Dariusz Rymar
>, Grzegorz Jacek Brzustowicz,
Choszczno 1995 : [recenzja]
Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny nr 2, 268-269
Dariusz Rymar
Gorzów Wlkp.
GRZEGORZ JACEK BRZUSTOWICZ:
K lasztory cysterskie w Bierzwniku, Pełczycach
i Reczu. W siedem setną rocznicę powstania opactw
cysterskich w Bierzwniku, Pełczycach i Reczu.
Wyd. ”Bliżej” s.c., Choszczno 1995, s.l 18, il.*
W yraźny wzrost zainteresow ania h isto rią „m ałych ojczyzn” , który m ożna zaobserwować w o statn ich latach , zaczyna przynosić efekty w po staci szeregu publikacji. P rzykładem takiego opracow ania je s t m onografia klasztorów cysterskich w Bierzw niku, Pełczycach i Re czu au to rstw a G. J. B rzustow icza, a k tó ra ukaże się jeszcze w ty m roku. Książkę o tw iera w stęp (s. 1-4), w k tó ry m A u to r krótko przedstaw ił historię zakonu. N astępnie w części pierwszej (s. 4-12) zostały zapre zentow ane p o czątk i w łasności cysterskiej n a terenie ziemi choszczeńskiej i pełczyckiej. O bejm uje o n a okres od 1233 r., tj od chwili przekazania przez księcia wielkopolskiego W ład y sław a O donica klasztorow i cyster skiem u w K ołbaczu obszaru w okolicach T rzebienia i D obropola, co za początkow ało działalność zakonu n a interesującym A u to ra terenie. O pi sane są tu p ery p etie cystersów zw iązane z ty m n adaniem , zakończone u tr a tą posiadłości. Z kolei w 1250 r. (d a ta nie je s t pew na) książę Prze m ysław I n a d a ł cysterkom z O w ińska (k. P oznania) ziemie n a zachód od D raw y z D obiegniew em i S ta ry m Osiecznem . Jed n ak i t a własność nie okazała się trw ała. P odobnie ja k w p rzypadku w łasności cystersów kołbackich, s ta ło się ta k za spraw ą m argrabiów b randenburskich, którzy nie uznaw ali n a d a ń k siążąt w ielkopolskich i zm usili cysterki do rezygnacji z posiadłości (ostatecznie w 1326 r.).
Grzegorz Jacek B rzustow icz: K la szto ry cysterskie
269W części drugiej, najobszerniejszej (s. 13-63), zo stały przedstaw ione dzieje klasztoru w B ierzw niku. Z ostał tu opisany proces fundacji filii cy sterskiej, który trw a ł wiele la t (od ok. 1278), zakończony przybyciem do Bierzwnika konw entu w 1294 r. A u to r prezen tu je dzieje klaszto ru aż do chwili jego sekularyzacji w 1539 r. W rozdziale opisano wielkość uposażenia klasztoru, życie codzienne m nichów , s tru k tu rę o rg an izacy jn ą klasztoru, rolę kultu ro w ą opactw a. A u to r s ta ra się tak że w yjaśnić po chodzenie nazwy B ierzw nika. O m aw ia także sym bolikę a rty sty c zn ą de ta li architektonicznych klasztoru. R ozdział u zu p ełn iają: poczet opatów bierzwnickich, kronika opactw a oraz legenda o p o dziem nym k o ry tarzu w Bierzwniku.
Część trzecia dotyczy żeńskich klasztorów w Pełczycach i Reczu (s. 64-85).P oczątki tych klasztorów sięgają także X III w. - w Pełczy cach pow stał ok. 1282 r., a w Reczu w 1296. P odobnie ja k B ierzw nik zo sta ły sekularyzow ane w czasach reform acji - Pełczyce w 1535 r., a Recz w 1552.
Książkę u zu p e łn ia ją aneksy (s. 86-100): 1. tek st d o k u m en tu fu n d a cyjnego klasztoru w Bierzw niku (jęz. niem ieckim i łacińskim ), 2. bio gram św. B ern ard a z C lairvaux, 3. zbiór cytatów d o t. piękna, 4. c y ta t z encyklopedii florentczyka B ru n e tto L atini o cnocie kontem placyjnej, 5. Bierzwnik n a europejskim szlaku cysterskim (o w spółczesnych w yda rzeniach związanych z klasztorem ), 6. dokum ent fundacyjny k laszto ru w Reczu (w jęz. niem iecki).
O m aw iane opracow anie zam y k ają (s. 101-112): słow nik biograficzny najw ażniejszych p o staci pojaw iający ch się w tekście, słow nik tru d n ie j szych pojęć używ anych przez A u to ra, alfabetyczne zestaw ienie nazw rzek i jezior oraz miejscowości. N a końcu um ieszczono bibliografię dotyczącą klasztorów (s. 113-118).
Książka je st niezwykle b o g ato ilustrow ana. P raw ie n a każdej stro n ie je s t ja k a ś ilu stracja lub m ap a. To, a także zam ieszczone d o d a tk i w po staci słowników sp raw iają, iż książka je s t nie tylko m onografią h isto ryczną ale także podręcznikiem do dziejów „m ałej ojczyzny” , po k tó ry z pew nością będ ą sięgali uczniowie szkół podstaw ow ych i średnich. Roz praw a G. J. B rzustow icza o klasztorach cysterskich będzie z pew nością dużym , znaczącym w ydarzeniem w ydaw niczym .
