m ow y w ygłoszone z tej o k a z ji): n a s tę p n a — o m a w ia jąc a s tru k tu rę o rg a n iz ac y jn ą o śro d k a o ra z przebieg d o ty ch czaso w y ch p ra c i zam ierzeń n a p rzy szło ść: o sta tn ia — to to m ik wierszy C zesław a M iło sza w p rz ek ład zie d r a K . D ed eciu sa ze zn am ien n y m n a o k ład ce d o p isk ie m : „ ...fü r F re u n d e u n d F ö rd e re r” '. O b o k d ziałaln o ści ed y to rsk iej o tw a rto trzy w y staw y: je d n a d o ty czy ła życia i tw órczości Ja n u sz a K o rc z a k a , d ru g a — p o lsk ich sta ry ch d ru k ó w , trzecia — recepcji lite ra tu ry p olskiej w R F N 4. R ów nież p o d a u sp icjam i In s ty tu tu d r K . D ed eciu s w ygłosił d w ad zieścia prelekcji. O to ty tu ły kilk u z n ic h : H um or i sa ty ra we w spółczesnej litera tu rze p o lskiej, P olska w Europie, L aureat nagrody N obla — C z. M ilo s :. W y k ład y te odbyły się w D a rm s ta d t, G ety n d ze , H a m b u rg u , B erlinie, K o lo n ii i B onn.
In sty tu t ’z d o ła ł ju ż zad z ie rzg n ąć w iele k o n ta k tó w z polskim i lite ra c k im i i n a u k o w y m i o śro d k a m i o raz z poszczególnym i tw ó rcam i i b a d ac za m i ró ż n o ro d n y c h dyscyplin. T o te ż nic dziw nego, iż c o raz częściej pisze o nim z u zn an iem p ra sa niem ieck ieg o o b sz aru języ k o w eg o („ D ie Z e it" . „ S tu ttg a rte r Z e itu n g ” , ..A k z en te n ” . ..K u ltu rp o litis c h e K o rre s p o n d e n z ” , „ N eu e Z ü rc h e r Z e itu n g ” i inne). N a to m ia s t w Polsce p o z a „ P o lity k ą ” i „ T w ó rc z o śc ią ” n ik t c h y b a obszerniej nie p rezen to w ał N iem ie ck o -P o lsk ieg o In sty tu tu z D a rm s ta d t. A należy uczynić to n a szerszą niż do ty czczas skałę, bow iem służy on słusznej i d o b re j spraw ie.
Re.
Z K R A J U
DZIAŁALNOŚĆ IN STY TU TU H ISTOR II N A U K I, OŚW IATY I TE C H N IK I PAN W ROKU 1980
Celem realizo w an y ch w In sty tu cie z a d a ń — p o d p o rz ą d k o w a n y c h P ro b lem o w i M ię d zy re so rto w em u III. 11 N a u k a i oświata w dziejach P o lsk i ja k o c zyn n ik postępu społecznego, gospodarczego i kulturalnego b y ło , w zorem la t ubiegłych, pogłębienie zn ajo m o ści tak ic h z ag a d n ie ń , ja k : I D zieje n a u k i p o lsk ie j ze szczeg ó ln ym uw zględnieniem n a u k i n o w o żytn ej oraz j e j roli w upow szechnianiu ośw iaty i rozwoju m y śli tec h n iczn ej; II — D zie je edukacji narodow ej ja k o w arunku postępu n a u k i i ja k o c zyn n ika k szta łto w a n ia św iadom ości naro d o w ej; I I I — W k ła d uczonych pol s kich w rozw ój n o w o żytn ej n a u ki i m yśli technicznej.
B ad an ia p ro w a d z o n e były przez p ra co w n ik ó w e ta to w y ch o raz w s p ó łp ra co w n ik ó w , zw iąza nych z In sty tu te m p o p rz ez działające Z espoły lub n a m o cy u m ó w k o o p e rac y jn y c h z aw a rty c h m iędzy In sty tu te m a U n iw ersy tetem W arszaw skim , U n iw ersy tetem im . A d a m a M ickiew icza w P o zn an iu , U n iw ersy tetem im . M ik o ła ja K o p e rn ik a w T o ru n iu o ra z In sty tu te m O dlew nictw a w K rak o w ie.
1. Program badawczy
Z asy g n alizo w a n ą pow yżej p ro b le m a ty k ę realizo w an o w ra m a c h n a stęp u jąc y c h tem a tó w : G ru p a p i e r w s z a : 1) H istoria n a u ki p o lsk ie j X I X i X X w ieku (k iero w n ik : p ro f. B ogdan S u c h o d o lsk i); 2) H istoria w ybranych dyscyplin — o p ra c o w a n ia sy ntetyczne (k iero w n ik : d o c . Ire n a S ta siew icz-Jasiu k o w a); 3) D zieje nauczania historii n a u k i i techniki (k iero w n ik : d o c . Ire n a S ta siew icz-Jasiu k o w a); 4) D zieło M iko ła ja K opernika i je g o społeczne znaczenie. P odstaw y fo r m o wania się środow iska naukow ego ep o ki K opernika (k ie ro w n ik : p ro f. Paw eł C z a rto ry s k i); 5) W ybrane
3 Cz. M iło sz. N obelpreisträger f ü r L itera tu r 1980, F r a n k fu rt am M a in 1980.
4 P o r., Polonica S u h rk a m p V erlag — Insel V erlag, F r a n k f u r t am M a in 1980, gdzie jes t w ym ien io n y ch 35 w spółczesnych a u to ró w p o lsk ich , k tó ry c h k siążk i zo stały p rz eło żo n e n a języ k niem iecki w ciąg u o s ta tn ic h k ilk u lat.
zagadnienia, zw ią zk ó w n a u k i p o lsk ie j z n a u k ą europejską — do ko ń ca X V I w ieku (k iero w n ik : d o c. M a łg o rz a ta T erlec k a); 6) Z d o b y c ze n a u k i p olskiego Oświecenia i epok graniczących na tle rozwoju n o w o żytn ej n a u k i europejskiej (k iero w n ik : d o c. Iren a S ta siew ic z-Jasiu k o w a): 7) Problem y interdyscyplinarne i m etodologiczne historii n a u k i (k iero w n ik : d r Ja n u sz S k a rb e k ); 8) H istoria organizacji n a u k i p o lsk ie j (k ie ro w n ik : doc. B o h d an Jaczew sk i); 9) G łówne kie ru n k i badaw cze i sz k o ły w naukach m a tem a tyc zn o -fizyczn ych X I X i X X w ieku (k iero w n ik : p ro f. Jerzy D o b rz y c k i); 10) W ybrane zagadnienia z dziejów poznania ziem polskich (k iero w n ik : pro f. J ó z e f B abicz); 11) Problem y p o lsk ie j i św iatow ej geografii (k ie ro w n ik : p ro f. J ó z e f B ab icz); 12) Uwarunkowania społeczne i p o lity czn e rozw oju polskich nauk m edycznych i w ybrane zagadnienia z historii m ed ycyn y (k iero w n ik : p ro f. S tan isław S zpilczyński); 13) Genealogia w spółczesnej fa r m a c ji p o lskiej (k iero w n ik : d r B a rb ara K u ż n ic k a ); 14) H istoria w ybranych g a łęzi tech n iki p o lskiej (k iero w n ik : d r B olesław O rło w sk i); 15) Stu d ia nad staropolską techniką hutniczą (k iero w n ik : d r Bolesław O rłow ski).
G ru p a d r u g a : 1) S zk o ln ic tw o okresu staropolskiego (k iero w n ik : d o c. T ad eu sz B ieńkow ski); 2) K om isja E d ukacji N aro d o w ej ja k o czyn n ik rozwoju ośw iaty i n a u k i (k iero w n ik : d o c . K a lin a B a rtn ic k a); 3) S zko ln ictw o i oświata dorosłych na ziem iach p o lskich p o d zaboram i (k iero w n ik : p ro f. J ó z e f M ią so ); 4) R ola nauczycieli w rozw oju ośw iaty i k u ltu ry o d X V I I I do X X w ieku (k iero w n ik : doc. S tan isław M a u e rsb erg ): 5) R efo rm y o św iatow e, szko ln ictw o , ośw iata p o za szko ln a i popularyzacja n a u k i (k iero w n ik : d o c . S tan isław M a u e rsb erg ); 6) Tajna ośw iata i nauka w latach 1939— 1945 (k iero w n ik : d r W an d a G a rb o w sk a).
G ru p a t r z e c i a : 1) P o lskie środow isko naukow e za granicą (k iero w n ik : p ro f. J ó z e f M iąso ); 2) Śro d o w isko inżynierów p o lskich na em igracji w X I X w ieku (k iero w n ik : pro f. J ó z e f M iąso ); 3) N ajw ażniejsze osiągnięcia badaw cze uczonych po lskich i ich oddziaływ anie w nauce św iatow ej (k iero w n ik : p ro f. Jerzy D o b rz y ck i i doc. T ad e u sz K ow alik).
W ro k u sp raw o zd aw czy m , ko ń czący m 5-letni p lan b a d a ń n au k o w y ch w zak resie P ro b lem u M ięd zy reso rto w eg o III. 11, nie w szystkie z a d a n ia zo stały d o p ro w a d z o n e d o k o ń c a. B ędą one w łączone d o now ego p la n u , k tó ry w sw ych głów nych z a ło żen iach nie różni się od p lan u z lat 1 9 7 6 - 1980.
S p o śró d w ydaw nictw w ielo to m o w y ch w to k u realizacji z n a jd u ją się: H istoria n a u k i po lskiej (to m I V — o bejm ujący la ta 1863— 1918, to m V — obejm u jący la ta 1 9 1 9 -1 9 5 1 , to m V III — b io g raficzn y i to m IX — b ib lio g raficzn y ); D zieła M ik o łaja K o p e rn ik a — p rz e k a z a n o d o d ru k u to m III w w ersji językow ej polskiej i angielskiej, trw a ją p ra ce p rzek ład o w e (język rosyjski i fran cu sk i) n ad to m em II i n a d to m em III (w ersja ła c iń sk a ); dzieła O s k a ra L angego (u k o ń c zo n o i p rz e k a za n o d o K o m ite tu W ydaw niczego to m V III) o raz M ich ała K aleckiego (w obec k onieczności w łączenia now ych, nie p u b lik o w an y c h d o tą d p ra c dzieła m a ją u k azać się w 6 to m a c h , z k tó ry c h II u k azał się w m aju 1980 ro k u , p ra ce n ad III zo stały zak o ń czo n e, zaś to m IV z n ajd u je się w k o ńcow ej fazie realizacji).
W ra m a c h te m a tu D zieło M iko ła ja K opernika i je g o społeczne znaczenie. P odstaw y fo rm o w a n iu się środow iska naukow ego e p o ki K opernika o p ró cz w ym ienionych to m ó w D ziel M ik o łaja K o p e rn ik a p rzy g o to w u je się w iele in n y ch p ra c, k tó re p u b lik o w an e są m .in . w serii S tudia Copernicana. W d ru k u zn ajd u je się to m X X tej serii, zaw ierający p racę pt. J. J . R h etici „N arratio P rim a" — p rz y g o to w a n ą we w sp ó łp racy p o lsk o -fran cu sk iej p o d k ieru n k iem Je a n -P ierre V erd et’a i H enry H o g o n n a rd -P .o ch e ’a ; n a p ó łk a c h księg arsk ich u k a za ł się to m X X I z p ra cą E rn y H ilfstein S ta ro w o lsk i’s biographies o f C opernicus; n a to m ia s t tom X X II, z p ra c ą G ra ży n y R osińskiej S cientific W ritings and A stronom ical Tables in C racow , X lV th — X V Ith C enturies, i to m X X III, zaw ierający p rz etłu m a cz o n ą przez A . M a rk S m ith ’a n a języ k an gielski i o p a trz o n ą obszernym i k o m e n ta rz a m i V księgę P ersp ektyw y W ite lo n a (V itelonis P erspectivae liber V), p rz ek a za n o d o w ydaw nictw a.
P o za w z m ia n k o w a n ą serią m ają się u k a za ć n astęp u jąc e p ra c e : A n n y S łom czyńskiej M ikołaja G rabostow skiego (1 4 3 6 ) K om entarz do „ E ko n o m iki" A rystotelesa i G raży n y R osińskiej D zieło astronom iczne Sędziw oja z Czechla.
N a u k a p o lsk a d o X V I w ieku i zw iązki, ja k ie łączyły j ą z n a u k ą e u ro p ejsk ą , zn ajd u ją o dbicie w kolejnej g ru p ie p ra c , p rzed m io tem k tó ry c h są m .in .: trzy n asto w iec zn a m yśl en cy k lo p e
dy czn a, b ę d ą c a w yrazem ten d e n cji d o u p o w szech n ian ia w ied zy ; po lsk ie p ro g n o sty k i i k a le n d arz e a stro n o m ic z n e z X I— X V w .; uczeni zw iązani z A k a d em ią K ra k o w s k ą w X V w ieku.
Z pow yższą p ro b le m a ty k ą zw iązan a jest, p rz ek a za n a d o w y d a w n ictw a, p ra c a M a łg o rz a ty M alew icz pt. Z ja w isk a p rzyro d n ic ze w relacjach dziejopisarzy p o lskieg o średniow iecza, k tó rej ty tu ł w fazie realizacji b rz m ia ł: N a u ko w e i paranaukow e elem enty w źródłach historiograficznych i narracyjnych prow eniencji p o lsk ie j w okresie od X I do X V I w ieku.
N a to m ia s t w iedzę o sta n ie n a u k i w Polsce epoki O św iecenia w z b o g acają p race p o św ięcone B ibliotece Z ału sk ic h (u k o ń c z o n a z o stała m o n o g ra fia p ió ra J a n a K o zło w sk ieg o pt. Rola B ib lioteki Z a łu skich w życiu u m ysło w ym R zeczyp o sp o litej wczesnego O św iecenia), m ecen ato w i J a n a III S obieskiego w dziedzinie n a u k i, O n u fre m u K o p czy ń sk iem u o ra z lipskim c zaso p ism o m n au k o w y m z lat 1710— 1762.
W zak resie n a u k ścisłych i technicznych dobiegły k o ń c a p ra c e n ad II to m em H istorii astronom ii w Polsce, 1750- -1918 (a u to rz y : E ugeniusz R y b k a — w sp ó łp ra co w n ik — i Przem ysław R y b k a), u k o ń c z o n o tak że ro zp raw y , d o ty czące p o w s ta n ia i ro zw o ju fizyki teoretycznej (K rz y sz to f S zy m b o rsk i) i p o d sta w h isto ry cz n o -m e to d o lo g iczn y ch term o ch em ii (S te fa n 'Z a m e c k i); p o n a d to realizo w an e są z a d a n ia z d ziejów m ate m a ty k i wyższej, g e o te k to n ik i, e le k tro en erg ety k i, techniki lotniczej, inżynierii d ro g o w ej, tech n ik i hutniczej, a tak że c zaso p iśm ien n ictw a — p o d k ą te m roli, ja k ą o n o pełni w krzew ieniu zdobyczy n a u k tec h n iczn y ch i m atem aty czn o -fizy cz nych.
S p o śró d realizo w an y ch z a d a ń z z ak re su n a u k p rzy ro d n iczy ch d o n ajisto tn ie jszy ch należą te, k tó ry c h celem je s t u k a za n ie dziejów p o z n an ia ziem p o lskich. W o k resie sp raw o zd aw czy m szczególny n acisk p o ło żo n y był n a rolę ja k ą w tej dziedzinie o d eg rał w ileński o śro d e k u n iw ersy tecki (d o k o ń c a la t trzy d zie sty c h X IX w ieku). O b o k p ra c, k tó re a n alizu ją te z ag a d n ie n ia w u k ład zie tery to rialn y m — z d eterm in o w a n y m o b szarem b a d a ń p ro w a d zo n y c h p rzez w ileński o śro d e k uniw ersytecki — p o d ję to b a d a n ia , u jm ujące p roces p o z n aw a n ia ziem p o lsk ich w u k ład z ie ch ro n o lo g iczn y m ( Poznanie fizjo g ra fii kraju w okresie 1772— 1795), a tak że przez p ry z m a t z aw arto ści czaso p ism p rzy ro d n ic zy c h (analizie p o d d a n o np. „P a m ię tn ik F izjo g raficzn y ” , 1881— 1923).
P o n a d to n a uw agę zasłu g u je fa k t zak o ń czen ia p ra c p rzek ład o w y ch (z jęz y k a greckiego) dzieła T e o p h ra s ta Fizjologia roślin, k tó re p o o p a trz en iu w stępem i ob szern y m i k o m en ta rz a m i sta n ie się cennym m ateriałem ź ró d ło w y m z zak resu b o tan ik i.
W o b rę b ie histo rii n a u k m edycznych i farm a cji k o n ty n u o w a n e są m .in . p ra ce d o k u m en ta c y jn e d o h isto rii m edycyny (Słow nik le k a rzy p o lsk ic h X X w ieku, K alendarz dziejów p o lsk ie j m ed ycy n y X I X i X X w ieku) o ra z p ra ca , m ają c a określić m iejsce n a u k m edycznych w z ad a n ia c h p o d e jm o w an y ch przez W arszaw sk ie T o w arzy stw o P rzyjaciół N a u k ; u k o ń c z o n o n a to m ia s t p race red ak cy jn e n a d W yp isa m i źródłow ym i : historii nauk m edycznych. Z dziedziny h isto rii farm acji — p rz e k a z a n o d o w y d aw n ictw a p ra ce : K ierunki rozwoju farm acji vr Polsce ep o ki Oświecenia p ió ra B a rb ary K u źn ick iej, B alneochem ia ja rm a c e u ty c z n a w Polsce do ro ku 1830 (p rac a z b io ro w a ) oraz H aliny L ich o ck iej — p o św ięco n e c za so p iśm ien n ictw u farm a ce u ty c z n em u p t. P a m iętn ik Far m a ceu tyczn y W ileński" — bibliografia analityczna zaw artości.
R ealizo w an e w In sty tu cie p race z z ak re su dziejów o rganizacji n o w o ży tn ej n a u k i d o ty cz ą w w iększości h isto rii zo rg an iz o w a n y c h fo rm n a u k i polskiej. I tak b a d a n ia m i o b jęto m .in. T o w arzy stw o N a u k o w e K ra k o w sk ie , T o w arz y stw o N a u k o w e W arszaw sk ie, k o n k u rsy n a u k o w e (D zieje k o n k u rs u im . S. L indego), m ecen aty n au k o w e (M ecen a t S tefa n a Batorego w dziedzinie n a u k i i szko ln ictw a w P olsce, Sp o łeczn y m ecenat n a u ki w K rólestw ie P o lskim w latach 1869— 1905). B ad an ia n ad dziejam i org an izacji n a u k i poza P o lsk ą d o ty cz ą ró żn y ch k ra jó w (P o lityka naukow a R epubliki W ło skiej; P olsko -ro syjska i polsko -ra d ziecka w spółpraca n a u k o w a — tradycja i w spółczesność; S to su n k i n a u ko w e p o lsko -a m eryk a ń skie w latach 1918— 1939).
W ra m a c h te m a tu , k tó re g o p rz ed m io te m ob o k z ag a d n ie ń in te rd y sc y p lin a rn y ch je s t m e to d o logia h isto rii Ttauki realizo w an e są z a d a n ia , m ające m .in . n a celu z b a d a n ie w y stęp u jący ch w X IX i X X w ieku p ro cesó w in tegracji n a u k i, w yjaśnienie p ro b lem ó w n a tu ry m eto d o lo g ic z nej zw iązan y ch z pojęciem p ra w a n a u k i (S tefan A m ste rd am sk i z ak o ń czy ł n p . ro z p ra w ę pt.
Prawo — p rzew idyw anie — możliwości)-, o p ra co w y w an o rów nież z ag a d n ie n ia z d ziedziny o g ó ln o tech n iczn y ch p o d sta w rozw oju tech n ik i i n au k technicznych.
E d u k acja n a ro d o w a , jej w pływ n a p o stę p w d zied zin ie n a u k i i k sz ta łto w a n ie św iadom ości n a ro d o w ej b a d a n a b y ła w szerokim zak resie czasow ym — począw szy od o k resu s ta ro p o ls k ie g o : i tak d obiegły k o ń c a p ra ce n a d ro z p ra w ą o społecznej i k u ltu ra ln e j roli szkół w Polsce w okresie o d XV d o połow y X V III w ieku — p ió ra T ad e u sz a B ień k o w sk ieg o o ra z o m iejscu i roli ko lo n ii a k ad e m ic k ic h U n iw ersy tetu K ra k o w s k ie g o w ok resie sta ro p o ls k im — p ió ra W ojciecha G rzeleckiego.
R o la, ja k ą o d e g ra ła w dzied zin ie ośw iaty i n a u k i K o m isja E d u k acji N a ro d o w e j, b a d a n a b y ła p o p rzez trad y c je K E N w K sięstw ie W arszaw sk im i K ró lestw ie P o lsk im , a tak że przez w pływ K E N n a rozw ój szk o ln ic tw a w yższego i p ro g ra m y k ształcen ia nauczycieli w I połow ie X IX w ieku.
N a to m ia s t o roli, ja k ą w o k resie z ab o ró w o d e g rało szk o ln ictw o i ośw iata d o ro sły c h , tra k to w a ły p race o n au cz a n iu w sz k o łach śred n ich n a ziem iach p o lsk ich w X IX w ieku, 0 p o p u lary zacji n a u k i w K ró le stw ie Polskim , szk o ln ictw ie zaw odow ym w II R z eczypospolitej, a tak ż e o ośw iacie d o ro sły ch w G alicji (X IX i X X w iek).
W ra m a c h te m a tu R efo rm y ośw iatow e, szko ln ictw o , ośw iata p o za szko ln a i popularyzacja n a u k i o p raco w y w an e były m .in . z a g a d n ie n ia zw iązan e z eu ro p ejsk im i re fo rm a m i ośw iatow ym i 1 ich w pływ em n a sz k o ln ictw o polsk ie, z d zia ła ln o śc ią T o w arzy stw a N a uczycieli S zkół Ś red n ich i W yższych w la ta c h 1919— 1939, m iejscem ośw iaty d o ro sły c h w system ie ośw iatow ym II R zeczy p o sp o litej (p rac a z ak o ń c z o n a i p rz ek a za n a d o w ydaw n ictw a przez w sp ó łp raco w n ic zk ę In s ty tu tu — Jad w ig ę Sutyłę).
O statn i w tej g ru p ie te m a t d o tyczył n a u cz a n ia w Polsce w la ta c h 1939 -1945. W jeg o ra m a c h p ro w a d z o n o b a d a n ia n ad fo rm am i i ro z m iara m i tajn eg o n a u c z a n ia w W arszaw ie i n a tere n ac h p o łu d n io w o -w sch o d n iej P olski (z ak o ń c zo n a z o stała p ra c a O św iata u Z achodniej R zeszo w szczyżn ie w latach 1939— 1945 — p ió ra R y sz a rd a T erleckiego i O św iata na R zeszow - sz c z y ź n ie w latach 1939- 1945 p ió ra R y sza rd a T erleck ieg o i J a n a D r a u s a — w sp ó łp ra co w n ik a In sty tu tu ), p o n a d to d obiegły k o ń c a p ra ce n ad III to m em S łow nika N a u czycieli — ofiar wojny i u czestników ruchu oporu.
K o n ta k ty n a u k o w e p o lsk o -ro sy jsk ie i p o lsk o -rad zieck ie o ra z p o lsk o -fran c u sk ie , znaczenie stu d ió w m łodzieży polskiej n a u czeln iach z ag ra n ic z n y ch (zak o ń czy ła z o sta ła i p rz y g o to w an a d o d ru k u p ra c a S tu d en c kie organizacje P olaków w U niw ersytecie L ip sk im , 1872— 1919 p ió ra R y sz a rd a E rgeto w sk ieg o ), a tak że u k a za n ie roli p ra c inżynierów p o lsk ic h , przebyw ających w X IX w ieku n a em igracji (na p rzy k ład zie ich d ziałaln o ści w tak ic h k ra ja c h , ja k : N o rw eg ia, W ielka B ry tan ia . S zw ajcaria, P o rtu g a lia . P eru) — o to treść b a d a ń p ro w a d zo n y c h w ra m a ch te m a tó w P o lskie środow isko n aukow e za granicą i środow isko inżynierów polskich na em igracji w X I X w ieku.
2. Kadra naukowa
R a d a N a u k o w a In sty tu tu H isto rii N a u k i, O św iaty i T ech n ik i n a d a ła sto p ień d o k to ra m g ro w i M ieczysław ow i B ąkow i za pracę P ow stanie i rozw ój term inologii nauk ścisłych i m grow i Ja n o w i K o zło w sk iem u z a p racę Rola B ib lio teki Z a łu sk ich w życiu um ysłow ym R zeczyp o sp o litej wczesnego O św iecen ia ; R a d a N a u k o w a W ydziału F ilo zo ficzn o -H isto ry czn eg o U n iw ersy tetu Jag iello ń sk ieg o n a d a ła m grow i R y szard o w i T erleckiem u ty tu ł d o k to ra za p ra cę O św iata w Zach o d n iej R zeszo w szc zy żn ie w latach 1939— 1945.
3. D ydaktyka
P o d o b n ie ja k w la ta c h ubiegłych g ru p a p ra co w n ik ó w In sty tu tu p ro w a d z iła zajęcia d y d a k tyczne n a u czeln iach w a rszaw sk ich i p o z aw a rsz a w sk ich : p ro feso ro w ie Jerzy D o b rz y ck i i J ó z e f
M ią so , do cen ci Ire n a S tasiew ic z-Jasiu k o w a i M a łg o rz a ta T erlec k a o ra z d r K rz y s z to f Szym b o r s k i — n a U niw ersytecie W a rsz aw sk im ; doc. S ta n isła w M a u e rs b e rg i d r L e o n a rd G ro c h o w ski — w W yższej S zk o le P ed ag o g ik i Specjalnej im . M a rii G rzeg o rzew sk iej w W arsz a w ie; d r B a rb a ra K u ź n ic k a — n a A k a d em ii M edycznej w W arszaw ie; d o c . T ad eu sz B ień k o w sk i — w W yższej S zkole Pedagogicznej w O lsztynie i n a U niw ersytecie Ś ląsk im w K a to w ic a c h ; d o c . K a ro lin a T arg o sz — w P ań stw o w ej W yższej S zk o le T ea tra ln ej im . L u d w ik a S o lsk ieg o w K ra k o w ie.
4. Krajowe sesje naukowe
In s ty tu t H isto rii N a u k i, O św iaty i T ech n ik i przy w sp ó łu d ziale Ł o m ży ń sk ieg o T o w a rz y stw a N a u k o w e g o im . W ag ó w i M u z e u m R o ln ictw a w C iec h a n o w cu b ył o rg a n iz ato re m k o n fe re n c ji pośw ięconej p o lsk im trad y c jo m o c h ro n y śro d o w isk a n a tu ra ln e g o . O b ra d y od b y w ały się w C ie c h a n o w cu i Ł om ży w d n ia c h 28— 30 w rześn ia 1980 r.
N a w iąz u jąc d o la t ubiegłych Z esp ó ł H isto rii K a rto g ra fii p rzy w sp ó łu d ziale M iejskiej B iblioteki P ublicznej im . E d w a rd a R aczy ń sk ieg o z o rg an iz o w ał w P o z n a n iu w d n ia c h 10— 11 p a źd z ie rn ik a 1980 r. k o lejn ą , VI O g ó ln o p o lsk ą K o n fe ren c ję H isto ry k ó w K a rto g ra fii — p o św ię c o n ą d ziejom k a rto g ra fii m iast.
P o n a d to p o d p a tro n a te m In s ty tu tu o d b y ła się k o n fe re n c ja (Ja b ło n n a , 24— 27 w rześnia) M ię d zy n a ro d o w e g o S to w arzy sze n ia H isto rii W y ch o w an ia a n a lizu jąc a — p o p rz e d z o n e ro z w a ż a n iam i teo rety czn y m i i m eto d o lo g iczn y m i - w yniki b a d a ń n a d in n o w acjam i p ed ag o g iczn y m i w ujęciu histo ry czn y m .
A g n ieszka D ziu rliko w ska
(W arszawa)
5. Współpraca naukowa z zagranicą
K raje socjalistyczneW ra m a c h p o ro z u m ie n ia o w sp ó łp ra cy n a u k o w ej m iędzy P A N i A N Z S R R In s ty tu t k o n ty n u o w a ł — w sp ó ln ie z In sty tu te m H isto rii P rz y ro d o zn a w s tw a i T ech n ik i w M o sk w ie i je g o o d d z ia łam i w L en in g rad z ie i K ijo w ie — p ra c e b a d aw c ze, u jęte w trze ch g ru p a c h tem a ty c zn y c h : a) H isto ria p o lsk o -ro sy jsk ic h i p o lsk o -ra d ziec k ich w ięzi n a u k o w y ch .
C elem realizacji p ra c, p o d ję ty c h w tej g ru p ie tem a ty c zn e j, In s ty tu t sk iero w ał n a w yjazdy b a d aw cze d o Z w iązk u R ad zieck ieg o d r a J. R óziew icza (P o lskie środow isko naukow e w R osji 1900— 1918) o ra z m g ra L eszk a Z a s z to w ta (P roblem y n a u k i w czasopiśm iennictw ie K rólestw a P olskiego, 1864— 1905). N ie w szystkie je d n a k p ra c e z tej g ru p y tem aty c zn ej, u s ta lo n e ze s tro n ą ra d ziec k ą w o b u stro n n ie o b o w iązu jący m p lan ie ro b o c zy m , z d o ła n o w y k o n ać w p rzew id y w an y m term in ie.
b ) B a d an ia n a d h is to rią p rz y ro d o z n a w stw a .
W sp ó łp rac a w tym czło n ie tem aty c zn y m k o n c e n tro w a ła się w r o k u sp raw o z d aw czy m n a z ag a d n ie n iac h z h isto rii k a rto g ra fii. W celu p rz ep ro w a d z en ia b a d a ń w tym z ak resie (zeb ran ie m ate ria łó w a rch iw a ln y c h d o m ap y K . P etheesa z k o ń c a X V III w .) w yjechali d o K ijo w a : p ro f. J. B abicz i m g r W . W ern er, n a to m ia s t d o P o lsk i p rz y b y li: p ro f. A . L. G o ld e n b e rg z M o sk w y o ra z d r h a b . C . K u d o b a z W ilna.
c) B a d an ia n a d h is to rią techniki.
P o d o b n ie ja k w pierw szym czło n ie tem aty czn y m , ró w n ie ż i w tej g ru p ie tem a tó w w sp ó ł p ra c a nie p rzeb ieg ała w 1980 r. w edług z a p la n o w an e g o h a rm o n o g ra m u . I ta k d o Z w iąz k u R a d zieck ieg o nie w yjechał z In s ty tu tu ż ad e n ze w s p ó ła u to ró w lu b re d a k to ró w o p ra co w y w a
