Irena Makarczyk
Ksiądz Profesor Alojzy Szorc (6 X
1935 - 27 XII 2010)
Echa Przeszłości 13, 487-498
EC H A PRZESZŁOŚCI XIII, 2012 IS S N 1509-9873
POŻEGNANIA
K S I Ą D Z P R O F E S O R A L O J Z Y S Z O R C ( 6 X 1 9 3 5 - 2 7 X I I 2 0 1 0 ) 30 g r u d n ia 2 0 1 0 r. O ls z ty n p o ż e g n a ł k a p ła n a , n a u k o w c a , p rz y ja c ie la , b r a t a , a p rz e d e w s z y s tk im c z ło w ie k a - d o b reg o , s z la c h e tn e g o i z a w sz e ży czli w ego. P o c h o d z ił z z ie m i b ia ło s to c k ie j, a le sw oje d o r o s łe życie z w ią z a ł z W a rm ią . T u p rz e z p o n a d p ię ć d z ie s ią t l a t z g łę b ia ł d z ieje tej z ie m i i n a tej zie m i o c z e k iw a ł rz e c z y o s ta te c z n y c h .R o d z in a K s ię d z a P r o f e s o r a S z o rc a w y w o d z iła się z d ro b n e j s z la c h ty p o d la s k ie j zn a c z ąc e j się h e r b e m M o ra (M ory, M o ra w a ). R odzice - W ła d y s ła w i H e le n a z d o m u M o g ie ln ic k a - w e w si C hojnow o p o s ia d a li k ilk u n a s to h e k ta r o w e g o s p o d a rs tw o r o l n e. T a m d o c z e k a li się o ś m io rg a d zieci, z k tó ry c h czw oro ju ż d z is ia j n ie żyje. K s ią d z S zo rc u ro d z ił się 6 p a ź d z ie r n ik a 1935 r., o c h rz c z o n y z o s ta ł 19 p a ź d z ie r n ik a w k o śc ie le p a r a f ia ln y m w T rz c ia n n e m . T a m te ż u c z ę sz c z a ł do sz k o ły p o d sta w o w e j. L ic e u m O g ó ln o k s z ta łc ą c e u k o ń czył w 1954 r. w O leck u . B y ł z d o ln y m u c z n ie m . N a z a c h o w a n y c h ś w ia d e c tw a c h s z k o ln y c h w id n ie ją n ie m a l w s z y s tk ie o ce n y b a r d z o d o b re. M y śl z w ią z a n ia sw ego ż y c ia ze s ta n e m d u c h o w n y m k ie łk o w a ła w u m y ś le ju ż b a rd z o m ło d eg o ch ło p c a . J a k o u c z e ń sz ó ste j k la sy , j a k w s p o m in a ł, p o w z ią ł decyzję w s tą p ie n ia do z a k o n u k a n o n ik ó w r e g u la r n y c h la te r a ń s k ic h , k tó rz y w p o b li s k im E łk u od 1947 r. p ro w a d z ili n iż s z e s e m in a r iu m d u c h o w n e . N a s k ie r o w a n e ta m p o d a n ie , s k r e ś lo n e r ę k ą d z ie c k a , o tr z y m a ł o d p o w ie d ź o d m o w n ą , a le z a c h ę c a ją c ą ty m c z a s e m do d a lsz e j n a u k i. P o u k o ń c z e n iu lic e u m (1954) złożył d o k u m e n ty n a P o lite c h n ik ę W a r s z a w s k ą n a W y d zia ł B u d o w n ic tw a P r z e m y słow ego, g d zie z o s ta ł p r z y ję ty b e z e g z a m in ó w w s tę p n y c h . S tu d ió w ty c h j e d n a k n ie p o d ją ł. J e s i e n i ą 19 5 4 r. w s tą p ił do W a rm iń s k ie g o S e m in a r iu m D u ch o w n e g o w O lsz ty n ie . T u z r ą k ó w cz esn eg o rz ą d c y d iecezji b is k u p a T o m a sz a W ilc z y ń sk ie g o p r z y ją ł k o le jn e św ię c e n ia : 21 g r u d n ia 1957 r. s u b d ia k o n a tu , 2 lu te g o 1958 r. d ia k o n a tu i 2 4 m a ja 1959 r. ś w ię c e n ia k a p ła ń s k ie . P rz e z p ie rw s z y r o k po ś w ię c e n ia c h p ra c o w a ł n a s ta n o w is k u w ik a r iu s z a w p a r a f ii N a jś w ię ts z e g o S e r c a P a n a J e z u s a w O lsz ty n ie . N a s tę p n ie b is k u p W ilc z y ń sk i
s k ie r o w a ł Go n a s t u d i a s p e c ja lis ty c z n e z z a k r e s u h is to r ii K o śc io ła n a K a to lic k i U n iw e r s y te t L u b e ls k i. T a m p o d k ie r u n k ie m w y b itn e g o h is to r y k a k s. prof. M ie c z y s ła w a Ż y w c z y ń sk ie g o (f1 9 7 8 ) u z y s k a ł w 1963 r. s to p ie ń m a g i s t r a ( R z ą d y b i s k u p a A n d r z e j a C h r y z o s t o m a Z a ł u s k i e g o n a W a r m i i w l a t a c h 1 6 9 8 1 7 0 5 ) , a n a s tę p n ie , w 19 6 6 r., s to p ie ń d o k to r a ( D ie c e z j a w a r m i ń s k a z a b i s k u p a A n d r z e j a C h r y z o s t o m a Z a ł u s k i e g o 1 6 9 8 - 1 7 1 1 ) .
O b ie p ra c e u k ie r u n k o w a ły m ło d e g o h is to r y k a n a b a d a n i a d ziejó w W a r m ii i R z e c z p o sp o lite j X V III s tu le c ia . Z te g o z a k r e s u p o d k o n ie c l a t 60. o p u b li k o w a ł k ilk a a rty k u łó w . P ro b le m y b a d a w c z e te g o c z a s u , j a k n ie r a z w s p o m i n a ł, z a p e w n e p o z o sta ły b y n a d a l, je d n a k o k o liczn o ści, ja k ie z a sz ły w diecezji w a r m iń s k ie j w 1969 r. z d e c y d o w a ły o z m ia n ie k i e r u n k u J e g o b a d a ń . Te o k o liczn o ści, to p o w ie rz e n ie p rz e z P r y m a s a P o ls k i k a r d . S te f a n a W y s z y ń s k ie go d iecezji w a r m iń s k ie j p r o w a d z e n ia p ro c e s u s t a r a ń o b e a ty f ik a c ję k a rd . S ta n is ła w a H o z ju sz a . P r z e d w o jn ą (od 1926) p ra c e te p ro w a d z iła d ie c e z ja c h e łm iń s k a , g dyż w a r m iń s k a n ie n a le ż a ła w ó w czas do P o lsk i. A le, j a k w ia d o m o, H o z ju sz ty lk o d w a l a t a b y ł b is k u p e m c h e łm iń s k im (1 5 4 9 -1 5 5 1 ), p o d c z a s g d y w a r m iń s k im a ż d w a d z ie ś c ia o sie m (1 5 5 1 -1 5 7 9 ). S k o m p le to w a n ie m a t e ria łó w n a p o trz e b y p ro c e s u w y m a g a ło sp o re j m o b iliz a c ji i w y s iłk u . W ty m c e lu b is k u p w a r m iń s k i J ó z e f D r z a z g a w 1969 r. p o w o ła ł K o m isję H is to ry c z n ą , w k tó re j s k ła d w e sz li h is to ry c y : k s. b p d r J a n O b łą k , k s. d r H e n r y k D a m ia n W o jty sk a , z a k o n n ik ze z g r o m a d z e n ia K się ż y P a s jo n is tó w , o ra z k s. d r A lojzy Szorc. To b y ł t e n m o m e n t, k ie d y K s ią d z S z o rc m u s ia ł w sw o ich b a d a n ia c h z a ją ć się XVI w. K o m is ja n a jp ie r w d o k o n a ła b ila n s u p rz e d w o je n n y c h p ra c n a d H o z ju sz e m , ja k ie w d iec ezji c h e łm iń s k ie j p ro w a d z ili k s ię ż a J ó z e f S m o c z y ń s k i o ra z A n to n i L ie d tk e . M a te r ia ły te k u r i a b is k u p ia w P e lp lin ie p r z e k a z a ła d ie c e z ji w a rm iń s k ie j. N a s tę p n ie k o m is ja z a p o z n a ła się ze z b io ra m i A k a d e m ii U m ie ję tn o ś c i, k t ó r a od 1 8 7 6 r. o r g a n iz o w a ła ed y cję k o re s p o n d e n c ji H o z ju s z a o ra z , co n a jw a ż n ie js z e , c z ło n k o w ie k o m isji p o s ta n o w ili p r z e p r o w a dzić w P o lsce i E u ro p ie w ła s n ą k w e r e n d ę p is m H o z ju sz a , g łó w n ie k o re s p o n d en c ji, s z a c o w a n e j n a b lis k o d w a n a ś c ie ty s ię c y listów . I n te n s y w n ą k w e re n d ę w l a ta c h 1 9 7 0 -1 9 7 4 p ro w a d z ili k s. W o jty sk a , a b s o lw e n t R z y m sk ie g o G rego- r ia n u m , o ra z k s. S zorc. P rz e z ro k k s. S z o rc p ra c o w a ł w a r c h iw a c h w ło sk ic h , g łó w n ie w a t y k a ń s k i m , p o n a d to w a r c h iw a c h A u s t r i i , F r a n c j i , N ie m ie c i Szw ecji. K s ię ż a W o jty s k a i S z o rc p o s ta n o w ili n ie ty lk o w y p e łn ić z a d a n ia w obec d iecezji w r a m a c h s t a r a ń o b e a ty fik a c ję , a le je ro z sz e rz y ć o k o n ty n u ację p u b lik a c ji k o re s p o n d e n c ji H o z ju s z a , ro z p o c z ę tej w 1879 r. p rz e z h is to r y k ó w - W in c e n te g o Z a k rz e w s k ie g o z o ś ro d k a k ra k o w s k ie g o o ra z F r a n c is z k a H ip le r a z W a rm ii. W s p o m n ia n i u c z e n i o p u b lik o w a li d w a to m y k o r e s p o n d e n cji H o z ju sz a , z l a t 1525 - 9 V 1558, k tó r e w l a ta c h 1 8 7 9 -1 8 8 8 z o s ta ły w y d a n e ja k o to m c z w a rty i d z ie w ią ty s e rii „A cta h is to r ic a r e s g e s ta s P o lo n ia e illu - s t r a n t i a ”. K o n ty n u a c ją b y ły tr z y to m y k o re s p o n d e n c ji H o z ju sz a , k tó r e do d r u k u p rz y g o to w a li k s ię ż a W o jty s k a i S z o rc (W o jty sk a to m od 1 V I 1558 do 31 V III 1560, S z o rc d w a to m y : z a ro k 1564 i 1565). W y d a n e o n e z o sta ły w l a ta c h 1 9 7 6 -1 9 8 0 ja k o to m 13, 15 i 17 ro c z n ik a „ S tu d ia W a rm iń s k ie ”.
Pożegnania 4 8 9
P r a c a n a d e d y c ją ź ró d e ł h is to ry c z n y c h b y ła j e d n ą z u lu b io n y c h fo rm p ra c y n a u k o w e j K s. P ro f. S zo rc a. U w a ż a ł, że „ n a te j p ra c y n i k t k a r ie r y n ie z ro b i, n a le ż y j ą je d y n ie u w a ż a ć z a s łu ż e b n ą d la n a u k i, b y in n i m ie li z czego k o r z y s ta ć ”. N a ty m p o lu , obok ed y cji h o z ja ń s k ic h , m ia ł te ż in n e o sią g n ię c ia : to m ź ró d e ł do d zie jó w re fo rm a c ji w P r u s a c h K ró le w sk ic h , d w a to m y źró d e ł z c z a só w rz ą d ó w b is k u p a Ig n a c e g o K ra s ic k ie g o o ra z to m ź ró d e ł z czasó w „ p o to p u ” sz w e d z k ie g o n a W a rm ii.
O b o k b a d a ń h o z ja ń s k ic h ró ż n e o k o liczn o ści sp o w o d o w ały s p o tk a n ie Ks. P ro f. S z o rc a z p ro f. Z b ig n ie w e m Z d ró jk o w s k im z U n iw e r s y te tu M ik o ła ja K o p e r n i k a w T o ru n iu , w w y n ik u k tó re g o K s ią d z S zo rc p rz e z o sie m l a t p r o w a d z ił b a d a n i a n a d fu n k c jo n o w a n ie m p r a w a c h e łm iń s k ie g o n a W a rm ii. E f e k t e m t y c h p r a c b y ł a m o n u m e n t a l n a r o z p r a w a D o m i n i u m w a r m i ń s k i e 1 2 4 3 - 1 7 7 2 . P r z y w i l e j i p r a w o c h e ł m i ń s k i e n a tl e u s t r o j u W a r m i i , O ls z ty n 1990. S t a ł a się o n a p o d s ta w ą do u z y s k a n ia w 1988 r. n a W y d z ia le P r a w a i A d m in is tr a c ji U M K w T o ru n iu s to p n ia d o k to ra h a b ilito w a n e g o .
W k r ę g u z a in te r e s o w a ń K s. P ro f. S z o rc a p o z o s ta w a ły te ż w ie lk ie p o s ta c ie z w ią z a n e z W a rm ią : M ik o ła j K o p e rn ik , S ta n is ła w H o z ju sz , M a rc in K ro m e r czy Ig n a c y K ra s ic k i. P ro w a d z o n e b a d a n i a i ic h e fe k ty w p o s ta c i o p u b lik o w a n y c h k s ią ż e k i a r ty k u łó w s ta ły się p o d s ta w ą do u z y s k a n ia w 1999 r. t y t u ł u p ro fe s o ra . W s z y s tk ie p ra c e K s. P ro f. S z o rc a o p a r te s ą n a g r u n to w n e j k w e r e n d zie a rc h iw a ln e j. B ył a u to r e m k i l k u n a s t u k s ią ż e k i w ie lu a rty k u łó w . K a ż d a p u b lik a c ja P ro f. S z o rc a , o p a tr z o n a b o g a ty m a p a r a t e m k r y ty c z n y m i często te k s te m ź ró d ło w y m , s ta n o w i źró d ło in fo rm a c ji do d a ls z y c h b a d a ń . P o tr a f ił p is a ć p ro s to , ja s n o i lo g iczn ie, a le je d n o c z e ś n ie w sp o só b o ry g in a ln y i w ręcz n ie do n a ś la d o w a n ia . T a o ry g in a ln o ś ć m y śli i sp o só b u ję c ia z a w sz e w z b u d z a ła z a in te r e s o w a n ie , a e k s p r e s y w n o ś ć p r z e k a z u p r z y k u w a ła u w a g ę odbiorców . W t a k i sp o só b g ło sił re f e r a ty , p re le k c je i w y k ła d y a k a d e m ic k ie , t a k i b y w a ł ró w n ie ż w z w y c z a jn y c h k o n ta k ta c h c o d z ie n n y c h . W ygłosił b a rd z o w ie le r e f e r a tó w n a ró ż n y c h k o n fe r e n c ja c h i s p o tk a n ia c h , a le te ż s a m b y ł o r g a n iz a to r e m sy m p o zjó w n a u k o w y c h , w ty m k ilk u o g ó ln o p o lsk ic h , z w ią z a n y c h z p r o b le m a ty k ą h o z ja ń s k ą i k r o m e r ia ń s k ą , c ie sz ą c y c h się w ś ro d o w is k u n a u k o w y m d u ży m u z n a n ie m . W r a m a c h p ro w a d z o n y c h b a d a ń w s p ó łp ra c o w a ł z in s ty tu c ja m i n a u k o w y m i, z a g ra n ic z n y m i i p o lsk im i: z H is to r is c h e r V e re in f ü r E r m la n d w M ü n s te r, z K a to lis c h e r A k a d e m is c h e r A u s lä n d e r - D ie n s t z s ie d z ib ą w B o n n , z J e z u ic k im O ś ro d k ie m S tu d ió w K o ś c ie ln y c h w R z y m ie w z a k r e s ie w y k o r z y s ta n ia do p u b lik a c ji z a so b ó w A rc h iw u m W a ty k a ń s k ie g o i B ib lio te k i W a ty k a ń s k ie j, a ta k ż e lic z n y c h in n y c h a rc h iw ó w w ło sk ic h . W P o lsce b y ł c z ło n k ie m dw óch k o m isji P o lsk ie j A k a d e m ii N a u k - N e o la ty n is ty k i o ra z B a d a ń n a d O d ro d z e n ie m i R e fo rm a c ją . N a p ła s z c z y ź n ie re g io n a ln e j z o s ta ł w 1990 r. p o w o ła n y p rz e z w o jew o d ę o ls z ty ń s k ie g o R o m a n a P rz e d w o jsk ie g o do R a d y N a u k o w e j O ś ro d k a B a d a ń N a u k o w y c h im . W o jciech a K ę trz y ń s k ie g o w O lsz ty n ie .
Z a ję c ia d y d a k ty c z n e K s. P r o f e s o r S z o rc p ro w a d z ił p o n a d c z te rd z ie ś c i la t. J e s z c z e w tr a k c ie s tu d ió w b is k u p W ilc z y ń sk i zlecił m u 12 w r z e ś n ia 1963 r.
w y k ła d y z h is to r ii K o śc io ła w W a rm iń s k im S e m in a r iu m D u c h o w n y m , k tó re p ro w a d z ił do 2 0 0 3 r. H is to r ię K o śc io ła w y k ła d a ł te ż w I n s ty tu c ie K u ltu r y C h rz e ś c ija ń s k ie j im . J a n a P a w ła II w O ls z ty n ie o ra z w K o le g iu m T eologicz n y m w K a lin in g ra d z ie . W l a ta c h 1 9 9 4 -1 9 9 9 z o s ta ł z a tru d n io n y , ja k o p ie r w szy z d u c h o w n y c h diecezji w a rm iń s k ie j, w p e łn y m w y m ia rz e g o d zin w W yższej S z k o le P e d a g o g ic z n e j, n a jp ie r w w Z a k ła d z ie L i t e r a t u r y S ta ro p o ls k ie j, a n a s tę p n ie w Z a k ła d z ie H is to r ii S ta r o ż y tn e j, Ś re d n io w ie c z n e j i N a u k P o m o c n i czy ch w I n s ty tu c ie H is to rii. Z a w y ró ż n ia ją c e się o s ią g n ię c ia w d z ie d z in ie n a u k o w e j o tr z y m a ł w 1997 r. n a g r o d ę r e k t o r a W yższej S z k o ły P e d a g o g ic z n e j. K ie d y w 1999 r. p o w s ta ł U n iw e r s y te t W a rm iń s k o -M a z u rs k i, K s ią d z S zorc p rz e s z e d ł n a now o u tw o rz o n y W y d ział T eologii, z k tó re g o po c z te re c h la ta c h p o w ró cił do I n s t y t u t u H is to r ii. O p ró c z za ję ć w I n s ty tu c ie H is to r ii, p rz e z d w a l a t a p ro w a d z ił te ż w y k ła d y z h is to r ii p o w sz e c h n e j w r a m a c h tzw . w y k ła d ó w m o d u ło w y c h d la s tu d e n tó w k ie r u n k ó w p rz y ro d n ic z y c h , te c h n ic z n y c h i m a t e m a ty c z n y c h U n iw e r s y te tu W a rm iń s k o -M a z u rs k ie g o . W y k ła d y cie sz y ły się o g ro m n y m p o w o d z e n ie m , a n a z a ję c ia p rz y c h o d z iło p o n a d c z te r y s ta osób. W y p ro m o w a ł k ilk u d z ie s ię c iu m a g is tr ó w i je d n e g o d o k to ra . Z a ję c ia d y d a k ty c z n e p ro w a d z ił do 30 w r z e ś n ia 20 0 9 r. W la ta c h 2 0 0 3 -2 0 0 8 b y ł p rz e w o d n ic z ą c y m K o m isji do s p ra w p rz ew o d ó w d o k to rs k ic h w d y sc y p lin ie h is to r ii n a W ydziale H u m a n is ty c z n y m U W M w O lsz ty n ie , od 20 0 5 r. b y ł c z ło n k ie m K o m ite tu R e d a k c y jn e g o c z a s o p is m a n a u k o w e g o „ E c h a P rz e s z ło ś c i”. N a le ż a ł ró w n ie ż do K o m ite tu R e d a k c y jn e g o c z a s o p is m a p o w s ta łe g o w 1999 r. n a W y d z ia le Teolo g ii U n iw e r s y te tu W a rm iń s k o -M a z u rs k ie g o - „ F o ru m T eo logiczne”.
O b o k z a jęć d y d a k ty c z n y c h i b a d a ń n a u k o w y c h K s ią d z S z o rc p o d e jm o w a ł te ż p ra c e in n e g o ro d z a ju . W S e m in a r iu m D u c h o w n y m w l a t a c h 1 9 6 3 -1 9 6 6 b y ł p r e f e k te m p r o d i s c i p l i n a . W ty m c z a sie w y p e łn ia ł te ż o b o w ią z k i k a p e la n a s ió s tr z a k o n n y c h p ra c u ją c y c h w s e m in a r iu m o ra z p e łn ił o b o w ią z k i d u s z p a s te r s k ie w k o śc ie le pw. św. R o z a lii w e w si K iezlin y . N a k r ó tk i c z a s, od 25 m a ja do 1 lip c a 1968 r. b is k u p D r z a z g a p o w ie rz y ł M u a d m in is tr a c ję p a r a f ii Ł a n k ie jm y „z w s z y s tk im i p r a w a m i i o b o w ią z k a m i a d m i n i s t r a t o r a p a r a f ii łą c z n ie z p r a w e m b ło g o s ła w ie n ia m a łż e ń s tw ”. W r a m a c h d ie c e z ji p e łn ił in n e je s z c z e fu n k c je : 1 s ty c z n ia 1968 r. o tr z y m a ł n o m in a c ję n a s ta n o w is k o a r c h iw a r iu s z a a k t n o w y c h K u r ii B is k u p ie j, 12 w r z e ś n ia 1968 r. z o s ta ł d ie c e z ja ln y m w iz y ta to re m n a u c z a n ia re lig ii, a 11 g r u d n ia 1969 r. d ie c e z ja ln y m r e f e r e n te m p ra s o w y m . W W a r m iń s k im W y d a w n ic tw ie D ie c e z ja ln y m 18 l u t e go 1983 r. z o s ta ł c z ło n k ie m R a d y W y d a w n ic z ej, a 14 k w ie tn ia 1983 r. w ic e d y r e k to r e m W y d a w n ic tw a . C z ło n k ie m R a d y K a p ła ń s k ie j b y ł od 17 k w ie tn ia 1985 r. P r z e z d z ie się ć l a t p e łn ił fu n k c ję r e d a k t o r a n a c z e ln e g o r o c z n ik a „ S tu d ia W a rm iń s k ie ”. P r z e z sz e ść l a t P ro f. S z o rc w y p e łn ia ł o b o w ią z k i r e k t o r a W a rm iń s k ie g o I n s t y t u t u T eologicznego, k tó r y w 1999 r. - ob o k A k a d e m ii R o ln iczo -T ech n icz n e j i W yższej S z k o ły P e d a g o g ic z n e j - w sz e d ł ja k o czło n now o p o w sta łe g o U n iw e r s y te tu W a rm iń sk o -M a z u rsk ie g o . K s. P ro f. S zorc z o s ta ł w ó w czas p ie r w sz y m d z ie k a n e m i o rg a n iz a to re m W y d z ia łu Teologii U n iw e r s y te tu W a rm iń sk o
-Pożegnania 4 9 1
-M azu rsk ieg o . N a s ta n o w is k u ty m p ra c o w a ł p rz e z j e d n ą k a d e n c ję (1 9 9 9 -2 0 0 2 ). B ył c z ło n k ie m S e n a tu u c z e ln i, p o w o ła n y z o s ta ł do se n a c k ie j K o m isji ds. R o z w o ju , B u d ż e tu i M a ją tk u , w l a ta c h 2 0 0 3 - 2 0 0 8 n a le ż a ł do R a d y A rc h iw a ln e j u c z eln i. Z a a n g a ż o w a n ie i p r a c a K s ię d z a P r o f e s o r a S z o rc a z o s ta ły d o c e n io n e z a ró w n o p rz e z w ła d z e k o śc ie ln e , j a k i u n iw e rs y te c k ie , a le te ż to w a r z y s tw a n a u k o w e o ra z s to w a rz y s z e n ia . W K a te d r a ln e j K a p itu le W a rm iń s k ie j 10 m a r c a 1973 r. o tr z y m a ł k a n o n ię h o n o ro w ą , a 17 w r z e ś n ia 1980 r. k a n o n ię rz e c z y w is tą . 11 k w ie tn ia 1985 r. p rz e z K u r ię R z y m s k ą z o s ta ł m ia n o w a n y h o n o ro w y m p r a ł a t e m p a p ie s k im . N a p ła s z c z y ź n ie n a u k o w e j i d y d a k ty c z n e j P ro fe s o r S z o rc u h o n o ro w a n y z o s ta ł k ilk o m a n a g r o d a m i. Z in ic ja ty w y w ła d z U n iw e r s y te tu W a rm iń sk o - m a z u r s k i e g o w O ls z ty n ie w 2 0 0 1 r. P r e z y d e n t R ze c z y p o sp o lite j A le k s a n d e r K w a ś n ie w s k i o d zn acz y ł K s ię d z a P ro fe s o ra Z ło ty m K rz y ż e m Z a słu g i. W 20 0 5 r. o tr z y m a ł M e d a l K o m isji E d u k a c ji N a ro d o w e j. Z a w y b itn e z a s łu g i d la ro zw o ju u c z e ln i w 2 0 0 6 r. z o s ta ł u h o n o r o w a n y Z ło ty m L a u r e m U n iw e r s y te tu W a r m iń sk o -M a z u rsk ie g o . P o n a d to k ilk a k r o tn ie (2 0 0 0 , 2 0 0 1 , 2 0 0 2 , 2 0 0 4 ) o trz y m a ł n a g ro d ę r e k t o r a u n iw e r s y te tu z a o s ią g n ię c ia w d z ie d z in ie n a u k o w e j i o r g a n i zacy jn ej.
K s ią d z P r o f e s o r S z o rc z o s ta ł te ż u h o n o ro w a n y z a p ra c ę n a d d z ie ja m i W a rm ii. W 2 0 0 1 r. „w u z n a n i u z a s łu g d la o rg a n iz a c ji ś r o d o w is k a i b a d a ń n a u k o w y c h n a W a rm ii i M a z u r a c h ” o tr z y m a ł d y p lo m c z ło n k a h o n o ro w eg o T o w a rz y s tw a N a u k o w e g o im . W o jciech a K ę trz y ń s k ie g o . W 2 0 0 3 r. z o s ta ł l a u r e a te m X III. ed y cji N a g ro d y R e g io n a ln e j im ie n ia M ic h a ła L e n g o w sk ie g o „za w y b itn e o s ią g n ię c ia n a u k o w e u jm u ją c e p rz e s z ło ś ć W a rm ii, w ty m ró w n ie ż e d y cje te k s tó w ź ró d ło w y c h o ra z sz c z e g ó ln ą u m ie ję tn o ś ć b u d z e n ia z a in te r e s o w a n ia h i s t o r i ą te j z ie m i”. 17 w r z e ś n ia 2 0 0 4 r. z o s ta ł h o n o ro w y m c z ło n k ie m P o lsk ie g o T o w a rz y s tw a H is to ry c z n e g o . 25 s ie r p n ia 2 0 0 6 r. o tr z y m a ł w y ró ż n ie n ie „ P rz y ja c ie l W a rm ii”, p rz y z n a n e p rz e z S to w a rz y s z e n ie „D om W a r m iń s k i”. W 2 0 0 8 r. z o k a z ji J u b ile u s z u 6 0 -le c ia O d d z ia łu P o lsk ie g o T o w a rz y s tw a H is to ry c z n e g o w O ls z ty n ie o tr z y m a ł d y p lo m z a 3 2 - le tn ią p r z y n a le ż n o ś ć do P T H o ra z p o d z ię k o w a n ia z a z a a n g a ż o w a n ie w p ra c e O d d z ia łu . N a s ie d e m d z ie się c io le cie u ro d z in K s. P r o f e s o r a p rz y ja c ie le , w sp ó łp ra c o w n ic y i u c z n io w ie p rz y g o to w a li J u b ila to w i K się g ę P a m ią tk o w ą . U ro c z y sto śc i o d b y ły się 27 p a ź d z ie r n ik a 2 0 0 6 r. w S a li K o p e rn ik a ń s k ie j n a Z a m k u w O lsz ty n ie .
O s ta tn im w y ró ż n ie n ie m b y ła p r z y z n a n a K s. P ro fe so ro w i w p a ź d z ie r n ik u 2 0 1 0 r. p rz e z M a r s z a łk a W o je w ó d z tw a W a rm iń s k o -M a z u rs k ie g o J a c k a P r o ta - s a n a g r o d a h u m a n is ty c z n a im . W o jciec h a K ę trz y ń s k ie g o .
Sp. K s ią d z P ro fe s o r A lojzy S zo rc p o z o s ta w ił w ie le p r a c n ie u k o ń c z o n y c h . Do o s ta tn ic h d n i p ra c o w a ł n a d m o n o g ra fią k a r d . S ta n is ła w a H o z ju s z a o ra z n a d W s tę p e m k r y ty c z n y m do p rz y g o to w a n e g o do d r u k u r e j e s t r u n ie w y d a n e j k o re s p o n d e n c ji H o z ju s z a z a l a t a 1 5 6 7 -1 5 7 9 . W w y d r u k u k o m p u te ro w y m p o z o s ta ł to m k o re s p o n d e n c ji H o z ju s z a z a 15 6 6 r o k o ra z w d u żej części p rz y g o to w a n e do d r u k u p ro to k o ły p o s ie d z e ń k a p itu ły w a r m iń s k ie j z c z a só w M ik o ła ja
K o p e rn ik a . W rę k o p is ie p o z o s ta w ił w ie le o p ra c o w a n y c h z a g a d n ie ń , k tó re z a p e w n e po d o p ra c o w a n iu s ta n o w iły b y c e n n e a rty k u ły , p o n a d to o g ro m n ą ilo ść w y p isó w a rc h iw a ln y c h . * * * B I B L I O G R A F I A P R A C K S I Ę D Z A P R O F E S O R A A L O J Z E G O S Z O R C A I. Wydawnictwa źródłowe K o r e s p o n d e n c j a S t a n i s ł a w a H o z j u s z a k a r d y n a ł a i b i s k u p a w a r m i ń s k i e g o , t. 5: 1564, o p ra c . A lojzy S zorc, S tu d ia W a rm iń s k ie , t. 13, 1976.
R ec.: R e iffe rs c h e id G e r h a r d , Z e its c h r if t f ü r d ie G e s c h ic h te u n d A lte r tu m s k u n d e E r m la n d s , B d. 39, 1978, s. 168-171; T a z b ir J a n u s z , K w a r ta ln ik H isto ry c z n y , n r 2, 1978, s. 4 4 7 -4 4 8 ; W lazło S ta n is ła w , K ie r u n k i 1978, n r 33, s. 4; C z a p liń s k i W ła d y sła w , K o m u n ik a ty M a z u rs k o -W a rm iń s k ie , 1978, n r 1, s. 117-120; U r b a n W acław , O d ro d z e n ie i R e fo rm a c ja w P o lsce, t. 2 4 , 1979, s. 174-178; S z y m a n ia k W ik to r, S tu d ia Ź ró d ło z n a w c ze , t. 25, 1981, s. 2 2 2 -2 2 4 ; S z c z u c k i L ech , Z a p is k i H is to ry c z n e , 1989, t. 54, z. 2/3, s. 135-139.
K o r e s p o n d e n c j a S t a n i s ł a w a H o z j u s z a k a r d y n a ł a i b i s k u p a w a r m i ń s k i e g o , t. 6: 1565, o p ra c . A lojzy S zorc, S tu d ia W a rm iń s k ie , t. 15, 1978.
R ec.: C z a p liń s k i W ła d y sła w , K o m u n ik a ty M a z u rs k o -W a rm iń s k ie , 1978, n r 1, s. 117-120; O d y n ie c W acław , R o c z n ik G d a ń s k i, t. 4 0 , 1980, z. 1, s. 2 2 0 -2 2 2 ; K rz e p k o w s k i S ta n is ła w , U r b a n W acław , K o m u n ik a ty M a z u r s k o -W a rm iń sk ie , 1982, n r 4, s. 4 0 3 -4 0 7 ; S z c z u c k i L ech , zob. jw.
R y w a l i z a c j a k a t o l i k ó w z l u t e r a n a m i o k o ś c i ó ł ś w . M i k o ł a j a w E l b l ą g u 1 5 2 0 - 1 6 2 1 . Ź r ó d ł a d o d z i e j ó w r e f o r m a c j i i w P r u s a c h K r ó l e w s k i c h , z e b r a ł i o p ra c. A lojzy S zorc, O ls z ty n 2002. R ec.: K a w c z y ń s k i S e b a s tia n , O d ro d z e n ie i R e fo rm a c ja w P o lsc e , t. 47, 2 0 0 3 , s. 2 3 3 -2 3 8 ; M a k a r c z y k I r e n a , K o m u n ik a ty M a z u rs k o -W a rm iń s k ie , 2 0 0 4 , n r 1(243), s. 109-113. I g n a c y K r a s i c k i n a W a r m i i 1 7 6 6 - 1 7 7 2 . P r z e k a z y ź r ó d ł o w e , cz. I: 1 7 6 6 -1 7 6 8 , ss. 316; cz. II: 1769-1772, ss. 304, O ls z ty n 2002. R ec.: B o g d a n D a n u ta , K o m u n ik a ty M a z u r s k o -W a rm iń s k ie , 2 0 0 3 , n r 3, s. 3 9 7 -4 0 0 ; S ta s ie w ic z K r y s ty n a K o m u n ik a ty M a z u r s k o - W a rm iń s k ie , 2 0 0 3 , n r 4, s. 5 7 3 -5 7 7 ; J ó z e f W ło d a rs k i, Z a p is k i H is to ry c z n e , t. LXX, R. 2 0 0 5 , z. 2-3; Z b ig n ie w G o liń sk i, w: W ie k O św ie c e n ia , t. 20, p o św ię c o n y S ta n is ła w o w i K o n a r s k ie m u (1 7 0 0 -1 7 7 3 ), W a rs z a w a 2 0 0 4 , s. 179-182. W a r m i a w d o b i e p o t o p u s z w e d z k i e g o 1 6 5 4 - 1 6 6 0 . P r o t o k o ł y p o s i e d z e ń k a p i t u ł y w a r m i ń s k i e j , k o r e s p o n d e n c j a i a k t a , o p ra c . A. S zorc, I. M a k a rc z y k , O ls z t y n 2008.
Pożegnania 4 9 3 II. Książki M i k o ł a j K o p e r n i k k a n o n i k w a r m i ń s k i , O ls z ty n 1973, ss. 80. R ec.: B o rz y sz k o w sk i M a r ia n , W a rm iń s k ie W ia d o m o śc i D ie c e z ja ln e , 1975, n r 6, s. 253-254. M i k o ł a j K o p e r n i k k a n o n i k w a r m i ń s k i , w yd. 2 [w d ru k u ]. D o m i n i u m w a r m i ń s k i e 1 2 4 3 - 1 7 7 2 . P r z y w i l e j i p r a w o c h e ł m i ń s k i e n a tle u s t r o j u W a r m i i , O ls z ty n 1990, ss. 534. R ec.: R o z e n k ra n z E d w in , R o c z n ik G d a ń s k i, t. 51, 1991, z. 1, s. 2 1 6-219; S ta n is z e w s k i A n d rz e j, N o w o ści w y d a w n ic z e , G a z e ta O ls z ty ń s k a , 1991, n r 124, s. 3; B o g d a n D a n u ta , K u s y n te z ie d ziejó w W a rm ii, K o m u n ik a ty M a z u rs k o -W a rm iń s k ie , 1992, n r 3/4, s. 3 6 9 -3 7 5 ; B u k o w s k i W a ld e m a r, I n t e r F in itim o s , 1992, n r 2, s. 23 -2 4 ; D y g d a ła J e rz y , K w a r ta ln ik H is to ryczny, 1992, n r 4, s. 137-139; K a m iń s k a K r y s ty n a , Z a p is k i H is to ry c z n e , 1993, z. 2/3, s. 98-101; P a w la k M a r ia n , W S P B yd g o szcz S tu d ia H is to ry c z n e , z. 4, 1994, s. 109-111; B a g iń s k i J ó z e f, P ie r w s z a s y n te z a d ziejó w d o m i n iu m w a rm iń s k ie g o , w: S tu d ia h is to r y c z n e z X III-X IV w ie k u , p o d red . J . Ś liw iń sk ie g o , O ls z ty n 1995.
D z i e j e d i e c e z j i w a r m i ń s k i e j ( 1 2 4 3 - 1 9 9 1 ) , O ls z ty n 1991, ss. 152.
R ec.: S ta n is z e w s k i A n d rz e j, N o w o ści w y d a w n ic z e , G a z e ta O ls z ty ń s k a , 1991, n r 124, s. 3. A r ty k u ł n a p o d s t. p o w y ższej k s ią ż k i: S ta s ie w ic z K r y s ty n a , D z ie je a u to n o m ii. P o ty k a n ie się o h is to r ię , D z ie n n ik P o je z ie rz a , 1991, n r 38, s. 5.
S. A c h re m c z y k , A. S zorc, B r a n i e w o , O ls z ty n 1995, ss. 340 [A. S z o rc s. 1-242; S. A c h re m c z y k , s. 243-340].
R ec.: C h o r o s tia n B o g u s ła w a , F o lia F ro m b o rc e n s ia , n r 2, 1999, s. 193-195. A. S zorc, A. K o p iczk o , W y ż s z e S e m i n a r i u m D u c h o w n e „ H o s i a n u m ”. Z a r y s d z i e j ó w , O ls z ty n 1995, ss. 168, [A. S zo rc s. 7-104; A. K opiczko s. 105-165]. S t e f a n S a d o r s k i ( 1 5 8 1 - 1 6 4 0 ) f u n d a t o r Ś w i ę t e j L i p k i , O ls z ty n 1996, ss. 143. D z i e r z g o ń o d p o c z ą t k u d o d n i n a s z y c h 1 2 4 8 - 1 9 9 8 , D z ie rz g o ń 1998, ss. 368. K o l e g i u m j e z u i c k i e w B r a n i e w i e i j e g o k s i ę g o z b ió r , O ls z ty n 1998, ss. 129. P o le m ik a : R a p a c k a I r e n a , K o m u n ik a ty M a z u r s k o - W a rm iń s k ie , 1999, n r 2, s. 277-280. D z i e j e W a r m i i 1 4 5 4 - 1 6 6 0 . S t a n b a d a ń i p o s t u l a t y b a d a w c z e , O ls z ty n 1999, ss. 157.
III. Artykuły w pracach zbiorowych
S ł u g a B o ż y S t a n i s ł a w H o z j u s z , w: Ś w i ę c i p o ls c y , t. 12, p o d re d . J o a c h im a R o m a n a B a r a , W a rs z a w a 1987, s. 9-91. K a n c e l a r i e D o m i n i u m W a r m i ń s k i e g o d o k o ń c a X V I I I w . S t a n b a d a ń i p o s t u l a t y b a d a w c z e , w: K a n c e l a r i e o k r e s u k s i ę g i w p i s ó w w P r u s a c h K r ó l e w s k i c h , p o d re d . A. T o m c z a k a , W a rs z a w a 1994, s. 19-34. W s p r a w i e w łą c z e n i a W a r m i i d o P o l s k i w 1 4 6 6 r., w: S t u d i a h i s to r y c z n e z X 1 II-X V w i e k u , p o d re d . J . Ś liw iń sk ie g o , O ls z ty n 1995, s. 143-150.
K r ó l o w i e p o l s c y z d y n a s t i i s a s k i e j w o b e c W a r m i i , w : M i ę d z y B a r o k i e m a O ś w i e c e n i e m . N o w e s p o j r z e n i e n a c z a s y s a s k i e , p r a c a z b io ro w a p o d red . K. S ta s ie w ic z i S. A c h re m c z y k a , O ls z ty n 1996, s. 125-132. A l b r e c h t v o n H o h e n z o l l e r n ( 1 4 9 0 - 1 5 6 8 ) o s t a t n i w i e l k i m i s t r z Z a k o n u K r z y ż a c k i e g o i p i e r w s z y k s i ą ż ę ś w i e c k i a r e f o r m a c j a w P r u s a c h , w: P r z e s z ł o ś ć n a t c h n i e n i e m d l a t e r a ź n i e j s z o ś c i , E łk 1996, s. 91-99. Z y c i e c o d z i e n n e n a d w o r z e b i s k u p ó w w a r m i ń s k i c h n a p r z y k ł a d z i e d w o r ó w S t a n i s ł a w a H o z j u s z a i M a r c i n a K r o m e r a , w: Z y c i e c o d z i e n n e n a d a w n y c h z i e m i a c h p r u s k i c h , p o d re d . S. A c h re m c z y k a , O ls z ty n 1997, s. 7-30. D i e c e z j a w a r m i ń s k a i w r o c ł a w s k a z a c z a s ó w k a r d y n a ł a S t a n i s ł a w a H o z j u s z a ( z m . 1 5 7 9 r.), w: M i e j s c e i r o l a K o ś c i o ł a w r o c ł a w s k i e g o w d z i e j a c h Ś l ą s k a , p o d re d . K. M a tw ijo w sk ie g o , W ro cła w 2 0 0 1 , s. 40-49. A r c h i w u m A r c h i d i e c e z j i W a r m i ń s k i e j w O l s z t y n i e - j e g o z a w a r t o ś ć i z n a c z e n i e , w: Z y c i e c o d z i e n n e n a d a w n y c h z i e m i a c h p r u s k i c h , p r a c a z b io ro w a p o d re d . A. A c h re m c z y k a , O ls z ty n 2 0 0 2 , s. 76-85. F a m i l i a r n o ś ć m i ę d z y b i s k u p e m a k a n o n i k i e m n a p r z y k ł a d z i e k o r e s p o n d e n c j i J a n a S t e f a n a W y d ż g i a Z a c h a r i a s z e m J a n e m S z o l c e m , w: M i ę d z y b a r o k i e m a o ś w i e c e n i e m : s a r m a c k i k o n t e r f e k t , p r a c a z b io r o w a p o d re d . S. A c h re m c z y k a , O ls z ty n 2 0 0 2 , s. 95-110. I n g r e s y b i s k u p ó w w a r m i ń s k i c h , w: Z y c ie c o d z i e n n e n a d a w n y c h z i e m i a c h p r u s k i c h : o b c h o d y r o c z n ic o w e i ś w i ą t e c z n e , p r a c a z b io ro w a p o d re d . S. A ch rem - czy k a, O ls z ty n 20 0 4 , s. 14-19. W a r m i ń s k i e f u n d a c j e n a u k o w e d o k o ń c a X V I I I w i e k u , w: M i ę d z y b a r o k i e m a o ś w i e c e n i e m : e d u k a c j a , w y k s z t a ł c e n i e , w i e d z a , p r a c a z b io ro w a p o d re d . S. A c h re m c z y k a , O ls z ty n 2 0 0 5 , s. 316-319. P a r a f i a k a t o l i c k a w K r ó l e w c u 1 6 5 0 - 1 7 7 2 , M ra g o w s k ie Z e sz y ty H u m a n is ty c z n e , t. 5/6, M rą g o w o 2 0 0 5 /2 0 0 6 , to m p o d o g ó ln y m ty tu łe m : T r a d y c j e h i s t o r y c z n e i k u l t u r o w e z i e m p r u s k i c h . R o l a d z i e j o w a k a r d y n a ł a S t a n i s ł a w a H o z j u s z a , w: K a r d y n a ł S t a n i s ł a w H o - z j u s z ( 1 5 0 4 - 1 5 7 9 ) . O s o b a , m y ś l , d z i e ł o , c z a s y , z n a c z e n i e , p r a c a zb io ro w a p o d re d . S. A c h re m c z y k a , J . G u z o w sk ie g o , J . J e z ie rs k ie g o , O ls z ty n 20 0 5 , s. 99-112. S p u ś c i z n a p i ś m i e n n i c z a k a r d y n a ł a S t a n i s ł a w a H o z j u s z a , w: T r a d y c j e k u l t u r o w e z i e m n a d b a ł t y c k i c h , (pr. zbior. p o d r e d . J . H o c h le itn e r a , w d ru k u ). P r o t o k o ł y p o s i e d z e ń k a p i t u ł y w a r m i ń s k i e j z c z a s ó w M i k o ł a j a K o p e r n i k a , w: C a s t r i D o m i n a e L i t t e r a e A n n a l e s , Vol. II - P o s z u k i w a n i e g r o b u M i k o ł a j a K o p e r n i k a , p r a c a z b io ro w a p o d r e d . J . G ą sso w sk ie g o , P u ł t u s k 2 0 0 5 , s. 179-197. P a ń s t w o z a k o n n e i o r g a n i z a c j a k o ś c i e l n a w P r u s a c h ( 1 2 4 3 - 1 5 2 5 ) , w: P i ś m i e n n i c t w o p r a g m a ty c z n e w P o lsc e do k o ń c a X V III w ie k u n a tle p o w sz e c h n y m , p r a c a z b io ro w a p o d re d . J . G a n c e w sk ie g o , A. W a łk ó w sk ie g o , O ls z t y n 2 0 0 6 , s. 9-24. J a n H o z j u s z 1 5 0 2 - 1 5 9 5 b r a t k a r d y n a ł a , s t a r o s t a d o b r o m i e j s k i , w: N a d B a ł t y k i e m , P r e g o ł ą i Ł y n ą X V - X X w i e k . K s i ę g a P a m i ą t k o w a p o ś w i ę c o n a J u b i
Pożegnania 4 9 5 l e u s z o w i 5 0 - l e c i a p r a c y n a u k o w e j P r o f e s o r a J a n u s z a J a s i ń s k i e g o , p o d re d . Z. R o n d o m a ń s k ie j, O ls z ty n 2 0 0 6 , s. 12-43. B i s k u p i w a r m i ń s c y w L i d z b a r k u 1 3 5 0 - 1 7 9 5 , w: H i s t o r i a L i d z b a r k a W a r m i ń s k i e g o , p r a c a z b io ro w a p o d re d . K. M ik u lsk ie g o , E . B o ro d in a , L id z b a rk W a rm iń s k i 2 0 0 8 , s. 143-220. S t a n i s ł a w H o z j u s z ( 1 5 0 4 - 1 5 7 9 b i s k u p w a r m i ń s k i w l a t a c h 1 5 5 1 - 1 5 7 9 ) , w: P o c z e t b i s k u p ó w w a r m i ń s k i c h , p r a c a z b io ro w a p o d re d . S. A c h re m c z y k a , O ls z ty n 2 0 0 8 , s. 149-168. M a r c i n K r o m e r ( 1 5 1 2 - 1 5 8 9 b i s k u p w a r m i ń s k i w l a t a c h 1 5 6 9 - 1 5 8 9 ) , w: jw ., s. 169-182. A n d r z e j B a t o r y ( 1 5 6 3 - 1 5 9 9 b i s k u p w a r m i ń s k i w l a t a c h 1 5 8 9 - 1 5 9 9 ) , w: jw ., s. 183-192. B i s k u p w i l e ń s k i W a l e r i a n P r o t a s z e w i c z S z u s z k o w s k i w e w s p ó ł p r a c y z b i s k u p a m i w a r m i ń s k i m i S t a n i s ł a w e m H o z j u s z e m i M a r c i n e m K r o m e r e m w d z i e l e p o t r y d e n c k i e j o d n o w y K o ś c i o ł a , w: T h e e c u m e n i c a l c o u n c i l o f T r e n t ( 1 5 4 5 - 1 6 5 3 ) a n d t h e c u l t u r e o f L i t h u a n i a , p r a c a z b io ro w a p o d red . L. J o v a is a , W iln o 2 0 0 9 , s. 46-63. M a r c i n K r o m e r ( 1 5 1 2 - 1 5 8 9 ) - d y p l o m a t a s p r a w p r u s k i c h , w: H i s t o r i a - A r c h i w i s t y k a - I n f o r m a c j a n a u k o w a . P r a c e d e d y k o w a n e P r o f e s o r o w i B o h d a n o w i R y s z e w s k i e m u , p o d re d . M a rz e n y S w igoń, O ls z ty n 2009, s. 99-112. W y b ó r b i s k u p a w a r m i ń s k i e g o p r z e z K a p i t u ł ę W a r m i ń s k ą w t e o r i i i p r a k t y c e , w: W a r m iń s k a K a p i t u ł a K a t e d r a l n a . D z i e j e i w y b i t n i p r z e d s t a w i c i e l e ,
p r a c a z b io ro w a p o d re d . A. K o p iczk o , J . J e z ie rs k ie g o , Z. Żyw icy, O ls z ty n 2 0 1 0 , s. 2 3 3 -255.
IV. Artykuły w czasopismach naukowych
L o s y b i s k u p s t w a w a r m i ń s k i e g o w d o b i e w o j n y p ó ł n o c n e j 1 7 0 0 - 1 7 1 1 , S tu d ia W a rm iń s k ie , t. 2, 1965, s. 65-93. D i a s p o r a d i e c e z j i w a r m i ń s k i e j z a b i s k u p a A n d r z e j a C h r y z o s t o m a Z a ł u s k i e g o ( 1 6 9 8 - 1 7 1 1 ) , S tu d ia W a rm iń s k ie , t. 3, 1966, s. 45-77. Z d z i a ł a l n o ś c i k o ś c i e l n e j b i s k u p a A n d r z e j a C h r y z o s t o m a Z a ł u s k i e g o n a W a r m i i ( 1 6 9 8 - 1 7 1 1 ) , S tu d ia W a rm iń s k ie , t. 4, 1967, s. 35-62. A r t i c u l i i u r a t i A n d r e a e C h r i s o s t o m i Z a ł u s k i e p i s c o p i V a r m i e n s i s , S tu d ia W a r m iń s k ie , t. 4, 1967, s. 555-558. R e l a c j e b i s k u p ó w w a r m i ń s k i c h X V I I i X V I I I w i e k u d o R z y m u o s t a n i e d ie c e z ji , S tu d ia W a r m iń s k ie , t. 5, 1968, s. 2 0 1 -239. F u n d a c j a b i s k u p a T e o d o r a P o to c k i e g o . D o m d l a k o n w e r t y t ó w w B r a n i e w i e 1 7 7 2 - 1 9 4 5 , S tu d ia W a rm iń s k ie , t. 6, 1969, s. 211-242. S t a n i s ł a w H o z j u s z a r e f o r m a c j a w E l b l ą g u , S t u d i a W a rm iń s k ie , t. 7, 1970 [d ru k : 1971], s. 35-88. R ec. L a s s o ta Jó z e f, R o c z n ik E lb lą s k i, t. 6, 1973, s. 2 4 1 -2 4 4 . Z a g r o ż e n i e W a r m i i p r z e z P r u s y ( 1 7 2 2 - 1 7 7 2 ) , K o m u n ik a ty M a z u rs k o -W a rm iń sk ie , 1972, n r 4(118), s. 529-588.
F r o m b o r k , D ic tio n n a ire d ’H is to ir e e t de G e o g ra p h ie E c c le s ia s tiq u e s , so u s la d ire c tio n d e R. A u b e rt, t. 19, P a r i s 1981, kol. 163-164.
W s t ę p d o t o m u d w u d z i e s t e g o S t u d i ó w w a r m i ń s k i c h , 1983, s. 9-11. S t a n i s ł a w H o z j u s z j a k o r z e c z n i k i n t e r e s ó w p o l s k i c h i k a t o l i c k i c h w P r u s a c h , S tu d ia W a rm iń s k ie , t. 20, 1983 [d ru k : 1991], s. 169-187. W i l k i e r z e w a r m i ń s k i e , S tu d ia W a rm iń s k ie , t. 21, 1984, s. 5-76. W i k t o r i a w i e d e ń s k a i j e j e c h a n a W a r m i i , S tu d ia W a r m iń s k ie , t. 2 1 , 1984, s. 201 -2 3 4 . Z p r o b l e m a t y k i e d y t o r s k i e j H o z j u s z a , O d ro d z e n ie i R e fo rm a c ja w P o lsce, t. 33, 1988, s. 147-165. S t a t u t y k a p i t u ł y k o l e g i a c k i e j w D o b r y m M i e ś c i e z 1 5 8 3 r., S tu d ia W a rm iń s k ie , t. 30, 1993, s. 163-193. K a n o n i a w a r m i ń s k a M i k o ł a j a K o p e r n i k a , P r z e g lą d R eg io n a ln y , T o ru ń , 1994, z. 10, s. 13-18. S t e f a n S a d o r s k i ( 1 5 8 1 - 1 6 4 0 ) . F u n d a t o r Ś w i ę t e j L i p k i , cz. 1, K o m u n ik a ty M a z u rs k o -W a rm iń s k ie , 1994, n r 4, s. 395-414. S t e f a n S a d o r s k i ( 1 5 8 1 - 1 6 4 0 ) . F u n d a t o r Ś w i ę t e j L i p k i , cz. 2, K o m u n ik a ty M a z u rs k o -W a rm iń s k ie , 1995, n r 1, s. 15-44. D z i e j e p a r a f i i k a t o l i c k i e j w K r ó l e w c u 1 6 1 4 - 1 6 5 0 , S tu d ia W a rm iń s k ie , t. 32, 1995, s. 129-183. B i s k u p I g n a c y K r a s i c k i w o b e c k a s a t y j e z u i t ó w n a W a r m i i ( 1 7 7 3 - 1 7 8 0 ) , Z e sz y ty N a u k o w e W yższej S z k o ły P e d a g o g ic z n e j w O ls z ty n ie , n r 8, P r a c e H i sto ry c z n e , z. 1, p o d re d . T. F ilip k o w sk ie g o , O ls z ty n 1997, s. 58-65. W a r m i ń s k i e S e m i n a r i u m D i e c e z j a l n e w t r u d n y m s t u l e c i u 1 7 7 2 - 1 8 7 2 , S tu d ia W a rm iń s k ie , 1997, t. 34, s. 151-176. A n d r z e j B a t o r y j a k o k o a d i u t o r M a r c i n a K r o m e r a 1 5 8 4 - 1 5 8 9 , F o r u m Teolo g icz n e, t. 1, O ls z ty n 2 0 0 0 , s. 2 3 7 -283. A r t y k u ł y z a p r z y s i ę ż o n e b i s k u p a w a r m i ń s k i e g o A n d r z e j a B a t o r e g o z 1 5 8 5 r o k u , E c h a P rz e sz ło śc i, 2 0 0 1 , t. 2, s. 179-197. W a r m i a c z a s ó w R e g i n y P r o t m a n (w d r u g i e j p o ł o w i e X V I i n a p o c z ą t k u X V I I w i e k u ) , S tu d ia W a rm iń s k ie , 2 0 0 1 , t. 38, s. 167-178. A r t y k u ł y z a p r z y s i ę ż o n e M a r c i n a K r o m e r a z 1 5 7 1 r o k u , E c h a P rz e s z ło ś c i, t. 3, 2 0 0 2 , s. 49-66. P r z y w i l e j l o k a c y j n y m i a s t a O l s z t y n a z 3 1 p a ź d z i e r n i k a 1 3 5 3 r o k u , K o m u n ik a ty M a z u rs k o -W a rm iń s k ie , 2 0 0 4 , n r 3(245), s. 2 8 3 -300. D i e K o r e s p o n d e n z d e s H o s i u s . P r o b l e m e d e r E d i t i o n , w: H o s i u s i n E u r o p a , Z e its c h r if t f ü r d ie G e s c h ic h te u n d A lte r tu m s k u n d e E r m la n d , M ü n s te r 2005. D z i e j e p a r a f i i k a t o l i c k i e j w K r ó l e w c u 1 6 5 0 - 1 7 8 0 , S tu d ia M rą g o w s k ie , 2 0 0 5 / 2 0 0 6 , n r 5/6, s. 36-92. „ M o n u m e n t a H i s t o r i a e W a r m i e n s i s ” - s e r i a ź r ó d e ł d o d z i e j ó w W a r m i i o p u b l i k o w a n y c h w l a t a c h 1 8 6 0 - 1 9 3 7 i j e j w y d a w c y , E c h a P rz e sz ło śc i, t. 10, 2 0 0 9 , s. 161-190.
Pożegnania 4 9 7
V. Artykuły popularnonaukowe
w „Warmińskich Wiadomościach Diecezjalnych”
C z t e r e c h s e t l e c i e Z g r o m a d z e n i a S i ó s t r ś w . K a t a r z y n y n a W a r m i i , W W D , R. 27, 1972, s. 44-45.
O c e n a z n a l e z i o n y c h h o z j a n ó w w S z w e c j i , W W D , R. 28, 1973, n r 4, s. 220-221.
H i s t o r i a s y n o d ó w d ie c e z ji w a r m i ń s k i e j o d p o c z ą t k u d o d n i n a s z y c h ( 1 2 4 3 - 1 9 8 0 ) ,
W W D , n r 6, s. 2 6 7 -284.
VI. Artykuły popularno-naukowe drukowane w „Posłańcu Warmińskim czyli Kalendarzu Maryjnym”
S ł u g a b o ż y k a r d y n a ł S t a n i s ł a w H o z j u s z 1 5 0 4 - 1 5 7 9 , 1979, s. 71-79. P r a c a h i s t o r y k ó w w p r o c e s i e b e a t y f i k a c y j n y m H o z j u s z a , 1981, s. 123-126. S t a n i s ł a w H o z j u s z j a k o b i s k u p w a r m i ń s k i ( 1 5 5 1 - 1 5 7 9 ) , 1982, s. 134-137. P u b l i k a c j a k o r e s p o n d e n c j i K a r d . S t a n i s ł a w a H o z j u s z a , 1982, s. 147-150. K a n d y d a c i n a o ł t a r z e - S ł u g a B o ż y S t a n i s ł a w K a r d y n a ł H o z j u s z , 1983, s. 1-3. S y m p o z j a H o z j a ń s k i e w O l s z t y n i e , 1983, s. 8. W i k t o r i a w i e d e ń s k a n a tl e w i e k o w y c h z m a g a ń c h r z e ś c i j a ń s t w a z i s l a m e m , 1984, s. 107-111. R o l a H o z j u s z a w P r u s a c h , 1985, s. 107-111. G o r l i w o ś ć p a s t e r s k a H o z j u s z a , 1986, s. 97-112. S t a n i s ł a w H o z j u s z - m e c e n a s k s z t a ł c ą c e j s i ę m ł o d z i e ż y , 1987, s. 126-130. D z i e s i ę ć l a t P r a c o w n i H o z j a ń s k i e j ( 1 9 7 6 - 1 9 8 6 ) , 1988, s. 98-101. C z t e r e c h s e t l e c i e ś m i e r c i M a r c i n a K r o m e r a - n a s t ę p c y K a r d y n a ł a S t a n i s ł a w a H o z j u s z a n a w a r m i ń s k i e j s t o l i c y b i s k u p i e j w L i d z b a r k u , 1990, s. 93-99. F i l m o K a r d y n a l e S t a n i s ł a w i e H o z j u s z u , 1990, s. 104-108. S t a n i s ł a w H o z j u s z - P o l a k a l b o L i t w i n , 1991, s. 89-94. R o d z i n a K a r d y n a ł a S t a n i s ł a w a H o z j u s z a , 1991, s. 96-101. S y n o d w a r m i ń s k i K a r d y n a ł a S t a n i s ł a w a H o z j u s z a z 1 5 6 5 r o k u , 1992, s. 181-188.
VII. Hasła w słownikach i encyklopediach
F r a n z D i t t r i c h , E n c y k lo p e d ia K a to lic k a K U L , 1979, kol. 1348.
F r o m b o r k , D ic tio n n a ire D ’H is to ir e e t d e G é o g ra p h ie E c c lé s ia s tiq u e s , t. dix- n e u v iè m e , 1981, s. 164-166. R e g i n a P r o t m a n ( 1 5 5 2 - 1 6 1 3 ) , P o ls k i S ło w n ik B io g ra fic z n y , t. 2 8 , 1985, s. 5 2 5 -5 2 6 . T e o d o r B e n s c h , E n c y k lo p e d ia K a to lic k a K U L , 1985, t. 2, kol. 275-276. R o b e r t B i l i t e w s k i , E n c y k lo p e d ia K a to lic k a K U L , 1985, t. 2, kol. 560. W a w r z y n i e c J a n R u d a w s k i ( 1 6 1 7 - 1 6 7 4 ) , P o ls k i S ło w n ik B io g raficzn y , t. 32, 1991, s. 600-601. K a c p e r S i m o n i s ( 1 6 6 0 - 1 7 3 7 ) , P o ls k i S ło w n ik B io g raficzn y , t. 37, s. 532-533. F r y d e r y k S t a p h y l u s ( 1 5 1 2 - 1 5 6 4 ) , P o ls k i S ło w n ik B iograficzny, t. 42, s. 261-263 (w sp ó ln ie z A. B ie d rz y c k ą ).
VIII. Recenzje S. B o d n ia k , Z. S k o r u p s k a , J a n K o s t k a k a s z t e l a n g d a ń s k i , G d a ń s k 1979, K o m u n ik a ty M a z u rs k o -W a rm iń s k ie , 1980, n r 2(148), s. 273 -2 7 7 . J . H o c h le itn e r, R e l i g i j n o ś ć p o t r y d e n c k a n a W a r m i i ( 1 5 5 1 - 1 6 5 5 ) , S tu d ia W a r m iń s k ie , 2 0 0 1 , t. 38, s. 4 2 2 -428. B. S c h m id t, A u f F e l s e n g e s ä t . D i e R e f o r m a t i o n i n P o l e n u n d L i v l a n d , G ö ttin g e n 2 0 0 0 , L u p e , H e f t 3 -4 /J u li 2 0 0 5 , s. 62-63. I r e n a M a k a r c z y k (O lsz ty n ) S P U Ś C I Z N A A R C H I W A L N A I B I B L I O T E C Z N A K S . P R O F . D R . H A B . A L O J Z E G O S Z O R C A
P rz e z p ię ć d z ie s ią t l a t K s ią d z P ro fe s o r S zo rc p ra c o w a ł n a u k o w o i n ie m a l do k o ń c a p ro w a d z ił z a ję c ia d y d a k ty c z n e . O bie d z ia ła ln o ś c i w y m a g a ły b o g ato w y p o sa ż o n e g o w a r s z t a t u n a u k o w e g o , z a ró w n o w ź ró d ła , j a k i k sięg o zb ió r. I t a k i te ż K s. P ro fe s o r z g ro m a d z ił. W p rz y sz ło śc i n o s ił się z z a m ia r e m u tw o r z e n ia f u n d a c ji n a u k o w e j, n a rz e c z k tó re j z a m ie r z a ł p r z e k a z a ć z e b r a n e m a t e r ia ły ź ró d ło w e o ra z k się g o z b ió r, a ta k ż e d o b ra m a te r ia ln e . Do te j id e i n ie je d n o k r o tn ie p o w ra c a ł, a le n a g ła ś m ie rć z n iw e c z y ła w sz e lk ie p lan y .
S a m ja k o c z ło w iek n a u k i z a w sz e b y ł p e łe n s z a c u n k u d la lu d z i, k tó r z y d la n a u k i ja k o w a rto ś c i u n iw e r s a ln e j p o św ię c a li w ła s n y in te le k t, a n ie je d n o k r o t n ie z d o ro b k u w ła s n e g o ż y c ia tw o rz y li p o d s ta w y m a te r ia ln e d la je j d a lsz e g o ro z w o ju i s ta b iln e g o tr w a n ia . P rz y k ła d ó w ta k ic h lu d z i m a m y w h is to r ii w iele, n ie b ra k o w a ło ic h ró w n ie ż i n a n a s z e j W a rm ii, w s p o m in a ją c ch o c ia ż b y k a n o n ik ó w k a p itu ły w a r m iń s k ie j, lu d z i w y k s z ta łc o n y c h , k tó rz y b y li m e c e n a s a m i n a u k i, w ła s n y m i k s ię g o z b io ra m i w z b o g a c a li b ib lio te k ę k a p itu ły o ra z szk ó ł b r a n ie w s k ic h , tw o rz y li f u n d a c je i s ty p e n d ia n a u k o w e . N ie k tó r e z n ic h f u n k c jo n o w a ły p rz e z k ilk a w ieków , j a k n a jb a r d z ie j z n a n a z n ic h f u n d a c ja k a n o n i k a J a n a P r e u c k a . U tw o rz o n a w R z y m ie w 1631 r. p r z e tr w a ła do II w o jn y św ia to w e j. K s ią d z P ro fe s o r S z o rc w y d o b y w a ł ze ź ró d e ł ty c h lu d z i i dzieje fu n k c jo n o w a n ia s z c z y tn y c h d z ieł, ja k ie tw o rz y li. K s ię d z u P ro fe so ro w i im p o n o w a li lu d z ie , k tó rz y d la sp ra w y , d la d o b r a w sp ó ln e g o , b e z w s p a r c ia i c z ę sto b r a k u z ro z u m ie n ia id e i, tw o rz y li rz e c z y w ie lk ie . P ro fe s o r p o d z iw ia ł m .in . b r a c i Z a łu s k ic h z a ic h d z ie ło ż y c ia - z o r g a n iz o w a n ie (1 7 4 7 ) p ie r w s z e j w P o lsc e b ib lio te k i p u b lic z n e j, je d y n e g o w ó w c z a s w a r s z t a t u n a u k o w e g o . Ic h u m iło w a n ie d la k s ią ż k i, d la n a u k i z ro d ziło się t u n a W a rm ii, w L id z b a r k u W a rm iń s k im , n a d w o rz e s t r y j a b i s k u p a A n d r z e ja C h r y z o s to m a Z a łu s k ie g o (f1 7 1 1 ), z b ie r a c z a i w y d a w c ę ź ró d e ł h is to ry c z n y c h . Z o g ro m n y m s z a c u n
