Urszula Stankiewicz
Tykocin, woj. białostockie, St. II, AZP
36-83/27
Informator Archeologiczny : badania 24, 87-88
Informator Archeologiczni) 1990 87 w alu, fosę i ślady osadnictw a po w ewnętrznej stronie nasypu, nato m iast z fazą d ru g ą (fazy E-F, pełne średniowiecze) łączyć m ożna konstrukcje zewnętrzne w formie dodatkowych um ocnień kam iennych i rozbudow anych układów drew nianych w zagłębieniu fosy (badania 1988/1989).
Łącznie w ciągu 3 sezonów przebadano powierzchnię 162 m2.
Archeologiczna Pracow nia Badaw - cza „Archeologlca" w Lublinie______ B adania prowadzili mgr mgr Paweł Boruch i Ł ukasz Rejniewiecz. F in an sowało BBiDZ w Tarnobrzegu. Pierwszy sezon b a d a ń (po przerwie od
1958 r.). Grodzisko wczesnośredniowieczne, tzw, „Królewska Kuchnia", XI-XIII w.
Grodzisko w Tarnobrzegu-W ielowsi b ad an e było sondażowo w 1958 r. przez K. Moskwę. Tegoroczne b ad a n ia m laly n a celu weryfikację u sta le ń K. Moskwy odnośnie zabudowy m ajda n u , przebiegu w alu oraz chronologii obiektu. Wykonano 9 wykopów sondażowych o łącznej powierzchni 40 m2. przecinając grodzisko po osi NE-SW i NW-SE. Przeprowadzone obserw acje pozwalają n a następujące stw ierdzenia:
—■ pierwotnie obiekt był w całości obwałowany. B rakujące partie w alu w części północno- w schodniej są wynikiem nowożytnych niwelacji.
— obiekt je s t niewątpliwie grodziskiem wczesnośredniowiecznym a jego pow stanie m ożna datow ać n a M w. Grodzisko zostało opuszczone w XIII w. Niewielkie ilości m ateriału nowożyt nego w postaci „pólmajolild". mogą sugerować użytkowanie tego obiektu jeszcze w XVII w., niewykluczone, źe związane z okresem wojen szwedzkich i legendą o .Królewskiej Kuchni".
— grodzisko pow stało w m iejscu starsze] osady z IX-X/X?? w.
Wal grodziska nte wykazuje cech specyficznej konstrukcji, je s t w całości wałem ziem nym . Tworzyły go bardzo tw arde w arstw y gliny i piachu, 0 twardości zbliżonej do dobrze wypalonej polepy. Może to być wynikiem bardzo dokładnego ubijan ia w arstw 1 być może ich wypalenia. Nie wydaje się jednak, by n astąpiło to w w yniku pożaru fortyfikacji.
— bardzo niew ielka ilość zabytków ruchom ych, b rak obiektów i niewielkiej miąższości w arstw a kulturow a, zdają się wskazywać, że obiekt nie był intensyw nie użytkowany, zaś Jego funkcja Jako grodziska nie była długotrw ała. Niewykluczone, że pełnił tylko do strony w schod niej rolę strażnicy dla Sandom ierza.
Badania zakończono.
I Trzemeszno, woj. bydgoskie patrz późne średniowiecze
K on serw ato r Z abytków A rche o lo- glcznych w B iałym stoku__________ B adania prowadziła m gr U rszula Stankiewicz. Finansow ał WKZ w Bia łym stoku. Czwarty sero n b ad ań . W czesnośredniowieczna o sa d a przy- grodowa (XII-XI1I w.)
Kontynuowano b ad a n ia osady wczesnośredniowiecznej, usytuow anej w bezpośrednim s ą siedztwie grodziska. Prace skoncentrow ano w zachodniej części, celem uchw ycenia Jej granicy.
Przebadano 150 m 2, odsłaniając trzy obiekty.
Miąższość w arstw y kulturow ej, występującej bezpośrednio pod w arstw ą h u m u su , wynosiła od 0,20 m w partii wierzchołkowej do 1,65 m u podstawy stoku.
O biekt n r 1, w kształcie nieregularnego owalu, o przekroju nleckowatym i w ym iarach 0,80 x 1,80 m, miąższości 0,40 m, odsłonięto n a głębokości 0,35 m od pow. ziemi.
W ypełnisko tworzyły kam ienie, z których część nosiła ślady przepalenia, W obiekcie w y stą piły również drobne fragm enty węgli drzewnych, okruchy polepy oraz fragm enty żużla, kości zwierzęce, ułam ki naczyń g] i ni ach.
O biekt 2 w kształcie nieregularnego owalu w przekroju pionowym nieckowaty, o w ym ia rac h 4,20 m w zdłuż osi N-S 11,10-1,05 m w zdłuż osi W-E, głębokości 0,28 — 0,34 m, odkryto n a gl. 0,35 m od powierzchni ziemi.
W ypełnisko tworzyła ziemia gliniasto-torfowa, barwy intensyw nie b ru n atn e j z d u żą ilością okruchów węgli drzewnych, fragm entam i polepy, oraz znaczną ilością żużli, kości zwierzęcych i ułamków ceramiki. Wewnątrz obiektu odsłonięto 7 kam ieni o wymiarach 0,40 — 0,55 m, ułożonych w kilku centymetrowej odległości jeden od drugiego, tworząc niejako granicę obiektu.
O biekt 3 odsłonięto bezpośrednio pod d a rn ią w warstwie calcowej. Zagadkową konstrukcję, 0 kształcie w ydłużonym i przekroju nieckowatym, tworzyły w arstw y przepalonego drew na 1 gliny czytelne w planie poziomym w postaci wąskiej sm ugi drew na w części N-W, oraz w yraź n a w arstw a spalenizny w części S-E (od stro n y w nętrza osady). W arstwę spalonego drew na, n a całej przebadanej długości obiektu, przykrywa p łat przepalonej gliny o barwie ceglastej i m iąż szości do 0,60 m.
W obiekcie tym nie wystąpił m ateriał zabytkowy.
T ykocin, woj. b iało sto ck ie S t. Д AZP 3 6 - 8 3 /2 7
L
Tarnobrzeg, W ielow ieś S t. 1 AZP 9 1 - 7 3 /2 0 _________________
за Wczesne średniowiecze Z w arstw рога obiektam i pochodzi znaczna część m ateriału ceramicznego, kości zwierzęce w większości pocięte oraz. nożyk żelazny, kulka szklana i gliniana, gwoździe żelazne, osełki kam ienne oraz sercowa ty grocik krzemienny.
W stępnie osadę przy grodową, należałoby datować n a XII — XIII w. Materia! zabytkowy i doku m en tacja zn ajdują się w zbiorach M uzeum Okręgowego w Białym stoku.
Badania będą kontynuow ane.
I Usarzów. gm, Lipnik patrz epoka brązu
Wabcz, gm . S toln o woj. t o ru ń sk ie S t. 1 AZP 3 3 -4 3 /1
U n iw e rsy te t M iko łaja K o p ern ik a I n s ty tu t A rcheologii i E tn o g ra fii w T oruniu
B adania prowadzili m gr m gr Wojciech C hudziak (kierownik badań) i Paweł G urtowski oraz Ja c e k Bojarski [autor spraw ozdania). Drugi sezon b ad ań . Grodzisko wczesnośredniowieczne „Poganka". (X-XI wiek]· Po rocznej przerwie wznowiono b ad a n ia sondażowe. Założono trzy wykopy każdy o w ym ia rac h 1 x 3 m wzdłuż dwóch osi, poprowadzonych zgodnie z kierunkam i św iata. Głównym celem b ad a ń było uzyskanie dodatkowych danych n a tem at ch a rak te ru zabudowy w nętrza grodu i zweryfikowanie ustaleń, dotyczących chronologii całego obiektu.
Odkryto naw arstw ienia kulturow e, których układ świadczy o kolistym typie u k ła d u b u dow nictw a mieszkalnego, koncentrującego się wokół pustego m ajdanu.
W wykopie IX, zlokalizowanym n a styku w ału z m ajdanem w części w schodniej, (obok wykopu VI z roku 1989), wyeksplorowano warstwy, odkrytego w roku poprzednim obiektu m ieszkalnego — uchwycono Jego zasięg w k ierunku południowym. Wykop VII. założony w p a r tii północnej podwala, dostarczył pozostałości obiektu prawdopodobnie o ch arak terze gospo darczym (wskazuje n a to sposób zalegania warstw, ja k również m ateriał ceram iczny — prze m ieszany i niejednolity). Miąższość tego obiektu wynosiła ponad 2 m.
Nowych danych n a tem at grodziska dostarczył wykop VIIi, zlokaliowany w obniżonej zachodniej części m ajdanu — n a sty k u z walem. Natrafiono w nim na obiekt m ieszkalny — półziem iankę, datow aną n a podstawie wydobytego m ateriału ceram icznego n a 2 poł. X w ieku. W w arstw ie tej odkryto pozostałości drew nianych ścian b u dynku. Obiekt ten, podobnie Jak omówione wyżej obiekty, zlokalizowane w w ykopach VI, VII i [X, przykrywała w arstw a spalenizny, stanow iąca rez u ltat nagiego końca funkcjonow ania grodu n a przełomie X i XI w ieku. Nad tą w arstw ą natrafiono n a ślady drugiego poziomu osadniczego, którego chronologię ustalono n a podstaw ie fragmentów naczyń n a 3 i 4 ćwierć XI wieku. Z poziomu tego pobrano do analizy próbki C1’.
Materiały i dokum entacja znajdują się w Instytucie Archeologii i Etnografii UMK w Toruniu. I Wałków, gm. Osjaków woj. sieradzkie St. 3 patrz okres rzymski
W arszawa — Bródno S tare Grodzisko „Zagórki" S t. 15 AZP 5 5 - 6 7 /1 6 ______________
Państw owe M uzeum Archeologiczne w W arszawie
B adania weryfikacyjne prowadziła mgr Olga Lipińska przy współpracy m gr Sylwii Małachowskiej. Finansow ał Konserwator Zabytków Archeo logicznych m .st. Warszawy. Drugi sezon badań. Grodzisko w czesnośre dniowieczne [pol. X — pol. XI w.)
B adania zostały wznowione w roku 1989 z inicjatywy Obywatelskiego Komitetu do Spraw Rewaloryzacji G rodziska n a Bródnie. Wspólnie z Konserwatorem Zabytków m ia sta stoł. W ar szawy i Państwowym M uzeum Archeologicznym opracowany został program ratow ania pozo stałości grodziska. Kluczowym elem entem tego program u je s t odtworzenie przebiegu wałów w terenie. P lanuje się nadsypanle części zniszczonych do wysokości parti najlepiej zachow a nych oraz usunięcie licznych dziur i ubytków. Wymagało to przeprow adzenia weryfikacji przebiegu wałów w najbardziej zniszczonych partiach grodziska.
W 1989 r. wytyczono rów sondażowy o wym iarach 15 x 2,5 m w części w schodniej, w m iej scu gdzie powinien przebiegać wal m niejszego członu grodu (według koncepcji jego dwuczłono- wości). O trzym any rezultat był całkowicie negatywny. Nikłość w arstw y kulturow ej zdaje się potw ierdzać inform ację, że część terenu, na którym znajduje się grodzisko, została zniszczona przez wywózkę ziemi pod budowę pobliskiego fortu w okresie przed 1 wojną światową.
W 1990 r. wytyczono 3 rowy sondażowe w części południowo-wschodniej i wschodniej większego członu grodu. Obejmowały one część m ajdanu i wał. Wykop n r l o w ym iarach 11.5 x 2.5 m założono w części południowo-wschodniej, gdzie wal był Jeszcze częściowo widoczny. O dsłonięto w arstw ę rozsyp i skową w alu, lecz bez konstrukcji. Zachowały się Jedynie luźno leżące kam ienie ze śladam i przepalenia, oraz szczątki spalonego drew na długości kilku centy