R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C Z E T. X X II , Z. 1, W A R S Z A W A 1971
KAZIMIERZ KUŹNIAR
K O L E K C JA K O N K R E C JI LESSOW YCH Z OK OLIC SŁO M NIK I M IECHOW A
Z ew nętrzn a w arstw a skoru p y ziem skiej ulega ustaw icznym zm ianom , p rz y czym tw orzą się m. in. rozm aite n o w o t w o r y , czyli konkrecje. Pow yższe zjaw isko określa się w geologii jako diagenezę, czy zm iany, ja k im ulega sedy m ent od chw ili tw orzenia aż do w y stąpien ia m etam orfoz. P rzed staw ion a na ry su n k ach kolekcja k o n k recji w apiennych, zaw iera jąca niem al 400 okazów, została zeb ran a podczas ćwiczeń ze stu d e n ta m i z gleboznaw stw a leśnego U n iw ersy tetu Jagiellońskiego w 1947 r. w okoli cach Słom nik i M iechowa w row ach przeciw czołgow ych.
K sz tałt znalezionych ko n k recji b y ł bardzo rozm aity, od utw orów b a r dzo cienkich i długich, podobnych do igieł, do okazów o form ach „bułow a- ty c h ”, p łaskich i m ających różną grubość. W ielkość znalezionych k o n k re c ji m ieściła się w bardzo szerokich przedziałach. Spotykano okazy w iel kości ziarna grochu oraz liczące n aw et trzydzieści kilk a cen tym etrów d łu gości.
P ow ierzchnia k o n k recji była rów nież bardzo urozm aicona. Jed n e okazy m iały pow ierzchnię zupełnie płaską, ja k gdyby oszlifow aną, inne n a to m iast szorstką z rozm aitym i „n aro ślam i’', bądź też składały się z poszcze gólnych dachów kow ato na sobie ułożonych blaszek.
W w ielu przyp ad kach w yodrębniono form y p rzypom inające do złudze nia postacie ludzkie i zw ierzęce.
K o nk recje lessowe zaw ierają przeciętnie 50—70°/o C a C 0 3, 2-18% C 0 3, 20-35% gliny i piasku, ponadto m ałą zaw artość K 20 i P 20 5.
Oprócz k on k recji w apienny ch znaleziono w iele s e k r e c j i . Do se- k re c ji zaliczam y o s t e o k o l e o k ształtach podobnych do kości zw ierzę cych. S kład ają się one z C a C 0 3 i tw orzą się z roztw orów w apnia w p u sty ch p rzestw o rach gleby, jak ie pow stają w sk u te k gnicia i b u tw ien ia organicz nych su b stan cji korzeniow ych.
Nie stw ierdzono w yraźnego zw iązku m iędzy w ielkością k o n k recji a głę bokością, w jak iej je znaleziono w p ro filu glebow ym . Być może, że p rzy czyną tego była deform acja te re n u lessowego w sk u tek procesów erozy j nych, ta k c h a ra k te ry sty c z n y c h dla tego ro dzaju utw orów .
266 К. Kuźniar
