• Nie Znaleziono Wyników

Samoleczenie wśród pacjentów

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Samoleczenie wśród pacjentów"

Copied!
2
0
0

Pełen tekst

(1)

248 G E R I A T R I A 2016; 10: 248-254

Samoleczenie wśród pacjentów

Self-medication among patients

Sylwia Kałucka1, Magdalena Antczak2, Katarzyna Kapsiak2 1 I Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

2 Koło Naukowe Medycyny Rodzinnej dla Studentów i Młodych Lekarzy przy Pierwszym Zakładzie Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Streszczenie

Wstęp. Zgodnie z definicją WHO samoleczenie to używanie lekarstw przez konsumenta w leczeniu chorób lub objawów rozpoznanych samodzielnie. Obecnie statystyczny Polak konsumuje średnio 34 opakowań leków rocznie, a 35% populacji regularnie przyjmuje leki przepisane przez lekarza (średnio pięć tabletek dziennie) i dwa preparaty kupowane bez recepty. Celem pracy było przedstawienie charakterystyki pacjentów podejmujących samoleczenie poprzez stosowanie preparatów bez recepty w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Materiały i metoda. Badanie zostało przeprowadzone wśród 100 pacjentów poradni podstawowej opieki zdrowotnej z wykorzystaniem autorskiego kwestionariusza. Wyniki. Pacjenci najczęściej stosowali leki bez recepty w przypadku łagodnych dolegliwości (72%), wcześniejszych doświadczeń potwierdzających, że lek jest skuteczny. Najczęstszymi preparatami OTC kupowanymi przez pacjentów były witaminy (70%), środki uspakajające i nasenne (54%), środki poprawiające pamięć i kon-centrację (52%). Średnio pacjenci przyjmowali 4,5 leków dziennie. Połowa ankietowanych uważała, że leki OTC mogą mieć szkodliwy wpływ na ich zdrowie, 40% nie informowała lekarza o przyjmowanych preparatach, a 21% pacjentów kontynuowało terapie lekami OTC pomimo nie ustępowania objawów chorobowych. 1/3 pacjentów nie czytało ulotki leku, stosowało dawki większe, niż zaleca producent (13%). Wnioski. Samoleczenie odciąża system opieki zdrowotnej w przypadkach błahych chorobowych, ale to nie zwalnia pacjenta od przestrzegania stosowania preparatów OTC zgodnie z informacją zawartą o leku i poinformowaniu lekarza o samodzielnym przyjmowaniu preparatów. Także lekarz powinien pamiętać i zapytać o stosowanie preparatów OTC szczególnie, jeśli wystąpiły działania niepożądane lub pacjent choruje na chorobę przewlekłą. Geriatria 2016; 10: 248-254.

Słowa kluczowe: samoleczenie, leki bez recepty, wiedza, pacjent

Abstract

Background. According to the WHO definition self-medication is using drugs by a consumer to treat dise-ases or symptoms identified by yourself. Currently, the average Pole takes an average of 34 packs of drugs per year and 35% of the population regularly takes medicines prescribed by a doctor (an average of five pills daily) and extra two over-the-counter pills. The aim of the study was to present the characteristics of the patients who used self-medication by taking over-the-counter pills in the past 12 months. Material and methods. The study was carried out on based on the form of a propriety survey, conducted in primary care office. This study involved 100 patients. Results. Patients most often used OTC medicines to alleviate mild symptoms (72%) were confirmed by past experience that the medication had been effective. The most common OTC preparations were bought by patients were vitamins (70%), sedatives and sleep (54%), memory enhancers and concentration (52%). On average the patients received 4.5 medicines per day. Half of them believed that OTC drugs can have harmful effects on their health, and 40% of respondents did not inform their doctor about medicines without prescription that they took them independently. Group of patients (21%) continued therapy OTC medicines, even though the symptoms no relief. One third of patients did not read medical leaflet, and they used higher doses than it is recommended (13%). Conclusions. Self-medication brings relief for the health care system in cases of trivial disease, but the patient

ARTYKUŁ ORYGINALNY/ORIGINAL PAPER

Otrzymano/Submitted: 20.11.2016 • Zaakceptowano/Accepted: 19.12.2016.

© Akademia Medycyny

(2)

249 G E R I A T R I A 2016; 10: 248-254

should adherence to use of OTC according to leaflet medicine and also inform the doctor about self-treatment. A doctor also should remember and asks for the use of OTC by a patient, especially when a side-effect appears or he suffers from chronic disease. Geriatria 2016; 10: 248-254.

Keywords: self-medication, over-the-counter (OTC), knowledge, patient

Wstęp

Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia samoleczenie (self-medication) to używanie przez daną osobę lekarstw w celu leczenia objawów lub chorób przez siebie rozpoznanych. W praktyce określenie to dotyczy także wzajemnego leczenia członków rodziny, przyjaciół oraz znajomych [1]. Samoleczenie jest zjawi-skiem tak starym jak ludzkość. Tradycyjnie z poko-lenia na pokolenie przekazywano wiedzę na temat leczniczych właściwości ziół, metod ich stosowania, zwalczania gorączki, bólu czy kaszlu. Obecnie niewiele osób samodzielnie zbiera i przyrządza lecznicze mie-szanki ziołowe, natomiast większość społeczeństwa chętnie korzysta z gotowych preparatów aptecznych dostępnych bez recepty. Samoleczenie jest powszechną strategią radzenia sobie z podstawowymi problemami zdrowotnymi. Trzy czwarte Polaków deklaruje korzy-stanie z leków bez recepty (over-the-counter, OTC), najczęściej niesterydowych leków przeciwzapalnych, środków łagodzących objawy infekcji dróg oddecho-wych oraz witamin i minerałów [1].

Wzrost zainteresowania Polaków samolecze-niem można tłumaczyć m.in. łatwym dostępem do szerokiego wachlarza preparatów, intensywnymi działaniami marketingowymi firm farmaceutycznych oraz popularyzacją zdrowego stylu życia. Polski rynek farmaceutyczny jest szósty pod względem wielkości sprzedaży w Europie [2], a leki dostępne bez recepty (OTC) stanowią 19,1% jego wartości [3]. Rynek far-maceutyków sprzedawanych bez recepty zaczął się w Polsce gwałtownie rozwijać po 1994 roku, co było związane z regulacjami prawnymi umożliwiającymi reklamę tych preparatów w publicznych mediach. Sprzedaż preparatów OTC ciągle rośnie mimo kryzysu gospodarczego, a prognozy na lata 2012-2014 wskazują dalszy wzrost w tempie około 3% rocznie [4].

Obecnie statystyczny Polak konsumuje średnio 34 opakowania leków rocznie, a 35% populacji regularnie przyjmuje leki przepisane przez lekarza, co stanowi śred-nio pięć tabletek dziennie i 2 suplementy [5]. Zjawisko polipragmazji, czyli stosowanie kilku preparatów dzien-nie, zwiększa ryzyko występowania niepożądanych

interakcji między lekami zażywanymi z zalecenia leka-rza oraz samodzielnie stosowanymi preparatami OTC. Tymczasem wielu pacjentów uważa preparaty dostępne bez recepty za całkowicie bezpieczne. Wszystkie leki, w  tym sprzedawane bez recepty, mogą pomagać, szkodzić lub nie mieć żadnego efektu leczniczego. Kluczowym elementem decydującym o bezpieczeństwie stosowania leków OTC jest właściwa edukacja prozdro-wotna, świadomość możliwych działań niepożądanych i przeciwwskazań do ich stosowania.

Cel pracy

Celem pracy było ustalenie powodów, dla których ankietowani zdecydowali się na przyjmowanie leków bez recepty i które preparaty z grupy OTC najczęściej były przez nich wybierane. Badanych zapytano rów-nież skąd pozyskiwali wiedzę na temat skuteczności i bezpieczeństwa ich stosowania oraz czy wystąpiły nieprawidłowości w przypadku samoleczenia. Materiał i metody

Badanie zostało przeprowadzone z wykorzysta-niem kwestionariusza opracowanego przez autorów pracy. Grupa badawcza stanowiła 100 pacjentów powyżej 18 r.ż., korzystających z  porady lekarza rodzinnego w poradni podstawowej opieki zdrowotnej (powiat zgierski, województwo łódzkie). Zastosowany kwestionariusz składał się z 23 pytań o charakterze zamkniętym. Pytania dotyczyły podstawowych danych demograficznych oraz stanu zdrowia ankietowanych, strategii postępowania w zwalczaniu objawów choroby, a także częstotliwości stosowania leków dostępnych bez recepty w ciągu minionego roku (m.in. preparatów przeciwbólowych, przeciwgorączkowych, witamin).

W analizie statystycznej wykorzystano oprogra-mowanie pakietu STATISTICA 10. Badanie otrzy-mało zgodę Komisji Etyki Uniwersytetu Medycznego w Łodzi o numerze RNN/140/13/KB.

Wyniki

W badaniu ankietowym uczestniczyło 100 osób w wieku 52 ± 14 lat, w tym 57 kobiet i 43 mężczyzn.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Powtórzenie: iteracja i rekurencja, wskaźniki, klasy au- tonomiczne, cykl życia obiektów, składowe statyczne klas, przeciążania opera- torów.. 2 Agregacja i dziedziczenie,

cyrkon, epidot, ilmenit, rutyl, anataz, jak i barwy ziaren kwarcu na obrazach CL wskazują, że większość materiału ziarnowego pochodzi ze skał metamorficznych, najprawdopodob-

Wypisz zdarzenia sprzyjające, zbiór zdarzeń elementarnych oraz oblicz prawdopodobieństwo, że:a. suma liczby oczek będzie większa od

Wstęp. Ból jest subiektywnym, przykrym i negatywnym wrażeniem zmysłowym oraz emocjonalnym wpływającym niejednokrotnie na obniżanie jakości życia pacjenta. Osoba odczuwająca ból

Za każdym jednak razem odnosił się upław do stanów patologicznych, toteż prymarnie nie można go było sto- sować jako nazwy miesiączki, np.: „Upławy są od pławow

W przypadku mieszanek piasku gliniastego z 5% dodatkiem cementu oraz wariantową ilością mleczanu diamidoaminy, w badaniach po okresie 28 dni twardnienia (również

Warte odnotowania są wypowiedzi Höldera dotyczące kontinuum: Przy wybo- rze aksjomatu ciągłości Veronese jest się zmuszonym, gdy chce się opisać zwykłe kontinuum, wprowadzić

liming, organic material – straw and brown coal, as well as variable amount of nickel added to the soil, had a significant effect on nickel content in biomass of orchard grass and