Budowa geologiczna pok³adowego z³o¿a najstarszej soli kamiennej
„Kazimierzów” (kopalnia „Polkowice–Sieroszowice”)
Andrzej Markiewicz*, Andrzej Banaszak**, Jolanta Jamróz***
Prowadzone w ostatnich 15. latach prace górnicze w znacz¹cy sposób rozszerzy³y rozpoznanie z³o¿a najstarszej soli kamiennej (Na1) „Kazimierzów” w stosunku do stanu wiedzy zawartej w dokumentacji geologicznej z 1991 r., a opartej na danych uzyskanych podczas dokumentowania w
kategorii C1. Pok³adowe z³o¿e „Kazimierzów” wykazuje
zró¿nicowanie warunków sedymentacji jak równie¿ silne zaanga¿owanie tektoniczne soli, co w istotny sposób mo¿e warunkowaæ efektywnoœæ ewentualnej eksploatacji tj. utrzymywanie jednorodnoœci i dobrej jakoœci surowca. Ponadto strukturalna anizotropia masywu skalnego ma wp³yw na lokalne pogorszenie siê warunków prowadzenia robót górniczych i na statecznoœæ wyrobisk korytarzowych i komorowych. Zrealizowanie nowo zaprojektowanych prac geologicznych umo¿liwi lepsze poznanie budowy geologicznej pok³adu najstarszej soli kamiennej (Na1) w po³udniowo-centralnej czêœci monokliny przedsudeckiej, co bêdzie mia³o kluczowe znaczenie przy wyborze opty-malnej formy jego zagospodarowania.
Permska najstarsza sól kamienna (Na1) na obszarze monokliny przedsudeckiej
a strategia rozwoju KGHM Polska MiedŸ S.A.
Herbert Wirth*, Grzegorz Lipieñ*, Andrzej Markiewicz**
W po³udniowej czêœci monokliny przedsudeckiej wystê-puje pok³ad najstarszej soli kamiennej (Na1) wieku permskie-go o interesuj¹cych cechach z³o¿owych (du¿a mi¹¿szoœæ pok³adu, korzystny sk³ad chemiczny, itp.). Wystêpowanie soli kamiennej pokrywa siê czêœciowo z obszarami przemys³owej eksploatacji rud miedzi (obszar „Sieroszowice”, „Rudna” i „G³ogów G³êboki Przemys³owy”), co umo¿liwia jej przysz³¹ eksploatacjê metodami górniczymi z wykorzystaniem infra-struktury technicznej kopalñ rud miedzi.
Po rozpoznaniu i udokumentowaniu z³o¿a soli kamien-nej „Kazimierzów” (obszar „Sieroszowice”) planuje siê
prowadzenie eksploatacji górniczej soli kamiennej z doce-lowym wykorzystywaniem wyrobisk komorowych do lokowania odpadów z w³asnego ci¹gu technologicznego (je¿eli spe³nione zostan¹ warunki techniczne i formalnoprawne). Natomiast pok³ad soli kamiennej le¿¹cy na pó³nocny-zachód od obecnie eksploatowanych obszarów górniczych ma poten-cjalne warunki do budowy kawernowych zbiorników do magazynowania wêglowodorów ciek³ych i gazowych. Ewen-tualna realizacja powy¿szych projektów wymaga wykonania kilkuetapowych badañ geologicznych (m.in. badañ geofizycz-nych, wierceñ) w celu wybrania optymalnych lokalizacji i wykonania koniecznych dokumentacji geologicznych.
Wszystkie dzia³ania zwi¹zane z zagospodarowaniem z³ó¿ soli kamiennej na monoklinie przedsudeckiej s¹ zgodne z jednym z nadrzêdnych celów w strategii rozwoju KGHM Polska MiedŸ S.A., tj. zagospodarowanie dostêpnych krajo-wych zasobów naturalnych (rudy metali, sól kamienna, surowce energetyczne, ciep³o geotermalne, inne).
Modelowanie przestrzenne budowy geologicznej pok³adowych z³ó¿
soli kamiennej — numeryczny model przestrzenny cechsztyñskiego
z³o¿a soli „Mechelinki” nad Zatok¹ Puck¹
Jacek Che³miñski*, Maciej Rossa*, Maciej Tomaszczyk*
Postêp w dziedzinie metod modelowania numerycznego oraz rozwój grafiki komputerowej stwarza zupe³nie nowe mo¿liwoœci opisu, analizy oraz wizualizacji danych geolo-gicznych, w tym zobrazowania budowy geologicznej w for-mie interaktywnych numerycznych modeli przestrzennych
oraz przeprowadzenia na nich serii obliczeñ geostatystycz-nych w 4D (uwzglêdniaj¹c zmiany w czasie ) i 3D.
Prezentowany projekt jest pierwszym w Polsce i bez-precedensowym przedsiêwziêciem, maj¹cym na celu opraco-wanie numerycznego przestrzennego modelu wg³êbnej
Przegl¹d Geologiczny, vol. 54, nr 4, 2006
311 *Pañstwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa; jacek.chelminski@pgi.gov.pl; maciej.rossa@pgi.gov.pl; maciej.tomaszczyk@pgi.gov.pl
budowy geologicznej pok³adowego z³o¿a soli kamiennej oraz okreœlenia rozk³adu przestrzennego wybranych wskaŸników geochemicznych w tym z³o¿u, na podstawie przeprowadzo-nych obliczeñ geostatystyczprzeprowadzo-nych w 3D (Rossa i in., 2005).
Dla realizacji omawianego zadania wybrano pok³ado-we z³o¿e cechsztyñskiej soli kamiennej „Mechelinki” zlo-kalizowane nad Zatok¹ Puck¹. Wybór ten spowodowany by³ rosn¹cym ostatnio zainteresowaniem tym z³o¿em jako potencjalnym miejscem umiejscowienia strategicznych zbiorników na ropê i/lub gaz, w ramach uniezale¿nienia i zwiêkszenia bezpieczeñstwa energetycznego Polski.
Omawiany projekt zosta³ podzielony na 4 etapy: etap I (zrealizowany w ca³oœci) — sk³ada³ siê z nastêpuj¹cych kroków:
— analiza potrzeb informacyjnych dla realizowanego projektu,
— okreœlenie metodologii projektowania systemu, — wybór œrodowiska tworzenia systemu,
— projekt i wykonanie bazy danych geologicznych, — wype³nienie bazy danymi archiwalnymi poprzez zebranie i weryfikacjê danych archiwalnych zwi¹zanych z budow¹ geologiczn¹ oraz rozk³ad wskaŸników geoche-micznych,
— wizualizacja 3D danych archiwalnych (Kisielnicki & Sroka, 2001),
etap II (w trakcie realizacji) — opracowanie nume-rycznego przestrzennego modelu budowy bry³y z³o¿a w formie TIN 3D i voxel (raster 3D, model blokowy);
etap III (w trakcie realizacji) — przeprowadzenie obliczeñ geostatystycznych w 3D w celu okreœlenia prze-strzennego rozk³adu wskaŸników geochemicznych w modelu bry³y z³o¿a;
etap IV (w fazie opracowywania metodyki) — prze-prowadzenie serii modelowañ w celu wyznaczenia najbar-dziej optymalnych warunków dla lokalizacji zbiorników.
Wyniki realizacji etapu I i czêœciowo etapu II pos³u¿y³y wygenerowaniu numerycznego przestrzennego modelu budowy bry³y z³o¿a w formie TIN 3D oraz przygotowaniu za³o¿eñ projektowych modelu bazy danych dla ca³ego przed-siêwziêcia. Projekt jest realizowany m.in. przy wykorzystaniu specjalistycznego pakietu oprogramowania górniczo-geolo-gicznego Surpac Vision 5.1 v B oraz pakietu GRASS-GIS 6.x.
Literatura
ROSSA M., CHE£MIÑSKI J. & CZAPOWSKI G. 2005 — Zastosowa-nie metod cyfrowania komputerowego dla modelowania przestrzennego (3D) osadowych z³ó¿ surowców mineralnych — na przyk³adzie permskiego z³o¿a soli kamiennej w rejonie LGOM. Tech. Poszuk. Geol., Geosynopt. Geoter., 44: 94–96.
KISIELNICKI J. & SROKA H. 2001 — Systemy informacyjne bizne-su. Informatyka dla zarz¹dzania. Metody projektowania i wdra¿ania systemów. Wyd. Placet: 58–83. Warszawa.
Krótka charakterystyka szczegó³owych kryteriów budowy kawern
magazynowych w z³o¿ach soli kamiennej
Andrzej Maciejewski*
Kryteria, s³u¿¹ce okreœleniu przydatnoœci danego z³o¿a soli kamiennej do budowania w nim kawern magazyno-wych, mo¿na podzieliæ na nastêpuj¹ce kategorie:
strategiczne (czyli kto, w jakim celu, ile i jaki rodzaj mediów ma zamiar magazynowaæ),
techniczno-technologiczne (obejmuj¹ce: terminarz realizacji inwestycji, dostawê wody i odbiór solanki, debi-ty ³adowania i roz³adowywania magazynu, rotacje),
lokalizacyjne (okreœlaj¹ce stan i status powierzchni terenu nad z³o¿em),
geologiczne (charakter i parametry z³o¿a soli), geomechaniczne (ujmuj¹ce nastêpuj¹ce parametry: g³êbokoœæ posadowienia i wymiary komór, pó³ki i filary ochronne, jakoœæ ³ugowanej soli),
ekonomiczne (optymalizacja lokalizacji magazynu ze wzglêdu na czynniki operacyjne),
formalno-prawne (obejmuj¹ce: stosunki w³asnoœcio-we, przygotowanie edukacyjne ludnoœci oraz konsultacje z instytucjami, które zarz¹dzaj¹, maj¹ prawa w³asnoœci b¹dŸ eksploatuj¹ obszar danego z³o¿a).
Magazynowanie wêglowodorów w strukturach solnych w Polsce w œwietle
za³o¿eñ projektu NATO-CCMS 982185
Grzegorz Pieñkowski*
Polska powinna magazynowaæ zasoby strategiczne ropy naftowej i gazu ziemnego w iloœci odpowiadaj¹cej co najmniej poziomowi trzymiesiêcznego ich zu¿ycia. Wymagaj¹ tego wzglêdy bezpieczeñstwa energetycznego (ujawnione zw³aszcza w ostatnich miesi¹cach), a tak¿e pod-jête przez Polskê miêdzynarodowe zobowi¹zania. Takie ilo-œci p³ynnych i gazowych wêglowodorów powinny byæ
magazynowane w strukturach geologicznych. W Polsce ist-niej¹ odpowiednie struktury geologiczne i s¹ one przede wszystkim reprezentowane przez sole, zarówno pok³adowe, jak i w postaci wysadów solnych. Korzyœci p³yn¹ce z posia-dania strategicznych zbiorników ropy naftowej i gazu ziem-nego s¹ oczywiste: takie zbiorniki stanowi¹ pierwsze zabezpieczenie przed przerwaniem ¿ywotnych dostaw surowców energetycznych, zapewniaj¹ bezpieczeñstwo ekonomiczne i zwiêkszaj¹ stabilnoœæ strategiczn¹ i poli-tyczn¹ w wymiarze regionalnym i œwiatowym, czego naj-Przegl¹d Geologiczny, vol. 54, nr 4, 2006
