Skład izotopowy siarki rodzimej ze złóż tarnobrzeskich

(1)

(2)

(3)

Rt/c. 3. Obsetwowane wartoki 3"S w dw6ch odslo-nit:ciach: a - w zlozu nie zawie-ro.jqcym aipsow, b - w zloZu pod aipsami.. .

b -

w

zlozu z·gipsami.

Fig. 3. Values 14S found for samples frlJ'm: a - de-posit without gypsum series, b - deposit overlayed nit:ciach: a - w zlozu nie zc.wiera;qcym 'gips6w, jednak,

:re

przyj~cie nawet skrajIlie wysokich war- ·

t<>tci6'fS

=

+51"" (por. ryc. 4), przy. ~redniej za-warto§ci w zlozu nre pmekracrz;ajllcej f/l/o wagowych,

'llie pOzw-ala na ulozenie bilansu izoltop,owego s:iarki. Wyniki przeprowadzonych pomiBt'OW skladu

tLo-topowego siarki rodzimej ze zl6i w Tarnobrzegu i jego 'Okolicach oraz analogiczne wyniki uzyskane dla siarczan6w pozwalajll na stwierdzende:

1. Sklad izotopowy siarki ewaporat6w miocel\sklich jest identyczny ze skltadem irzotopowym siarki siarczan6w rozpuszczonych w wodach wsp6lClDes-nych ocean6w i odpowiada 3"S oko~ +20% •• 2. Sklad izotoPoWY siarki rodzUmej

ze

z16z waptl.eni

osiarkowanych, jak tei ze zl6i wapieni osiarkowa-nych pod gipsami ozawarty jest odpowiednio w granicach: +5"'- do +i17%0 i ~%o 00 +'1 ... Siar-ka Ita jest wi~c zubowna

w

izotop 34S w por6w-naniu

z

3

u

S = +2(f!M d1a sliarczancw ewaporat6w. Wydik ten ~t og6lnll prawidlowo§cill stwierd'Za-nil w pracach SlZeregu autor6w.

3. Znaleziono j<edynie jeden okaz siarczanu wt6rne-go, celestylnu,' dIG kt6rego siarka byla sllnie

wzbo-gacona w htdtop US.

4. W ~rodkowej cz~4ci zloia, gdzie gipsy ulegly cal-kowitemu przeobra.zeniu wytwauajl\c poklady siarki rodzimej, ~rednia wartoM 384_{S dla siarki} rodzimej wynosi

+11%0.

Wskazuje to, ze proces redukcji gips6w2ach6dzU w ukladzie otwaIltym i cz~~c izotopu "8 z<>stalia usuni~ta -ze zloZa.

SUMMARY

The results of isotope analysis of Mioce.ne sul-phides, native sulphur, and of secondary sulphides are given. Isotope content of sulphur from 1~ sampli.'S of Miocene evapori'tes from various parts of Pola:nd appears to be quite uniform, and all 3S34 determina-tions are close

:to

the value

+

20%0 (in respect to meteoric sulphur). Isotopic composition of native sul-phur appears flo be more differentiated and majority of de'terminations cluster 81J."0und the mean value, &SSf ~ +H'-o. Only the sulphur from peripheral parts of sulphur ore, directly adjoiJnli,ng gypsum series, shows marked impoverishment Iiln isotope S". The values &S84 for industrial sulphur vary from +6 to

+16%0. Moreover, It was f()Wld that basal parts of the ore are poorer in isotope S34 than the tGp parts. Seconda'l"Y sulphides, such as celestine, are remarkably enrIched in the heavy isotope. Low content of these sulphides is typical of the Tarnobrzeg sulphur, whlich

~ndicaites that remarkable part rof SOc - enriched in

sa4 isotOpe may have been removed during gypsum reduction. The ()bserwd dependance of native sul-phur isotope content on depth of occurrence indicates that gypsum recluction processes proceeded from the base upwards.

276

• so.-

OCIAIIXC!JI'l

• HAPOItIirr 1II1lCIIIsEU

SUJlllZAIIY (12) 8UI1E.l (11) _OCIWlOW _ ' ' ' '

Gtm" (4)

_~

__

~

,Ssts

.. 50 +40 +30 "'20 ...

fO

0 -10

1..

Ryc. 4. Wtlniki badan skladu izotopowego siark? Przedkarpacia.

. Fig. 4. Results of iSotope analtlsis of sulphur from Przedkarpacie Tegion.

LITERATURA

1. 0 s m 61 ski T. - Zwillzek procesu powstawania z16z Siarki w rniocenie Zapa<llliska Przedkarpac- . kiego z liotolog.il\ ich podloZa. Kwart. geol., il963,

nr 3.

2. Paw low ski S., P ~ w low s k a l{., K u b i-caB. - Kopalnila siarki w Piasecznie. Prz. geol., 1965, nr 6.

3. UsUnow W. ,L, Griniem.ko W. A. - Preci-zionnyj mas-spiektromiletriczeskij roietod opdedi.e-lenija izotopn()go soS!tawa siery. Izd. Nauka, Mosk-wa,1965.

4. Winagradow A.P., Grinienko W. A., Us-tin 0 w W. L. - Prollschozdienije prikarpalslcich miestoroidienij po izotopnomu sostawu nsf3'S

i dIC/ISC. Gieochimija, 1961, nr W.

5. Z b 0 ins k i K. - IsotopiC compoeition of natu-ral S and sulfates of some Polish S. Cieposits. Acta geoph. pol., 1967, v.o1. 14.

6. Zh>towski I., Stroka A. - Nukleonika, 11960, nr 5, s. 243.

7. Zuk W., Halas S., LIis J., Siwiec J. - Iso-topic Commposition of Native Sulphur from Polish Ore Deposits in Tarnobmeg. ASTl 69, Band 1,

301, 197~.

8. Zuk W., Szaram. J., nabs J., Lis J. - Wy-niki badafJ. skladu izotopowego starld w tr6d1ach mineralnych na terenie Polskll. Prz. geol., 1973,

nr 5.

PE3IOME

B pa60Te npe,!{CTaBneHbl Pe3YJIbTaThI 1130TOmroro aoaIDl3a CYJIbcPaTOB 113 MJlO~eHOBb1X 3BaDOPJlTOB, ca-MOPO,!{HoA cepbJ H BTOPH'IHbIX cYJIbq,aTOB. B ~ca'l'K o6pa3~ax MJlO~eHOBblX 3BanopHTOB H3 pa3HblX paAo-HOB nOnl>IUK cepa XapaKTepH3yeTcH o,t:tOopoJ:\HbIK H30-TonHblM OOCTflBOM; Bce oupc,!{enemUl ~8fS 61IH3KJ1

+2OC!M

(oTHOcwreJIbHO MeTeoPHTOBOA cePbJ).

CaxOPO,!{-HaH cepa xapaKTePH3yeTCSl 60nee pa3Hoo6pa3HbIK H30TOnHbIK COCTSBOM. BoJIbmJIIHCTBO onpe,!{eneHmi BapbKpyeT OKOJIO cpe,I{HeA BenK'IKHbI 33₄₈I>d

+

11'lOO. E,l{HHCTBeHHO cepa H3 nepy.<J>epK'lecKoA 'IaCTH 38.1IelKK, 'PacnpOCTPaHeHHaH B :aenocpe,l{CTBe".iUlOM KOHT8KTe c rHlIcoBoA cepHeA, OTIDl'laeTCH MeHbWKlI! oo,!{eplKaHHeM H3OTona 348. B npoKbJIIi:nemiOA cepe BeJIK'IKHa 1\3.4₈ Kone6JIeTCB O'l' +6 ,!(o +161(,0, npK'leM B nOAQUIBeHHON KHTepBane OTMe'laeTCR MeH!bmee co,!{epJltaHKe 34S no CpaBHeHHIO c IqlIOBeJILHbJK. BTOPK'iHLle CYJIbQlaTbl (QenecTKH) CHJIloHO 060ralIteHbI TftlKeJIbIK K30TOnoM. 3aJIellI:K cepbJ TapH06merC'JCoro paAoHa xapaJtTePK3y-IOTCH ne60JIbmKJi[ CO,l{epJlt8HKeM Cym.q,aTOB TaKOrO Tlma. B CBB3H C 3TH)( cne,!{YeT npe,!{nOJIaraTb, '1TO

B npo~ce BOCCTallOBJIeHKJI rHlIca 3H8'iHTeJIbHoe

KO-nK'feCTBO SOC-, o60raIQeHHOe .tg 61>Ino y,!{8neao c· 3a-JIeZK. 3aBKCKlIIoCTh H30TOnHOro COCTaBa C8MOpo~oA cepbJ OT rJIy6HHLI yga3LIBaeT Ha TO, 'ITO npo~ecCbJ BOCCTaOOBneHKIJ rHlICOB nocTYn8JIH CHK3y.