a l e s t y n y z d e k o m p l e t o w a n a z o s t a ł a K o m i s j a R e w i z y j n a T S I r . W ó w c z a s n a w n i o s e k p r z e w o d n i c z ą c e g o K o m i s j i S t a n i ­ s ł a w a I w a n i c k i e g o z D e l e g a t u r y N a j w y ż s z e j I z b y K o n t r o l i w T e h e r a n i e d o k o o p t o w a n i z o s t a l i d o n i e j : Z d z i s ł a w D e s z b e r g z P o s e l s t w a R P i S t a n i s ł a w M a s z l a n k a z D e l e g a t u r y M i n i s t e r s t w a W y z n a ń R e l i g i j n y c h

.

10 i O ś w i e c e n i a P u b l i c z n e g o w T e h e r a n i e J e d n o c z e ś n i e Z a r z ą d T S I r d o k o n a ł r e o r g a n i z a c j i d o t y c h c z a s o ­ w y c h s e k c j i n a u k o w y c h . S e k c j a h i s t o r y c z n o - f i l o l o g i c z n a p r z e k s z t a ł ­ c o n a z o s t a ł a n a s e k c j e h i s t o r y c z n ą ( p r z e w o d n i c z y ł j e j n a d a l p r o f . K o ś c i a ł k o w s k i ) , a s e k c j a p r a w n o - p o 1 i t y c z n a n a s e k c j ę p r a w n i c z ą , k t ó r e j o d tej p o r y (po p o w o ł a n i u d r a T u r k a d o w o j s k a ) p r z e w o d n i c z y ł d r A l f o n s T i l l e s . N a d a l f u n k c j o n o w a ł y s e k c j e : e k o n o m i c z n a ( p o w y

(4)

-j e ź d z i e m g r a M i n c a p r z e w o d n i c z y l i -je-j k o l e -j n o : J a k u b E t t i n g e r i dr A n t o n i D u d r y k - D a r l e w s k i ) , l e k a r s k a (po n a g ł e j ś m i e r c i w 1 9 4 4 r. d r a J a n a R o g o w s k i e g o d z i a ł a ł a p o d p r z e w o d n i c t w e m d r a m e d . W i k t o r a H u p e r - ta) i m a t e m a t y c z n o - p r z y r o d n i c z a ( p r z e w o d n i c z ą c y d o c . Z a r e m b a ) ; n a t o ­ m i a s t n o w o p o w o ł a n y m i s e k c j a m i b y ł y : s e k c j a a r t y s t y c z n a i s e k c j a t w ó r c z o ś c i o r y g i n a l n e j N a j a k t y w n i e j s z a d z i a ł a l n o ś ć p r o w a d z i ł y s e k c j e : p r a w n i c z a , h i s ­ t o r y c z n a i e k o n o m i c z n a . S e k c j a p r a w n i c z a , p r o w a d z o n a p r z e z d r a W i k t o ­ ra T u r k a i w s p ó ł p r a c u j ą c a ze S t o w a r z y s z e n i e m P r a w n i k ó w P o l s k i c h w . 12 I r a n i e , s k u p i a ł a w i ę k s z o ś ć p r z e b y w a j ą c y c h w ó w c z a s w T e h e r a n i e p r a w ­ n i k ó w p r o w a d z ą c y c h p r a c ą n a u k o w ą . D o n a j b a r d z i e j c z y n n y c h c z ł o n k ó w tej s e k c j i n a l e ż e l i : d r J ó z e f B r z e s k i ( z m a r ł w T e h e r a n i e w 1 9 4 4 r . ) , d r A l f o n s T i l l e s , d r J ó z e f A u b e r i d r A d a m B a r d e c k i . D o 1 9 4 4 r, s e k ­ c j a t a o p r a c o w a ł a s z e r e g z a g a d n i e ń z z a k r e s u p r a w a i r a ń s k i e g o , d o t y ­ c z ą c y c h m . i n . p r a w a h a n d l o w e g o , p r a w a o o b y w a t e l s t w i e , p r a w a m a ł ż e ń -13 s k i e g o o r a z k w e s t i i p r a c y k o b i e t i d z i e c i . B a r d z o p o ż y t e c z n ą p r a c ą w z a k r e s i e t ł u m a c z e n i a n a j ę z y k p o l s k i n i e k t ó r y c h p r z e p i s ó w p r a w a i r a ń s k i e g o w y k o n a ł y p r a c u j ą c e w tej s e k c j i s t y p e n d y s t k i T S I r n a l e ż ą ­ c e d o S t o w a r z y s z e n i a K o b i e t z W y ż s z y m W y k s z t a ł c e n i e m . F e l i c j a G r a6 - s z r i f t p r z e t ł u m a c z y ł a i r a ń s k i k o d e k s k a r n y , S z c z ą s ł a w a D e r ą g o w s k a c z ę ś ć t e k s t ó w p r a w a o b l i g a t o r y j n e g o , a W a n d a K a p u ś c i ń s k a , w s p ó ł p r a ­ c u j ą c z p r o f . A m i r i a n e m z W y d z i a ł u P r a w a U n i w e r s y t e t u T e h e r a ń s k i e g o , 1 4 p r z e p i s y d o t y c z ą c e o r g a n i z a c j i s ą d o w n i c t w a i r a ń s k i e g o S e k c j a p r a w n i c z a z a j m o w a ł a s i ę j e d n o c z e ś n i e s p r a w a m i p r a w a p o l ­ s k i e g o . D r B r z e s k i o p r a c o w a ł P o l s k i e p r a w o b u d ż e t o w e na e m i g r a c j i , k t ó r e g o s k r ó c o n ą w e r s j ę p r z e d s t a w i ł n a j e d n y m z z e b r a ń n a u k o w y c h T S I r dr A u b e r n a p i s a ł p r a c ę p t . U s t a w o d a w s t w o p o l s k i e na e m i g r a c j i , w y d a ­ n ą w 1 9 4 3 r. p r z e z D e l e g a t u r ę M i n i s t e r s t w a P r a c y i O p i e k i S p o ł e c z n e j w T e h e r a n i e ; d r T i l l e s o p r a c o w a ł n a s t ę p u j ą c e z a g a d n i e n i a : R e f o r m a p o l s k i e j u s t a w y p a t e n t o w e j, P r a w o h a n d l o w e w I r a n i e z u w z g l ę d n i e n i e m u p r a w n i e ń o b y w a t e l i p o l s k i c h, S p r a w a m i e s z k a n i o w a po p o w r o c i e do k r a j u o r a z P r o j e k t u s t a w y (w f o r m i e d e k r e t u P r e z y d e n t a R P) r e g u l u j ą ­ c y s ą d o w n i c t w o d y s c y p l i n a r n e w s k u p i s k a c h o b y w a t e l i p o l s k i c h za g r a ­ n i c ąz u z a s a d n i e n i e m . O p r ó c z t e g o n a z l e c e n i e M i n i s t e r s t w a S p r a w i e ­ d l i w o ś c i R P , k t ó r e f i n a n s o w a ł o p o w y ż s z e p r a c e , p o s z c z e g ó l n i c z ł o n k o ­ w i e s e k c j i p r z y g o t o w y w a l i n a s t ę p u j ą c e o p r a c o w a n i a : n o t a r i u s z B o l e s ł a w C z y ż e w s k i - T y t u ł w ł a s n o ś c i d l a d r o b n y c h w i e j s k i c h n i e r u c h o m o ś c i, d r A d a m B a r d e c k i - S p o r y o p r z y c z y n y s a m o b ó j s t w a , s ę d z i a J a n M o r e l o w - s k i - U w a g i d o k o d e k s u K a r n e g o i K o d e k s u Po s t ę p o w a n i a k a r n e g o , d r

(5)

L e o n F o r b e r t - U s t a w a o r e s t y t u o y j n y m z a j ę c i u p o m i e s z c z e ń o p u s z c z o ­ n y c h p o w o j n i e, a d w o k a t J ó z e f Z a ś c i ń s k i - P r a w a o b y w a t e l i n a t e r y ­ t o r i u m p r z e c h o d z ą c y m do i n n e g o p a ń s t w a '1' , S e k c j a h i s t o r y c z n o - f i l o l o g i c z n a ( h u m a n i s t y c z n a ) z o r g a n i z o w a ł a s e m i n a r i u m m e t o d o l o g i c z n o - b i b1 i o g r a f i c z n e , k t ó r e g o g ł ó w n y m z a d a n i e m b y ł o z b i e r a n i e i o p r a c o w y w a n i e w s z e l k i c h d r u k ó w p o l s k i c h w y d a w a n y c h w I r a n i e , j a k r ó w n i e ż p o l o n i k ó w z n a j d u j ą c y c h s i ę w w y d a w n i c t w a c h p e r s k i c h . P r a c e te w y k o n y w a ł a m . i n . M e l a n i a G o ł a s z e w s k a o r a z s t y p e n ­ d y s t k i ze S t o w a r z y s z e n i a K o b i e t z W y ż s z y m W y k s z t a ł c e n i e m . S t y p e n ­ d y s t k i te p o d k i e r u n k i e m p r o f . K o ś ć i a ł k o w s k i e g o i d r a M i c h a l s k i e g o p r z y g o t o w a ł y d o d r u k u k i l k a o p r a c o w a ń z z a k r e s u i r a n o l o g i i , j a k n p . 0 o r g a n i z a c j i w o j s k o w e j w P e r s j i za c z a s ó w S a s s a n i d ó w, R o l a k o b i e t w u t w o r a c h F i r d i s i 1 e g o , p o n a d t o z a j m o w a ł y s i ę z a g a d n i e n i a m i h i s t o r i i t e a t r u p e r s k i e g o , o p r a c o w a ł y m e t o d y k ę n a u c z a n i a j ę z y k ó w o b c y c h w I r a ­ n i e o r a z d o k o n a ł y r e d a k c j i g r a m a t y k i p e r s k i e j p i ó r a A. C h o d ź k i . J e d n ą z c e n n i e j s z y c h p u b l i k a c j i b y ł a p r a c a M a r i i G e r s t m a n pt. S t a n o ­ w i s k o k o b i e t y p e r s k i e j w o s t a t n i c h 50 l a t a c h^ . I r a n o l o g d r M ach.al- sk i p r o w a d z i ł b a d a n i a n a d j ę z y k i e m i l i t e r a c i a ł k o w s k i - n a d z w i ę z k a m i P o l s k i z I r a n e m , ż y c i e m i t w ó r c z o ś c i ą S t a n i s ł a w a W y s p i a ń s k i e m a c z o n e z o s t a ł y n a j ę z y k f r a n c u s k i K s i ę g i n g r z y m s t w a p o l s k i e g o A d a m a M i c k i e w i c z a ’ '. W s e k c j i p o w o ł a n e z o s t a ł o K o ł o M i ł o ś n i k ó w L i t i n i c j a t o r e m , a z a r a z e m p r z e w o d n i c z ą c y m , b y ł d z e n i a c h K o ł a o d c z y t y w a n e b y ł y o r y g i n a l n e u k ó w , o m a w i a n e z a g a d n i e n i a z z a k r e s u k r y t y k i s z a n e u t w o r y k l a s y k ó w p e r s k i c h w t ł u m a c z e n i

1 8

z o r y g i n a ł ó w b ą d ź p r z e k ł a d ó w f r a n c u s k i c h . S e k c j a e k o n o m i c z n a z a j m o w a ł a s i ę b a d a n i a m i e k o n o m i k i w s p ó ł ­ c z e s n e g o I r a n u i o p r a c o w a ł a m . i n . r e f e r a t y d o t y c z ą c e n a f t y i r a ń s k i e j , z a g a d n i e ń h a n d l o w y c h p o l s k o - i r a ń s k i c h ( i n ż . E t t i n g e r ) o r a z w s p ó ł z a ­ l e ż n o ś c i g o s p o d a r k i I r a n u i g o s p o d a r k i w i e l k i c h m o c a r s t w . C z ł o n k i n i tej s e k c j i , s t y p e n d y s t k a J a d w i g a T r a u n f e l l n e r , n a p i s a ł a p r a c ę pt. 19 B a w e ł n a w I r a n i e S e k c j e m a t e m a t y c z n o - p r z y r o d n i c z a i l e k a r s k a p r o w a d z i ł y b a d a n i a s p e c j a l i s t y c z n e . P i e r w s z a k o n c e n t r o w a ł a d z i a ł a l n o ś ć n a m a t e m a t y c e t e o r e t y c z n e j , d r u g a , s k u p i a j ą c a 18 l e k a r z y , p r z e j a w i a ł a s w o j ą a k t y w ­ n o ś ć n a t e r e n i e p o l s k i e g o s z p i t a l a c y w i l n e g o w T e h e r a n i e . E f e k t e m d z i a ł a l n o ś c i s e k c j i l e k a r s k i e j b y ł a m . i n , w y d a n a w 1 9 4 3 r. p r z e z t u r ą p e r s k ą , p r o f . K o ś - z a ś J a n H e u f e l d - n a d go. O p r ó c z t e g o p r z e t ł u a r o d u p o l s k i e g o i p i e l -1 9 4 3 r. w r a m a c h tej e r a t u r y P i ę k n e j . J e g o d r M a c h a l s k i . N a p a s i e -t w o r y 1 ite r a c k i e c z ł o n -l i t e r a c k i ej o r a z w y g ł a -u p o l s k i m , d o k o n a n y m

(6)

D e l e g a t u r ę M i n i s t e r s t w a P r a c y i O p i e k i S p o ł e c z n e j p r a c a d r a H u p e r t a p t . 0 h i g i e n i e w k r a j a a h t r o p i k a l n y c h , p r z e z n a c z o n a d l a p o l s k i e g o V. a - - 20 u c h o d ź s t w a P o s z c z e g ó l n e s e k c j e p r e z e n t o w a ł y s w o j e b a d a n i a n a c o t y g o d n i o ­ w y c h z e b r a n i a c h n a u k o w y c h T S I r . W y g ł a s z a n e i d y s k u t o w a n e r e f e r a t y d o t y c z y ł y z a r ó w n o b a d a ń i r a n o z n a w c z y c h , j a k i s p r a w p o l s k i c h . P o n a d ­ to w s z y s t k i e s e k c j e u c z e s t n i c z y ł y w g r o m a d z e n i u b i b l i o g r a f i k s i ą ż e k i r a n o z n a w c z y c h , w y d a n y c h w j ę z y k a c h e u r o p e j s k i c h , a z n a j d u j ą c y c h się w b i b l i o t e k a c h t e h e r a ń s k i c h . K a r t o t e k ę tę o d 1 9 4 4 r. p r o w a d z i ł s e -21 k r e t a r z T S I r m g r M i n c , a n a s t ę p n i e I r e n a S i w k o w a W a ż n e m i e j s c e w d z i a ł a l n o ś c i T S I r z a j m o w a ł a w s p ó ł p r a c a n a u k o ­ w a p o l s k o - i r a ń s k a . J u ż p o d k o n i e c l i s t o p a d a 1 9 4 2 r. z i n i c j a t y w y p r o f . S u k i e n n i c k i e g o d o s z ł o d o s p o t k a n i a Z a r z ą d u T S I r z w ł a d z a m i U n i w e r s y t e t u T e h e r a ń s k i e g o , w k t ó r y m b r a ł u d z i a ł d y r e k t o r U r z ę d u P r o p a g a n d y I r a n u G a f f a r i . P o d c z a s t e g o s p o t k a n i a p r z e m ó w i e n i a ze s t r o ­ n y p o l s k i e j w y g ł o s i l i p r o f . S u k i e n n i c k i i d o c . Z a r e m b a . P o d o b n e s p o t ­ k a n i e z o r g a n i z o w a ł w s t y c z n i u 1 9 4 3 r. W y d z i a ł P r a w a U n i w e r s y t e t u T e - h e r a ń s k i e g o . P r z e m ó w i e n i a n a t e m a t w s p ó ł p r a c y w y g ł o s i l i w ó w c z a s : ze s t r o n y i r a ń s k i e j - d z i e k a n W y d z i a ł u P r a w a p r o f . G h a s s e n i Z a d e h i s e k r e t a r z I r a ń s k i e j A k a d e m i i p r o f . S a i d N a f i c i , ze s t r o n y p o l s k i e j 22 - p r o f . K o ś ć i a ł k o w s k i , d o c . Z a r e m b a i d r T u r e k . Z a p o c z ą t k o w a n a w t e n s p o s ó b w s p ó ł p r a c a n a u k o w c ó w p o l s k i c h i i r a ń s k i c h p r z e k s z t a ł c i ł a s i ę w r e g u l a r n ą w y m i a n ę n a u k o w ą . N a p o c z ą t k u 1 9 4 3 r. n a p o s i e d z e ­ n i a c h s e k c j i h i s t o r y c z n e j w y k ł a d y w y g ł o s i l i : d z i e k a n W y ż s z e j S z k o ł y N o r m a l n e j ( D a d y s z S e r a i A l i ) , t j . W y d z i a ł u L i t e r a t u r y U n i w e r s y t e t u T e h e r a ń s k i e g o , p r o f . B a y a m i H a m b a b a , p r o f . l i t e r a t u r y p e r s k i e j S a i d N a f i c i , p r o f . S e a h F a t i m a ; n a p o s i e d z e n i a c h s e k c j i p r a w n i c z e j : prof. G h a s s e n i Z a d e h , p r o f . A l a m i E b r a h i m - K h a l i l , d r R e z a K a w u s s i (o n a u ­ c z a n i u p r a w a w I r a n i e ) , p r o f . S z a h i d N o u r r a i (o t e n d e n c j a c h n a r o d o w o - s o c j a l i s t y c z n y c h w n i e m i e c k i m p r a w i e n a r o d ó w ) o r a z p r e z e s S ą d u A p e l a c y j n e g o w T e h e r a n i e d r A h m e d H u m e n (o s t a n o w i s k u k o b i e t y w p r a - 2 3 w i e i r a ń s k i m ) . W m a j u 1 9 4 3 r. n a W y d z i a l e L i t e r a t u r y U n i w e r s y t e t u T e h e r a ń s k i e g o o d b y ł s i ę w y k ł a d p r o f . K o ś c i a ł k o w s k i e g o pt. L ' I r a n eta la P o l o g n e d t r a v e r s les s i è c l e s . W y k ł a d t e n , w y d a n y n i e b a w e m w f o r ­ m i e b r o s z u r y , p o s e ł R P K a r o l B a d e r w r ę c z y ł s z a c h i n s z a c h o w i I r a n u M o h a m e d o w i R e z i e P a h l a v i o r a z wielii i n n y m o s o b i s t o ś c i o m ż y c i a p o l i ­ t y c z n e g o i n a u k o w e g o I r a n u . W y k ł a d t e n d r u k o w a n y b y ł t a k ż e w o d c i n ­ k a c h w p r a s i e p e r s k i e j , m , i n . w „ E t t e l a a t I r a n " .

(7)

O p r ó c z p r o f . K o ś c i a ł k o w s k i e g o w y k ł a d y n a U n i w e r s y t e c i e T e h e -r a ń s k i m w y g ł o s i l i : d o c . Z a -r e m b a (S u r les i n t é g r a l e s p r e m i e r s e y s t h é -m e s de'quations d i f f e ' r en ti e ll es i S o u v e n i r s a c a d é m i q u e s ) d r T u r e k , 24 k p t . d r L o g a , dr M a c h a l s k i , m g r M i n c i i n n i W 1 9 4 3 r. w n a u k o w y c h p i s m a c h p e r s k i c h , g ł ó w n i e p r a w n i c z y c h , u k a z y w a ł y s i ę p i e r w s z e a r t y k u ł y n a u k o w c ó w p o l s k i c h z r z e s z o n y c h w s e k c j i p r a w n i c z e j T S I r . W m i e s i ę c z n i k u „ M o g h u g h i " , w y d a w a n y m w T e ­ h e r a n i e p r z e z M i n i s t e r s t w o S p r a w i e d l i w o ś c i I r a n u , u k a z a ł y s i ę d w a a r t y k u ł y d r a T u r k a : N a u c z a n i e p r a w a w P o l s c e i K o d y f i k a c j a p r a w a w O d r o d z o n e j P o l s c e , t ł u m a c z o n e n a j ę z y k p e r s k i p r z e z d r a M a c h a l -s k i e g o . W t y m -s a m y m p i ś m i e w y d r u k o w a ł t a k ż e -s w ó j a r t y k u ł pt. 25 U s t r ó j s ą d ó w p o w s z e c h n y c h dr A u b e r W i n n y c h n a u k o w y c h p i s m a c h p e r s k i c h d r u k o w a l i : w „ M e j c h a n P a - r e s t a n " - dr M a c h a l s k i (o l i t e r a t u r z e p e r s k i e j ) , m g r M i n c (o m o ż l i ­ w o ś c i a c h w s p ó ł p r a c y p o l s k o i r a ń s k i e j ) ; w „ K z y h a n " ( „ W s z e c h ś w i a t " )

-2 6

d r T u r e k (o w p ó ł p r a c y p r a w n i c z e j p o 1 s k o - i r a ń s k i e j ) . P r a s a i r a ń s k a w i e l o k r o t n i e p i s a ł a o d z i a ł a l n o ś c i p o l s k i c h n a u k o w c ó w w T e h e r a n i e , z a m i e s z c z a j ą c w c a ł o ś c i w y s t ą p i e n i a P o l a k ó w n a U n i w e r s y t e c i e T e h e -r a ń s k i m . W 1 9 4 4 -r. w „ A s -r e E g h t e s s a d " i „ J e z d a n " u k a z a ł s i ę w y k ł a d k p t . d r a L o g i o n a u k o w e j o r g a n i z a c j i p r a c y , a w „ J o u r n a l d e T e h e r a n " 2 7 o d c z y t p r o f . K o ś c i a ł k o w s k i e g o pt. P e r s ę p o l i a v ue p a r u n P o l o n a i s D u ż e z a i n t e r e s o w a n i e z a r ó w n o n a u k o w c ó w p e r s k i c h , j a k i p r a s y i r a ń s k i e j w y w o ł a ł a a k a d e m i a z o k a z j i 4 0 0 . r o c z n i c y ś m i e r c i M i k o ł a j a K o p e r n i k a z o r g a n i z o w a n a 24 V 1 9 4 3 r. p r z e z T S I r . R e f e r a t y w y g ł o s z o ­ n e n a tej a k a d e m i i p r z e z d o c . Z a r e m b ę , m g r M i n c a i d r a E. D o l i ń ­ s k i e g o p r z e d r u k o w a ł y „ J o u r n a l d e T e h e r a n " i „ P o l a k w I r a n i e " , w y d a w a

-2 8

n y p r z e z D e l e g a t u r ę M i n i s t e r s t w a P r a c y i O p i e k i S p o ł e c z n e j O g ó ł e m d o p o ł o w y 1 9 4 5 r. c z ł o n k o w i e T S I r z a m i e ś c i l i w g a z e t a c h i c z a s o p i s m a c h i r a ń s k i c h k i l k a d z i e s i ą t a r t y k u ł ó w z w i ą z a n y c h z ż y c i e m 29 P o l a k ó w w o k u p o w a n y m k r a j u i z p r z y m u s o w y m u c h o d ź s t w e m I n n y m p r z e j a w e m w s p ó ł p r a c y p o l s k o - i r a ń s k i e j b y ł y w y c i e c z k i n a u k o w o - k r a j o z n a w c z e p o P e r s j i , o r g a n i z o w a n e p r z e z n a u k o w c ó w i r a ń ­ s k i c h . W o k r e s i e Z i e l o n y c h Ś w i ą t 1 9 4 3 r. c z ł o n k o w i e T S I r p o d p r z e ­ w o d n i c t w e m a r c h e o l o g ó w p e r s k i c h , d r a B a h r a m i i H e s a m o d d i n K a m y a r , o d b y l i w y c i e c z k ę d o s ł y n n y c h r u i n R e y ' u ( s t a r o ż y t n e R a g h e s ) i d o W e - r a m i n u , n a t o m i a s t w p a ź d z i e r n i k u 1 9 4 3 r. w t r a k c i e t r z y n a s t o d n i o w e j w y c i e c z k i z w i e d z a n o r u i n y s t a r o ż y t n y c h s t o l i c a c h a m e n i d z k i c h - P a s a r - g a d y i P e r s e p o l i s - a t a k ż e h i s t o r y c z n e m i e j s c o w o ś c i , t a k i e j a k : K u m , K a s z a n , F i n , N a t a n z , I s f a h a n , T e p e S i a l k , A b a d e i S z y r a z . W c z a s i e

(8)

z w i e d z a n i a c m e n t a r z a c h r z e ś c i j a ń s k i e g o n a D ż u l f i e w I s f a h a n i e o d k r y ­ to n i e z n a n y d o t y c h c z a s n a g r o b e k p o s ł a k r ó l a J a n a I I I S o b i e s k i e g o do P e r s j i , T e o d o r a M i r a n o w i c z a , z m a r ł e g o t u t a j w 1 6 8 6 r. N a w i ą z a n o t a k ­ że k o n t a k t z p o t o m k a m i g e n . B o r o w s k i e g o i A l e k s a n d r a C h o d ź k i ( 1 8 0 4 - 1 8 9 1 ) , w y b i t n e g o o r i e n t a 1 i s t y , p r o f e s o r a C o l l e g e de F r a n c e , o r a z w y ­ g ł o s z o n o k i l k a o d c z y t ó w d l a d z i e c i p o l s k i c h p r z e b y w a j ą c y c h w i s f a -30 h a ń s k i m o ś r o d k u u c h o d ź c z y m . W c e l u p r o w a d z e n i a d a l s z y c h p r a c b a ­ d a w c z y c h n a c m e n t a r z u c h r z e ś c i j a ń s k i m w I s f a h a n i e o r a z z b i e r a n i a m a ­ t e r i a ł ó w d o t y c z ą c y c h i s f a h a ń s k i e g o r z e m i o s ł a i p r z e m y s ł u Z a r z ą d T S I r m i a n o w a ł p r a c u j ą c e g o t a m i n s p e k t o r a s z k o l n e g o A d a m a L o r e n t o w i c z a c z ł o n k i e m k o r e s p o n d e n t e m . W e w s p o m n i a n y c h w y c i e c z k a c h o p r ó c z c z ł o n ­ k ó w T S I r b r a l i t a k ż e u d z i a ł n a u c z y c i e l e s z k ó ł p o l s k i c h w T e h e r a n i e o r a z c z ł o n k o w i e Z w i ą z k u P o l s k i c h A r t y s t ó w P l a s t y k ó w w r a z z p r z e w o d ­ n i c z ą c y m Z w i ą z k u , a z a r a z e m c z ł o n k i e m R a d y N a u k o w e j T S I r , p r o f . R o ­ m a n e m S c h n e i d e r e m , k t ó r z y s p o r z ą d z i l i d o k u m e n t a c j ę w p o s t a c i l i c z ­ n y c h z d j ę ć , s z k i c ó w i o b r a z ó w , u d o s t ę p n i o n ą na s p e c j a l n e j w y s t a w i e 31 w l o k a l u T S I r . P o n a d t o o r g a n i z o w a n e b y ł y t e z w y c i e c z k i po T e h e r a ­ n i e , w c z a s i e k t ó r y c h z w i e d z i a n o m . i n . m e c z e t S e p a h s a l a r , ś w i ą t y n i ę Z o r o a s t r a , m i e j s c e m o d ł ó w s e k t y B a h a i s t ó w o r a z S z k o ł ę S z t u k P i ę k n y c h , g d z i e w y s ł u c h a n o w y k ł a d u z n a n e g o a r t y s t y i r a ń s k i e g o . 32 T e h e r Z a d e h o w s p ó ł c z e s n e j s z t u c e p e r s k i e j W 1 9 4 3 r. n a b a z i e d o b r z e u k ł a d a j ą c e j s i ę w s p ó ł p r a c y n a u k o ­ w e j p o l s k o - i r a ń s k i e j p o w o ł a n e z o s t a ł o T o w a r z y s t w o P o l s k o - I r a ń s k i e , k t ó r e g o p r z e w o d n i c z ą c y m z o s t a ł g e n . E s f a n d i a n i , a w i c e p r z e w o d n i c z ą ­ c y m p o s e ł K a r o l B a d e r . Z a d a n i e m t e g o s t o w a r z y s z e n i a b y ł o p o g ł ę b i a -33 n i e w s p ó ł p r a c y k u l t u r a l n o - o ś w i a t o w e j p o m i ę d z y o b y d w o m a k r a j a m i T S I r c e l e m u t r w a l e n i a s w o j e j d z i a ł a l n o ś c i n a u k o w o - b a d a w c z e j z a i n i c j o w a ł o w ł a s n ą d z i a ł a l n o ś ć w y d a w n i c z ą . W m a j u 1 9 4 3 r. d z i ę k i p o m o c y f i n a n s o w e j F u n d u s z u K u l t u r y N a r o d o w e j w L o n d y n i e , k t ó r y m k i e ­ r o w a ł p r o f . J a n H u l e w i c z , i M i n i s t e r s t w a I n f o r m a c j i i D o k u m e n t a c j i R z ą d u R P n a e m i g r a c j i w y d a n o p i e r w s z y z e s z y t „ S t u d i ó w I r a ń s k i c h ” . Z o s t a ł y w n i m z a m i e s z c z o n e r o z p r a w y : p r o f . S u k i e n n i c k i e g o (I r a n W p o l i t y c e ś w i a t o w e j ), d r a D u d r y k a - D a r 1 e w s k i e g o (G e o g r a f i a I r a n u ) o r a z m g r a M i n c a (S t o s u n k i g o s p o d a r c z e d z i s i e j s z e g o I r a n u ) ^ ^ . D r u g i z e s z y t „ S t u d i ó w I r a ń s k i c h 1', k t ó r y u k a z a ł s i ę w 1 9 4 4 r., z a w i e r a ł c z t e r y w y ­ k ł a d y p r o f . S a i d N a f i c y o l i t e r a t u r z e p e r s k i e j w t ł u m a c z e n i u A d a m a S t a r z e ń s k i e g o , r o z p r a w ę p r o f . K o ś c i a ł k o w s k i e g o I r a n o z n a w s t w o i ira-35 n o l o g i a o r a z p r z e k ł a d y z l i t e r a t u r y p e r s k i e j d r a M a c h a l s k i e g o W t r z e c i m , a z a r a z e m o s t a t n i m z e s z y c i e „ S t u d i ó w I r a ń s k i c h " w y ­ d a n y m w 1 9 4 5 r. u m i e s z c z o n o a r t y k u ł y d r a M a c h a l s k i e g o { J ę z y k

(9)

irari-s k i) , W i t o l d a Ś w i ą t k o w s k i e g o (S t u d i a n a d d a w n ą o b y c z a j o w o ś c i ą I r a n u ) , H e n r y k a G o b l o t a (Z w y c z a j e i o b y c z a j e w s p ó ł c z e s n e g o I r a n u ) , M a r i i G e r s t m a n (S t a n o w i s k o k o b i e t y p e r s k i e j w o s t a t n i c h 50 l a t a c h ) , H o s s e i - n a K a s m a i (O k u l t y z m i p r z e s ą d y w I r a n i e ) , S t e f a n i i N i e k r a s z o w e j (M u ­ z yk a p e r s k a ) , f r a g m e n t k s i ą ż k i S z a c h n a m e F i r d u s i ' e g o w p r z e k ł a d z i e d r a M a c h a l s k i e g o o r a z c e n n ą d o k u m e n t a c j ą p i ś m i e n n i c t w a u c h o d ź s t w a p o l s k i e g o w I r a ni e , o p r a c o w a n ą p r z e z M. G o ł a s z e w s k ą i p r o f . K o ś c i a ł -3 6 k o w s k i e g o (P o l o n i o a b i b l i o g r a f i c z n e i r a ń s k i e z lat 2 9 4 2 - 1 9 4 4 ) . R e ­ d a k t o r e m „ S t u d i ó w I r a ń s k i c h ” b y ł p r o f . K o ś c i a ł k o w s k i . P o n a d t o T S I r w 1 9 4 4 r. w y d a ł o w j ę z y k u p e r s k i m k s i ą ż k ę o P o l s c e pt. L a o h e s t a n . Ta p r a c a z b i o r o w a p o l s k i c h n a u k o w c ó w , i l u s t r o w a n a p r z e z a r t y s t ę m a ­ l ar z a prof. B o l e s ł a w a B a a k e , p r z y c z y n i ł a się do p o g ł ę b i e n i a w s p ó ł ­ p r a c y p o l s k o - i r a ń s k i e j ^ . O p r ó c z d z i a ł a l n o ś c i n a u k o w e j T S I r p r o w a d z i ł o t a kż e a k c j ę o ś w i a ­ t ow ą w ś r ó d p o l s k i e g o u c h o d ź s t w a w T e h e r a n i e . A k c j ę tę o r g a n i z o w a ł i p r o w a d z i ł p o w o ł a n y p r z e z p i e r w s z e W a l n e Z g r o m a d z e n i e T S I r , k t ó r e o d b y ł o s i ę 2 3 X 1 9 4 2 r., P o l s k o - I r a ń s k i U n i w e r s y t e t L u d o w y ( P I U L ) , 3 8 b ą d ą c y s t a t u t o w y m o r g a n e m T o w a r z y s t w a , D z i a ł a l n o ś ć P I U L - u z a i n a u ­ g u r o w a n a z o s t a ł a 25 X I 1 9 4 2 r. c y k l e m w y k ł a d ó w z z a k r e s u i r a n o z n a w - s t w a . O d b y w a ł y s i ą o n e r a z w t y g o d n i u w k a ż d y m o b o z i e u c h o d ź c z y m w T e h e r a n i e . D o c z e r w c a 1 9 4 3 r. w r a m a c h t e g o c y k l u w y g ł o s z o n o 63 w y k ł a d y . N a j c z ę ś c i e j p r e l e g e n t a m i b y l i : p r o f . K o ś c i ą ł k o w s k i , d r M a -c h a l s k i , m g r M i n -c , d r D u d r y k - D a r 1 e w s k i , d r H o f f m a n , d r H u p e r t , inż. . 39 E t t i n g e r i p o c z ą t k o w o (do m o m e n t u w y j a z d u ) p r o f . S u k i e n n i c k i P o c z ą w s z y o d w i o s n y 1 9 4 3 r. P I U L , n i e z a l e ż n i e o d o d b y w a j ą c y c h s i ą w y k ł a d ó w z i r a n o z n a w s t w a , r o z p o c z ą ł c y k l w y k ł a d ó w z z a k r e s u p o l o - n o z n a w s t w a i n a t e m a t y o g ó l n e . W r a m a c h t e g o z k o l e i c y k l u o d c z y t y w y g ł o s i l i m . i n .: p r o f . K o ś ć i a ł k o w s k i (U ź r ó d e ł m e s j a n i z m u p o l s k i e g o ) , T e o d o r P a r n i c k i (H i s t o r i a p r z e d s ą d e m l i t e r a t u r y X X w i e k u ) , J a n H e u f e l d (S t a n i s ł a w W y s p i a ń s k i ) , M e l c h i o r W a ń k o w i c z { P a l e s t y n a i Ż y ­ dzi) o r a z d r T u r e k , d r A u b e r , d r B a r d e c k i i d r T i l l e s (na t e m a t y 40 p r a w n i c z e ) . P o w y ż s z ą d z i a ł a l n o ś ć o d c z y t o w ą P I U L - u w s p o m a g a ł y l i c z ­ n e o r g a n i z a c j e z a w o d o w e , z r z e s z e n i a s p o ł e c z n e i k u l t u r a l n o - o ś w i a t o w e o r a z r e l i g i j n e , m . i n . Z w i ą z e k Z i e m P o ł u d n i o w o - W s c h o d n i c h , K o ł o L w o ­ w i a n , Z w i ą z e k Z i e m P ó ł n o c n o - W s c h o d n i c h , K o ł o Z i e m i W i l e ń s k i e j , S t o ­ w a r z y s z e n i e P r a w n i k ó w P o l s k i c h , S t o w a r z y s z e n i e I n ż y n i e r ó w i T e c h n i ­ k ó w , Z r z e s z e n i e N a u c z y c i e l i P o l a k ó w w I r a n i e , Z r z e s z e n i e S i ó s t r i S ł u ż b y Z d r o w i a , K l u b P o l s k o - A n g i e l s k i , Z w i ą z e k O f i c e r ó w U r l o p o w a n y c h i w S t a n i e N i e c z y n n y m , A k c j a K a t o l i c k a o r a z d u s z p a s t e r s t w o k a t o l i c ­

(10)

k i e f u n k c j o n u j ą c e w k a ż d y m o b o z i e u c h o d ź c z y m . W 1 9 4 4 r. n i e z a l e ż ­ n i e o d d z i a ł a l n o ś c i P I U L - u d r M a c h a l s k i p r o w a d z i ł k u r s y j ę z y k a p e r s ­ k i e g o d l a m ł o d z i e ż y s z k o l n e j i d o r o s ł y c h . S c h y ł k o w y m o k r e s e m d z i a ł a l n o ś c i T S I r b y ł 1 9 4 5 r., k i e d y z a p a d ł a d e c y z j a c a ł k o w i t e j l i k w i d a c j i p o l s k i c h o b o z ó w u c h o d ź c z y c h w I r a n i e i e w a k u a c j i p o z o s t a ł y c h t a m j e s z c z e P o l a k ó w d o L i b a n u . P o d k o n i e c m a r c a 1 9 4 5 r. w i e l u c z ł o n k ó w T S I r , w t y m p r z e w o d n i c z ą c y Z a r z ą d u p r o f . K o ś c i a ł k o w s k i , w y j e c h a ł o d o B e j r u t u . P o z o s t a l i c z ł o n k o w i e R a d y N a u k o ­ w e j , t j . p r o f . S c h n e i d e r , d r M a c h a l s k i , d r T i l l e s i dr J e r z y L a r c e n -L e n c z e w s k i , z g o d n i e z w o l ą p r o f . K o ś c i a ł k o w s k i e g o p o w i e r z y l i obowią-. 42 z k i p r z e w o d n i c z ą c e g o Z a r z ą d u T S I r d r o w i M a c h a l s k i e m u . Po w y j e ź d z i e k p t . d r a L o g i , p o w o ł a n e g o d o s ł u ż b y w o j s k o w e j , i k o n s u l a R o m a ń s k i e g o p o s t a n o w i o n o n i e u z u p e ł n i a ć Z a r z ą d u T S I r n o w y m i c z ł o n k a m i z w y j ą t k i e m o p i e k u n a z r a m i e n i a P o s e l s t w a R P , k t ó r y m z o s t a ł r a d c a W i t o l d O k o ń ­ s k i . N a t o m i a s t d o R a d y N a u k o w e j z a p r o s z o n o d y r e k t o r a P o l s k i e g o G i m n a z ­ j u m i L i c e u m w T e h e r a n i e H e n r y k a P i e k a r s k i e g o , m j r a d r a L u d w i k a Za- k r o c k i e g o i in ż . J e l i ń s k i e g o . K a n c e l a r i ę i k a s ę T S I r p o w y j e ź d z i e M e l a n i i G o ł o s z e w s k i e j p r z e j ę ł a W e r o n i k a K o r p u s i k , z a ś f u n k c j ę K o m i s j i 43 R e w i z y j n e j p e ł n i ł Z d i s ł a w D e s z b e r g j a k o jej j e d y n y p o z o s t a ł y c z ł o n e k D z i a ł a l n o ś ć T o w a r z y s t w a w 1 9 4 5 r. a ż d o l i k w i d a c j i j e s i e n i ą t e g o ż r o k u k o n c e n t r o w a ł a s i ę g ł ó w n i e n a s p r a w a c h t e c h n i c z n y c h , t j . n a d a l s z y m z b i e r a n i u p o l o n i k ó w i r a ń s k i c h , u z u p e ł n i a n i u a r c h i w u m f o t o g r a f i c z n e g o , r o z p o w s z e c h n i a n i u w y d a w n i c t w T S I r , a p r z e d e w s z y s t k i m n a g r o m a d z e n i u b i b l i o t e k i , k t ó r a s t a n o w i ł a c e n n ą z d o b y c z T o w a r z y s t w a , m a j ą c e j p r z y ­ s ł u ż y ć s i ę d o o ż y w i e n i a r o z w o j u i r a n i s t y k i w n i e p o d l e g ł e j P o l s c e . D z i ę k i z a b i e g o m d r a M a c h a l s k i e g o o b e j m u j ą c a p o n a d 1 0 0 0 w o l u m i n ó w b i ­ b l i o t e k a z a w i e r a ł a p r a w i e k o m p l e t w y d a w n i c t w a r c y d z i e ł l i t e r a t u r y p e r s k i e j i d r u k ó w l i t o g r a f i c z n y c h , p r z e w a ż n i e z p o c z ą t k ó w X I X w . , z b i o r y w s p ó ł c z e s n e j p o e z j i i b e l e t r y s t y k i p e r s k i e j , a t a k ż e k o m p l e t y c z a s o p i s m n a u k o w o - 1 i t e r a c k i c h , j a k „ B a h a r " ( W i o s n a ) , „ M i h r " ( M i ł o ś ć ) i „ A r m a g h a n " ( P o d a r u n e k ) , b ę d ą c y c h r z a d k o ś c i ą b i b l i o g r a f i c z n ą n a w e t 44 n a p e r s k i m r y n k u k s i ę g a r s k i m , K o n t y n u o w a n o t a k ż e s t u d i a n a u k o w e , f i n a l i z u j ą c r o z p o c z ę t e w c z e ś n i e j p r a c e . K p t . d r L o g a p r z e d s w o i m w y j a z d e m o p r a c o w a ł m a t e r i a ł y d o t y c z ą c e z a g a d n i e ń p e r s k i c h p a r t i i p o ­ l i t y c z n y c h , p e r s k i e j i a z e r b e j d ż a ń s k i e j p r a s y . N a t o m i a s t d r M a c h a l s k i o d d a ł d o k s i ę g i p a m i ą t k o w e j k u u c z c z e n i u n a u k o w e j i l i t e r a c k i e j d z i a ­ ł a l n o ś c i p r o f e s o r a U n i w e r s y t e t u T e h e r a ń s k i e g o P u r e D a v u d a a r t y k u ł pt. P e r s k i e w y r a z y w g ę z y k u p o l s k i m , a z m y ś l ą o k o l e j n y c h t o m a c h „ S t u ­ d i ó w I r a ń s k i c h " n a p i s a ł r o z p r a w ę W p ł y w y p o l s k i e w p r z e m y ś l e p e r s k i m

(11)

45 o r a z d o k o n a ł p r z e k ł a d u f r a g m e n t ó w B u s t a n u S a a d i e g o . O d b y w a ł y s i ę r ó w n i e ż c o t y g o d n i o w e z e b r a n i a n a u k o w e , n a k t ó r y c h w y s t ą p i l i : dr J e r z y L a r r e n - L e n c z e w s k i ( w y g ł o s i ł d w a w y k ł a d y : 0 d y w a ­ n a c h p e r s k i c h i K u r d o w i e ) , k p t . dr L o g a (P r z e g l ą d w y d a r z e ń p o l i t y c z ­ n y c h w I r a n i e ) , d r M a c h a l s k i (S t a r o ż y t n a i d z i s i e j s z a S u z a ) o r a z P i o t r P i a ł u c h a ( Uw ag i o s z k o l e w P o l s c e p o w o j e n n e j ) . O s t a t n i m f o r m a l ­ n y m a k c e n t e m d z i a ł a l n o ś c i T S I r b y ł o o d b y t e 28 V I 1 9 4 5 r. z e b r a n i e 4 6 R a d y N a u k o w e j i Z a r z ą d u p o d p r z e w o d n i c t w e m d r a M a c h a l s k i e g o . D a l s z a p r a c a p o z o s t a ł y c h j e s z c z e w T e h e r a n i e c z ł o n k ó w T S I r b y ł a z w i ą z a n a z e w a k u a c j ą d o b y t k u T o w a r z y s t w a d o B e j r u t u , k t ó r a n a s t ą p i ł a j e s i e n i ą 1 9 4 5 r. * K o n t y n u a c j a d z i a ł a l n o ś c i T o w a r z y s t w a S t u d i ó w I r a ń s k i c h n a g r u n c i e l i b a ń s k i m b y ł u t w o r z o n y w k w i e t n i u 1 9 4 5 r. z i n i c j a t y w y M i n i s ­ t e r s t w a W y z n a ń R e l i g i j n y c h i O ś w i e c e n i a P u b l i c z n e g o R z ą d u R P w L o n d y ­ n i e P o l s k i I n s t y t u t S t u d i ó w B l i s k i e g o W s c h o d u w B e j r u c i e , p r z e k s z t a ł ­ c o n y n a s t ę p n i e w I n s t y t u t P o l s k i w B e j r u c i e , b ę d ą c y j e d n o c z e ś n i e f i ­ l i ą P o l s k i e g o I n s t y t u t u N a u k o w e g o w A m e r y c e z s i e d z i b ą w N o w y m J o r k u . D y r e k t o r e m I n s t y t u t u P o l s k i e g o w B e j r u c i e , k t ó r y f u n k c j o n o w a ł d o 1 9 5 0 4 7 r., b y ł p r o f . S t a n i s ł a w K o ś c l a ł k o w s k i P R Z Y P I S Y ' W d o t y c h c z a s o w e j h i s t o r i o g r a f i i z a r ó w n o k r a j o w e j , j a k i e m i ­ g r a c y j n e j m o ż n a z n a l e ź ć n a t e n t e m a t j e d y n i e w z m i a n k ę w: „ N a u k a P o l ­ s k a , jej p o t r z e b y , o r g a n i z a c j a i r o z w ó j " 25 : 1 9 4 7 s. 5 7 2 o r a z c z t e r o s t r o n i c o w y a r t y k u ł w s p o m n i e n i o w o - i n f o r m a c y j n y F. M a c h a l s k i e g o D z i a ł a l n o ś ć T o w a r z y s t w a S t u d i ó w I r a ń s k i c h w T e h e r a n i e ( 1 9 4 2 - 1 9 4 5 ) i I n s t y t u t u P o l s k i e g o w B e j r u c i e ( 1 9 4 5 - 1 9 4 7 ) . W: „ Z y c i e N a u k i " . M i e s i ę c z n i k n a u k o z n a w c z y 6 : 1 9 4 8 n r 3 3 - 3 4 s. 2 5 7 - 2 6 2 . 2 S k ł a d z a w o d o w y l u d n o ś c i u c h o d ź c z e j. A k t a P o s e l s t w a w T e h e r a ­ n i e . A r c h i w u m A k t N o w y c h w W a r s z a w i e ( d a l e j : P o s e l s t w o , A A N ) s y g n . 19. 3 S. S w i a n i e w i c z . W s p o m n i e n i e o W i k t o r z e S u k i e n n i c k i m . „ Z e s z y t y H i s t o r y c z n e " ( P a r y ż ) 66 : 1 9 8 3 s. 64. ^ S p r a w o z d a n i e z d z i a ł a l n o ś c i T o w a r z y s t w a S t u d i ó w I r a ń s k i c h w T e h e r a n i e od 20 X I 1 9 4 2 do 20 I I I 1944. P o s e l s t w o . A A N s y g n . 38. ^ S t a t u t T o w a r z y s t w a S t u d i ó w I r a ń s k i c h . P o s e l s t w o . A A N s y g n . 35. ® S p r a w o z d a n i e z d z i a ł a l n o ś c i s y g n . 38. ^ T a m ż e .

(12)

g S p r a w o z d a n i e Z z d z i a ł a l n o ś c i T o w a r z y s t w a S t u d i ó w I r a ń s k i c h W T e h e r a n i e o d 1 I V do 20 VI 1943. A k t a M i n i s t e r s t w a W y z n a ń R e l i g i j ­ n y c h i O ś w i e c e n i a P u b l i c z n e g o w L o n d y n i e ( d a l e j : A k t a M W R i O P ) . A r c h i w u m I n s t y t u t u P o l s k i e g o i M u z e m im. g e n . S i k o r s k i e g o w L o n d y n i e ( d a l e j : A I P i M S ) s y g n . A - 19 11/25, 9 P i s m o m i n i s t r a w y z n a ń r e l i g i j n y c h i o ś w i e c e n i a ¡ p u b l i c z n e g o, prof. W ł a d y s ł a w a F o l k i e r s k i e g o, do M i n i s t e r s t w a S p r a w Z a g r a n i c z n y c h 2 7 X I I 1 9 4 4 roku. A k t a M W R i O P . A I P i M S s y g n . A - 19 1 1 / 2 5 . * ~ T a m ż e . ^ ' T a m ż e . 1 2 S t o w a r z y s z e n i e P r a w n i k ó w P o l s k i c h w I r a n i e p o w s t a ł o w l i s ­ t o p a d z i e 1 9 4 2 r. z i n i c j a t y w y l i c z n e j , ok. d w u s t u o s o b o w e j g r u p y a d w o k a t ó w , s ę d z i ó w i p r o k u r a t o r ó w . P r e z e s e m S t o w a r z y s z e n i a b y ł s ę ­ d z i a K a z i m i e r z A l e k s a n d e r A b r a m o w i c z , z a s t ę p c ę p r e z e s a - a d w o k a t d r L e o n F o r b e r t , s e k r e t a r z e m - m j r M i e c z y s ł a w J u r k i e w i c z , z a ś c z ł o n ­ k a m i z a r z ę d u : a d w o k a t J a n A l e k s a n d r o w i c z , n o t a r i u s z B o l e s ł a w C z y ż e w ­ s k i , s ę d z i a J a n M o r e l o w s k i , a d w o k a t d r A d o l f T i l l e s i a d w o k a t J ó z e f Z a ś c i ń s k i . Z o b . O ś r o d k i p o l s k i e z a g r a n i c ą . P o s e l s t w o . A A N s y g n . 38, 1 3 S p r a w o z d a n i e z d z i a ł a l n o ś c i s y g n . 38. 1 4 S p r a w o z d a n i e 3 z d z i a ł a l n o ś c i s y g n . A - 1 9 1 1 / 2 5 . >J O ś r o d k i p o l s k i e z a g r a n i c ą s y g n . 38; S p r a w o z d a n i e z d z i a ł a l ­ n o ś c i S t o w a r z y s z e n i a P r a w n i k ó w P o l s k i c h w I r a n i e do M i n i s t e r s t w a S p r a w i e d l i w o ś c i R P (25 I V 1944). P o s e l s t w o . A A N s y g n . 19, 1 6 Zo b . W. T u r e k. R u c h u m y s ł o w y w T e h e r a n i e . „W d r o d z e " ( J e r o z o l i m a ) 1 9 4 4 n r 13. 1 ' P r a c e T o w a r z y s t w a S t u d i ó w I r a ń s k i c h o d w r z e ś n i a do g r u d n i a 1 9 4 3 roku. P o s e l s t w o . A A N s y g n . 55. 18 1 9 20 21 Z o b . T u r e k , jw. s. 3. S p r a w o z d a n i e 3 z d z i a ł a l n o ś c i s y g n . A - 1 9 1 1 / 2 5 . T a m i e . D z i a ł a l n o ś ó T o w a r z y s t w a S t u d i ó w I r a ń s k i c h w 19 44 roku. A k t a M W R i O P , A I P i M S s y g n . A - 1 9 1 1 / 2 5 . 22 23 24 2 5 Z o b . J. H o f f m a n . B i b l i o g r a f i a d r u k ó w p o l s k i c h w I r a - ,,W d r o d z e " ( J e r o z o l i m a ) 1 9 4 4 n r 13. 26 S p r a w o z d a n i e z d z i a ł a l n o ś c i s y g n . 38. S p r a w o z d a n i e z d z i a ł a l n o ś c i s y g n . 38. T a m ż e , T a m ż e ; M a c h a l s k i , j w . s. 258.

(13)

2 7 T o w a r z y s t w o S t u d i ó w I r a ń s k i c h w 1 9 4 4 roku. A k t a M W R i O P . A I P i M S s y g n . A - 19 1 1 / 2 5 . 2 8 S p r a w o z d a n i e 3 z d z i a ł a l n o ś c i s y g n . A - 19 1 1 / 2 5 . 29 M. G o ł a s z e w s k a , S. K o ś ć i a ł k o w s k i . P o ­ l o n i c a b i b l i o g r a f i c z n e i r a ń s k i e z lat 1 9 4 2 - 1 9 4 4. „ S t u d i a I r a ń s k i e " 1 9 4 5 z. 3 s. 1 4 8 - 1 8 9 ; S. K. I S t a n i s ł a w K o ś ć i a ł k o w s k i - p r z y p . J. D . ] . U z u p e ł n i e n i a d o d a t k o w e do p o l o n i c ó w b i b l i o g r a f i c z n y c h i r a ń s k i c h . „ T e k a B e j r u c k a " z. B. M a t e r i a ł y b i b l i o g r a f i c z n e . I n s t y t u t P o l s k i . B e j r u t 1 9 4 9 s. 1 8 7 - 1 8 9 . 30 S p r a w o z d a n i e z d z i a ł a l n o ś c i s y g n . 38; T o w a r z y s t w o S t u d i ó w I r a ń s k i c h do f u n d u s z u K u l t u r y N a r o d o w e j w L o n d y n i e ( p is mo z d n i a 26 V I I I 1943). A k t a M W R i O P . A I P i M S s y g n . A - 1 9 1 1 / 2 5 . 3 1 S p r a w o z d a n i a z d z i a ł a l n o ś c i s y g n . 38. 3 2 . T a m ż e . 3 3 N o t a t k a T o w a r z y s t w a S t u d i ó w I r a ń s k i c h, 1 9 4 3 r. P o s e l s t w o . A A N sy g n . 5 5. 34 „ S t u d i a I r a ń s k i e " 1 9 4 3 z. 1 . 35 „ S t u d ia I r a ń s k i e " 1 9 4 4 z. 2 . 36 „ S t u d i a I r a ń s k i e " 1 9 4 5 z. 3. 37 W. Z a i a c z k o w s k i. c z n a na W s c h o d z i e w l a t a c h 1 9 4 2 - 1 944 19 4 9 z. 1 s. 92 38 S t a t u t T o w a r z y s t w a s y g n . 55; w s p r a w i e a k c j i o ś w i e c e n i a w I r a n i e z d n i a 18 X I 1 9 4 2 r. P o s e l s t w o . A A N s y g n . 55. 3 9 P o l s k o - I r a ń s k i U n i w e r s y t e t L u d o w y w T e h e r a n i e . P r o g r a m p r a c na r o k 1 9 4 2 i 1943. P o s e l s t w o . A A N s y g n . 55. 4 0 S p r a w o z d a n i e 3 z d z i a ł a l n o ś c i s y g n . A - 1 9 1 1 / 2 5 . 41 S p r a w o z d a n i e z d z i a ł a l n o ś c i D e l e g a t u r y M i n i s t e r s t w a P r a c y i O p i e k i S p o ł e c z n e j w T e h e r a n i e . P o s e l s t w o . A A N s y g n . 1 9 - 9 0 . A k t a M i n i s t e r s t w a P r a c y i O p i e k i S p o ł e c z n e j w L o n d y n i e . A A N s y g n , 5 2 - 6 4 . 42 S p r a w o z d a n i e T o w a r z y s t w a S t u d i ó w I r a ń s k i c h na k w i e c i e ń , m a j i c z e r w i e c 19 45 roku. P o s e l s t w o . A A N s y g n . 38. 4 3 T a m ż e . 44 M a c h a ł s k i , jw. s. 26 0 . ^ S p r a w o z d a n i e T o w a r z y s t w a s y g n . 38. 46 _ . T a m ż e . 42 T e m a t p o w s t a n i a i d z i a ł a l n o ś c i P o l s k i e g o I n s t y t u t u S t u d i ó w

(14)

B l i s k i e g o W s c h o d u i n a s t ę p n i e I n s t y t u t u P o l s k i e g o w B e j r u c i e ze w z g l ę d u n a o g r o m n ą o b j ę t o ś ć a u t o r z a m i e r z a p r z e d s t a w i ć w o d d z i e l n e j r o z p r a w i e . D I E G E S E L L S C H A F T F Ü R I R A N I S C H E S T U D I E N IN T E H E R A N V O N 1 9 4 2 B I S 1 9 4 5 Z u s a m m e n f a s s u n g D e r A r t i k e l w i l l d i e T ä t i g k e i t d e r im I r a n e n t s t a n d e n e n p o l n i ­ s c h e n w i s s e n s c h a f t l i c h e n E i n r i c h t u n g d a r s t e l l e n , d i e d e n N a m e n „ G e s e l l s c h a f t f ü r I r a n i s c h e S t u d i e n in T e h e r a n " t r u g . D a s W i r k e n d i e s e r I n s t i t u t i o n b i l d e t e i n w i c h t i g e s F r a g m e n t d e r G e s c h i c h t e d e r p o l n i s c h e n W i s s e n s c h a f t w ä h r e n d d e s 2. W e l t k r i e g e s im A u s l a n d . A u s s e r G r o s s b r i t a n n i e n u n d d e n V e r e i n i g t e n S t a a t e n v o n N o r d a m e r i k a s t e l l t e d e r N a h e u n d M i t t l e r e O s t e n n i c h t n u r d a s z a h l e n m ä s s i g d r i t t s t ä r k s t e G e b i e t d e r p o l n i s c h e n K r i e g s e m i g r a t i o n d a r , s o n d e r n a u c h e i n t a t k r ä f t i g e s Z e n t r u m d e r p o l n i s c h e n W i s s e n s c h a f t , d i e s i c h i n P a l ä s t i n a u n d i m I r a n s o w i e s e i t 1 9 4 5 a u c h i m L i b a n o n e n t w i c k e l t e . D i e s e w i s s e n s c h a f t l i c h e T ä t i g k e i t p o l n i s c h e r P r o f e s s o r e n u n d a n d e r e r G e i s t e s a r b e i t e r p o l n i s c h e r H o c h s c h u l e n , d i e s i c h i m E r g e b n i s d e r N i e d e r l a g e i m S e p t e m b e r f e l d z u g 1 9 3 9 f r e i w i l l i g o d e r g e z w u n g e n e r m a s s e n a u s s e r h a l b P o l e n s b e f a n d e n , w a r n e b e n d e m k o n s p i r a t i v e n H o c h s c h u l ­ w e s e n im b e s e t z t e n P o l e n e i n e w i c h t i g e F r o n t d e s z i v i l e n K a m p f e s d e r P o l e n u n d z e u g t v o n d e r K o n t i n u i t ä t d e r E n t w i c k l u n g d e r p o l n i s c h e n W i s s e n s c h a f t , t r o t z d e r u n g ü n s t i g e n F l ü c h t l i n g s b e d i n g u n g e n . D i e T ä t i g k e i t d e r G e s e l l s c h a f t f ü r I r a n i s c h e S t u d i e n ist b i s h e r n o c h n i c h t w i s s e n s c h a f t l i c h u n t e r s u c h t w o r d e n . D e s h a l b ist d e r A u t o r b e s t r e b t , g e s t ü t z t a u f d i e e r h a l t e n g e b l i e b e n e n A k t e n d e s M i n i s t e r i u m s f ü r R e l i g i ö s e B e k e n n t n i s s e u n d Ö f f e n t l i c h e B i l d u n g d e r R e g i e r u n g d e r R e p u b l i k P o l e n in d e r E m i g r a t i o n a u s d e n J a h r e n 1 9 3 9 - 1 9 4 5 , d i e im P o l n i s c h e n I n s t i t u t u n d G e n e r a l - S i k o r s k i - M u s e u m in L o n d o n a u f b e w a h r t w e r d e n , s o w i e d i e A k t e n d e r G e s a n d t s c h a f t d e r P o l n i s c h e n R e p u b l i k in T e h e r a n ( 1 9 3 9 - 1 9 4 5 ) , d i e s i c h i m A r c h i v N e u e r A k t e n in W a r s c h a u b e f i n d e n , d i e s e L ü c k e z u m i n d e s t t e i l w e i s e a u s z u f ü l l e n .

Cytaty

Powiązane dokumenty

Procentowy udział badanych aktywności EPG wykazał, że dodanie do pożywek ekstraktów woskowych pocho- dzących z roślin silnie woskowego genotypu RAH 122 spowodowało

W płodozmianie na obiekcie bez żadnej ochrony istotnie wyżej plonowała odmiana Conchita, natomiast w niechronionej monokulturze istotnie większym plonem ziarna

w przekładzie węclewskiego z kolei możemy jedynie zakładać, że sytuacja jest analogiczna do tej przedstawionej przez kasprowicza, jako że nie odnotowuje on ani zejścia

szy kolega szkolny Lenina (Włodzimierza Uljanowa); ukończył prawo na Uniwersytecie w Peters- burgu (podobnie jak Lenin); bardzo popularny obrońca w procesach politycznych, deputowany

Już w początkach historii kultury masowej (co dla XIX wieku oznaczało masową literaturę) okazało się, że nie musi ona mieć wulgarnego charakteru, że możliwa jest

Wykonanie bilansu energetycznego pozwala w efekcie oszacować ilość wyprodukowanej energii elektrycznej i cieplnej. Metodyka oszacowania ilości produkowanego biogazu

Dom yślam się, że udział policji w program ie skłonił niektórych do nazwania „M ałolata” akcją. Nasze działanie opiera się na ustawie o postępowaniu w

„[… Diesen] beispiellose[n] Aufstieg von einem unbedeutenden Nest zur bedeutendsten Industriemetropole Ostmitteleu- ropas“ (S CHLÖGEL 1996:127) verdankt Lodz „[a]ls