Janina Kamionkowa
"Obyczaj romantyczny. Rekonesans",
Janina Kamionkowa,
Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk
1971 : [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 14/42, 168
/11/ JANION Maria: Romantyczna w izja re w o lu c ji. D: Problemy p olsk iego romantyzmu. Seria pierwsza. Praca zbiorowa poa redakcją M.Żmigrodzkiej i Z.Lewinówny. Oss. Wrocław-Warsza- wa-Kraków-Gdańsk 1971. IBL PAN, s. 159-205.
Syntetyczny obraz p rzek ształceń id e i i fu n k c ji r e w o lu c ji w tw órczości romantyków p olsk ich . Część pierwsza: "In fe rn o rewo l u c j i " , ukazuje w iz ję r e w o lu c ji p o d le g łe j fatalistyczn ym prawom zła rządzącego światem w "Zamku kaniowskim" Goszczyńskiego i r e w o lu c ji tr a g ic z n e j w "N ie-B o sk iej Komedii" Krasińskiego.Tym kon
cepcjom przeciwstawiony je s t w c z ę ś c i d ru g ie j, "Poryw ducha i poryw masy", mistyczny rewolucjonizm M ickiew icza,optym istycznie zwrócony ku p rz y s z ło ś c i i wieszczący rew olucję jako boskie dzie ło odkupienia i początek nowej e ry . Część t r z e c ia , "A n io ł mie czowy", przedstawia genezyjską koncepcję Słowackiego, w k tó r e j permanentna rewolucja Ducha, dokonująca s ię poprzez niszczącą stare formy mękę i śm ierć, stanowi konieczny warunek postępu. Część czwarta, "Marsz w p rz y s z ło ś ć ", a n a lizu je reprezentowaną przez Dembowskiego i Berwińskiego, jedyną w polskim romantyz mie, ra c jo n a lis ty c zn ą koncepcję re w o lu c ji, r e a liz u ją c e j p rzysz
łość we wspólnym d z ie le mas ludowych. .
BP/42 ._____________________________________________________________M.J. /11/ KAMIONKOWA Janina: Obyczaj romantyczny. Rekonesans. W: Problemy p olsk iego romantyzmu. S eria pierw sza. Praca zb io rowa pod redakcją M .Żmigrodzkiej i Z.Lewinówny. Oss. Wroc- ław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1971. IBL PAN, s . 329-394.
Zamierzeniem autorki b yło dokonanie wstępnego rekonesansu w d zie d zin ę ’ przejawów romantyzmu na gruncie obyczajowości^ Wycho dząc od a n tro p ologiczn ie zorientowanej d e f i n i c j i obyczaju ,zary sowała społeczno-kulturalne ramy, w których re a lizo w a ły s ię za chowania obyczajowe, charakteryzujące kierunek i e w o lu cji n ie
formalnych in s t y t u c ji społeczno-tow arzyskich i obyczajowych: od dworu, przez salon i dom otw arty, do grup i k ó ł artystyczn ych, p rofesjonaln ych, konspiracyjnych, młodzieżowych it p . Romantyza- cja in s t y t u c ji społeczno-tow arzyskich i form ic h funkcjonowania p o le g a ła m.in. na tworzeniu grup "otw artych ", osłabijaniu r o l i cnót dzied ziczn ych , a przyjmowaniu w zamian indywidualistycznych i p erson alistycznych k ryteriów oceny człow ieka. N a jd o b itn ie js zą obyczajowo-moralną m an ifestację romantyzmu stanow iły nowe typy bohaterów narodowych oraz wzory osobowe, wcielone w p osta cie buntowników,konspiratorów,emisariuszy, a przede wszystkim p rzez artystów .
