Wpływ uwarunkowań geologiczno-górniczych i rejestrowanej aktywności sejsmicznej na przebieg eksploatacji w polu XVII/1 w KGHM Polska Miedź S.A. O/ZG „Rudna”

Wpływ uwarunkowań geologiczno-górniczych

i rejestrowanej aktywności sejsmicznej na przebieg

eksploatacji w polu XVII/1 w KGHM Polska Miedź S.A.

O/ZG „Rudna”

Mirosław Laskowski1), Jerzy Wróbel1), Adam Domerecki1)

1)

KGHM Polska Miedź SA, Oddział Zakłady Górnicze „Rudna”, Polkowice

Streszczenie

Eksploatację złoża rudy miedzi w polu XVII/1 rozpoczęto w 2005 r. Pole, w którym występo-wały zaburzenia tektoniczne, było prowadzone na krawędzi rozległych zrobów. W trakcie prowadzenia robót górniczych w tym polu rejestrowano wysoki poziom aktywności sejsmicz-nej oraz występowanie zjawisk dynamicznych – tąpnięć. Prowadzenie eksploatacji w warunkach skrępowanych wymagało sukcesywnego dostosowywania zasad i rygorów prowadzenia robót górniczych do bieżącej sytuacji geologiczno-górniczej.

Słowa kluczowe: górnictwo, wstrząsy górotworu, tąpania

Influence

of geological and mining conditions with registered

seismic activity on field XVII/1 exploitation in KGHM Polska

Miedź S.A. O/ZG “Rudna”

Exploitation of copper ore deposit in field XVII/1 began in 2005. Works in this field, in which tectonic disruptions had been occurring, took place on the edge of vast abandoned goafs. During mining in this field high seismic activity and cave-in danger was recorded, which was displayed by occurrence of dynamic seismic phenomena. Exploitation in those unfavorable conditions required successive adapting of mining principles to current geological situation.

Key words: mining, rock mass tremors, bumps

Wprowadzenie

Pole XVII/1 jest usytuowane w centralnej części obszaru górniczego, w rejonie pół-nocnym kopalni „Rudna”, na poziomie 1050 m (rys. 1). Eksploatację złoża w tym polu (zaliczonego do III stopnia zagrożenia tąpaniami) zaprojektowano między roz-ległymi zrobami na lewym skrzydle a wiązką chodników T-236,T-236a i calizną na prawym skrzydle, frontem prowadzonym po rozciągłości w kierunku SE, od granicy z polem XVI/1 w kierunku wiązki upadowych J-17÷J-18. Złoże charakteryzuje się zróżnicowanymi warunkami tektonicznymi i zmiennością miąższości, wahającą się w granicach od 4 do 12 m. Furtę eksploatacyjną stanowią szare piaskowce oraz skały węglanowo-łupkowe cechsztynu. W obrębie pola XVII/1 występuje elewacja stropu piaskowca o przebiegu NW-SE, tzw. Północna Elewacja Rudnej, z którą jest związane występowanie stref bezłupkowych i bezzłożowych oraz nieregularnych płatów piaskowca o spoiwie anhydrytowym. W obrębie pola XVII/1 złoże zapada pod

kątem 2-6° w kierunku NE, przy czym jego zaleganie zostało zaburzone stromo nachylonymi płaszczyznami uskokowymi uskoków, o zrzutach od 0,1 do 4,4 m, przebiegającymi w kierunkach NW-SE i NE-SW. W związku ze zróżnicowaną miąż-szością złoża w tym polu eksploatację prowadzono następującymi systemami:

 w złożu o miąższości do 7 m – systemem komorowo-filarowym z upodatnieniem złoża i dodatkową ochroną stropu (R-UO),

 w złożu o miąższości powyżej 7 m – systemem komorowo-filarowym, z likwidacją dolnej warstwy podsadzką suchą (RG-6), oraz systemem komo-rowo-filarowym, z podsadzką hydrauliczną dla warunków występowania zmiennej stateczności stropu (RG-8).

Rys. 1. Lokalizacja pola XVII/1 na mapie kopalni

1. Aktywność sejsmiczna

Uwarunkowania geologiczno-górnicze, a szczególnie zróżnicowana tektonika, były głównymi przyczynami wysokiego poziomu aktywności sejsmicznej rejestrowanej podczas prowadzenia eksploatacji w polu XVII/1. W latach 2005-2014 wystąpiło ponad 17,6 tys. zjawisk sejsmicznych, w tym 109 wstrząsów wysokoenergetycznych o energii ≥1,0E6J. Ponadto, w tym okresie zaistniało osiem zjawisk ze skutkami w wyrobiskach (6 samoistnych i 2 sprowokowane robotami strzałowymi). Zestawie-nie aktywności sejsmicznej w poszczególnych latach przedstawiono w tabeli 1.

Tabela 1. Aktywność sejsmiczna w polu XVII/1 w okresie od 2005.01.01 do 2014.12.31.

ROK SL E2 E3 E4 E5 E6 E7 E8 SUMA ∑E

2005 715 51 15 10 6 2 1 1 801 2,63E+08 2006 1322 227 96 40 19 10 4 0 1718 1,25E+08 2007 2627 402 164 62 36 13 7 1 3312 3,46E+08 2008 2391 387 234 87 30 18 3 0 3150 1,59E+08 2009 2766 344 241 92 39 15 9 0 3506 2,70E+08 2010 2060 197 162 56 20 5 5 1 2506 2,91E+08 2011 450 31 29 14 5 6 1 0 536 4,71E+07 2012 429 25 27 6 1 2 0 0 490 1,50E+07 2013 746 42 38 15 0 2 0 0 843 5,51E+06 2014 650 33 36 13 7 3 0 0 742 7,34E+06 SUMA 14156 1739 1042 395 163 76 30 3 17604 1,53E+09 2. Przebieg eksploatacji

Roboty związane z rozpoczęciem eksploatacji w polu XVII/1 prowadzono w trzech etapach (rys. 2). Etap pierwszy obejmował rozcięcie filarów wielkogabarytowych i utworzenie strefy upodatnionej w rejonie oddziałowego wysypu urobku, zlokalizo-wanego na skrzyżowaniu chodnika W-243 i upadowej J-8. W drugim etapie przystą-piono do wykonania dróg komunikacyjnych i wyrobisk startowych na obu skrzydłach frontu, z pozostawieniem strefy ochronnej dla zbiornika wodnego, usytuowanego w zrobach pola G-5/2. W trzecim etapie kontynuowano roboty rozcinkowe wzdłuż całego frontu, z zachowaniem wyprzedzenia od strony zrobów pola G-22/4.

Po siedmiu miesiącach prowadzenia robót w polu XVII/1, w lipcu 2005 r. wystąpił wstrząs górotworu o energii E=1,6E8 J, powodujący skutki w wyrobiskach. Lokaliza-cję epicentrum wstrząsu oraz zasięg skutków odprężenia górotworu przedstawiono na rys. 3.

Rys. 3. Szkic wyrobisk górniczych pola XVII/1 po odprężeniu 19.07.2005 r.

Po przeanalizowaniu zaistniałego zjawiska kontynuowano roboty górnicze we-dług dotychczas obowiązujących założeń projektowych, przy rozszerzonej profilak-tyce tąpaniowej, polegającej na powiększeniu granic strefy szczególnego zagroże-nia tąpazagroże-niami oraz zwiększeniu liczby grupowo odpalanych przodków w tej strefie. W październiku 2005 r. na lewym skrzydle pola uruchomiono roboty likwidacyjne. W 2006 r. eksploatacja pola XVII/1 była powiązana z robotami górniczymi, prowa-dzonymi w bezpośrednio sąsiadujących polach G-21/4 i XVI/1, w których obowiązy-wała koordynacja robót strzałowych. Wystąpiły w tym czasie problemy, uniemożli-wiające rytmiczne prowadzenie rozcinki zarówno na lewym, jak i prawym skrzydle frontu. Kluczowym problemem było występowanie licznych zaburzeń tektonicznych i związana z tym utrata stateczności stropu. Konieczność przechodzenia uskoków na prawym skrzydle frontu, w tym usytuowanego równolegle do linii frontu o zrzucie dochodzącym do 2,9 m, była przyczyną trudności w prowadzeniu regularnej rozcinki zgodnie z ideą projektu. Takie uwarunkowania geologiczno-górnicze determinowały częste modyfikacje zasad i rygorów prowadzenia robót górniczych. Wobec powyż-szego, pod koniec 2006 r. zaktualizowano projekt eksploatacji w polu XVII/1, który zakładał [4]:

 zakończenie rozcinki filarów wielkogabarytowych w rejonie wiązki upado-wych J-6÷J-8 oraz odtworzenia linii frontu za stwierdzonymi zaburzeniami tektonicznymi na obu skrzydłach pola;

 prowadzenie frontu rozcinkowego z wyprzedzającym upodatnieniem filarów wielkogabarytowych w jego środkowej części;

 wykonanie rozcinki filarów przylegających do chodnika T-236a na prawym skrzydle frontu i upodatnienie krawędzi calizny na bazie komory K-46;  uruchomienie robót likwidacyjnych wzdłuż całego frontu do wysokości

ko-mory K-41, po rozcięciu filarów wielkogabarytowych od strony pola XVI/1. Projektowany zakres robót przedstawiono na rys. 4 i w trakcie ich realizacji utrzymywano koordynację robót strzałowych w polach XVII/1 i XVI/1.

Rys. 4. Aktualizacja Projektu Technicznego Eksploatacji pola XVII/1 z listopada 2006 r. W trakcie realizacji tego zakresu robót, zarówno na lewym, jak i prawym skrzydle pola, również napotkano trudności z rytmicznym prowadzeniem robót górniczych, wynikające z licznych zaburzeń tektonicznych, które powodowały nieciągłości warstw stropowych. Uwarunkowania te spowodowały utratę dostępu do wielu przod-ków rozcinających caliznę. Ponadto 15.03.2007 r. po robotach strzałowych wystąpił wstrząs górotworu o energii E=1,0E8J, a w czasie wyczekiwania zarejestrowano zwiększoną aktywność sejsmiczną i kolejny wstrząs górotworu o energii E=3,3E7J. Zjawiskom tym towarzyszyły skutki w wyrobiskach. Lokalizację wstrząsów, sche-mat robót strzałowych oraz zasięg skutków odprężenia górotworu przedstawiono na rys. 5.

Rozpoznawane, w miarę wykonywania robót rozcinkowych, liczne i różno-kierunkowe zaburzenia tektoniczne oraz związane z nimi trudności z utrzymaniem stateczności stropu wymagały systematycznego dostosowywania zakresu prowa-dzonych robót do bieżącej sytuacji geologiczno-górniczej.

Rys. 5. Szkic wyrobisk górniczych pola XVII/1 po odprężeniu 15.03.2007 r.

Ponadto przewidywano, że w rejonie poszerzonej calizny (za upadową J-14) przy takich uwarunkowaniach stropowych w powiązaniu z oddziaływaniem zbliżającego się frontu, prowadzenie przyszłych robót rozcinkowych przy zrobach między upado-wymi J-14 i J-17 będzie trudne do zrealizowania. Dlatego też, po uzyskaniu nie-zbędnych opinii Komisji ds. Tąpań, Obudowy i Kierowania Stropem w Zakładach Górniczych Wydobywających Rudy Miedzi, wynikających z nakazów organów nad-zoru górniczego, podjęto decyzję o dalszym prowadzeniu eksploatacji w dwóch rejonach pola XVII/1 (rys. 6):

 w zasadniczej części frontu między zrobami pola G-22/4 i wiązką chodni-ków T,W-236a kontynuowano roboty związane z upodatnieniem dróg ko-munikacyjnych wzdłuż chodników T,W-243 i na skrzydłach frontu zasadni-czego oraz odtworzeniem linii rozcinki wzdłuż całego frontu;

 w bloku A, między upadowymi J-14 i J-17 podjęto roboty związane z wyrównaniem krawędzi calizny i linii zrobów.

Rys. 6. Aktualizacja Projektu Technicznego Eksploatacji pola XVII/1 z września 2007 r. Roboty te prowadzono do 13 grudnia 2007 r., kiedy to o godz. 1552 i 1554 wystą-piły samoistne wstrząsy górotworu o energiach 5,1E7 J i 1,3E6 J, zlokalizowane w caliźnie, w sąsiedztwie upadowej J-17. Wstrząsy te spowodowały tąpnięcie góro-tworu o rozległych skutkach i wypadek zbiorowy. Szkic wyrobisk górniczych pola XVII/1 z lokalizacją wstrząsów, zasięgiem skutków tąpnięcia i miejsc wypadków przedstawiono na rys. 7.

Rys. 7. Szkic wyrobisk górniczych pola XVII/1 po tąpnięciu 13.12.2007 r.

L e g e n d a :

z lok aliz ac j¹ w str zas ów , za siê gie m sku tkó w t¹ pn iêcia S zk ic w yro bis k g órn iczy ch po la X VII /1

i m ie jsc w y pa dku zb ior ow e go za istn ia³y ch w d niu 13 .12 .20 07r .

- sp e ka n ie stro p u i o b ryw ka wyko n a n a w cza sie a kcji - u ro b ie n ie o cio só w n a g le b o ko sc 0 ,5 -1 ,0m

- w yp ie trze n ie sp a g u - o b syp a n ie o cio só w - e p ice n tru m w strza su

i w yp e ln ie n ie w yro b iska n a w yso ko sc

- w yp ch n ie cie p lyty sp a g o w e j n a wyso ko sc 0 ,5 -1 ,0 m 1 /2 -3 /4 w yso ko sci p ie rw o tn e j , , , , , , , , , , , , , , / / ska la : 1 :1 0 0 0

Po tym zdarzeniu prezes WUG powołał komisję specjalną do zbadania przyczyn i okoliczności zaistniałego tąpnięcia, która po zakończeniu prac sformułowała, w odniesieniu do kopalni, następujące wnioski [1]:

 przeprowadzić analizę projektów eksploatacji, mającą na celu określenie zasad prowadzenia robót górniczych w zaburzonych wygasającymi usko-kami polach: XVII/1 i XII/1,

 uzależnić sposób dalszego prowadzenia robót górniczych polu XVII/1 od-działu G-22 od opinii Komisji do spraw Tąpań, Obudowy i Kierowania Stro-pem w Podziemnych Zakładach Górniczych.

W maju 2008 r., po spełnieniu wymogów formalnych, wznowiono eksploatację w polu XVII/1. Projekt eksploatacji (rys. 8), w ramach dodatkowej profilaktyki tąpa-niowej, zakładał między innymi [4]:

1) Utworzenie z pełnej podsadzki hydraulicznej bufora stabilizującego – o powierzchni około 3,6 ha – w rejonie uskoku przebiegającego w bloku A, przy zrobach pola G-22/4.

2) Ustabilizowanie uskoków przebiegających w sąsiedztwie granicy pól XVI/1 i XVII/1 przez pozostawienie nierozciętej calizny, o powierzchni około 1,5 ha, w części złoża przylegającej do zrobów pola G-5/2 i upadowej J-5b.

3) Ograniczenie możliwości niekontrolowanego uaktywniania się stref uskoków wygasających, rozpoznawanych w obrębie rozcinanych calizn, poprzez wyko-nywanie w rejonie ich występowania strzelań urabiających wraz z dodatkowymi otworami odprężającymi, o większej długości i średnicy, wierconymi pod filary technologiczne lub w spągu wyrobisk eksploatacyjnych.

4) Wykonywanie robót rozcinkowych w bloku A, z zachowaniem rygoru grupowe-go strzelania minimum 7 przodków oraz wydłużonegrupowe-go do 6 grupowe-godzin czasu wy-czekiwania po tych strzelaniach w strefie szczególnego zagrożenia tąpaniami, którą wyznaczono dla tego bloku.

6.08.2008 r. w bloku A wystąpił wstrząs górotworu o energii 4,3E7 J, powodując odprężenie, którego skutki przedstawiono na rysunku 9.

Rys. 9. Szkic wyrobisk górniczych pola XVII/1 po odprężeniu 6.08.2008 r.

Po tym zjawisku przy prowadzeniu dalszej eksploatacji w bloku A wprowadzono dodatkowe elementy profilaktyki tąpaniowej [4]:

 grupowe strzelanie przodków wykonywano raz w tygodniu po ostatniej zmia-nie roboczej,

 dwa pierwsze strzelania urabiająco-odprężające, po wznowieniu robót, wyko-nano maksymalną możliwą ilością przodków z użyciem min.1000 kg MW,  kolejne strzelania wykonywano z użyciem min. 600 kg MW.

We wrześniu 2009 r. zakończono roboty rozcinkowe w bloku A i w związku z planowanym przejściem zasadniczym frontem rozcinkowym przez wiązkę upado-wych J-13 i J-14 wyrobiska te, wraz z przecinkami, wyprzedzająco wypełniono pod-sadzką hydrauliczną.

W pierwszym półroczu 2010 r. w polu XVII/1 wystąpiły dwa zjawiska ze skutkami w wyrobiskach:

 samoistne odprężenie górotworu, związane ze wstrząsem o energii 2,6E7 J, zaistniałym 25.02.2010 r. (rys. 10),

 samoistne tąpnięcie górotworu, związane z serią wstrząsów zaistniałych w ciągu dwóch godzin 4.06.2010 r. (rys. 11).

Rys. 10. Szkic wyrobisk górniczych pola XVII/1 po odprężeniu 25.02.2010 r.

W sierpniu 2010 r., po spełnieniu wymogów formalnych, wynikających z szeregu decyzji i nakazów organów nadzoru górniczego, opracowano projekt dalszej eksplo-atacji w polu XVII/1 (rys. 12), który w ramach dodatkowej profilaktyki tąpaniowej zakładał podjęcie, między innymi, następujących środków [4]:

 rozłączne wykonywanie strzelań grupowych minimum 5 przodków na poszcze-gólnych skrzydłach pola,

 wykonywanie z częstotliwością raz na 2 tygodnie zwiększonego strzelania gru-powego maksymalnie możliwej liczby przodków wzdłuż całej długości frontu, z zachowaniem wydłużonego do 12 godzin czasu wyczekiwania,

 wykonanie dodatkowych buforów stabilizujących z podsadzki hydraulicznej pełnej oraz rozszerzenie ich granic w przypadku występowania pogorszonych warunków stropowych w strefach uskokowych.

Rys. 12. Aktualizacja Projektu Technicznego Eksploatacji pola XVII/1 z sierpnia 2010 r. Projekt ten uwzględniał wyniki wykonanego przez KGHM CUPRUM opracowania pt. Ocena przyjętej technologii eksploatacji, profilaktyki tąpaniowej i doboru obudowy wyrobisk w geologiczno-górniczych warunkach prowadzenia robót w polu XVII/1 O/ZG Rudna [2] i uzyskał pozytywną opinię Komisji do spraw Zagrożeń Naturalnych w Podziemnych Zakładach Górniczych Wydobywających Rudy Miedzi. Zgodnie z tym projektem prowadzono roboty górnicze do 30.12.2010 r.

30.12.2010 r. doszło do kolejnego tąpnięcia i wypadku zbiorowego związanego ze wstrząsem górotworu o energii 1,5E8 J, którego epicentrum zlokalizowano przed frontem w rejonie projektowanego skrzyżowania komory K-18 z pasem P-26. Skutki tego zdarzenia objęły praktycznie cały front pola XVII/1 (rys. 13).

Po wystąpieniu tego zdarzenia radykalnie zmieniono sposób dalszej eksploatacji w tym polu, dostosowując się do zaleceń Komisji Specjalnej, powołanej przez pre-zesa Wyższego Urzędu Górniczego do zbadania przyczyn i okoliczności tąpnięcia i wypadku zbiorowego zaistniałego w grudniu 2010 r. [3]:

1. Zaniechano prowadzenia robót rozcinkowych na prawym skrzydle pola (blok B) do czasu zakończenia rozcinki w cały zakresie w pozostałej jego części (blok A).

2. W pierwszej kolejności wykonano szeroką strefę upodatnionych dróg do-jazdowych wzdłuż chodników T,W-243 wraz z upodatnieniem krawędzi blo-ku A, przez którą przebiegał uskok o zrzucie 3,0-3,5 m.

3. Podsadzono wiązkę wyrobisk J-15, 16 oraz wyrobiska przyległe do calizn wzdłuż chodników T i W-243.

4. Zastosowano system eksploatacji z pełną podsadzką hydrauliczną i ograni-czono otwarcia przestrzeni roboczej do technologicznie niezbędnego mini-mum 200 m.

Rys. 13. Szkic wyrobisk górniczych pola XVII/1 po tąpnięciu 30.12.2010 r. Projekt uwzględniający te założenia opracowano w maju 2011 r. (rys. 14).

S tr e fa s z c z e g ó ln e g o z a g ro ż e nia tą p a n ia m i nr 2 m a k s y m a ln ie 1 0 osó b S tr e fa s z c z e g ó ln e g o z a g ro ż e n ia t ą p a n ia m i n r 1 m a k s y m a ln ie 1 2 o s ó b K L A R O W N IK W Ó D P O D S A D Z K O W Y C H

Rys. 14. Aktualizacja Projektu Technicznego Eksploatacji pola XVII/1 z maja 2011 r. W sierpniu 2011 r. w trakcie prowadzenia robót strzałowych w ramach profilaktyki tąpaniowej sprowokowano wstrząs o energii 6,5E6 J, powodujący odprężenie góro-tworu (rys. 15).

Rys. 15. Szkic wyrobisk górniczych pola XVII/1 po odprężeniu 20.08.2011 r.

Pole XVII/1 J -1 4 BLOK A BLOK B BLOK T,W-243 S tr e fa s zc z e g ó ln e g o z a g ro że n ia t ą p a n ia m i m a k sy m a ln ie 1 5 o s ó b

Zgodnie z powyższym projektem eksploatację prowadzono przez dwa lata. W kwietniu 2013 r. opracowano projekt, obejmujący rozcinkę calizny do wysokości podsadzonej upadowej J-15, z zachowaniem dotychczasowych rygorów (rys. 16).

Rys. 16. Aktualizacja Projektu Technicznego Eksploatacji pola XVII/1 z kwietnia 2013 r. W październiku 2013 r. linia rozcinki osiągnęła upadową J-15. Opracowano spo-sób dalszej eksploatacji złoża, który zakładał, w pierwszym etapie, wykonanie pasa P-32a wraz z wnękami między komorami K-7 i K-18 z wyprzedzającą rozcinką ko-mór w narożach calizny, a następnie rozcięcie komorami pozostałej calizny do wy-sokości upadowej J-17 (rys. 17). Rozpoznanie występowania dolomitu kawernistego w stropie komory K-18 spowodowało konieczność zmodyfikowania sposobu prowa-dzenia robót. Podjęto wówczas decyzję o wykonaniu dodatkowych dróg komunika-cyjnych przez wiązkę upadowych J-15÷J-16 (rys. 18). W październiku 2014 r. za-kończono roboty rozcinkowe i obecnie w polu XVII/1 jest wykonywana likwidacja filarów technologicznych z zastosowaniem podsadzki hydraulicznej.

Rys. 17. Aktualizacja Projektu Technicznego Eksploatacji pola XVII/1 z października 2013 r.

Podsumowanie

1) Uwarunkowania geologiczno-górnicze, a szczególnie bogata tektonika, były głównymi przyczynami wysokiego poziomu aktywności sejsmicznej rejestrowa-nej podczas prowadzenia eksploatacji w polu XVII/1, w którym w ciągu dziesię-ciu lat zaistniało 109 wstrząsów wysokoenergetycznych o energii ≥1,0E6J oraz osiem zjawisk ze skutkami w wyrobiskach (6 samoistnych i 2 sprowokowane robotami strzałowymi).

2) Prowadzenie eksploatacji złoża rudy miedzi w tym polu, przy złożonej sytuacji geomechanicznej i w warunkach zagrożenia tąpaniami, wymagało bieżącego dostosowywania zasad i rygorów prowadzenia robót do zmieniającej się sytua-cji geologiczno-górniczej oraz rejestrowanej aktywności sejsmicznej.

3) Wprowadzona w 2011 r. radykalna zmiana sposób eksploatacji, polegająca na zaniechaniu prowadzenia robót na prawym skrzydle pola XVII/1 (blok B) do czasu rozcięcia w całym zakresie pozostałej jego części, pozwoliła na zakoń-czenie tych robót w warunkach znacznego obniżenia poziomu aktywności sej-smicznej.

Bibliografia

[1] Sprawozdanie Komisji powołanej decyzją nr 43 Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego z dnia 14 grudnia 2007 r. dla zbadania przyczyn i okoliczności tąpnięcia i wypadku zbio-rowego zaistniałych w dniu 13 grudnia 2007 r. w KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Za-kłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach.

[2] KGHM CUPRUM sp. z o.o. – Centrum Badawczo-Rozwojowe, 2010, Ocena przyjętej technologii eksploatacji, profilaktyki tąpaniowej i doboru obudowy wyrobisk w geologicz-no-górniczych warunkach prowadzenia robót w polu XVII/1 O/ZG „Rudna”.

[3] Sprawozdanie Komisji powołanej decyzją nr 38 Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego z dnia 30 grudnia 2010 r. dla zbadania przyczyn i okoliczności tąpnięcia i wypadku zbio-rowego zaistniałych w dniu 30 grudnia 2010 r. w KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Za-kłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach.