ROCZNIKI HUMANISTYCZNE Tom LXII, zeszyt 10 – 2014
MAGDALENA KACZMAREK*
JAK UCZY JZYKA?
PIOSENKA W PRACY
NA LEKTORACIE JZYKA POLSKIEGO JAKO OBCEGO
S
twierdzenie, e muzyka towarzyszy czowiekowi w codziennym yciu, jest niewystarczajce. Naleaoby raczej powiedzie, e jest ona nierozerwal-n jego czci: w mediach, sklepie czy choby u lekarza. Ju od pierwszych chwil ycia rodzice nuc dzieciom koysanki do snu. Praktycznie wszystkie kultury maj wasne formy muzyczne. Niektóre z nich s jakby „ponadnaro-dowe”. Mam tu na myli muzyk popularn, suchan niezalenie od szeroko-ci geograficznej (np. piosenki Michaela Jacksona). Rozwój techniki umoliwi jej szerokie upowszechnienie. Bywa te inaczej – artyci s popularni tylko we wasnym kraju. Mona równie zaobserwowa tak moliwo, gdy wyko-nawca zdobywa popularno w innym kraju, a w swoim jest nieznany lub te niedoceniany. Takim przykadem jest choby Anna German. Wida to choby na przykadzie krótkiej ankiety, któr wypenili moi studenci z Irkucka. Na polecenie: „Prosz poda nazwisko polskiej piosenkarki lub piosenkarza, któ-rego znaa Pani/ zna Pan przed przyjazdem do Polski”, 98 % odpowiedziao wanie Anna German. Z pewnoci na wynik nie miaa wpywu popularno filmu emitowanego w telewizji czy medialnego szumu ostatnich miesicy, zwizanego z t artystk, bo studenci nie ogldali polskiej telewizji ani nie czytali prasy. Doda naley, e respondentami byy osoby pomidzy 17. a 26. rokiem ycia. Nie tylko znali oni nazwisko, ale te tytuy piosenek i bez truduMgr MAGDALENA KACZMAREK – doktorantka Wydziau Filologii Polskiej i Klasycznej UAM, lektorka w Studium Jzyka i Kultury Polskiej dla Cudzoziemców UAM w Poznaniu; adres do korespondencji: ul. Rawicka 79,60-113 Pozna ; e-mail: magdalena.kaczmarek@onet.com.pl
rozpoznawali artystk na fotografii. Podobny wynik, jeli chodzi o popular-no osoby, osign jedynie Lech Wasa.
Niezalenie jednak od rodzaju muzyki i przekazywanych przez ni treci nie suy ona jedynie rozrywce. W glottodydaktyce zagadnienie wykorzysta-nia piosenek pojawia si od bardzo dawna. Ju przecie w redniowieczu na-uczyciele odwoywali si do pieni jako elementu wanego w nauce jzyka. Wynikao to z przekonania, e w nauczaniu od gramatyki waniejsza jest ko-munikacja. Uwaano wic, e w pieniach prezentowany jest „ywy jzyk”, a jego autentyzm gwarantowa szybkie efekty. Muzyka i proste teksty daway podstaw do wiczenia z uczniami intonacji, staych pocze wyrazowych, zrozumienia melodii jzyka. Póniejsze teorie rezygnoway stopniowo z me-tody komunikacyjnej, a tym samym rola szeroko pojtej muzyki i tekstów piosenek odesza na dalszy plan. Skoncentrowano si raczej na zagadnieniach gramatycznych. Kolejne wieki i rozwój myli glottodydaktycznej przyniós zdecydowane zmiany w podejciu do nauczania jzyków obcych1. Te najwik-sze wida ju od poowy XIX wieku. W wieku XX ju zdecydowanie zwró-cono uwag na konieczno czenia ronych metod nauczania. Przeomem w latach siedemdziesitych byo wskazanie przez Hann Komorowsk ko-niecznoci skoncentrowania si na rozwijaniu kompetencji komunikacyjnej „tak, aby uczcy si w sposób waciwy i poprawny dla danej sytuacji, umia posuy si jzykiem”2. Midzy innymi dziki takiemu podejciu piosenka powoli odzyskiwaa wane miejsce w procesie dydaktycznym. Oczywicie, kolejne teorie zwracay uwag na niebezpiecze stwa zwizane ze zbytnim przywizywaniem wagi do uywania na zajciach materiaów mniej lub bar-dziej autentycznych, w tym take teksów piosenek. Jak zauwaaj Teresa Siek-Piskozub i Aleksandra Wach „obawiano si, e zbyt wiele mona znale w nich bdnych zwrotów, czy mówic szerzej, bdów jzykowych, które w konsekwencji wyksztac w suchaczach ze nawyki jzykowe”3. Badacze wic stanli przed sporym dylematem: Jak uczy? Czego uczy? Jak poczy zdobyt wiedz teoretyczn z praktyk? Tu wanie pomocna okazaa si wa-nie piosenka. Odpowiednie jej wykorzystanie na zajciach daje moliwoci nie tylko wiczenia zagadnie gramatycznych, leksykalnych czy skadnio-wych, ale take wprowadza elementy kultury czy nawet tradycji. Tego rodzaju
1
Szczegóowe teorie zaprezentowane s w: T. S i e k - P i s k o z u b, A. W a c h, Muzyka i sowa. Rola piosenki w procesie przyswajania jzyka obcego, Pozna 2006, s. 13-21.
2
Za: A. S e r e t n y, E. L i p i s k a, ABC metodyki nauczania jzyka polskiego jako obce-go, Kraków 2005, s. 75.
3
metoda z pewnoci da si zauway w nauczaniu jzyka polskiego jako ob-cego. W rzeczywistoci uniwersyteckiej (a na tych dowiadczeniach si opie-ram) wiele rónorodnych czynników wpywa na efektywne nauczanie cudzo-ziemca polskiego. Do najwaniejszych nale: motywacja, z jak suchacz przychodzi na kurs, cele, jakie pragnie osign, czas ograniczony, zwykle do semestru lub dwóch. Nie bez znaczenia jest take jego talent jzykowy, kraj pochodzenia czy osuchanie z jzykiem. Za Europejskim systemem opisu ksztacenia jzykowego naley te podkreli, e cele nauczania powinny by ukierunkowane na rozwijanie kompetencji komunikacyjnych. Naley wic uwzgldni rozwój ogólnych kompetencji uczcych si (w tym wiedz dekla-ratywn, proceduraln, cechy charakteru, postawy, umiejtnoci uczenia si) oraz rozwój komunikacyjnej kompetencji jzykowej. Mowa tutaj o skadniku lingwistycznym pragmatycznym i socjolingwistycznym4. Taka rónorodno potrzeb i elementów skadowych sprawia, e bardzo trudno lektorowi jzyka polskiego dopasowa materiay do potrzeb suchaczy i wasnych. Powszechnie bowiem wiadomo, e dzi podrcznik czy zeszyt wicze s niewystarczajce, aby zainteresowa jzykiem uczcych si i dobrze rozwin wszelkie spraw-noci, tj. mówienie czy rozumienie tekstu suchanego. Studenci oczekuj no-wych metod. W wypadku nauczania tak niszowego i skomplikowanego j-zyka, jakim jest polski, wane jest zmotywowanie kursanta. Rol lektora jest wic poszukiwanie dodatkowych bodców, które uzmysowi i udowodni studentom, e polski moe by uyteczny, moe przyda si w codziennym yciu. To zadanie skomplikowane, szczególnie na poziomach niszych, bo trudno wykorzysta oryginalne artykuy prasowe czy audycje radiowe. Wydaje si wic, e wanie piosenka wychodzi naprzeciw oczekiwaniom zarówno studentów, jak i prowadzcych zajcia. Oczywicie, wybierajc utwór muzy-czny, naley najpierw zada pytanie, jak rol owa piosenka ma spenia, mó-wic wprost – jaki jest dydaktyczny sens wprowadzania na lekcji tego rodzaju materiaów? Mona znale ich kilka.
Po pierwsze muzyka w procesie glottodydaktycznym aktywizuje uczcego si, zmusza go do czynnego uczestnictwa. Oczywicie, naley pamita, e zajcia z jzyka polskiego jako obcego s do specyficzne i nieprzewidywalne, ponie-wa studenci to zazwyczaj grupa bardzo zrónicowana kulturowo. Planujc wy-korzystanie piosenki na zajciach, trzeba zwróci uwag na to, z jakich krajów pochodz. Naley wic unika wszystkiego tego, co w jaki sposób mogoby
4
Europejski system ksztacenia jzykowego: uczenie si, nauczanie, ocenianie, za: I. J a -n o w s k a, Podejcie zada-niowe do -naucza-nia i ucze-nia si jzyków obcych -na przykadzie jzyka polskiego jako obcego, Kraków 2011, s. 141-143.
zi ich szeroko rozumiane przekonania i pogldy. Z obserwacji i dowiadcze pracy z cudzoziemcami wynika, e do trudno aktywizuj si studenci z krajów azjatyckich czy arabskich. W opozycji znajduj si obcokrajowcy z krajów ba-senu Morza ródziemnego, otwarci na wszystko, co nowe.
Piosenka bez wtpienia uczy te melodii jzyka oraz intonacji. Jej rola jest tutaj nie do przecenienia, szczególnie jeeli chodzi o nauk wymowy w po-cztkowym etapie nauczania. Powszechnie wykorzystywana jest Cichosza Grzegorza Turnaua lub choby To jest ju koniec... Elektrycznych Gitar5.
[...] Robaczek w swej dziurce jak docent za biurkiem i pszczóka na kwiatkach jak kontrol w tramwajach Tak dubie i gmera, napisze, wymyli
Obejdzie wokoo, zabrudzi, wyczyci I krzaczek przy drodze i brat przy maszynie…
Oczywicie, nie chodzi wówczas o skrupulatne tumaczenie treci piosenki, trak-tuje si j raczej wycznie jako wiczenie fonetyczne czy zabaw jzykow6.
W nawizaniu do tego naley te zwróci uwag, e piosenka ma take ol-brzymi rol w ksztaceniu suchu, a co si z tym wie, w póniejszym etapie nauczania, pomaga w rozwijaniu sprawnoci suchania tekstów, dialogów, wy-powiedzi. Sprawno ta w glottodydaktyce odgrywa bardzo du rol. Nie chodzi przecie tylko o to, aby student rozumia nauczyciela, ale przede wszystkim pozostaych uytkowników jzyka. Na zajciach wyksztacenie tej umiejtnoci daj nagrania spreparowane na uytek podrcznika. Rytm, muzyka i intonacja jako element skadowy piosenki moe pomoc w póniejszym rozrónianiu przez studentów pojedynczych dwików, w odnajdywaniu pocztku i ko ca zda oraz fraz. Da te poczucie kontaktu z prawdziwym jzykiem, a nie tylko sztucznie zaaranowanym dialogiem, napisanym na uytek konkretnej lekcji.
Naley wic tu wskaza kolejn rol piosenki, jak jest rozumienie tekstu jako takiego. Moe on by nie tylko materiaem sucym analizie gramatycz-nej, ale take przyczynkiem do dyskusji o jego treci, przesaniu czy kon-frontacji opinii studentów na temat muzyki, jej gatunków, roli, jak odgrywa w ich krajach i dla nich samych.
Bez wtpienia bardzo istotn rol piosenki w nauczaniu jzyków, a w tym polskiego jako obcego jest jej przydatno w nauce sownictwa i struktur
5
Wszystkie teksty piosenek, pochodz z serwisu: www.tekstowo.pl [dostp: 15.06.2014].
6
Naley odwoa si do przykadów A. Majewskiej-Tworek z ksiki Szura, szumi i szeleci (Wrocaw 2010).
matycznych. Jak zauwaaj Anna Seretny i Ewa Lipi ska, „nauczanie jzyków obcych przez dugie lata koncentrowao si na strukturach gramatycznych i konstrukcjach skadniowych, nie za na ich wypenieniu leksykalnym”7. Do lat siedemdziesitych XX wieku wydawao si, e to aspekt najwaniejszy i najbar-dziej odpowiadajcy celom dydaktycznym, w myl zasady, aby na zajcia nie wprowadza tego, co jest dla studenta nieprzydatne w codziennym yciu i komunikacji. T ostatni stawiamy sobie zwykle za cel gówny, bo przecie ogranicza nas czas kursu. Nie mona te da studentowi poczucia, e na zaj-ciach spotyka si z czym, z czym nie spotka si poza sal uniwersyteck. I wa-nie tutaj wydaje si, e powstaje pewien dysonans pomidzy tym zaoeniem a piosenkami, które proponuj podrczniki do nauki polskiego. Oczywicie, jasne jest, ze ksiki powstaj w pewnym okrelonym czasie historycznym i aby nie traci niczego z ich aktualnoci, autorzy wybieraj teksty, zagadnienia majce charakter ponadczasowy. Nie dotycz one aktualnych wydarze poli-tycznych czy gospodarczych. Dlaczego wic w wypadku piosenek ma si czsto wraenie, e ju w samym momencie ich proponowania s nieaktualne? Od-powied wydaje si cakiem prosta. Kryterium doboru tekstu na zajciach jest jego sownictwo lub gramatyka. Piosenka wic potraktowana jest jako materia leksykalny, a szczególnie gramatyczny, niekoniecznie sucy nauczycielowi do wytumaczenia, ale raczej do ugruntowania wiedzy konkretnego przypadku, koniugacji, liczebników. Mona tutaj wymieni kilka wicze , sucych prak-tycznemu wykorzystaniu piosenki na lekcji polskiego jako obcego.
Do najbardziej standardowych nale wiczenia z lukami. Podczas sucha-nia (np. dwukrotnego) kursanci wypesucha-niaj tekst brakujcymi wyrazami. Na-uczyciel wic powinien dopasowa puste miejsca do poziomu jzykowego uczcych si, wiczenie to mona wykorzysta na dwa sposoby. Po pierwsze mona przetestowa sownictwo jako takie. Przykadem, za Ann Majkiewicz i Jolant Tambor, niech bdzie fragment piosenki Niebiesko-Czarnych Nie-dziela bdzie dla nas dla utrwalenia nazw dni tygodnia8:
W poniedziaek ja nie mog, bo pomagam mamie
A we wtorek a we wtorek i w rod Ty masz w domu pranie
7
ABC metodyki nauczania jzyka polskiego jako obcego, Kraków 2005, s. 75.
8
Drugim sposobem jest wprowadzanie luk, biorc pod uwag konkretne za-gadnienie gramatyczne. Mona tu wymieni choby W kinie, w Lublinie Bra-thanków. Piosenka wydaje si idealna na utrwalenie formy miejscownika, na której oparty jest cay tekst9:
[…] W kinie, w Lublinie – kochaj mnie W maju, w tramwaju – kochaj mnie […]
W gminie w Ktrzynie – kochaj mnie w metrze i swetrze – kochaj mnie
Innym przykadem podporzdkowania piosenki konkretnemu zagadnieniu gramatycznemu, w tym wypadku, trybowi rozkazujcemu moe by Lady Pank Ta cz, gupia, ta cz:
[...] Ta cz gupia ta cz, swoim yciem si baw! wprost na spotkanie ognia le Ta cz gupia ta cz,
wielki bal sobie spraw!
To wszystko co dzi moesz mie
Poza wiczeniami z lukami mona zaproponowa czenie kolumn, w któ-rych znajd si wyraenia z piosenek, znajdywanie niepasujcego, dopisanego przez lektora sowa, standardowe wiczenia prawda/fasz czy ukadanie zwro-tek i wersów w odpowiedniej kolejnoci10.
Okazuje si wic, e piosenka moe sta si bardzo dobrym materiaem dy-daktycznym, jeli tylko zostanie wykorzystana w odpowiedni sposób. Lektor kadorazowo powinien dokonywa selekcji tekstów utworów, biorc pod uwa-g kilka elementów, takich jak: uyteczno struktur gramatycznych, poziom jzykowy uczcych si, ponadczasowo i neutralno tematyki oraz jej popu-larno11. Analizujc podrczniki pod ktem wykorzystywanych w niej piosenkach, ma si jednak wraenie, e ta ostatnia cecha zdecydowanie scho-dzi na dalszy plan. Jak ju wczeniej powiescho-dziano, nie naley podwaa roli piosenki i rezygnowa z niej jako metody na przekazanie wiedzy
9
Tame, s. 23.
10
Kilkadziesit scenariuszy lekcji z wykorzystaniem piosenek proponuj Siek-Piskozub, Wach (Muzyka i sowa, s. 127-215).
11
Szczegóowo temat ten zosta poruszony w: S i e k - P i s k o z u b, W a c h, Muzyka i so-wa, s. 105-107.
nej czy leksykalnej, jednak powinna by ona aktualna Jeeli wemiemy pod uwag, e studenci ucz si polskiego przez semestr lub dwa, moe przede wszystkim powinnimy zaproponowa im teksty muzyczne, które znaj z klu-bów, dyskotek, Internetu. Wydaje si, e wprowadzanie na zajciach piosenek lat szedziesitych czy siedemdziesitych ubiegego wieku nie odpowiada w aden sposób zainteresowaniom naszych kursantów. Rozbiega si nie tylko z ich gustem muzycznym, ale jest im te obce tekstowo. Oczywicie, nie mó-wimy tutaj o specjalnie zaplanowanych i w peni wiadomie wprowadzanych piosenek ludowych, patriotycznych czy kold. Chcc wykorzysta na zaj-ciach piosenk, lektor powinien wybra j wiadomie, a nastpnie dopasowa do niej wiczenia. Pierwszym kryterium powinna by popularno utworu w krgach uczestników kursu. Grupy s zwykle zrónicowane pod wzgldem pci, wieku, religii czy motywacji, jednake wikszo to ludzie modzi, któ-rzy maj znajomych wród polskich studentów. Jako lektoktó-rzy moemy wic da im szans poznania polskiej muzyki suchanej przez ich rówieników, a nie, co prawda, piknych starych polskich melodii. Moe wic warto nie tylko poszukiwa piosenek ze wzgldu na walory dydaktyczne, ale – w wypadku j-zyka polskiego jako obcego – take takich, które bd miay element integra-cyjny z rówienikami Polakami. Wspomniana ju piosenka Niebiesko-Czar-nych, cho doskonale utrwalajca dni tygodnia, nie przyda si naszemu kur-sant owi cudzoziemcowi poza sal lekcyjn. Moe si nawet okaza, e nasi polscy studenci nie bd znali tej piosenki.
Do refleksji na temat wyboru piosenek aktualnych skonili mnie studenci, którzy – kiedy sysz na zajciach formy czasu przyszego bdzie – natych-miast piewaj Bakanic Piersi:
[…] Bdzie, bdzie zabawa, bdzie si dziao
i znowu nocy bdzie mao
Na pytanie, skd znaj t piosenk, odpowiadaj jednym tchem: z pubów, klubów, YouTube. Nie mona wic nie wykorzysta tego zainteresowania za lekcjach jzyka polskiego. Wprowadzanie utworów aktualnych w danym mo-mencie gwarantuje zainteresowanie ze strony studentów, wzbudzenie w nich poczucia uytecznoci tego, czego si ucz. Kiedy ten cel zostanie osignity, kade kolejne przyjd w sposób naturalny. Jeli wic na lekcji polskiego jako obcego zaproponuje si piosenk, któr studenci znaj z kontaktów pozalekcyjnych, z któr w mniejszym lub wikszym stopniu s osuchani, to
niezaleenie od typu wicze , jakie zastosujemy, osigniemy dydaktyczny sukces. Oczywicie, wymaga to od nauczyciela wicej zaangaowania czy zainteresowania muzyk pop, ale w zamian osignie wszelkie zamierzone cele, te gramatyczne czy leksykalne. Jak zauwaa Piotr Kajak, „uczcy si polskiego cudzoziemcy – w wikszoci – potrafi si porusza w wiecie pop-kultury, bardzo zrónicowanym, penym rozmaitych hierarchii. [...] Potrzebuj wic przewodników, którzy sprawnie poruszaj si po tej przestrzeni”12.
Nie oceniajc wartoci estetycznych czy artystycznych, a jedynie popular-no, mona wic przygotowa piosenk kontrowersyjn, o której mówi wszyscy, to jest Donatan&Cleo My Sowianie:
My Sowianie wiemy, jak nasze na nas dziaa, lubimy, jak poruszasz tym, co mama w genach daa. To jest ta gorca krew! To jest nasz sowia ski zew!
Burza zwizana z Eurowizj, która przesza przez media, moe by dosko-naym pocztkiem zainteresowania jzykiem polskim. Studenci nie tylko znaj t piosenk z miejsc publicznych, ale take z Internetu. Mieszkajc w Polsce, chc sucha tego, o czym si aktualnie dyskutuje i co wzbudza emocje. Wia-domo, e lektor nie powinien ulega presji uczcych i robi co wbrew swoim gustom i przekonaniom, ale moe warto w takiej sytuacji zrezygnowa z wa-snej estetyki, by sprawi suchaczom wiele satysfakcji z tego, e zapiewaj co po polsku. Wiadomo równie, e w ramach nauki tradycji i kultury wyso-kiej lektor chciaby sign po utwory klasyczne, napisane piknym, poetyc-kim jzykiem, np. po piosenki Marka Grechuty czy Wojciecha Mynarskiego. Podobnie czsto proponuje si teksty kabaretowe Krzysztofa Piaseckiego lub Krzysztofa Dauszkiewicza. Z pewnoci dla grup zaawansowanych to bardzo dobry materia dodatkowy, potraktowany jako rodzaj poezji piewanej. Ewa Lipi ska proponuje wykorzystanie tekstów Andrzeja Sikorowskiego na wiczeniach grup zaawansowanych cudzoziemców uczcych si jzyka pol-skiego. Autorka zamieszcza najróniejsze zadania, dopasowane do pitnastu ró-nych utworów tego „tekciarza”13. Dla niszych poziomów nauczania ich wpro-wadzenie byoby trudne, a przez to wanie prawdopodobnie mniej ciekawe.
12
P. K a j a k, Kultura popularna w procesie nauczania jzyka polskiego jako obcego, w: W poszukiwaniu nowych rozwiza . Dydaktyka jzyka polskiego jako obcego u progu XXI wieku, red. W. Miodunka, A, Seretny, Kraków 2008, s. 291-292.
13
Wybierajc piosenk, trzeba nie tylko traktowa j jako materia leksy-kalny czy gramatyczny, ale naley kadorazowo dobiera utwory tak, by uwzgldni zainteresowania studentów i ich znajomo polskiej muzyki. Prawd jest, e to, co aktualnie, nie zawsze jest wybitne muzycznie czy tek-stowo, ale z drugiej strony warto wykorzysta zainteresowania suchaczy, na-wet jeli odbiegaj one od gustów i poczucia estetyki ich lektorów. Kryterium aktualnoci powinno by wic jednym z najwaniejszych.
BIBLIOGRAFIA
B o u r k a n e - R o t t e r A.: „adne sowo to...” – jak bawi si jzykiem, suchajc Marii Awa-rii, w: Kultura popularna w nauczaniu jzyka polskiego jako obcego. Materiay z konferen-cji naukowej, red. P. Garncarek, P. Kajak, Warszawa 2012, s. 139-146.
J a n o w s k a I.: Podejcie zadaniowe do nauczania i uczenia si jzyków obcych na przyka-dzie jzyka polskiego jako obcego, Kraków 2001.
K a j a k P.: Kultura popularna w procesie nauczania jzyka polskiego jako obcego, w: W poszukiwaniu nowych rozwiza . Dydaktyka jzyka polskiego jako obcego u progu XXI wieku, red. W. Miodunka, A, Seretny, Kraków 2008, s. 291-292.
L i p i s k a E.: Ksiyc w butonierce, Kraków 2004.
M a d e j a A., M o r c i n e k B.: Polski mniej obcy. Podrcznik do nauki jzyka polskiego dla rednio zaawansowanych, Katowice 2007.
M a j k i e w i c z A., T a m b o r J.: piewajco po polsku, Katowice 2006.
P i s k o z u b - S i e k T., W a c h A.: Muzyka i sowa. Rola piosenki w procesie przyswajania jzyka obcego, Pozna 2006.
S e r e t n y A., L i p i s k a E.: ABC metodyki nauczani jzyka polskiego jako obcego, Kra-ków 2005.
T w o r e k - M a j e w s k a A.: Szura, szumi i szeleci, Wrocaw 2010. www.tekstowo.pl [dostp 15.06.2014].
JAK UCZY JZYKA?
PIOSENKA W PRACY NA LEKTORACIE JZYKA POLSKIEGO JAKO OBCEGO
S t r e s z c z e n i e
Na efektywne nauczania jzyków, w tym polskiego jako obcego, ma wpyw wiele czynników. Przygotowujc zajcia, lektor kadorazowo musi wic dopasowywa materiay do celów, jakie so-bie zaoy, poziomu studentów, ich potrzeb i ogólnie pojtych kompetencji. Powszechnie wiadomo, e dzi standardowy podrcznik jest niewystarczajcy, aby nie tylko nauczy obcokrajowca pol-skiego, ale zainteresowa go konkretnymi zagadnieniami, pokaza mu uyteczno form czy struk-tur gramatycznych. Wydaje si, e wykorzystanie piosenki na lektoracie wychodzi naprzeciw tym oczekiwaniom. W literaturze przedmiotu wyrónia si najróniejsze role utworów muzycznych w procesie dydaktycznym, wymienia si warunki, jakie owy utwór powinien spenia, aby by
wartociowym narzdziem glottodydaktycznym, proponuje si wiele wicze , które mona zapro-ponowa cudzoziemcom, podporzdkowujc je odrbnym celom i potrzebom. Poza wieloma kryte-riami wyboru piosenki, jej aktualno powinna by jednym z warunków podstawowych. Niestety, w nauczaniu polskiego jako obcego mona dostrzec, e to element drugorzdny, na który autorzy podrczników czy nauczyciele nie zwracaj uwagi. Zwykle proponuje si utwory starsze, a tym sa-mym obce tekstowo i muzycznie studentom, przyzwyczajonym do muzyki nowoczesnej. Warto wic kadorazowo na zajcia przygotowa, to co jest w danym momencie popularne wród modych ludzie, czego suchaj na co dzie i co da, cudzoziemcowi, poczucie, e jzyk polski przyda mu si w codziennym yciu. Oczywicie, czsto s to utwory mao wartociowe pod wzgldem muzycz-nym czy jzykowym, ale przy odpowiednim ich opracowaniu mog sta si dobrym materiaem dy-daktycznym. Na poziomach najniszych mona zrezygnowa z piosenek ambitnych, reprezentuj-cych trudne nurty muzyczne, a zaproponowa co aktualnego, nawet jeli bdzie odbiega to od gu-stu i poczucia estetyki samego lektora.
Sowa kluczowe: piosenka, utwór muzyczny, cudzoziemiec, materia dydaktyczny,
aktualno/po-pularno.
HOW TO TEACH A FOREIGN LANGUAGE?
THE USE SONGS IN TEACHING POLISH AS A FOREIGN LANGUAGE S u m m a r y
The effective language teaching, Polish language teaching included, depends on a number of factors. Each time a teacher prepares his or her classes, he or she must adjust the teaching resources to the objectives, students’ proficiency level, their needs and general competencies. It is a common knowledge that a standard coursebook is not sufficient a tool to teach a for-eigner Polish language and arouse his or her interest in particular issues, or to show the useful-ness of grammar forms or structures. It seems that the use of songs in a language class is something that may do the trick. The specialist literature regarding the subject describes vari-ous roles of music in the learning process, enumerates the conditions which should be met by a piece of music to be a worthy language teaching tool, introduces a number of exercises for foreign students, adjusting them for different goals and needs. Apart from a vast number of criteria for the selection of a song, its topicality should be one of the most pertinent prerequisites. Unfortunately, as may be observed in Polish as a foreign language teaching, it is an element of lesser importance, overlooked by coursebook authors and teachers. Students used to modern music have to listen to older songs, which are obsolete in the manner of lyrics and musical styles. Thus it is worthwhile to select each time the music currently popular among the young students, the kind of which they usually listen to, which will assure them that Polish will be useful for them in everyday life. Obviously, such songs have often little artistic or linguistic value, however, with proper elaboration of exercises, they could prove themselves a worthy didactic tool. At the lower course levels a teacher may introduce current and well-known songs instead of numbers with ambitious lyrics and complex melodies, even though it may not agree with the teacher’s taste or the concept of aesthetics.
