Przegl¹d informacji medialnych dotycz¹cych geologii – lipiec 2011
Miros³aw Rutkowski
1Wakacje w pe³ni, ale w mediach lip-cowych sezonu ogórkowego nie widaæ. Wa¿ne wydarzenia rozgrywaj¹ siê bez przerwy na naszych oczach. Jedno z naj-bardziej istotnych – przejêcie prezydencji w Unii Europejskiej – odby³o siê 1 lipca. Wœród wielu priorytetów, które rz¹d bêdzie stara³ siê zrealizowaæ w ci¹gu pó³roczne-go przewodnictwa, na czo³owych miej-scach wymieniane s¹ zadania œrodowiskowe i energe-tyczne, czyli le¿¹ce bezpoœrednio w polu zainteresowañ geologii.
Publicyœci podkreœlaj¹ wagê tych zagadnieñ dla naszej gospodarki i nie pozostawiaj¹ z³udzeñ – jeœli ambitne plany proekologiczne Unii Europejskiej zostan¹ w pe³ni zreali-zowane, to ich koszt dla Polski mo¿e siê okazaæ za wysoki. A plany owe dotycz¹ ju¿ nie tylko podwy¿szenia limitów emisji CO2i wprowadzenia podatku wêglowego, ale
obej-muj¹ równie¿ kwestiê gazu ³upkowego i domniemanych konsekwencji œrodowiskowych jego poszukiwania i wydo-bycia. Do grona przeciwników szczelinowania hydrau-licznego do³¹czaj¹ kolejni europarlamentarzyœci, przejêci straszn¹ wizj¹ pokazan¹ w paradokumentalnym filmie Josha Foxa Gasland. Rzeczowa kampania prowadzona przez specjalistów nie na wiele siê zdaje, kolejne gminy pro-testuj¹ przeciwko rozpoczêciu wierceñ. To zadziwiaj¹ce, ¿e jeden film, pe³en nieœcis³oœci i przek³amañ, ma wci¹¿ tak druzgocz¹c¹ si³ê przebicia. ¯ywa ilustracja tezy Lenina, ¿e kino jest najwa¿niejsz¹ ze sztuk.
Obok dwóch kluczowych tematów na ³amach prasy niewiele ju¿ miejsca zosta³o na inne zagadnienia z sektora „geo”. Ale znaleŸæ je mo¿na. Sporo uwagi poœwiêcono geozagro¿eniom, g³ównie osuwiskom i podtopieniom. Krakowski Dziennik Polski opublikowa³ kilka artyku³ów o zapadaj¹cym siê Kopcu Koœciuszki, którego stan dia-gnozowali geolodzy z Oddzia³u Karpackiego Pañstwo-wego Instytutu Geologicznego – PañstwoPañstwo-wego Instytutu Badawczego.
Jednodniow¹ sensacj¹ by³a informacja naukowców japoñskich o wysokich koncentracjach niektórych metali ziem rzadkich w oceanicznych osadach dennych. Pisa³a o tym m.in. Gazeta Wyborcza 5 lipca w artykule Bêdzie rewolucja na rynku metali ziem rzadkich?
Zapewne z powodu okresu wakacyjnego sporo pisano o geoturystyce. Czêstochowska Gazeta Wyborcza zapra-sza³a na trzeci Jurajski Piknik Geologiczny, który odby³ siê w niedzielê 3 lipca w Olsztynie. Jednym z patronów imprezy by³ PIG-PIB. Specjaliœci z instytutu
zorganizo-wali te¿ w dniach 4–8 lipca zajêcia w ramach Letniej Szko³y Geologii.
Internetowa TV Starachowice opublikowa³a 25 lipca materia³ pt. Nie ustaj¹ starania o utworzenie Geoparku Doliny Kamiennej, poœwiêcony rekonesansowi po geosta-nowiskach poprowadzonemu przez Grzegorza Pieñkow-skiego. W wycieczce wziêli udzia³ przedstawiciele w³adz samorz¹dowych trzech zainteresowanych powiatów.
Wœród wielu informacji, które przyniós³ Internet, zain-teresowa³ nas opis dzia³añ geoedukacyjnych szko³y pod-stawowej w Jonkowie (woj. warmiñsko-mazurskie, gm. Olsztyn). Zadziwia skala i poziom przedsiêwziêæ – szko³a przygotowa³a lapidarium poœwiêcone skamienia³oœciom w g³azach narzutowych, prowadzone s¹ wycieczki do ¿wirowni i piaskowni, wystawiono dwie tablice Geotrop, dostarczone przez PIG-PIB, planuje siê dokumentowanie geostanowisk. Naprawdê imponuj¹ce!
GroŸne ³upki
Mimo wakacji kampania demonizowania potencjalnej eksploatacji gazu ³upkowego rozwija siê w najlepsze. Dziennik Gazeta Prawna 4 lipca publikuje artyku³ Kru-cjata przeciw ³upkom. Dowiadujemy siê z niego, ¿e nie-miecki eurodeputowany Jo Leinen, szef komisji ds. œro-dowiska w Parlamencie Europejskim, domaga siê dyrek-tywy unijnej ograniczaj¹cej poszukiwanie i wydobycie gazu ³upkowego. Forsuje on równie¿ kary finansowe za szkody, jakie to wydobycie mo¿e spowodowaæ. Cieka-wostk¹ – byæ mo¿e bez znaczenia – jest to, ¿e wp³ywowy socjaldemokrata to dobry znajomy blisko zwi¹zanego z Gazpromem Gerharda Schroedera.
Podczas nieformalnego spotkania ministrów œrodowi-ska, które odby³o siê 11 i 12 lipca w Sopocie, nie omawiano co prawda kwestii dotycz¹cych gazu ³upkowego, ale na konferencji prasowej unijny komisarz ds. œrodowiska Janez Potocznik powiedzia³: Unijne ramy prawne dotycz¹ce zasad wydobywania gazu ³upkowego powinny zapewniaæ bezpieczeñstwo œrodowisku i ludziom. WypowiedŸ komisa-rza cytuje Gazeta.pl 12 lipca.
Wiele ha³asu wywo³a³ raport opublikowany przez Par-lament Europejski, poœwiêcony negatywnym skutkom wydobycia gazu ³upkowego. Opracowanie ostro kryty-kowane przez specjalistów i polskich europos³ów przygo-towa³ niemiecki Instytut ds. Klimatu, Œrodowiska i Energii w Wuppertalu i firma konsultingowa Ludwig-Bölkow--Systemtechnik.
Mimo protestów Komisja Europejska kontynuuje jed-nak prace. 15 lipca TVP Info donosi w tekœcie pt. Mo¿liwe
597
Przegl¹d Geologiczny, vol. 59, nr 9, 2011
CO W PRASIE PISZCZY
1
Pañstwowy Instytut Geologiczny – Pañstwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa; miroslaw. rutkowski@pgi.gov.pl.
regulacje ws. gazu ³upkowego, ¿e pod koniec roku KE og³osi raport z badania unijnych przepisów pod k¹tem wydobycia gazu ³upkowego. Jeœli istniej¹ce regulacje oka¿¹ siê niewystarczaj¹ce, KE rozwa¿y propozycje spe-cjalnych przepisów. Poinformowa³o o tym biuro prasowe komisarza UE ds. energii.
Kontrkampania promuj¹ca wydobycie gazu ³upko-wego rozwija siê wolniej i w zasadzie tylko na krajowym podwórku. Jak donosi Gazeta Finansowa w tekœcie zaty-tu³owanym Poszukiwania gazu bezpieczne dla œrodowiska 29 lipca, PGNiG zorganizowa³o warsztaty edukacyjne w zwi¹zku z zakoñczonym rok wczeœniej szczelinowaniem w Markowoli k. Pu³aw. Wiceprezes PGNiG Marek Karabu³a przedstawi³ podczas nich raport Pañstwowego Instytutu Geologicznego o stanie gleby i podglebia wokó³ wiertni. Wartoœci wszystkich badanych parametrów nie przekra-cza³y limitów dopuszczalnych dla gruntów rolnych. Nie zanotowano te¿ znacz¹cych ró¿nic w wynikach uzyska-nych przed rozpoczêciem i po zakoñczeniu prac. Publi-kacja raportu ucina wiêc wszelkie spekulacje na temat zagro¿eñ ekologicznych wynikaj¹cych z prowadzonych odwiertów – stwierdzi³ wiceprezes Karabu³a.
Stwierdzenie chyba nadmiernie optymistyczne. Speku-lacje, naszym zdaniem, bêd¹ siê wci¹¿ pojawiaæ, a gene-ralny bój rozegra siê jesieni¹ w Brukseli i Strasburgu.
Klimat, klimat ponad wszystko
Oczekiwania wobec polskiej prezydencji w kwestiach klimatyczno-energetycznych formu³uje wielu publicystów. Charakterystyczny jest tekst Agnieszki £akomej opubliko-wany 1 lipca w Rzeczpospolitej. W artykule pt. Wyzwanie dla Polski: energetyka i unijna polityka klimatyczna autorka pisze: Polskie w³adze bêd¹ musia³y zadbaæ, by obowi¹zek wiêkszej redukcji emisji CO2nie zosta³ wprowadzony, bo –
w zgodnej opinii ekspertów – sta³oby siê to zbyt du¿ym wyzwaniem i obci¹¿eniem dla naszej gospodarki. Komisja Europejska ju¿ kilka dni temu próbowa³a zrobiæ pierwsze podejœcie i zwiêkszyæ obowi¹zek redukcji emisji CO2.
Pol-ski minister œrodowiska Andrzej KraszewPol-ski jednoznacznie opowiedzia³ siê przeciw planowi dojœcia do gospodarki niskoemisyjnej do 2050 r., nara¿aj¹c siê na krytykê kole-gów z krajów UE.
5 lipca w Parlamencie Europejskim odby³o siê wa¿ne g³osowanie dotycz¹ce zwiêkszenia do 30% redukcji emisji do 2020 r. Ku zaskoczeniu obserwatorów europarlamenta-rzyœci odrzucili wniosek popierany przez unijn¹ komisarz ds. œrodowiska Connie Hedegaard.
Europose³ Pawe³ Kowal tak komentowa³ to wydarzenie dla Super Expressu 6 lipca: Poczu³em dziœ, ¿e do pos³ów w Parlamencie Europejskim trafiaj¹ czasami racjonalne argumenty Niestety, zdarza siê to rzadko. Jednoczeœnie nie mam w¹tpliwoœci, ¿e sprawa redukcji emisji wróci i to bar-dzo szybko. Ju¿ jesieni¹, kiedy bêdziemy przygotowywaæ siê do œwiatowej konferencji klimatycznej w Durbanie w
RPA, nale¿y spodziewaæ siê kolejnej fali wyst¹pieñ ró¿nych ideologów globalnego ocieplenia.
W zesz³ym miesi¹cu Polska zaskar¿y³a niekorzystn¹ decyzjê Komisji Europejskiej dotycz¹c¹ sposobu obli-czania darmowych emisji CO2 w przemyœle. Ciekaw¹
wypowiedŸ wicepremiera Pawlaka na ten temat przynosi 13 lipca portal Gazeta.pl. Wed³ug wicepremiera spór nie zostanie rozstrzygniêty tak szybko, jak wszyscy siê spo-dziewali – wynik poznamy dopiero za dwa lata. Kolejne niemi³e opóŸnienie szykuje nam Polska Grupa Energe-tyczna. Wed³ug Dziennika Gazety Prawnej z 18 lipca PGE uruchomi instalacjê CCS s³u¿¹c¹ do wychwytywania i sk³adowania dwutlenku wêgla najwczeœniej pod koniec 2015 r.
W sytuacji rosn¹cego zagro¿enia coraz wiêkszej wagi nabiera idea geologicznej sekwestracji CO2. O nowym jej
segmencie donosi gdañska Gazeta Wyborcza 18 lipca w artykule Katarzyny Fryc pt. Gaz na dnie morza. Jak pisze autorka, oceanolodzy z Uniwersytetu Gdañskiego i eksperci z firmy Lotos badaj¹ mo¿liwoœæ magazynowania dwutlenku wêgla pod dnem Morza Ba³tyckiego. Projekt wspiera Unia Europejska.
Wydaje siê, ¿e wobec kontrowersji, jakie nie tylko w Polsce budzi zat³aczanie gazu do l¹dowych struktur geolo-gicznych, „kierunek morski” mo¿e stanowiæ bardzo atrak-cyjn¹ alternatywê.
Chiny ratuj¹ klimat
Krytycy teorii antropogenicznego globalnego ocieple-nia wskazuj¹, ¿e od 1998 r. nie notuje siê wiêkszych wzro-stów temperatury œredniej, co œwiadczyæ ma o przece-nianiu wp³ywu cz³owieka na zmiany klimatyczne. Ten k³opotliwy dla wielu klimatologów fakt wyjaœni³y ostatnio badania zespo³u naukowców z Uniwersytetu Harvarda i Uniwersytetu Bostoñskiego. Artyku³ opublikowany w Pro-ceedings of the National Academy of Science przybli¿a w sposób popularnonaukowy Ben Webster na ³amach Polska The Times 8 lipca. Przyczyn¹ spowolnienia globalnego ocieplenia maj¹ byæ... chiñskie elektrownie wêglowe. Emi-tuj¹ one nie tylko dwutlenek wêgla, ale równie¿ tlenki siarki. O ile CO2wp³ywa na wzrost temperatur, to zwi¹zki
siarki dzia³aj¹ odwrotnie. Unosz¹c siê w postaci aerozoli w górnych warstwach atmosfery, tworz¹ ekran odbijaj¹cy promieniowanie s³oneczne. Burzliwemu rozwojowi ener-getyki wêglowej w Chinach (przeciêtnie co tydzieñ rusza tam nowa elektrownia) nie towarzyszy przesadna dba³oœæ o odsiarczanie spalin. Temu zaniechaniu zawdziêczamy wed³ug amerykañskich uczonych wci¹¿ wzglêdnie stabiln¹ temperaturê na Ziemi.
Gorzej pewnie bêdzie jeœli zgodnie ze standardami miêdzynarodowymi Chiñczycy zaczn¹ staranniej oczysz-czaæ gazy emitowane przez elektrownie. Przed globalnym ociepleniem wtedy nic nas nie uchroni. Mo¿e lepiej na nich nie naciskaæ?
598
