Recenzje 273
W hrabstw ie M ark węgiel kam ienny w ydobyw any był od średniow iecza, or dynacja z 1691 r. zw alniała górników od służby w ojskow ej, ale nie doprow adzi ło to do ukształtow ania się oddzielnej grupy zawodowej górników, ja k to m iało miejsce w górnictw ie kruszcowym . W kopalniach węgla zatrudniano m iejsco w ych m ieszkańców, w tym rów nież kobiety, jak o pracow ników dniów kow ych. G órnicy otrzym ywali oprócz zapłaty tygodniowo lub m iesięcznie deputat węglo wy, część tego przydziału sprzedawali. Nie zakceptow ali założonej w 1744 r. spółki brackiej, traktując j ą jak o zamach na tradycyjną w olność w yboru m iejsca pracy. Specjalistyczne roboty, jak drążenie szybów i sztolni, gw arectw a pow ie rzały fachowcom pochodzącym z sąsiednich państew ek niem ieckich.
K ilkakrotnie zw racałam uwagę na im ponujące bogactw o, po raz pierw szy wykorzystanych źródeł archiw alnych w om awianej pracy, czytając książkę od nosi się jednak wrażenie, że autor zafascynow any ilością i n ow ością inform acji uznał w szystkie za jednakow o ważne i w ykorzystał je w tekście. Przypisy ogra niczają się do podania sygnatury źródła lub autorów w ykorzystanej obszernej li teratury, ale m ożna było właśnie w przypisach um ieścić niektóre cytaty i om ó w ienia źródeł, na czym zyskałaby zw artość pracy. Na podkreślenie zasługuje du ża liczba przejrzystych i dobrze skonstruow anych tabel i wykresów. Zestaw ienie źródeł, literatury, indeks nazwisk i m iejscowości oraz skorow idz w ażniejszych haseł kończą książkę. Dla historyków gospodarczych i górnictw a je st to intere sująca pozycja, pozw alająca poznać rozwój gospodarczy na obszarze zagłębia Ruhry w okresie preindustrialnym . Badacze zajm ujący się śląskim górnictw em znajdą inform acje bardzo przydatne dla celów porów naw czych, tym bardziej, że w polskiej literaturze naukowej mało je st prac om aw iających zagadnienie roz woju industrializacji w w ydzielonych regionach.
E ufrozyna M. P ią tek (Szczaw no Zdrój)
N o t y r e c e n z y j n e
Aleksander G ą s i o r o w s k i : Politechnika Częstochowska 1949-1999. [T. 1], Od Szkoły Inżynierskiej w Częstochowie do Politechniki Częstochowskiej. [T. 2], Wykaz absolwentów Politechniki Częstochowskiej. C zęstochow a 1999 Wy daw nictw o Politechniki Częstochowskiej, [T. 1], 679 s.; [T. 2], 164 s.
Praca G ąsiorowskiego składa się z dwóch tomów. M ateriał zaprezentow any w tom ie pierw szym podzielono na sześć części. W części pierw szej została przedstaw iona krótka historia C zęstochow y oraz jej rozwoju społeczno-gospo- darczego. Na początku części drugiej scharakteryzow any je st rozwój różnych
274
szczebli szkolnictw a na ziem iach polskich, ze szczególnym uwzględnieniem szkolnictw a wyższego. Następnie autor om ówił rozwój szkolnictw a w Często chowie, politykę praw ną państwa polskiego dotyczącą funkcjonowania szkół wyż szych w latach 1944-1955 oraz działania zm ierzające do pow ołania wyższej szkoły technicznej w Częstochowie. W części trzeciej i czwartej przedstaw iono funkcjonow anie Szkoły Inżynierskiej w C zęstochow ie w latach 1949-1955 oraz Politechniki Częstochowskiej od 1955 do 1999 r. Z a podstawę periodyzacji dziejów szkoły przyjęto okresy trwania kolejnych kadencji rektorskich, w ramach których materiał uszeregowano według poszczególnych lat akademickich. W każ dym roku akadem ickim uw zględniono w ażniejsze w ydarzenia dotyczące głów nych inwestycji uczelni, funkcjonow anie i skład osobowy jednostek podsta wowych, rozwój dydaktyki i badań naukowych, a także różne przejaw y życia stu denckiego. W części piątej zam ieszczono biogram y rektorów, doktorów honoris causa oraz zasłużonych zmarłych pracowników uczelni. W końcowej części to mu pierw szego przedstawiono dane statystyczne z lat 1949 - 1999 odnoszące się do wybranych aspektów funkcjonow ania Szkoły Inżynierskiej i Politechniki Częstochow skiej. Do tomu dołączono streszczenia w językach: polskim, angiel skim, niemieckim, francuskim i rosyjskim. Tom drugi zaw iera Wykaz absol wentów Politechniki Częstochowskiej. Za podstaw ę uszeregowania materiału przyjęto tutaj podział uczelni na poszczególne wydziały, w ramach których przy jęto układ chronologiczny według kolejnych lat studiów. W ich obrębie posz czególne spisy studentów zostały przedstaw ione w porządku alfabetycznym .
Geneza i początki Akademii Medycznej w Gdańsku (1945-1950). Wybór źródeł. Wstęp, w ybór i opracow anie Zbigniew M a c h a l i ń s k i . Gdańsk 1999 A kadem ia M edyczna w Gdańsku, Zakład Historii i Filozofii Nauk M e dycznych, 184 s. Prace Zakładu Historii i Filozofii Nauk M edycznych. T. 2.
Niniejszy wybór źródeł jest uzupełnieniem, wydanej w 1988 r., książki Geneza i początki Akademii Medycznej w Gdańsku. Zgromadzono w nim zarówno roz porządzenia władz administracyjnych Akademii Medycznej w Gdańsku i Minister stwa Zdrowia, jak również opracowania i sprawozdania pracowników naukowych. Starano się pokazać najciekawsze i najważniejsze, dotychczas niepublikowane, do kumenty archiwalne. Przyjęto układ chronologiczny prezentacji materiału.