NOWE ELEMENTY W TECHNOLOGII
NOWE ELEMENTY W TECHNOLOGII
PRODUKCJI ZIEMNI
PRODUKCJI ZIEMNI
AKÓW
KÓW
doc. dr hab. Kazimierz Jabłoński
IHAR, Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie
becnie najważniejszym celem pro-dukcji ziemniaków na każdy kierunek użytkowania jest optymalny plon wy-sokiej jakości oraz obniżenie nakładów pracy i kosztów. W artykule zostaną przedstawione te elementy agrotechniki i mechanizacji, któ-re mają największy wpływ na plonowanie ziemniaka, jakość plonów oraz obniżenie kosztów produkcji.
O
W celu obniżenia kosztów produkcji w no-wych towarono-wych technologiach uprawy ziemniaków stosuje się wiele uproszczeń,
polegających m. in. na zmniejszeniu liczby zabiegów uprawowych, które wykonuje się maszynami wieloczynnościowymi, eliminując bardzo często energochłonną orkę, pochła-niającą 30-40% kosztów uprawy roli. Do-świadczenia polowe wykazały, że zmniejsze-nie liczby uprawek ogranicza ugniatazmniejsze-nie gle-by i podglebia, poprawia jej strukturę i sto-sunki wodno-powietrzne, a przy prawidłowej agrotechnice nie ma większego wpływu na plon ziemniaków i jego jakość (tab. 1).
Tabela 1
Koszty różnych sposobów
uprawy roli pod ziemniaki (wg cen z 2006 r.) oraz uzyskane plony
Sposoby uprawy gleby
J – uprawa jesienią, W – uprawa wiosną
Plon ogólny t/ha
Koszty uprawy roli zł/ha liczby względne J – podorywka + brona + orka
W – brona + agregat uprawowy 2x 42,8 480 100
J – glebogryzarka
W – agregat uprawowy 1x 42,6 265 55
J – głęboszowanie i oprysk Roundupem
W – glebogryzarka 44,5 388 81
J – agregat podorywkowy
W – glebogryzarka 42,8 245 51
J – oprysk Roundupem + agregat podorywkowy
+ obsypnik; W – bez uprawy 39,3 185 38
J – agregat podorywkowy + obsypnik
W – bez uprawy 38,2 86 18
Orka jest zastępowana w coraz większym stopniu głęboszowaniem, przeprowadzanym raz na kilka lat, które spulchnia podorną war-stwę gleby bez jej wydobycia na powierzch-nię. Sprzyja to głębszemu ukorzenianiu się roślin, umożliwia lepsze wykorzystanie składników mineralnych wypłukiwanych z wierzchniej warstwy gleby i poprawia
stosun-ki wodne gleby, a przede wszyststosun-kim zwięk-sza magazynowanie wody w glebie i korzyst-nie wpływa na plon ziemniaków, szczególkorzyst-nie w rejonach o małej ilości opadów w okresie wegetacji. Doświadczenia polowe wykazały, że zwyżki plonów ziemniaka w wyniku je-siennego głęboszowania w latach o mniej-szej ilości opadów wynosiły do 30%, a w
la-tach normalnych do 10%. Głęboszowanie wpływa dodatnio na wzrost plonów roślin na-stępczych.
Nawożenie organiczne poprawia kulturę gleby, zwiększa zawartość próchnicy, jest źródłem makro- i mikroskładników, korzyst-nie wpływa na plony ziemniaków, ich jakość, walory smakowe i trwałość przechowalniczą. Aby zdecydowanie zmniejszyć koszty pro-dukcji, tradycyjny obornik można zastąpić przyoraną słomą z dodatkiem mocznika lub poplonami, a szczególnie szybko rosnącą gorczycą, ewentualnie jednym i drugim. Aby uzyskać większą masę poplonów, na przy-orane ściernisko należy wysiać ok. 50 kg N/ha w moczniku oraz przeprowadzić wało-wanie pola celem przyspieszenia wschodów, szczególnie na glebach lekkich i średnich. Obecnie już do każdego typu kombajnu zbo-żowego można zamontować rozdrabniacze słomy, które rozdrabniają ją na odcinki do 10 cm i równomiernie rozrzucają na szerokość koszenia.
Substancja organiczna gleby wzmaga działalność mikroflory glebowej, która jest w stanie zaabsorbować biologicznie azot i inne związki mineralne, występujące niekiedy w nadmiarze w glebie. Liczne doświadczenia wykazują, że wykorzystanie NPK z nawozów mineralnych jest większe, kiedy te nawozy stosuje się na tle nawożenia organicznego. Niektóre z mikroorganizmów glebowych szybko rozmnażających się w rozkładającej się masie organicznej neutralizują pozostało-ści pestycydów stosowanych w rolnictwie, przeciwdziałając w ten sposób gromadzeniu się ich w plonach lub przenikaniu do wód gruntowych.
Nawozy organiczne mają właściwości bu-forowe i wpływają na równowagę między związkami glinu i magnezu. Łagodzą ujemne skutki stosowania mechanizacji w rolnictwie, powodującej ugniatanie gleby i niszczenie jej struktury. Zmniejszają rozpylanie gleby, ero-zję oraz ułatwiają wietrzenie i rozmnażanie się dżdżownic – naturalnych meliorantów gleby.
Nawozy organiczne ograniczają w znacz-nym stopniu rozprzestrzenianie się chorób i szkodników ziemniaka. Stwierdzono bezpo-średni lub pobezpo-średni wpływ nawożenia orga-nicznego na odporność roślin na rizoktonio-zę, czarną nóżkę, fuzariozę i mątwika
ziem-niaczanego przez wysiew niektórych odmian gorczycy. Doświadczenia wykazały korzyst-ny wpływ nawozów organiczkorzyst-nych na jakość plonów, zwiększenie odporności na uszko-dzenia mechaniczne podczas zbioru i mniej-sze straty w okresie przechowywania. Nawo-zy organiczne wnoszą przede wsNawo-zystkim do gleby wszelkie niezbędne dla ziemniaków składniki mineralne, takie jak: azot, fosfor, potas, wapń, magnez, siarka oraz mikroele-menty. Na glebach zwięzłych korzystny wpływ na plonowanie roślin utrzymuje się przez 4-5 lat, na glebach lekkich krócej.
Wskazanym zabiegiem w czasie jesiennej lub wiosennej uprawy roli jest zastosowanie Użyźniacza Glebowego MAX (szczepionka pożytecznych mikroorganizmów) w formie oprysku w dawce 0,9 l/ha w 200-400 l wody. Mikroorganizmy przyspieszają rozkład resz-tek pożniwnych i poplonów, przywracają gle-bie strukturę gruzełkowatą, zwiększają wyko-rzystanie składników mineralnych z trudno rozpuszczalnych zasobów glebowych, przez co zmniejsza się zapotrzebowanie na nawo-zy, oraz wpływają na wzrost plonów ziemnia-ka i poprawę ich jakości. Doświadczenia przeprowadzone na glebie średnio zwięzłej wykazały wzrost plonu handlowego o ponad 10% w stosunku do obiektu bez tego zabie-gu (tab. 2).
Bardzo ważnym elementem nowoczesnej produkcji ziemniaków jest optymalne na-wożenie nawozami naturalnymi, organ-icznymi i mineralnymi w formie stałej lub płynnej, uwzględniające potrzeby odmian, zasobność gleby i kierunki użytkowania, a równocześnie pozwalające na zmniejszenie dawki nawożenia, lepsze wykorzystanie składników i ograniczenie zanieczyszczenia środowiska. Z polskich odmian jadalnych wysokiego poziomu nawożenia azotem (150-180 kg N/ha) wymagają: Denar, Lord, Cekin, Cykada, Czapla, Eugenia, Felka, Gracja, Ibis, Justa, Korona, Miłek, Medea, Oman, Owacja, Ursus, Salto, Syrena, Tajfun, Tara, Wiking i Wolfram, a ze skrobiowych: Adam, Alicja, Bzura, Cedron, Hinga, Inwestor, Jasia, Lawina, Pasat, Rudawa, Rumpel, Ślęza, Umiak i Wist. Odmiany o małych wy-maganiach nawozowych (90-120 kg N/ha), predysponowane do produkcji ekologicznej, to: Andromeda, Aster, Bard, Bar-tek, Bila, Kuklik i Żagiel, a ze skrobiowych: Fregata,
Gandawa, Glada, Harpun, Kuba, Sekwana i Skawa. Pozostałe polskie odmiany mają średnie wymagania nawozowe (120-150 kg N/ha), natomiast zagraniczne odmiany
za-rejestrowane w Polsce charakteryzują się wysokimi wymaganiami glebowymi i nawo-zowymi.
Tabela 2
Zwyżka plonu ziemniaków po zastosowaniu Użyźniacza Glebowego w porównaniu z kontrolą. Wyniki średnie z lat 2004-2006 (IHAR, Bonin)
Warianty stosowania Użyźniacza Glebowego
Zwyżka plonu bulw i zawartości skrobi
w stosunku do kontroli
Pro-cent skrobi ogólnego handlowego ø > 40 mm sadzeniaków ø 30-60 mm bulw dużych ø > 50 mm
t/ha % t/ha % t/ha % t/ha %
Kontrola + Użyźniacz Glebowy wiosną 3,0 l/ha przed uprawą oraz dolistnie 1 x 2,0 l/ha
4,3 12,2 4,7 15,1 0,9 3,3 4,3 20,3 0,0 Nawożenie 80 N + Użyźniacz
Glebowy wiosną 3,0 l/ha przed uprawą oraz dolistnie 1 x 2,0 l/ha
3,0 8,5 3,9 12,5 1,7 6,2 3,9 18,4 4,2
kontrola – pełne nawożenie doglebowe NPK (80+40+120)
Na glebach kwaśnych, o pH poniżej 5,0, utrudnione jest pobieranie azotu przez ko-rzenie roślin i dlatego niewskazane są wyso-kie dawki tego składnika. Po przedplonach motylkowych, strączkowych lub roślinach uprawianych na oborniku można zastosować o 20-30% mniejsze dawki azotu niż po zbo-żach. Przy wiosennym stosowaniu obornika dawkę azotu należy zwiększyć o 10-15%. Jeśli na plantacji będzie możliwość nawad-niania, wówczas można zwiększyć dawkę azotu o 30-50 kg N/ha. Pod odmiany wcze-sne przeznaczone na wczesny zbiór korzyst-ne są wyższe jesienkorzyst-ne dawki obornika przy niewielkich dawkach nawozów azotowych, w ilości 40-60 kg N/ha. Większe dawki azotu przedłużają wegetację, opóźniają tworzenie stolonów i bulw i wpływają na obniżkę plonu przy wczesnym kopaniu
Obecnie wprowadza się do praktyki rolni-czej nowe asortymenty kompleksowych na-wozów wieloskładnikowych, w których uwal-nianie składników mineralnych do roztworu glebowego, a tym samym pobieranie ich przez roślinę, zsynchronizowane jest z po-trzebami ziemniaka w różnym okresie rozwo-ju. Na uwagę zasługują wieloskładnikowe nawozy z dodatkiem niezbędnych
mikroele-mentów, takie jak: nitrophoska specjal i per-fekt, viking lub ENTEC (tab. 3).
Nawozy płynne są o 20-30% tańsze od nawozów granulowanych, dzięki czemu mo-żna obniżyć koszty nawożenia. W doświad-czeniach na glebach średnio zwięzłych ten sposób nawożenia dał duże zwyżki plonu handlowego dobrej jakości i trwałości prze-chowalniczej. Precyzyjne, rzędowe nawoże-nie ziemniaków do redlin nawozami granulo-wanymi lub płynnymi podczas sadzenia wpływa na lepsze wykorzystanie składników i wzrost plonu o 10-15% bez pogorszenia jego jakości. Sadzarki z siewnikami do na-wożenia rzędowego produkuje większość producentów tych maszyn.
W krajach o nowoczesnym rolnictwie na dużych powierzchniach uprawy ziemniaków stosuje się system podstawowego nawoże-nia w oparciu o aktualne mapki zasobności gleb i potrzeby nawozowe ziemniaka, wyko-rzystując do tego celu Globalny System Lo-kalizacji (GPS). W tym programie nawoże-nia, sterowanym przez satelitę i komputer pokładowy umieszczony w kabinie ciągnika, przetworzony sygnał jest przekazywany do elektronicznych urządzeń dozujących w roz-siewaczu pracującym na polu, który wysiewa odpowiednio ustalone dawki nawozów,
do-stosowane do danej odmiany i zasobności gleby.
Tabela 3
Wpływ nawożenia ziemniaków nitrophoską 12 specjal
i nitrophoską 15 perfect oraz ENTEC perfect na plon i zawartość skrobi. Wyniki badań z lat 2002-2004 (IHAR, Bonin)
System nawożenia Plon (t/ha) Procent skrobi ogólny handlowy ø >40 mm sadze-nia-ków ø 30-60 mm bulw dużych ø >50 mm skrobi Kontrola* 35,0 32,2 21,1 25,2 5,14 14,7 Nitrophoska 12 specjal 39,3 37,0 21,7 29,3 6,25 15,8 Nitrophoska 12 specjal + Basfoliar 36 E – 2 x 5 l/ha 40,8 37,9 24,8 29,5 6,48 15,7 Nitrophoska 15 perfekt 37,0 33,6 24,0 25,2 5,72 15,4 Nitrophoska 15 perfekt + Basfoliar 36 E – 2 x 5 l/ha 39,0 36,5 23,3 29,1 6,33 16,2 ENTEC perfekt 41,6 39,8 26,3 30,4 6,93 16,7 ENTEC perfekt + Basfoliar 36 E – 2 x 5 l/ha 39,4 36,8 24,9 26,6 6,75 17,2
* mocznik+ superfosfat + sól potasowa w tych samych dawkach (NPK 360 kg/ha)
W niekorzystnych warunkach przyrodni-czych, przy ograniczonej dostępności skład-ników mineralnych z gleby i zbyt kwaśnym odczynie, aby nie dopuścić do zniżki plonów, zachodzi konieczność dolistnego nawożenia plantacji wodnym roztworem mocznika lub nawozów mikroelementowych. W wyniku do-listnego nawożenia na glebach średnio zwię-złych można uzyskać zwyżkę plonu handlo-wego ziemniaków od 10,4 do 18,2% i lepszą jakość bulw przy znacznej redukcji szkodli-wych azotanów (tab. 4). Do dolistnego nawo-żenia ziemniaków w okresie po zwarciu rzę-dów szczególnie przydatne są takie nawozy mikroelementowe jak: Agrosol K, Alkalin PK 10:20, Ekosol K, Plonvit K, Mikrosol Zm, Basfoliar 36 E, ADOB Mn, Wuxal Kombi, Se-niphos i Sonata Z. Niektóre z wymienionych nawozów wspomagają zwalczanie zarazy ziemniaka, obniżając koszty ochrony.
W produkcji ziemniaków jadalnych na wczesny zbiór bardzo efektywny jest 2- -krotny oprysk preparatem Tytanit w daw-kach 0,3 l/ha; ten stymulator wzrostu przy-spiesza gromadzenie plonu i zwiększa jego masę o 10-15%.
W dążeniu do wzrostu plonu handlowego i jakości bulw oraz ograniczenia kosztów produkcji nowe techniki sadzenia zmierzają w kierunku:
− zwiększenia szerokości międzyrzędzi z 67,5 do 75 i 90 cm;
−
na glebach zakamienionych i skłonnych do zbrylania wprowadzenia na dużych plan-tacjach technologii uprawy roli polegającej na usunięciu brył i kamieni z warstwy ornej specjalnym wyorywaczem zagonów i odsie-waczem brył i kamieni podczas przygotowa-nia gleby do sadzeprzygotowa-nia. Na tak przygotowanej glebie sadzi się ziemniaki sadzarkami trady-cyjnymi lub zagonowymi;−
upowszechnienia sadzenia z jednocze-snym rzędowym nawożeniem nawozami sta-łymi i płynnymi oraz pianowym lub ciekłym zaprawianiem sadzeniaków i wysiewem gra-nulatów ochrony roślin nowej generacji.Doświadczenia wykazały, że zwiększenie szerokości międzyrzędzi do 75, a nawet 90 cm, przy większym zagęszczeniu roślin w rzędzie i prawidłowej agrotechnice powoduje wzrost plonu ziemniaków jadalnych i popra-wę jakości bulw oraz wyraźnie obniża nakła-dy pracy i koszty produkcji.
Tabela 4
Wpływ dolistnego nawożenia ziemniaków
optymalną dawką różnych nawozów dolistnych na plon w stosunku do kontroli. Wyniki 3-letnich badań z lat 1995-2006 (IHAR, Bonin)
Rodzaj nawozu dolistnego
Częstotliwość stosowania i dawka
(l lub kg/ha)
Wzrost plonu handlowego w stosunku do kontroli t/ha % Agrosol K 2 x 2 3,0 11,3 Adob Mn 2 x 2 5,4 15,5 Alkalin PK 10:20 2 x 3 4,4 12,0 Basfoliar 36 E 2 x 5 5,8 16,6 Ekosol K 3 x 1 3,8 10,4 INSOL 7 2 x 2 3,1 11,7 Mikrosol Zm 3 x 3 5,0 11,2 Plonvit K 3 x 2 6,0 17,4 Seniphos 2 x 10 4,2 13,4 Sonata Z 2 x 1,5 4,3 13,7
Sonata Z w 10-proc. roztworze mocznika 2 x 1,5 5,4 17,2
Wuxal Kombi 4 x 6,5 6,3 18,2
W nowoczesnych sadzarkach taśmowo- -czerpakowych lub taśmowo-palcowych wy-korzystuje się hydrauliczne napędy zespołów wysadzających, bezstopniową regulację gę-stości sadzenia w zakresie od 15 do 60 cm w rzędzie, hydrauliczny napęd zespołów sa-dzących, elektroniczną kontrolę dokładności sadzenia i sterowania pracą maszyny.
W nowoczesnej technologii produkcji sto-suje się najczęściej mechaniczno-chemiczną pielęgnację ziemniaków z zastosowaniem herbicydów w okresie tuż przed wschodami lub po wschodach. Do zabiegów mechanicz-nych w bardzo szerokim stopniu stosuje się nową generację biernych lub aktywnych ob-sypników wyposażonych w urządzenia do formowania redlin, których zadaniem jest spulchnianie i kruszenie gleby, zwalczanie chwastów oraz utworzenie właściwego kształtu redlin. Zastosowanie tych maszyn do pielęgnacji ziemniaków korzystnie wpływa na plon oraz zmniejszenie udziału bulw za-zielenionych i porażonych zarazą. Na gleby zwięzłe i niezakamienione zalecane są ob-sypniki aktywne z zespołami frezarek lub glebogryzarek pracujących w międzyrzę-dziach. W rejonach o ciepłej wiośnie bezpo-średnio za sadzarką można zastosować ob-sypniki z urządzeniami do formowania
wyso-kich redlin, ograniczając nakłady związane z pielęgnacją ziemniaków.
W programach ochrony ziemniaków w celu zmniejszenia dawki pestycydów zarazę zwalcza się w oparciu o precyzyjne monito-rowanie zagrożenia na podstawie pomiarów wilgotności i temperatury powietrza w łanie oraz siły wiatru, z uwzględnieniem odporno-ści odmian. W rejonach, gdzie wdrożono te programy, można było ograniczyć liczbę za-biegów przeciwko zarazie ziemniaka z 10 do 5-6 w okresie wegetacji bez obniżenia plonu i pogorszenia jakości bulw.
W technice oprysku upowszechniane są opryskiwacze z pomocniczym strumieniem powietrza, gdzie w wyniku lepszego rozdrob-nienia kropel i odchylenia łanu ciecz robocza łatwiej dociera do dolnych części roślin i spodniej strony liści. Zastosowanie tych opryskiwaczy pozwala wykonywać zabiegi w wyższej temperaturze, przy mniejszej wilgot-ności powietrza i silniejszym wietrze, docho-dzącym do 8 m/s. W nowoczesnych opryski-waczach o dużej wydajności, wyposażonych w dodatkowe zbiorniki do rozwadniania pe-stycydów oraz na czystą wodę, stosuje się komputerowe systemy sterowania dozowa-niem cieczy roboczej, ustawiedozowa-niem ciśnienia, włączaniem i wyłączaniem sekcji roboczej,
regulacją natężenia wypływu cieczy przez rozpylacze itp.
Tabela 5
Zalecane gęstości sadzenia i liczba roślin na 1 ha (tys. szt.), przy różnej szerokości międzyrzędzi, dla kilku kierunków użytkowania ziemniaków
Gęstość sadzenia sadzeniaków w rzędzie (cm)
Liczba roślin (tys. szt./ha) przy szerokości międzyrzędzi
67,5 cm 75,0 cm 90,0 cm 15 99 89 73 17 87 78 65 20 74 67 55 22 70 60 50 25 59 53 44 28 53 48 39 30 49 44 37 32 46 42 34 35 42 38 31 38 40 35 29 40 37 33 28 42 35 32 45 33 30 47 32 28 50 30
zalecana obsada roślin w produkcji nasiennej (55-87 tys./ha) zalecana obsada w uprawie ziemniaków jadalnych (37-55 tys./ha) zalecana obsada roślin w uprawie na frytki i chipsy (28-37 tys./ha)
W celu uzyskania wysokiego plonu dobrej jakości na plantacjach produkcyjnych ziem-niaków jadalnych i do przetwórstwa w razie braku opadów i niskiej wilgotności gleby sto-suje się nawadnianie deszczowniami mosto-wymi, szpulowymi lub metodą kropelkową.
Do przygotowania plantacji do zbioru sto-suje się 2- i 4-rzędowe rozdrabniacze bijako-we o różnym profilu i długości bijaków, któ-rych konstrukcje umożliwiają zawieszenie ich na przednim lub tylnym układzie zawieszenia ciągnika. W krajach zachodnich na wielu du-żych plantacjach stosuje się urządzenia do wyrywania uprzednio zdesykowanych łęcin i usuwania ich z plantacji, które są montowa-ne z przodu ciągnika lub samobieżmontowa-nego kombajnu 4-rzędowego. W produkcji ekolo-gicznej wprowadza się metodę podcinania redlin poniżej zalegania bulw na 2-3 tygodnie przed zbiorem, aby przyspieszyć ich dojrze-wanie i ograniczyć uszkodzenia mechanicz-ne podczas zbioru. Podcinacz redlin ma pod rolką kopiującą wyprofilowany ażurowy nóż, który na krótki czas podnosi do góry redlinę
wraz z bulwami, w wyniku czego następuje przerwanie systemu korzeniowego i rozluź-niona gleba powoduje szybkie wyschnięcie roślin, przyspieszenie kruszenia stolonów i dojrzewania bulw.
W celu zwiększenia współczynnika roz mnażania w produkcji nasiennej oraz w uprawie ziemniaków do przetwórstwa na gle-bach zakamienionych i skłonnych do zbryla-nia wprowadza się zagonową technologię uprawy. Wyniki doświadczeń na glebach średnio zwięzłych wykazały, że ziemniaki można sadzić sadzarką zagonową krajowej produkcji na glebie dobrze przygotowanej agregatem uprawowym lub aktywnymi ma-szynami do uprawy roli. W okresie wegetacji nie stwierdzono różnicy pomiędzy uprawą zagonową i redlinową w tempie wzrostu i rozwoju roślin, zachwaszczeniu plantacji, zbitości i wilgotności gleby. Z doświadczeń tych wynika, że w uprawie zagonowej można uzyskać wyższe plony sadzeniaków, prze-ciętnie o 22,9%, a w latach o korzystnych warunkach wegetacji o 32,0%, przy
współ-czynniku rozmnażania 20-25, czyli z 1 ha plantacji nasiennej uprawianej w zagonach można uzyskać masę sadzeniaków niezbęd-ną do obsadzenia do 25 ha plantacji produk-cyjnych ziemniaków towarowych (jadalnych lub do przetwórstwa). W uprawie zagonowej nie stwierdzono pogorszenia zdrowotności plantacji oraz jakości bulw w porównaniu z tradycyjną uprawą redlinową. Maszyny do technologii zagonowej mogą być produkowa-ne w Polsce na zamówienie.
W krajach zachodnich do bezpośredniego zbioru ziemniaków, szczególnie na dużych plantacjach, w coraz większym stopniu sto-suje się 2- i 4-rzędowe kopaczki ładujące lub kombajny wyposażone w urządzenia elektro-niczne lub komputer do automatycznego ste-rowania wieloma zespołami roboczymi, łącz-nie z rejestracją w sposób ciągły plonu ziem-niaków. Dwurzędowe kopaczki ładujące firm: Grimme, Amac, AVR Prestige, Reekie lub Kverneland na glebach dobrze odsiewalnych mogą uzyskać wydajność do 1 ha/h przy mi-nimalnych uszkodzeniach mechanicznych bulw. Samobieżne 4-rzędowe kombajny typu Dewulf, Reiner, AVR Prestige, Grimme, Amac czy Riecam, wyposażone w separato-ry bseparato-rył i kamieni, posiadające duże
zasobni-ki, o pojemności do 12 ton, uzyskują wydaj-ność eksploatacyjną około 1 ha/h.
Na coraz większą skalę, szczególnie w produkcji ziemniaków nasiennych lub do przetwórstwa, stosuje się na Zachodzie zbiór dwufazowy, polegający na kopaniu ziemnia-ków kopaczką rzędującą, która jednocześnie oczyszcza z łęcin pas pola, na którym pozo-stawione są w wałach ziemniaki. Następnie, po 3-4 godzinach, gdy bulwy ogrzeją się i obeschną na powierzchni pola, zbierane są specjalnymi kombajnami o szczotkowym, wałkowym lub łopatkowym zespole podbie-rającym i krótszych przenośnikach odsiewa-jących. Kombajny przy zbiorze dwufazowym na polach o małej ilości brył i kamieni mogą pracować z prędkością do 12 km/h i uzyski-wać wydajność 0,8-1,0 ha/h.
Dwufazowa metoda zbioru ziemniaków z użyciem maszyn produkcji zachodniej jest już stosowana w Polsce przez firmy nasien-ne i hodowlanasien-ne oraz dzierżawców kooperują-cych z zakładami przetwórstwa ziemniacza-nego. Metodą dwufazową można zbierać także ziemniaki uprawiane w technologii za-gonowej. Badania wykazały, że dwufazowy zbiór wyraźnie ogranicza ilość bulw uszko-dzonych, przy mniejszej prawie o połowę pracochłonności.
