BAKTERIE I WIRUSY
KARTY PRACY – BIOLCHEMICZNA
Zadanie 1 Biomedica 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 2.
Oceń poniższe stwierdzenia dotyczące wirusów, zaznaczając P – jeśli zdanie jest prawdziwe lub F – jeśli zdanie jest fałszywe.
1. Wirionem nazywamy kompletną jednostkę wirusa, który składa się z materiału genetycznego i otoczki białkowej zwanej kapsydem. P F
2. Istnieją wirusy, u których materiałem genetycznym jest DNA i RNA. P F 3. Jednym z RNA wirusów jest wirus HIV. P F
4. Wirusy roślinne potrafią samodzielnie przedostawać się przez ścianę komórek roślinnych. P F
5. Wścieklizna jest wywoływana przez mało specyficzny wirus, dlatego może występować u wielu gatunków ssaków. P F
Zadanie 2 Matura Czerwiec 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 12.
Bakteriofagi (fagi) to wirusy atakujące bakterie. W cyklach litycznych dochodzi do lizy komórki bakteryjnej i powstaje wiele nowych fagów. W cyklach lizogennych bakteriofagi nie są namnażane i nie dochodzi do zniszczenia komórek bakterii. Poniżej, bez zachowania kolejności, wymieniono etapy cyklu rozwojowego faga.
replikacja, składanie, integracja, uwalnianie, wnikanie, adsorpcja Z wymienionych etapów cyklu rozwojowego faga wybierz tylko te, które składają się na cykl lityczny, i zapisz je we właściwej kolejności.
...
...
Zadanie 3 Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 23.
Na schemacie przedstawiono namnażanie się retrowirusa HIV wewnątrz limfocytu T (pomocniczego) we krwi człowieka.
a) Podaj, na czym polega proces oznaczony na schemacie literą X, oraz wyjaśnij jego znaczenie w przebiegu infekcji HIV.
...
...
b) Podaj, który element w budowie wirionu HIV odpowiada za utrudnione
rozpoznawanie tego wirusa przez układ odpornościowy zainfekowanej osoby. Odpowiedź uzasadnij.
...
...
Zadanie 4 Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 24.
Wirusy grypy należą do RNA wirusów. Wyróżnia się trzy typy wirusów grypy – typu A, typu B lub typu C. Duża zmienność tych wirusów i powstawanie nowych szczepów utrudniają ich klasyfikację. W wirusach grypy typu A łatwo dochodzi do wymiany genów, określanej jako skok antygenowy. Ponadto występujące wśród RNA wirusów częste mutacje są przyczyną występowania epidemii grypy. Profilaktyka zakażeń wirusem grypy polega na stosowaniu szczepionek, jednak każdego roku trzeba przyjmować nową szczepionkę.
a) Uwzględniając mechanizm działania szczepionki, uzasadnij, dlaczego konieczne jest coroczne powtarzanie szczepienia przeciw grypie.
...
...
b) Wyjaśnij, dlaczego duża zmienność genetyczna wirusów grypy przyczynia się do występowania epidemii tej choroby.
...
...
Zadanie 5 Matura Czerwiec 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 4.
Bakteriofagi to specyficzne wirusy atakujące bakterie. Na rysunku A przedstawiono strukturę bakteriofaga T2, natomiast na rysunku B przedstawiono pierwszy etap infekcji komórki bakterii przez tego bakteriofaga.
a) Określ rolę kapsydu główki bakteriofaga i podaj nazwę związku chemicznego, z którego jest on zbudowany.
...
...
b) Na podstawie rysunku opisz pierwszy etap infekcji komórki bakterii przez bakteriofaga T2, uwzględniając udział poszczególnych elementów jego budowy.
...
...
c) Przedstaw, w jaki sposób wytwarzane są nowe elementy składowe wirusa w komórkach bakterii.
...
...
Zadanie 6 Matura Czerwiec 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 5.
Znaczenie bakteriofagów dla człowieka może być zarówno pozytywne, jak i negatywne.
Podaj po jednym przykładzie uzasadniającym rolę pozytywną i rolę negatywną bakteriofagów dla człowieka.
Rola pozytywna
...
...
Rola negatywna
...
...
Zadanie 7 Matura Czerwiec 2012, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 14.
Są to patogeny, z których każdy jest zbudowany z cząsteczek RNA lub DNA, otoczonych białkami kodowanymi przez ich własny genom.
a) Zaznacz właściwe dokończenie zdania. Przedstawiony opis dotyczy prionów.
wirusów.
bakterii.
b) Podaj dwa przykłady chorób powodowanych przez patogeny opisane w tekście.
...
...
Zadanie 8 Matura Czerwiec 2012, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 18.
Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że są nosicielami HCV – wirusa powodującego wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW typu C). Każdego roku rośnie liczba nosicieli
wirusa, rośnie też zagrożenie epidemiologiczne. Wirus ten przenosi się podczas kontaktu krwi osoby zdrowej z krwią nosiciela. Sformułuj dwa zalecenia, które zmniejszają ryzyko zakażenia wirusem HCV podczas zabiegów medycznych.
...
...
Zadanie 9 Matura Marzec 2021, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 4.
Skonstruowano sztucznego bakteriofaga, łącząc osłonkę białkową (kapsyd) bakteriofaga A i DNA bakteriofaga B.
Tak skonstruowanym bakteriofagiem zainfekowano komórki pewnych bakterii. Bakteriofagi uległy namnożeniu w komórkach bakterii, a następnie opuściły je poprzez zniszczenie komórki i zainfekowały następne bakterie.
Na podstawie: Wang i wsp., Bacteriophage T4 self-assembly: in vitro reconstitution of recombinant gp2 into infectious phage, „Journal of Bacteriology” 182(3), 2000.
a.) Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B oraz odpowiedź 1. albo 2. Bakteriofag namnożony w komórkach bakteryjnych po infekcji tych komórek sztucznym bakteriofagiem będzie się składał z:
b.) Określ, czy sztuczny bakteriofag, którym zainfekowano bakterie, przechodził w tych komórkach cykl lityczny, czy – cykl lizogeniczny. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do charakterystycznych cech tego cyklu.
...
...
...
...
...
...
Zadanie 10 Matura Czerwiec 2018, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 5.
Oceń, czy poniższe informacje dotyczące wirusów są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1. Wirusy są obligatoryjnymi wewnątrzkomórkowymi pasożytami – mogą się namnażać wyłącznie w komórkach gospodarza. P F
2. Każdy wirus zbudowany jest z kwasu nukleinowego, białkowego kapsydu i otoczki lipidowej, ułatwiającej wnikanie wyłącznie do komórki gospodarza. P F
3. Genom wirusów zwierzęcych zbudowany jest z DNA, a u wirusów roślinnych – z DNA
lub RNA. P F
Zadanie 11 Matura Czerwiec 2011, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 10.
Poniższe stwierdzenia dotyczą budowy i fizjologii bakterii. Zaznacz dwa stwierdzenia prawdziwe.
a. Bakterie są organizmami prokariotycznymi.
b. Komórki bakteryjne dzielą się mejotycznie.
c. Bakterie mogą oddychać tlenowo lub beztlenowo.
d. W komórkach niektórych bakterii stwierdzono obecność jądra komórkowego
Zadanie 12 Matura Sierpień 2011, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 26.
Poniżej opisano procesy płciowe, które mogą zachodzić u bakterii. Zaznacz opis, który dotyczy koniugacji.
A. Proces ten polega na czasowym łączeniu się bakterii i jednokierunkowym przekazaniu fragmentów genoforu (lub plazmidu) z komórki jednej bakterii – dawcy do drugiej komórki bakterii – biorcy.
B. Proces ten polega na pobieraniu ze środowiska przez komórkę bakterii krótkich fragmentów DNA, uwolnionych przez naturalny rozpad innych komórek bakterii.
C. Proces ten polega na przenoszeniu fragmentów DNA między komórkami bakterii za pośrednictwem wirusów tzw. bakteriofagów łagodnych.
Zadanie 13 Matura Czerwiec 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 4.
Przeprowadzono doświadczenie, którego celem było sprawdzenie oporności pewnego gatunku bakterii na penicyliny. Dwa szczepy tej bakterii (I i II) wysiano równomiernie na osobnych szalkach i następnie rozłożono na nie krążki bibuły nasączonej antybiotykami w jednakowych
dawkach. Każdy ze szczepów inkubowano w tych samych optymalnych, dla tego gatunku bakterii, warunkach. Na poniższych rysunkach zaprezentowano wyniki hodowli obydwu szczepów bakterii po 48 godzinach, w obecności pięciu różnych antybiotyków (A–E).
Zaciemnione pola wokół białych krążków z antybiotykami wskazują zahamowanie wzrostu bakterii.
a.) Zaznacz hipotezę badawczą, którą potwierdzają wyniki powyższego doświadczenia.
A. Oporność badanego gatunku bakterii na penicyliny zależy od szczepu bakterii.
B. Oporność badanego gatunku bakterii na penicyliny zależy od dawki antybiotyku.
C. Oporność badanego gatunku bakterii na penicyliny zależy od sposobu hodowli bakterii.
D. Oporność badanego gatunku bakterii na penicyliny zależy od czasu kontaktu z antybiotykiem.
b.) Podaj oznaczenie literowe antybiotyku,
który hamuje wzrost obydwu szczepów bakterii:
na który obydwa szczepy bakterii są oporne:
Zadanie 14 Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 5.
Na uproszczonym schemacie przedstawiono obieg azotu w przyrodzie, czyli cykl przemian wolnego azotu cząsteczkowego oraz jego związków nieorganicznych (np.
amoniaku, azotanów(III) i (V)) i związków organicznych (np. białek). Istotną rolę w obiegu azotu odgrywają bakterie.
a.) Na podstawie schematu oceń, czy poniższe informacje dotyczące udziału organizmów w krążeniu azotu są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1. Bakterie wykorzystują obecne w środowisku nieorganiczne i organiczne związki azotowe. P F
2. Rośliny pobierają azot bezpośrednio ze środowiska w postaci azotanów(V), soli amonowych i azotu atmosferycznego. P F
3. Zwierzęta uczestniczą w przemianie nieorganicznych związków zawierających azot w azotowe związki organiczne, np. w białka. P F
b.) Wybierz ze schematu jedną grupę bakterii i przedstaw jej rolę w przyswajaniu azotu przez rośliny.
...
...
...
...
...
...
c.) Która grupa bakterii uwzględniona na schemacie wykorzystuje przemiany związków azotowych jako źródło energii koniecznej do syntezy własnych związków organicznych? Podaj nazwę tej grupy i nazwę tego procesu.
Grupa bakterii:
Nazwa procesu:
Zadanie 15 Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 38.
W większości komórek prokariotycznych oprócz DNA w postaci chromosomu bakteryjnego (genoforu) znajdują się też koliste, dwuniciowe cząsteczki DNA, czyli plazmidy. Plazmidy zawierają informację o cechach, których zazwyczaj nie ma w chromosomowym
(genoforowym) DNA, np. takich, jak oporność na antybiotyki. Na schemacie przedstawiono przebieg koniugacji bakterii (pilus = mostek cytoplazmatyczny).
Na podstawie: http://www.e-biotechnologia.pl/Artykuly/transformacja-bakterii [dostęp:
17.11.2014].
a) Opisz trzy etapy koniugacji bakterii przedstawione na rysunkach B–D.
...
...
...
...
...
...
b) Oceń prawdziwość zapisanych w tabeli stwierdzeń dotyczących koniugacji bakterii.
Wpisz znak X w odpowiednie komórki tabeli.
b) Wyjaśnij, dlaczego koniugacji, zaliczanej do procesów płciowych u bakterii, nie można nazwać sposobem rozmnażania.
...
...
...
Zadanie 16 Matura Czerwiec 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 2.
Informacja genetyczna warunkująca oporność drobnoustrojów na leki może być zapisana w ich chromosomach lub plazmidach. Na rysunkach I–IV przedstawiono cztery różne sposoby nabywania lekooporności przez bakterie, które należą do tego samego gatunku (I–III) lub należące do różnych gatunków (IV). Zastosowane oznaczenia: g – gen lekooporności, b – bakteriofag, ch – chromosom bakteryjny, P – plazmid
a.) Podaj oznaczenie rysunku: I, II, III lub IV, na którym przedstawiono koniugację bakterii i określ, dlaczego koniugacja nie jest sposobem rozmnażania.
b.) Na podstawie schematu oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące sposobów nabywania lekooporności przez bakterie są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli stwierdzenie jest fałszywe.
1. Koniugacja u bakterii może się przyczynić do przenoszenia genu lekooporności wyłącznie pomiędzy różnymi gatunkami bakterii. P F
2. Bakterie mogą stać się lekooporne, jeżeli nabędą odpowiedni gen lub plazmid z genem tylko od innych, żywych bakterii. P F
3. Wirusy atakujące komórki bakterii mogą się przyczynić do przenoszenia genu lekooporności między nimi. P F
