Na szczególn¹ uwagê zas³uguj¹ wieloletnie badania nad stylityk¹ czesk¹, w których bra³a udzia³ Jubilatka, a które by³y prowadzone od lat dziewiêædziesi¹tych XX w. pocz¹tkowo przez zespó³ kierowany przez prof. dr. Jana Chloupka, DrSc. (Marie Èechová, Marie Krèmová, Eva Mináøová), a nastêpnie po jego œmierci w 2003 roku przez Mariê Èechov¹ (Marie Krèmová, Eva Mináøová). Pok³osiem tej pracy by³y publikacje naukowe: Stylistika èeštiny, która ukaza³a siê w 1991 r., nastêpnie przez ten sam zespó³ uzupe³niona i wydana w 1997 roku Stylistika souèasné èeštiny oraz Souèasná èeská stylistika (2003), potem zaœ Souèasná stylistika (2008).
Profesor Marie Èechová opublikowa³a tak¿e szereg prac z zakresu dydaktyki jêzyka czeskiego. Jest autork¹ monografii Vyuèování slohu (Úvod do teorie) (1985) oraz Komunikaèní a slohová výchova (1998). Natomiast we wspó³pracy z Vlastími-lem Styblíkiem wyda³a publikacje Didaktika èeštiny (1989) czy Èeština a její vyuèo-vání (1998). Oprócz wspó³autorstwa wielu podrêczników do nauki jêzyka czeskiego w szkole podstawowej i œredniej Jubilatka posiada w swoim dorobku tak¿e wiele niezbêdnych w pracy nauczyciela jêzyka czeskiego pomocy dydaktycznych, których jest jednym z autorów, mi.in. wielokrotnie wznawianej publikacji Komplexní jazyko-vé rozbory. Bardzo wa¿ne miejsce zajmuje tu tak¿e wspó³autorstwo podrêcznika akademickiego Èeština – øeè a jazyk, który ukaza³ siê w 1996 roku i od tego czasu zosta³ dwukrotnie wydany w wersji rozszerzonej i poprawionej.
W roku swojego zacnego jubileuszu Badaczka przygotowa³a i opublikowa³a kolejn¹ monografiê pod jak¿e symptomatycznym tytu³em ivot s èeštinou. Nomen omen. Èeška – èeštináøka – Èechová, która jest niew¹tpliwie wyrazem Jej ¿yciowej pasji i mi³oœci do czeszczyzny2.
Nale¿y zwróciæ uwagê tak¿e na obecn¹ niezwyk³¹ aktywnoœæ Profesor Marii Èechovej na polu organizacyjnym, jest bowiem m.in. redaktorem naczelnym cza-sopisma „Èeský jazyk i literatura” oraz cz³onkiem redakcji polskiego czacza-sopisma naukowego „Bohemistyka”.
Dostojnej Jubilatce sk³adamy serdeczne gratulacje i ¿yczymy wielu si³ i zdrowia do realizacji dalszych planów zawodowych oraz kolejnych sukcesów w pracy nau-kowej.
Ad multos annos!
Gra¿yna Balowska, Opole
Jubileusz Profesora Jana Koøenskiego
Profesor PhDr. Jan Koøenský, DrSc. to ceniony czeski jêzykoznawca, zajmuj¹cy siê wspó³czesn¹ gramatyk¹ czesk¹, metodologi¹ lingwistyki, jêzykoznawstwem ogólnym oraz teori¹ tekstu i teori¹ komunikacji jêzykowej. Urodzi³ siê 24.05.1937 r. w Hradcu Králo vé. Swoj¹ przygodê z jêzykoznawstwem rozpocz¹³ na Uniwersytecie F. Palackiego w O³omuñcu, gdzie studiowa³ filologiê czesk¹ i filologiê rosyjsk¹. W roku 1963 zosta³ zatrudniony w Instytucie Jêzyka Czeskiego Czechos³owackiej Akademii Nauk w Pradze. Tutaj pod kierunkiem prof. Miloša Dokulila napisa³ pracê doktorsk¹ Komplexní popis výrazové struktury pádu substantiva v èeštinì, któr¹ obroni³ w roku 1969. Natomiast w roku 1985 na podstawie pracy Konstrukce grama -tiky ze sémantické báze uzyska³ stopieñ naukowy Doctor scientiarum, a 9 lat póŸniej habilitowa³ siê na Uniwersytecie F. Palackiego w O³omuñcu na podstawie pracy Ko-munikace a èeština. W 1997 roku odebra³ z r¹k prezydenta Republiki Czeskiej nomi-nacjê profesorsk¹. Te trzy prace ukazuj¹ g³ówne kierunki jego badañ jêzykoznaw-czych. S¹ nimi: analiza wspó³czesnej gramatyki czeskiej ze strukturalnego i seman-tycznego punktu widzenia oraz wzajemna zale¿noœæ jêzyka czeskiego i szeroko rozu-mianej teorii komunikacji jêzykowej.
Pierwsze jego prace1wychodz¹ z funkcjonalno-strukturalnej koncepcji Praskiego Ko³a Lingwistycznego i dotycz¹ zagadnienia ca³oœciowego synchronicznego opisu jêzyka czeskiego, przede wszystkim strukturalnego (por. Struktura funkènosti vztahù kategorií substantiva, zejména se zøetelem k pádu, „Slovo a slovesnost” 1970, s. 97– –104; K problému vìtnìsémantických funkcí nedìjových významù èeského slovesa, „Slovo a slovesnost” 1971, s. 208–216; Funkce èeských sloves »být« a »mít« ve vìt-nìsémantické struktuøe »situace« (state of affairs), „Jazykovedný èasopis” 1972, s. 159–168; Výskyt variantních tvarù podstatných jmen v èeštinì. (Na základì ex-perimentálního prùzkumu.), „Naše øeè” 1972, s. 10–22 oraz Oddíl II w ksi¹¿ce Promìny myšlení o øeèi na rozhraní tisíciletí, Olomouc 2014), ale w póŸniejszym czasie równie¿ semantycznego, co korespondowa³o z jego badaniami prowadzonymi
399 400
1Nie sposób tutaj opisaæ ca³ej twórczoœci naukowej Profesora, dlatego odwo³ujemy
czyte-ników do innych artyku³ów, oceniaj¹cych jego dorobek naukowy, jak np. Jana Hoffmannová, K padesátinám Jana Koøenského, „Jazykovìdné aktuality” XXIV, 1987, s. 68–75; Oldøich Ulièný, Šedesátník Jan Koøenský, „Slovo a slovesnost” LVIII, 1997, è. 3, s. 236–237; Alena Jaklová, K významnému ivotnímu jubileu Jana Koøenského, „Naše øeè” XC, 2007, è. 4, s. 218–220; Jiøí Zeman, [rec.] Jan Koøenský: Promìny myšlení o øeèi. Filozofická fakulta Univerzity Karlovy, Praha 1998. 312 s., „Slovo a slovesnost” LX, 1999, è. 4, s. 304–308; czy has³o Jan Koøenský [w:] Kdo je kdo v èeské slavistice (http://www.slaviste.cz/index.php? page=detail&id=99-korensky-jan-prof-phdr-drsc) i innych.
w ramach doktoratu, a co sta³o siê tak¿e powodem podjêcia siê spraw organiza-cyjnych zespo³u opracowuj¹cego tzw. akademick¹ gramatykê jêzyka czeskiego (Mluvnice èeštiny 2. Tvarosloví, Praha 1986). By³ nie tylko redaktorem drugiego tomu tej gramatyki, ale tak¿e wspólnie z prof. Komárkiem opracowa³ fleksjê jêzyka czeskiego. Te zagadnienia rozwija tak¿e w monografiach Konstrukce gramatiky ze sémantické báze (Praha 1984) i Teorie pøirozeného jazyka (interdisciplinarita, apli-kace, prognózy) (Praha 1989) (por. te¿ Místo slovních druhù a morfologie v modelu pøirozeného jazyka, Praha 1974; wspó³autor M. Komárek).
Innym problemem, który zaintrygowa³ Profesora, by³a pragmalingwistyka. Wi-dzia³ on bowiem zmieniaj¹cy siê paradygmat badañ jêzykoznawczych dwóch ostat-nich dekad XX wieku. Zasygnalizowa³ to ju¿ w artykule K problému kontextovì podmínìné realizace propozièních struktur („Slovo a slovesnost” 1981, s. 24–30), ale w pe³ni opisa³ w artyku³ach Promìny vìdních paradigmat ve 20. století (w: Dyskurs naukowy – tradycja i zmiana, Opole 1999, s. 19–24) i Procesuální gramatika v kon-textu souèasných tendencí lingvistického myšlení („Slovo a slovesnost” 2003, s. 1–7). Tym samym wiêksz¹ uwagê zwróci³ na teoriê komunikacji jêzykowej (np. Teoretická jazykovìda a komunikaènì orientovaný výzkum øeèi, „Slovo a slovesnost” 1992, s. 97– –103 czy praca Komunikace a èeština, Jinoèany 1992) i na kontekstow¹ recep-cjê odmian jêzyka czeskiego (np. Komunikaèní úspìšnost a spisovnost v rùzných typech øe- èových vztahù, [w:] Promìny myšlení o øeèi, Praha 1998, s. 284–290).
Nowym problemem badawczym, którego opracowania podj¹³ siê prof. J. Koøen-ský, jest prawo jêzykowe, a przede wszystkim prawna sytuacja jêzyka czeskiego w Republice Czeskiej. W zwi¹zku z tym przeanalizowa³ wszystkie przepisy prawne odnosz¹ce siê do jêzyka czeskiego w poszczególnych sferach komunikacji spo³ecznej zarówno po roku 1993, jak i wczeœniej – za czasów pierwszej republiki (por. np. rozdzia³ Socjolingwistyczne pod³o¿e rozwoju jêzyka czeskiego po 1989 roku w zbioro-wej monografii Rozwój jêzyka czeskiego po aksamitnej rewolucji, Racibórz 2010; czy artyku³ Èeština jako národní jazyk dnes a zítra, [w:] Jazyk v komunikácii, Bratislava 2004, s. 20–26). Ponadto z F. Cvrèkiem i F. Novákiem podj¹³ siê analizy komunikacji prawnej i u¿ywanych w niej pojêæ (por. Juristická a lingvistická analýza právních textù (právnì informatický pøístup), Praha 1999).
Swoist¹ sytez¹ jego zainteresowañ naukowych jest monografia Èlovìk – øeè – poznání (Olomouc 2004). Dochodz¹ tutaj do g³osu nie tylko tematy podjête w XX wieku, ale tak¿e ich weryfikacja z pozycji nowego stulecia. W ten sposób z pracy przebija myœl racjonalnego opisu jêzyka wobec nowych wyzwañ jêzykoznawczych. Nie s¹ to ani wszystkie prace napisane przez Profesora, ani wszystkie zagadnienia lingwistyczne, którymi siê on zajmowa³. Nie sposób bowiem to wszystko opisaæ w tak krótkim szkicu. Ponadto wiele myœli i przemyœleñ tkwi jeszcze w g³owie Profe-sora i zapewne nied³ugo zaowocuj¹ nowymi publikacjami.
Na zakoñczenie trzeba dodaæ, ¿e Pan Profesor bardzo aktywnie bra³ udzia³ w pra-cach organizacyjnych. Wiele lat pe³ni³ funkcjê redaktora naczelnego czasopisma „Slovo a slovesnost” i „Jazykovìdné aktuality”. By³ cz³onkiem Praskiego Ko³a Ling-wistycznego i cz³onkiem Komisji Budowy Gramatycznej Jêzyków S³owiañskich oraz Komisji Socjolingwistycznej Miêdzynarodowego Komitetu Slawistów, a tak¿e prze-wodnicz¹cym Czeskiego Komitetu Slawistów. Przewodniczy³ tak¿e Towarzystwu Jêzykoznawczemu Republiki Czeskiej. Wchodzi³ i wchodzi w sk³ad wielu rad wyd-zia³ów czeskich uniwersytetów (m.in. Uniwersytetu Karola w Pradze, Uniwersytetu Ostrawskiego, Uniwersytetu F. Palackiego w O³omuñcu, Uniwersytetu Po³udnio-woczeskiego w Èeskich Budìjovicach czy Uniwersytetu Œl¹skiego w Opawie) oraz komisji jêzykoznawczych na tych¿e uczelniach. Na Uniwersytecie F. Palackiego w O³omuñcu za³o¿y³ Katedrê Jêzykoznawstwa Ogólnego, na której pracuje do dziœ.
¯yczymy Panu Profesorowi wielu lat zdrowia i takich samych si³ w dalszej Jego pracy, jakimi odznacza³ siê dot¹d.
Mieczys³aw Balowski, Poznañ
![[2016/Nr 3] Zawartość witaminy C w warzywach i owocach pochodzących z upraw konwencjonalnych i ekologicznych]()