Dietrich Scholze
Konferencja ku czci Aleksandra
Brücknera w Berlinie
Biuletyn Polonistyczny 22/4 (74), 49-52
1979
KRONIKA ZAGRANICZNA
K O N F E R E N C JA K U CZCI A L E K S A N D R A B R U C K N E R A W B ER LIN IE
W d n ia ch 2 2 - 2 3 m aja 197 9 r . o d b y ła s ię w b e r liń sk im O środ k u In fo r m a c ji i K ultury P o ls k ie j k o n fe r e n c ja n aukow a U n iw e r s y te tu Humboldta n a tem at: " A le k sa n d e r B r ü c k n e r - te sta m e n t i o b o w ią zek " ( " A . B . - V e r m ä c h tn is und V e r p flic h tu n g " ). S p o tk a n ie , z o r g a n iz o w a n e z rozm achem p r z e z K om isję P o lo n is ty k i (u n iw e r s y te c k ie j ) NRD i P o ls k i , pod k ie r u n kiem p r o f. A lo is a H erm an n a, z g r o m a d z iło ponad 100 s la w is tó w (p r a c o w n ików n a u k o w y ch , n a u c z y c ie l i, le k t o r ó w , studentów i t d. ) , w tym lic z n ą i r e p r e z e n ta c y j n ą d e le g a c j ę z P o l s k i . U r o c z y s t a , a je d n o c z e ś n ie r o b o c z a k o n fe r e n c ja b y ła p o ś w ię c o n a w ielk iem u p o lsk iem u u czon em u i hum a n i ś c i e A le k sa n d r o w i B r ü c k n e r o w i, k tó r y w la ta c h 1 8 8 1 -1 9 2 4 d z ia ła ł p r z y u n iw e r s y t e c ie b e r liń s k im , a k tó r e g o 4 0 r o c z n ic ę ś m ie r c i ob ch od zon o w maju 197 9 r . Z am iarem o r g a n iz a to r ó w b y ło w y ło n ie n ie z d z ie ła ż y c i o w e g o B r ü c k n e r a - d z ie ła z a lic z o n e g o do p o stę p o w e g o d z ie d z ic tw a s l a w is t y k i w N ie m c z e c h i b ad an ego od la t w o śr o d k a c h nau k ow ych - b o d ź ców i in icja ty w d la p r z y s z ł e j w s p ó łp r a c y naukow ej obu z a p r z y ja ź n io n y c h k r a j ó w .
K o n feren cję o tw o r z y ł r e k to r U n iw e r s y te tu H um boldta, p r o f. Helm ut K l e i n , om aw iając d łu g o le tn i i b o g a ty d o ro b ek s la w is t y c z n y b e r liń s k ie j u c z e l n i . D a ls z e w y s tą p ie n ia p ie r w s z e g o d n ia ob rad d o ty c z y ły p r z e d e w s z y s tk im d z ia ł a ln o ś c i w ie lk ie g o p o ls k ie g o s la w i s t y jako n a u c z y c ie la
u n iw e r s y t e c k ie g o o r a z je g o p r a c h is t o r y c z n o lit e r a c k ic h . P r o f . H e r m a n n w tytułow ym r e f e r a c ie s e s j i u m ie ś c ił B r łłc k n e r a w ś c i ś l e h u m a n isty czn ej tr a d y c ji zw iązk ów p o ls k o -n ie m ie c k ic h , p o d k r e ś la ją c sk om p lik ow an e w a runki p o lity c z n e , ja k ie ten o s ta tn i " p o lih isto r " s la w is t y k i n a p o ty k a ł - jako P o la k - w s t o lic y p r u s k ie j. P r o f . H ans Holm B i e l f e l d t , n e s t o r sla w is tó w N RD, s u g e s ty w n ie podsum ow ał w r a ż e n ia z o s o b is t y c h sp otk ań w la ta c h d w u d z ie sty c h i t r z y d z ie s t y c h z em erytow anym ju ż B r u c k n e r e m , n a w et w y c o fa n ie s ię s t a r e g o u c z o n e g o z ż y c ia n a u k o w eg o pod d ając in t e r e s u j ą c e j i b a rd zo in d yw id u aln ej in t e r p r e ta c ji s p o ł e c z n o - p s y c h o l o g ic z n e j .
Dr H einz P o h r t (A kadem ia Nauk NRD, B e r lin ) s z c z e g ó ło w o c h a r a k
te r y z o w a ł - na p o d sta w ie n a jn o w sz y c h badań ź r ó d ło w y c h - d z ia ła ln o ś ć w ykładow ą i w y ch o w a w czą B rU ck n era , a d r F r ie d h ild e K r a u s e (D e u ts c h e S ta a t s B ib lio th e k , B e r lin ) r e fe r o w a ła z k o le i s to s u n k i i w s p ó łp r a c ę u c z o n e g o z ó w c z e s n ą B ib lio te k ą K r ó le w sk ą w B e r lin ie — p o p r z e d n ic z
ką d z i s i e j s z e j S ta a t s B ib lio th e k . P r o f . Z d z isła w L i b e r a (UW ) w n ik li
w ie o c e n ia ł na p r z y k ła d z ie " D ziejów lit e r a t u r y p o ls k ie j" sp o s ó b o r a z s t y l p r a c y B rU ck n era , w sk a z u ją c k o r z y ś c i p ły n ą c e z e s t o s o w a n ia w tym d z ie le s z e r o k ie g o p o ję c ia lit e r a t u r y , d z ię k i czem u k s ią ż k a ta do d z iś słu ż y ć m oże za w ie lo fu n k c y jn y in fo r m a to r . P o d e j ś c ie m ię d z y d y s c y p lin a r - n e w e w s z y s t k ic h w ię k s z y c h p r a c a c h B r iic k n e r a a n a liz o w a ł p r o f . E r n s t
E i c h l e r (U n iw e r s y te t M a r k sa , L ip s k ), z w r a c a ją c u w a g ę , ż e in t e g r a
c ja i z a z ę b ia n ie s ię r ó ż n y c h d z ie d z in w ie d z y s p r z y j a ły n ad rzęd n em u c e lo w i B r u c k n e r a : u tw ie r d z a n iu c a ł o ś c i k u ltu ry n a ro d o w ej S ło w ia n , a p r z e de w sz y stk im P o la k ó w . Ż e r ó w n ie ż z a in t e r e s o w a n ia b a lt y s ty c z n e p o ls k ie go u c z o n e g o p od p orząd k ow ane b y ły temu zad an iu — n p . w o d n ie s ie n iu do
t z w . sp ra w y b a łt o s ło w ia ń s k ie j - w y k a z a ł b a rd zo p o ż y te c z n y w tym
k o n te k ś c ie r e f e r a t p r o f. R a in era E c k e r t a ( UM) . Dr E duard M e r i a n
( UM) p rzy p o m n ia ł z w ią z k i B ru c k n e r a z (w s k r z e s z o n y m z r e s z t ą n ied a w n o ) T o w a r z y s tw e n Naukowym J a b ło n o w sk ich w L ip sk u ( S o c ie t a s J a b lo n o v ia n a ), k tó r e g o la u r e a te m b y ł d w u k rotn ie (1 8 7 9 i 1922); n a to m ia st d r L ian ę
Z e i 1 (AN NRD) z w r ó c iła u w a g ę na ch ło d n y sto su n e k B r u c k n e r a do
P r u s k ie j A kadem ii Nauk w B e r lin ie , k tó r a w p r a w d z ie s f in a n s o w a ła u t a lentow anem u s la w i ś c ie w 188 9 r . p o d ró ż n aukow ą ( m. i n . do P e t e r s b u r g a , g d z ie o d k ry ł "K azania ś w ię t o k r z y s k ie " ) , n ie z a t w ie r d z iła go jednak n ig d y
-- w o d r ó ż n ie n iu od w s z y s t k ic h s ło w ia ń s k ic h A kadem ii Nauk -- jak o s w e go c z ło n k a . O d a w n ie js z y c h p r ó b a c h , aktualnym s ta n ie i p e r s p e k ty w a c h
b ib lio g r a f ii b r ü c k n e r o w sk ie j in form ow ał d r W ład ysław B e r b e l i c k i
( BJ, K rak ów ).
K olejny blok w y s tą p ie ń p o ś w ię c o n y b ył B r ü c k n e r o w i jako li t e r a t u r o z n a w c y . Ich au toram i b y li p r z e d s t a w ic ie le d e le g a c j i p o ls k ie j , z "Uni w e r s y te tu W a r s z a w s k ie g o , k tó r z y w y g ło s ili n a s tę p u ją c e r e fe r a t y : " B rü ck n e r jako b a d a cz lit e r a t u r y p o ls k ie j o k r e s u rom antyzm u" — d r S ta n is ła w M a k o w sk i, "Epoka p o s ty c z n io w a w p r a c a c h B rü ck n era " - p r o f . Janina K ule z y c k a - S a l o n i , " W sp ó łc z e sn a lit e r a t u r a p o ls k a w o c e n a c h B r ü c k n e ra" - p r o f. Roman T a b o r s k i. W y stą p ie n ia te u k a z y w a ły , ż e B r ü ck n er n ie b ył ty lk o " filo lo g ie m , zabłąkanym do lit e r a t u r y " , l e c z - mimo z a
s t r z e ż e ń n p . c o d o je g o sądów o m o d ern izm ie p olsk im - sw o ją sa m o
d z ie ln o ś ć b a d a w czą u d ow od n ił s k u t e c z n ie r ó w n ie ż na t3m p o lu , c h o c ia ż
b adania h is t o r y c z n o lit e r a c k ie p o z o s ta ją n ie w ą tp liw ie w ty le za je g o o s ią g n ię c ia m i w z a k r e s i e h i s t o r ii ję z y k a i k u ltu ry S ło w ia n .
D r u g ie g o d n ia ob rad ow an o w d w óch s e k c j a c h . W S e k c ji I zajm ow a no s i ę m ito lo g ic z n y m i i e ty m o lo g ic z n y m i p ra ca m i B r ü c k n e r a . P r o f . S t a
n is ła w U r b a ń c z y k (UJ) i d o c . d r H en ryk a C z a j k a ( UW) m ó w ili
0 b ad a n ia ch u c z o n e g o w d z ie d z in ie m ito lo g ii, k tó r e z a c h o w y w a ły ś c i s ł y z w ią z e k z je g o a k ty w n o śc ią h is to r y c z n o ję z y k o w ą ; p r o f. H ein z S c h u -
s t e r - S e w c ( UM) , d o c . d r T a d e u s z L e w a s z k i e w i c z (U A M ), d r
W altraud F ö r s t e r ( UH) o r a z d r R ich ard S c h w a r t z ( UH) - o z a
s łu g a c h B r ü c k n e r a d la p o d d y sc y p lin y e ty m o lo g ii s ło w ia ń s k ie j , k tó r e j '
z n a c z e n ie d la p e n e t r a c j i k u ltu ry s ło w ia ń s k ie j z r o z u m ia ł on ch yb a jako jed en z p ie r w s z y c h b a d a c z y w o g ó le .
W S e k c j i II om aw iano s z e r z e j z d o b y c z e n au k ow e B rü ck n era jako o n o m a sty . W okół te g o z a g a d n ie n ia sk u p ia ły s ię r e f e r a t y p r o f. P r z e m y s ła
wa Z w o l i ń s k i e g o ( UW) , d r a G e r h a r d a S c h l i m p e r t a ( AN NRD)
1 d r a W olfganga S p e r b e r a ( UM) . W d a ls z y c h w y s tą p ie n ia c h , tem a
t y c z n ie r a c z e j u z u p e łn ia ją c y c h , a le ta k ż e n ie z w y k le c ie k a w y c h , zajm o w ano s i ę : d ia le k to lo g ie z n y m i poglądam i i p r z y c z y n k a m i B r ü c k n e r a — d o c .
d r W ład ysław K u p i s z e w s k i ( UW) , je g o n ie lic z n y m i w y p o w ied zia m i ~ c
d r U lr ic h D r e c h s e l (U n iw . A rn d ta , G r e ifś w a ld ) , p u b lik a cja m i u c z o n e g o , z w ła s z c z a je g o lic z n y m i r e c e n z ja m i w " A rch iv fü r S la w is c h e P h ilo lo g ie " J a g ic ia , w y p ro w a d za ją c z te g o w n io s k i c o do o s o b is t y c h
c e c h b a d a w czy ch p r o f e s o r a - m gr E r ik a E h e g ö t z (U H ).
N a końcow ym p o s ie d z e n iu plenarnym w y p o w ia d a li s i ę : d o c . d r K arl
G u t s c h m i d t ( UH) na tem at w kładu B rü c k n e r a w f ilo l o g ię b ia ło r u s k ą ,
d r W olfgang G l a d r o w (UH) - na tem at r o z p r o s z o n y c h n o ta te k u c z o
n eg o d o ty c z ą c y c h e k w iw a le n c ji m ię d z y ję z y k o w e j, p r o f . T a d e u s z U l e
w i c z (UJ) - k tó r y jako w n ik liw y zn a w ca t w ó r c z o ś c i B r ü c k n e r a z n a c z
n ie o ż y w ia ł d y sk u sję naukow ą - o p a r e m io lo g ic z n y c h stu d ia c h w y b itn e g o
s la w i s t y , z a ś d r E u g en ie R e c h t s i e g e l ( AN NRD) - o p ro b lem a ch
f r a z e o lo g ii na p r z y k ła d z ie " S ło w n ik a e ty m o lo g ic z n e g o " , o r a z d r W ilhelm
Z e i l (AN NRD) - o z w ią z k a c h B r ü c k n e r a z e znanym ję z y k o z n a w c ą
se r b o łu ż y c k im A rnoStem Muką ( E r n s t M u ck e).
W krótkim re su m ć ob rad A lo is H erm ann s t w i e r d z ił, ż e im p r e z a w n io s ła w ie le n ow ych elem en tów w z b o g a c a ją c y c h p o r tr e t A le k sa n d r a
B rü ck n era jako c z ło w ie k a i b a d a c z a . N a tym p o le g a is to tn e z n a c z e n ie s e s j i , k tó r e j m a te r ia ły s t a r a ły s i ę p r z y b liż y ć i p r z y p o m n ie ć w k ład w i e l k ie g o s la w is t y w r ó ż n e d z ie d z in y nauk h u m a n isty c z n y c h .
S e s j a u w id o c z n iła i p o tw ie r d z iła fa k t, ż e k r y t y c z n e , t w ó r c z e p o w o ły w a n ie s i ę d z iś n a B r ü c k n e r a n ie j e s t bynajm niej a n a ch ro n izm em , le c z dow odem k om p eten tn ych badań ję z y k a i lit e r a t u r y , k tó r e św ia d o m e s ą w ła s n y c h tr a d y c ji h i s t o r ii i z te g o a r s e n a łu c z e r p ią s i ły d la d a ls z e g o r o z w o ju . N a le ż y w sp o m n ie ć , ż e - obok w y c ie c z k i do A rchiw um F o n ta n eg o w P o czd a m ie - do z n a c z ą c y c h m om entów k o n fe r e n c j i n a le ż a ła u r o c z y s t o ś ć n ad an ia g o d n o ś c i d o k to ra h o n o r is c a u s a U n iw e r s y te tu Hum boldta p r o f . S ta n is ła w o w i S k o r u p c e . - 52 -M gr D ie tr ic h S c h o lz e
