Małgorzata Gmiter, Dariusz
Kopciowski, Alicja Wiśniewska
Prace konserwatorskie w woj.
lubelskim w latach 1975-1989
Ochrona Zabytków 44/3 (174), 215-239
1991
PRACE KONSERWATORSKIE W WOJ. LUBELSKIM W LATACH 1975-19891
A rc h ite k tu ra ,
b u d o w n ic tw o , parki
Niniejsza część sprawozdania obejmuje obszar w o je w ó d ztw a lubelskiego u tw o rzonego w 1 9 7 5 r., bez terenów d a w nego pow iatu puławskiego i miasta Lub lina, gdzie działają w ydzielone placówki konserwatorskie2. Ze w zględu na obszer- ność materiału przygotow ano rów nież odrębnie kronikę konserwatorską dla za bytków ruchomych.
Po now ym podziale administracyjnym kraju w o je w ó d ztw o lubelskie znacznie zmiejszyło swój obszar. Część jego tere nu weszła w skład now ych w ojew ó dztw : bialskopodlaskiego, chełmskiego, rado mskiego, siedleckiego tarnobrzeskiego i zamojskiego. Przyłączono natomiast część daw nych p o w ia tó w w ojew ó dztw a w arszawskiego, obejm ującego gminy: Stężyca, Ryki, N o w od w o r, Ułęż i miasto Dęblin.
Przyniosło to szereg now ych problem ów konserwatorskich, szczególnie w zakre sie ew idencji zabytków . Jednocześnie objęto ochroną now e grupy zabytków. W 1 9 7 6 r. rozpoczęto systematyczną ew idencję zabytkow ych parków. Do 1 9 8 9 r. w ykonano 141 takich opraco w ań. Następnie, w zw iązku z o gó ln op o l skim programem „W isła" powstało 47 studiów historyczno-opisowych wsi nadwiślańskich i 3 9 studiów historycz- no-urbanistycznych miast. Od 1 9 8 3 r. objęto ew idencją zabytkow e cmentarze, w ykonując 3 2 5 kart i 2 8 teczek e w id e n cyjnych. Z pow odu drastycznego o grani czenia funduszy na ochronę zabytków w latach osiemdziesiątych, w iększy na cisk położono na opracow anie d o k u mentacji naukow o-historycznych i in w entaryzacji o biektów (jako p o d staw o w ych elem entów poprzedzających prace rem on to w e), przerzucając ciężar robót b udow lanych na barki użytkow ników .
I. Z e s p o ł y u r b a n i s t y c z n e
L u b a r t ó w oył miastem prywatnym, założonym w XVI w . „na surowym korze niu". W X V III w . pow stał dzisiejszy układ urbanistyczny, przylegający do traktu Lu- blin-Siedlce. Szachow nicow y układ ulic z p odw ójnym rynkiem zamykają dwa obiekty sakralne: zespół klasztorny kapu cynó w i kościół parafialny. Od północy oś podłużną miasta przecina barokowy zespół pałacowy Sanguszków. Zakłóce nie w a lo ró w w idokow o-przestrzennych miasta nastąpiło po II w ojnie św iatow ej, kiedy to w zniesiono kompleks bloków mieszkalnych przy ul. Lipowej i na pół noc od pałacu oraz nowoczesne p a w ilo ny handlow e w centrum. Destrukcyjne działanie na obiekty zabytkow e ma ró w nież nasilony ruch sam ochodow y przez miasto, poniew aż dotychczas nie ukoń czono obw odnicy. Z pow odu trudności kom unikacyjnach rozebrano w 1 9 8 5 r. narożną pierzeję Rynek I i ul. Kościuszki z X V III w ., przebudow aną na przełomie X IX i XX w . Rozebrano też kilka d re w nianych m ałomiasteczkowych dom ów .
1 Por. „ O c h ro n a Z a b y tk ó w ” 1 9 5 2 , nr 4, s s .2 7 1 -2 7 7 ; 1 9 5 4 , nr 3 , s s .2 1 2 -2 2 0 ; 1 9 5 8 , nr 1 -2 , s s .1 1 9 -1 2 9 ; 1 9 6 7 , nr 4 , s s .4 8 -6 6 ; 1 9 6 9 , nr 3 , s s .2 2 2 -2 3 7 ; 1 9 7 3 , nr 4 , s s .2 8 4 -2 9 8 ; 1 9 7 6 , nr 1, s s .6 1 -6 3 .
2 M ie c z y s ła w K urzą tk ow sk i: Prace konserwatorskie - w ojew ództw o lubelskie (1 9 6 7 -1 9 7 2 ), „O ch ro n a Z a b y tk ó w ” , 1 9 7 3 , nr 4, s .2 8 4 .
W mieście w ykonuje się remonty n ajw aż niejszych budynków . W latach 1 9 8 4 -1 9 8 6 w ładze miasta przeprowadziły z w łasnych środków remont kapitalny dworku podmiejskiego przy ul. Kościu szki 2 8, mieszczącego M uzeum Regio nalne. Kląsycystyczny, murowany budy nek z portykiem w głębnym , pochodzący z I poł. XIX w . został rozebrany do fu n dam entów i Drzemurowany na nowo. Odsłonięto przy tym trójosiowy portyk, przedtem częściowo zamurowany. W y konaw cą remontu było Komunalne Przedsiębiorstwo R e m o n to w o -B u d o w lane.
W 1 9 8 6 r. przystąpiono do kapitalnego remontu domu przy ul. Poprzecznej 9 (daw niej 2 0 ). M urow any obiekt z baro kowym szczytem pochodzi z X V III w. Projekt remontu przygotowała Pracow nia Architektury Zabytkowej „Abrys" w Lublinie. Remont polegał na c a łko w i tym rozebraniu budynku do fun dam en tów , przemurowaniu ścian, w ykonaniu nowej więźby dachow ej, przywracającej daw ną bryłę dachu oraz dostosowaniu w nętrz do now ych funkcji adm inistracyj nych i gastronomicznych. Inwestorem była PSS „Jedność" w Lubartowie, a w ykon aw cą grupa re m o n to w o -b u d o w lana inwestora.
B e ł ż y c e , miasto prywatne założone w 1 4 1 7 r. na prawie magdeburskim. Ośrodkiem ukh du jest czw oroboczny ry nek, odbudow any w 1781 r. po pożarze. W 1 9 8 9 r., na zlecenie W ojew ódzkiego Konserwatora Zabytków Pracownia A r chitektury Zabytkow ej „Abrys” w Lub linie w ykonała inwentaryzację i koncep cję rewaloryzacji pierzei rynkowych w związku z ich złym stanem tech nicz nym i niebezpieczeństwem rozbiórki.
K o c k , miasto prywatne, założone w 1 4 1 7 r. na prawie magdeburskim. Od XII w. istniała tu rozwinięta osada tar gow a. Dzisiejszy układ urbanistyczny za wdzięcza działalności księżnej A nny J a błonowskiej, która zrealizowała tu je d n o litą, klasycystyczną koncepcję*- N a jw a ż niejszymi elementami tej koncepcji są: kw adratow y rynek z zachow aną pierzeją kościelną i prostokątna siatka ulic. W 1 9 8 9 r. na zlecenie W ojew ódzkiego Konserwatora Zabytków w ykonano stu diom urbanistyczne rewaloryzacji zabyt kow ego zespołu miasta. Autorem opra cow ania jest Tadeusz W róblewski.
Ł ę c z n a , była osadą targow ą już w XI w. Prawa miejskie uzyskała w 1 4 6 7 r., nadal mając duże znaczenia handlowe. Chara kterystycznymi elementami jej układu są 3 rynki, powstałe od XVI do X V I11 w . oraz drewniane dom y zajezdne. Starsza część miasta została zagrożona w yludnieniem i zniszczeniem w związku z budow ą Lu belskiego Zagłębia W ęg lo w ego . W la- zach 1 9 8 6 -1 9 8 9 w ykonano inw entary zację i częściową koncepcję rew aloryza cji bloków przyrynkowych. W ykonaw cą tych opracowań była Pracownia A rch ite ktury Zabytkowej „Abrys" w Lublinie, inwestorem W ojew ódzki Konserwator Zabytków.
W ładze miasta w ykonywały również na własny koszt prace rem ontow e niektó rych obiektów. W latach 1 9 8 5 -1 9 3 8 przeprowadzono remont kapitalny ratu
sza (obecnie U S C ). Jest to budynek murow any, kląsycystyczny, wzniesiony w połow ie X IX w . Remont objął izolację fundam entów , osuszenie m urów metodą elektroosmozy, naprawy murów, dachu i m alowanie elewacji, założenie c.o. i ada ptację wnętrz dla potrzeb USC. G eneral nym w ykon aw cą remontu była Rzemieś lnicza Spółdzielnia w Lublinie oraz PKZ O /Lublin. W latach 1 9 7 6 -1 9 7 7 , również na koszt miasta, napraw iono dach i o d w odnienie drew nianego dom u zajezdne go przy ul. Krasnystawskiej 4.
Remont w ykonało Przedsiębiorstwo G o spodarki Komunalnej i M ieszkaniow ej w Św idniku.
Niestety, ze w zględu na katastrofalny stan obiektu W o jew ó dzki Konserwator Z abytków zezw olił na jego rozbiórkę, której na razie nie dokonano. Jest to ostatni przykład drew nianego domu p odcieniow ego w Łęcznej.
II. Z a b y tk i a r c h i t e k t u r y . 1. P a ł a c e i d w o r y
B o r e k , gm. Piaski
Ruiny dworu m urow ango z X IX w . Do II w ojn y św iatow ej własność Rzewuskich, obecnie opuszczony.
W 1 9 8 5 r. ze środków konserwatorskich przeprow adzono fotogram etrię ruin. W ykonaw cą było O kręgow e Przedsię biorstwo Geodezyjno-Kartograficzne w Lublinie.
Bor k i
D w ó r m urow any, kląsycystyczny, w z n ie siony przez Czerskich, następnie w łas ność Jaźw ińskich, obecnie szkoła p o d staw ow a.
W latach 1 9 7 5 - 1 9 8 0 przeprowadzono remont stropów na parterze i m alow anie wnętrz, 1 9 8 0 - 1 9 8 2 w ykonano remont elewacji budynku, polegający na częś ciow ym przemurowaniu ścian, gzym sów, kom inów i m alow aniu. N apraw iono rów nież pokrycie dachu, w ym ieniono rynny, rury spustowe i obróbki blachars kie.
Całość sfinansowano ze środków w łas nych szkoły, zatrudniając firmy rzemieśl nicze.
B y s t r z y c a , gm. W ólka Lubelska M urow any d w ór kląsycystyczny z 1791 r., wzniesiony przez Rojowskich, w których posiadaniu pozostaw ał do 1 9 4 4 r. W 1 9 7 5 r. rozpoczęto remont budynku. Zm ieniono w ów czas układ wnętrz, a dap tując je do potrzeb internatu Państw o w ego Zakładu W ycho w aw czeg o. D o b u d ow ano do d w o ru prawe skrzydło, zain stalow ano centralne ogrzew anie i w o d o ciąg. W ykonano nowe tynki w ew nątrz
1. Borek (g m . P ia s k i), ruiny d w o ru (fo t. R. J a n u k o - w ic z , 1 9 8 8 )
2. Borki (g m . B o rk i), pałac (fo t. M . Kurzatkow ski, 1 9 6 6 )
i zew nątrz oraz pom alow ano całość b u dynku. R em ont zakończono w 1 9 7 8 r. W 1 9 8 9 r. o on ow nie napraw iono i p om a low an o elewacje.
W ykon aw cam wszystkich prac byli rze mieślnicy, a inwestorem Specjalny Oś rodek S zk o ln o -W y c h o w a w c zy w Byst rzycy.
C i e c h a n k i Ł a ń c u c h o w s k i e , gm. Puchaczów ,
M u ro w a n y d w ó r późnoklasycystyczny z X IX w ., własność Lachertów , obecnie P O M .
W 1 9 8 6 r. na zlecenie W ojew ó dzkiego Konserwatora Z ab ytkó w „Sztuka Pols ka" w ykonała inw entaryzację architek- toniczno-konstrukcyjną budynku, będą cego w bardzo złym stanie technicznym.
D ą b r o w i c a , gm. Jastków
Ruiny pałacu Firlejów z X V w ., prze kształconego na pocz. X V II w . Obiekt m urow any, manierystyczny.
W 1 9 8 7 r. na zlecenie parafii rzym skoka tolickiej w D ąbrow icy w ykon ano k on cepcję o d b u d o w y fragm entów pałacu i adaptacji dla potrzeb duszpasterstwa. Autorem projektu jest Tadeusz M ichalak.
D o r o h u c z e , gm. Traw niki
Ruiny dw oru m urow anego z II poł. X IX w . J uż przed II w ojn ą ś w iato w ą d w ó r był w łasnością chłopską, obecnie stoi na pryw atnej posesji obok n ow ego budyn ku mieszkalnego.
W 1 9 8 6 r. „Sztuka Polska" w ykonała inw entaryzację architektoniczną i orze czenie techniczne stanu ruin.
D y s B e r n a t ó w k a , gm. Niem ce M u ro w a n y , eklektyczny dworek, w z n ie siony w latach 1 9 1 0 -1 9 1 5 . D o 11 w ojny św iato w ej własność sołtysów Bernat- tó w , zw iązanych z ordynacją Zam oys kich w Kozłówce. O biekt zamieszkały przez lata, sto p niow o był opuszczany i popadał w ruinę. W o kół, na miejscu
d aw n ego parku założono ogródki dział kow e FSC w Lublinie.
W 1 9 8 6 r. W o jew ó dzki Konserwator Z a b ytków zlecił „Sztuce Polskiej" in w e n taryzację architektoniczną budynku.
G a r d z i e n i c e , gm. Piaski
Pałac m urow any, w zniesiony w X V II w. dla O rzechow skich, rozbudow any na przełomie X V II i X V I11 w . przez Potockich, przebudow any w X IX w . Po II w ojnie św iatow ej użytkow any przez U n iw ersy tet Ludow y Z S M P i Stowarzyszenie T ea tralne Gardzienice.
Od 1 9 7 7 r. Przeprow adzono rem ont ka pitalny budynku, poprzedzony opiniami technicznym i i inw entaryzacją. PKZ O /Lublin w ykonały rów nież badania ty n ków z pow od u w ystępow ania p olich romii ze skutkiem negatyw nym w tzw. kaplicy ariańskiej. Rem ont objął w y m ia nę fu n dam en tów ściany nośnej, izolację pionow ą, częściowe przem urowanie ściaa kaplicy, naDrawę gzym sów. Po ło żono n ow e tynki i Dom alow ano e le w a cje. N apraw ion o też pokrycie dachu. N a stępny etap robót, w latach 1 9 8 2 - 1 9 8 4 objął adaptację pomieszczeń na cele U n i wersytetu Ludow ego.
Remont, przeprow adzony przez PKZ O /Lublin, częściowo dofinansow ano ze środków konserwatorskich.
G a r d z i e n i c e
Oficyna pałacowa, m urow ana, z X V II w ., częściowo rozebrana.
W 1 9 8 4 r. rozpoczęto o db ud ow ę nieist niejącej części. O becnie trw a w y k o ń c ze nie wnętrz.
Autoram i dokum entacji byli architekci ze „Sztuki Polskiej", a w y k o n a w c ą - zakład rzemieślniczy, następnie Przedsiębiorst w o Polonijne „M ag n u s " z Chełma. Re mont sfinansow ano ze środków konser watorskich. Użytkow nikiem obiektu jest Stowarzyszenie Teatralne Gardzienice.
J a b ł o n n a
M uro w a n y pałac-w illa, neoklasycysty- czny, w zniesiony w końcu X IX w . dla lubelskich przem ysłow sów , Vetterôw , rodziny niezw ykle zasłużonej dla rozwoju gospodarczego i kulturalnego Lublina. Użytkow nikiem obiektu był Urząd Spraw W ew nętrznych w Lublinie, obecnie pałac wraca do pierw otnych właścicieli. W latach 1 9 7 8 - 1 9 7 9 przebudow ano w budynku klatkę schodow ą, w y m ie n io no część tyn k ó w w piw nicach, w y re m o ntow ano piece i p om alow ano ściany. Nie prow adzono rem ontu obiektu ze w zględu na silne zaw ilgocenie i zagrzy bienie m urów . W 1 9 8 4 r. w ykonano izolację p io no w ą i poziom ą oraz odgrzy bienie i osuszenie ścian. W ym ieniono pokrycie dachu na blachę miedzianą, założono izolacje i posadzki tarasów par teru i I piętra oraz opaski odw adniające. Prace w ykon ały PKZO /Lublin oraz Z a kład R e m o n to w o -B u d o w la n y W U S W ze środków użytkow nika.
J a k u b o w i c e K o n i ń s k i e , gm. Niem ce
M urow any d w ó r obronny z I poł. XVI w., siedziba Konińskich, h. Rawicz, po w o j nie w łasność pryw atna, spalony w 1 9 6 6 r.
W związku z przejęciem obiektu w 1 9 8 4 r. przez pryw atnego w łaściciela, podjęto o db ud ow ę dworu. W latach 1 9 8 5 -1 9 8 6 ze środków konserwatorskich zlecono inwentaryzację, orzeczenie konstrukcyj ne, koncepcję o d b u d o w y i
zagospodaro-5. J a k u b o w ic e M u ro w a n e (g m . W ó lk a L u belska), fra g m en ty bram y p ro w ad ząc ej na teren zespołu (fo t. W . Koziejo w ski, 1 9 7 9 )
w ania otoczenia dworu. Autoram i d o k u mentacji są: PKZ O /Lublin i Pracownia Architektury Zabytkow ej „Abrys" w Lub linie.
O dbudow ę dworu i zagospodarowanie jego otoczenia wraz z budow ą stawu rybnego zrealizował właściciel z w ła s nych środków, systemem gospodarczym.
J a n o w i c e , gm. M ełg iew
Dw orek murowany, neogotycki z II poł. X IX w., związany ze znaną rodzipą lubel skich bankierów, Finków, a następnie z Grodzickimi. Rezydencja miała charak ter letniego domu wiejskiego. Obecnie obiekt jest własnością prywatną, w bar dzo złym stanie technicznym.
W 1 9 8 6 r. „Sztuka Polska" w ykonała inwentaryzację architektoniczno-kon- strukcyjną obiektu, na zlecenie W o je w ó dzkiego Konserwatora Zabytków .
J a s t k ó w
Pałac murowany, eklektyczny, wzniesiony przez rodzinę Budnych w końcu X IX w. Obecnie mieści się tu Zakład D o św ia d czalny Upraw y Chmielu i Urząd Gminy. W 1 9 8 3 r. rozpoczęto remont kapitalny budynku. Napraw iono stare posadzki, pom alow ano wnętrza, uzupełniono d e tale architektoniczne, w ym ieniono stola rkę. Elewacje zew nętrzne otrzymały n o w e tynki. W yrem on to w ano rynny, w y mieniono pokrycie dachu na blachę ocynkow aną i przem urowano kominy. W ykonano też now ą konstrukcję d re w nianą w ieży i jej w ięźbę dachow ą. Wieża
6. J ó z e fó w (g m . J ó z e fó w ), pałac w trakcie rem ontu (fo t. w . K oziejowski, 1 9 7 8 )
3. G a rd zie n ice (g m . P iaski), o fic yn a p a ła c o w a (fo t. K. G erło w s ka , 1 9 7 6 )
4. J a k u b o w ic e M u ro w a n e (g m . W ó lk a L ubelska), pałac, fra gm en ty m u ró w (fo t. W . K oziejo w ski, 1 9 7 9 )
otrzymała now e stropy systemu Kleina i now ą stolarkę okienną. Na balkonach i tarasie zam ontow ano ozdobną m etalo w ą balustradę. Remont objął również ogrodzenie zespołu i budynki gospodar cze.
W ykonaw cam i robót były: Zakłady rze mieślnicze z Lublina i Łazisk oraz C ent rala W y tw ó rczo -U słu g o w a „U n ia" w Lu blinie. Prace zostały częściowo d ofinan sowane z funduszy konserwatorskich.
J a s z c z ó w , gm. M ile jó w
D w ór drew niany, klasycystyczny, w z n ie siony na pocz. X IX w . dla generała Kic- kiego. O biekt, będący własnością p ryw a tną, jest w katastrofalnym stanie te c h nicznym.
W 1 9 8 5 r. na zlecenie W ojew ódzkiego Konserwatora Z ab ytkó w M uzeum Wsi Lubelskiej w ykonało inwentaryzację ar chitektoniczną obiektu.
K a r c z m i s k a
D w ór murowany, praw dopodobnie z X V III w ., przebudow any w 1 8 2 3 r. przez architekta Tadeusza N ow akow skiego w stylu klasycystycznym. Przed II w ojną św iatow ą należał do Strożyców. W la tach pow ojennych mieściło się w nim przedszkole.
W 1981 r. PKZ O /Lublin w ykonały ze środków konserwatorskich inw entaryza cję pom iarow ą budynku. W 1 9 8 9 r. roz poczęto remont kapitalny dworu, d oko nując przem urowania ścian i zbicia sta rych tynków .
Prace w ykonuje zakład rzemieślniczy, a inwestorem jest Urząd G m iny Karcz miska.
К i j a n y, gm. Spiczyn
Pałac m urow any, neorenesansowy, w zniesiony lub przebudow any ze star szego po 1 8 8 0 r. przez architekta A p o lo niusza Nieniew skiego. Własność Son- nenbergów , Wiercińskich, zakupiony w 1 9 1 3 r. przez Lubelskie Tow arzystw o Rolnicze ze składek okolicznych ziemian i przekształcony na Szkołę Rolniczą, któ ra funkcjonuje tu do dzisiaj.
U żytkow nik planuje remont kapitalny obiektu i w związku z tym w 1 9 8 6 r. zlecił w ykonanie uproszczonej inwentaryzacji i opinii konstrukcyjnej budynku Praco w ni Architektury Zabytkow ej „Abrys" w Lublinie.
K ł o d n i c a D o l n a , gm. Borzechów M u ro w an y dw ór klasycystyczny z pocz. X IX w. W łasność Ratyńskich i Russano- wskich. Ostatnio w budynku mieściły się przedszkole i szkoła, obecnie obiekt jest nie użytkowany.
W latach 1 9 8 2 -1 9 8 3 PKZ O /Lublin w y konały ze środków konserwatorskich studium naukow o-historyczne dworu. W 1 9 8 4 r. władze ośw iatow e sfinanso w ał projekt techniczny remontu, w y k o nany przez Biuro Projektów B u d o w n ic t wa Komunalnego w Lublinie.
K o c k
Zespół pałacowy, przebudow any przez księżną A nnę Jabłonow ską z w cześniej szej siedziby Firlejów i W ielopolskich. Ok. 1 7 8 0 r. powstał klasycystyczny pałac z oficynani w edług projektu Szymona Bogumiła Zuga. Przed 1 8 4 0 r. obiekt nieco przebudow any przez Henryka M a rconiego. Ostatnimi właścicielami przed II w ojną św iatow ą byli Żółtowscy. O bec nie, po licznych zmianach użytkownika w obiekcie funkcjonuje Państw ow y Dom
7. K ozłów ka (g m . K a m io n ka ), pałac, ele w ac ja o g ro d o w a (fo t. R. J a n u k o w ic z, 1 9 8 9 )
Pomocy Społecznej i M iejsko-G m inny Ośrodek Kultury.
W 1 9 7 6 r. podjęto remont kapitalny ze społu. W pałacu w ym ieniono drewniane stropy na betonowe t żelbetowe, w y k o nano stalową konstrukcję dachu i przy kryto go blachą miedzianą. Napraw iono też tynki w ew nętrzne i zewnętrzne, sztu katerie, kominki i posadzki. W oficynach założono instalacje c.o., w od .-kan . i w y- reperowano tynki. W 1 9 8 5 r. o ty n ko w a no sklepienie mostu głów nego p ro w a dzącego do pałacu i w yrem ontow ano ogrodzenie. Po ponow nym m alow aniu, na elewacjach pałacu, w jego wnętrzu i na oficynie wschodniej ukazały się za w ilgocenia i grzyb. Ekspertyzę dot. przy czyn zawilgocenia sporządziły PKZ O /W rocław . W 1 9 8 6 r. przystąpiono do rozbiórki ruin stajni, a następnie do jej rekonstrukcji. Przebudowano też oran żerię na obrzeżu parku, adaptując ją dla potrzeb pralni.
W ykonaw cam i remontu były: Zakłady In westycyjne i Budow lane W Z S R Lublin, Grupa Inwestycyjno-Adm inistracyjna „Z R E M B " w Międzyrzeczu Podlaskim, PKZ O /Zam ek Warszawski, O /H enryków , O /Lublin i O /Zam ość oraz zakłady rze mieślnicze z Lublina i Mińska M a z o w ie c kiego. Wszystkie roboty finansuje użyt kownik.
K o z i c e D o l n e , gm. Piaski
M urow any dw ór klasycystyczny z I poł. X IX w. Własność Raczyńskich, M ilżyc- kich, Serednickich i Kisielnickich. Zlicy tow any w 1 9 1 9 r. Obecnie mieści się tu Specjalny Ośrodek S zk o ln o -W y c h o w a wczy.
W 19 8 7 r. w ym ieniono pokrycie dachu, w yrem ontow ano część pomieszczeń i pom alow ano elewację.
Inwestorem był użytkownik, a w y k o n a w cą zakład rzemieślniczy.
K o z ł ó w k a , gm. Kamionka
Pałac Bielińskich i Zamoyskich w zniesio ny w 1 7 3 9 r„ m urowany, barokowy. Przebudowany w latach 1 8 7 9 -1 9 0 7 w duchu eklektyzmu. Po 1 9 4 4 r. użyt kow any przez Centralną Składnicę M u zealną, obecnie M uzeum Wnętrz. Pozos tałe budynki zespołu użytkowane były m.in. przez Szkołę Podstaw ow ą i Dom Dziecka. Powoli przejmuje je M uzeum . Obecnie pozostała jeszcze szkoła miesz cząca się w oficynie.
Remont, prowadzony do chw ili obecnej od 1 9 7 8 r., objął w ykonanie projektu technicznego na założenie izolacji p io no w ej dla pałacu i kaplicy, montaż instalacji c.o., w od.-kan. i elektrycznej w e w szyst kich budynkach oraz przeciw w łam anio- w ej w pałacu, kaplicy i teatralni, adapta cję pawilonu północnego na galerię sztu ki, wym ianę pokrycia dachow ego na tea tralni, pawilonie południow ym i pałacu, w ym ianę podłóg, naprawę stolarki
okiennej i d rzw iow ej, remont stropów, rekonstrukcję w ięźby dachow ej i o dn o w ienie tyn k ó w w pałacu, kaplicy i teatra lni. W yrem on to w ano też mury otaczające dziedziniec. Na dziedzińcu położono n o w y bruk z kostki granitow ej i urządzono gazon.
W ykon aw cam i tem ontu były: PKZ O /Lublin, Przedsiębiorstwa Komunalne z Lublina i Lubartowa oraz spółdzielnie usługowe. Inwestorem całości prac jest użytkow nik.
8. K ozłów ka (g m . K a m io n ka ), fra g m en t za b u d o w y d zied zińca od strony pó łn o c n ej (fo t. R. J a n u k o w ic z , 1 9 8 9 )
9. K ozłów ka (g m . K a m io n ka ), n o w a stolarnia (fo t. J . S tudziński, 1 9 8 7 )
K r a c z e w i c e g m .Poniatow a
D w ó r G erliczów , m urow any w 1 9 1 3 r„ secesyjny.
W 1 9 8 3 r. rozpoczęto remont budynku z przeznaczeniem na Dom M uzyki. Prace przygotow aw cze objęły zabezpieczenie fun dam en tów i konstrukcji, następnie przem urow ano ściany i kominy, zrekons truow ano schody, w ym ieniono stolarkę, napraw iono więźbę i pokrycie dachu. W ym ieniono też tynki w ew nętrzne i na elew acjach, zrekonstruowano rozety na sufitach i piece kaflowe, położono now e podłogi i założono instalację w od .-kan . Remont sfinansowano w całości ze środ ków konserwatorskich. W ykonaw cą były zakłady rzemieślnicze oraz Przedsiębiors tw o „M a g n u s " z Chełma. Prace zakoń czono w 1 9 8 9 r.
10. K raczew ice (g m . P o n ia to w a ), pałac, e le w ac ja fro n to w a (fo t. K. G erłow ska, 1 9 7 5 )
К r a s i e n i n, gm. Niemce
D w ó r m urow any, klasycystyczny z poł. X IX w . Przed II w ojną św iatow ą mieściła się tu wieiska szkoła Ireny Kosmowskiej, obecnie d w ó r użytkuje Zespół Pieśni i Tańca Ludow ego „Kos".
Od 1 9 7 9 r. prowadzony był remont b u dynku. PKZ O /Lublin opracow ały d o k u mentację naukow o-historyczną i projekt techniczny remontu. N apraw iono mury
i stolarkę, założono instalacje c.o., w o d .- kan. i elektryczną.
Prace częściow o finansuje W o jew ó dzki Konserwator Zabytków . W ykonaw cam i są rzemieślnicy.
K f z e s i m ó w , gm. M e łg ie w
D w ó r m urow anv, kląsycystyczny, z pocz. X IX w . W łasność Stam irow skich, Ple w ińskich i Dreckich. Po II w ojn ie ś w ia to w ej użytkow any przez PD PS.
Od 1 9 7 7 r. prow adzono w nim prace rem ontow e. W ykon ano instalację c.o., łącznie z kotłow nią, trzon kuchenny, c zę ściow o zabezpieczono schody i balust rady, p om alow ano w nętrze. W latach 1 9 8 2 - 1 9 8 5 w ym ien io no drew niane stropy na żelbetow e. Pałac otrzymał też now e podłogi i instalację elektryczną. Elewacje otyn ko w ano zapraw ą w a p ie n no-piaskow ą w naturalnym kolorze. R e montem objęto rów nież oficynę pałaco w ą, pochodzącą z tego okresu, co pałac. W 1 9 8 9 r. przeprow adzono w zm acnianie fun dam en tów , przem urow anie ścian, w ym ianę stropu, konserwację w ięźby dachow ej, w ym ianę instalacji w e w n ę trz nych.
W y k o n a w c ą rem ontu była Spółdzielnia Rzemieślnicza z Lublina, a inwestorem użytkow nik. 1 1. N ie z d ó w (g m . O p o le L u b e ls k ie ), pałac (fo t. W . K ozie jo w s k i, 1 9 7 8 ) L u b a r t ó w M u ro w a n y pałac Lubomirskich i S a n g u szków, barokow y, w zniesiony w X V II w. w edług projektu Tylm ana z Gameren, p rzebudow any w X V III w . przez Józefa Fontanę. Pierwszą rekonstrukcję pałacu rozpoczął w II poł. X IX w . ówczesny w łaściciel, Stanisław M ycielski. Nie d o kończył jednak dzieła i budynek popadł w ruinę, a reszty zniszczenia dokonał pożar w 1 9 3 3 r. Od 1 9 3 5 r. obiekt jest własnością miasta.
W 1 9 8 6 r. w ykon ano projekt ze w nętrz nych posadzek przy elew acjach, a w 1 9 8 6 r. p om alow ano elew acje.
Ten drobny remont przeprow adzono w łasnym i siłami, przy częściow ym d o fi nansow aniu z funduszy konserw ators kich. W y k o n a w c ą były PKZ O /Lublin.
Ł a ń c u c h ó w , gm. Milejów
M u ro w a n y d w ó r Steckich, w zniesiono w 1 9 0 4 r. w edłu g projektu Stanisława W itkiew icza w stylu zakopiańskim, o fa k turze muru naśladującej drew no. W tym samym stylu w zniesiono drew nianą bra mę prow adzącą do parku, przeniesioną w 1981 r. do M uzeum Wsi Lubelskiej. Po II w ojn ie św iato w ej w e dw orze mieścił się „D o m Plastyka", a obecnie fu n k c jonuje tu szpital.
W 1987r. rozpoczęto rem ont kapitalny obiektu, obejm ujący prace adaptacyjne dla potrzebszoitala. Projekt rewaloryzacji dworu opracow ała Pracow nia A rchitek tury Z ab ytko w ej „Abrys" w Lublinie.
218
W latach 1 9 8 8 - 1 9 8 9 w ykonano w zm a c nianie fun dam en tów , remont piw nic z przeznaczeniem na stołówkę. W y m ie niono pokrycie dachu.
W yk o n a w c ą remontu była firma „ M a g nus" z Chełm a, a inwestorem Górniczy Z O Z Łęczna.
Ł u b k i S t a r e , gm. W ojciech ów D rew niany d w ó r Dąbrow skich z I poł. X IX w ., ro zbudow any na pocz. XX w ., obecnie użytkow any przez szkołę p o d staw ow ą.
W latach 1 9 7 8 - 1 9 8 4 w ym ieniono p o krycie dachu z eternitu płaskiego na b la chę ocynkow aną, przebudow ano piece, w ym ien io no stolarkę okienną i instalację elektryczną, pom alow ano w nętrza i e le w ację, napraw iono schody i podłogi.
Rem ont przeprow adzono siłami w łasny mi, zatrudniając rzem ieślników. In w e s torem był użytkow nik.
Ł y s o ł a j e , gm. M ile jó w
M urow any pałac Popławskich, eklektycz ny, wzniesiony na przełomie X IX i XX w . W 1 9 8 6 r. zlecono ze środków własnych inw entaryzację architektoniczno-kon- strukcyjną pałacu i kordegardy oraz pro jekt remontu i kolorystyki elew acji. W y konaw cą projektów były PKZ O /Lublin. W 1 9 8 7 - 1 9 8 9 w ym ien io no blaszane p o krycie dachu i pom alo w ano elew acje pałacu.
Rem ont zlecono zakładom rzem ieślni czym, finansując go ze środków w ła s nych.
M a t c z y n , gm. Bełżyce
M u ro w a n y d w ó r eklektyczny z przełomu X IX i XX w ., rozbudow any przed II w ojną św iatow ą. Ostatnim i właścicielami byli Ligowscy. Obecnie użytkuje go Państ w o w y Dom Pomocy Społecznej dla Dzieci.
W 1 9 7 9 r. w ykonano inw entaryzację i orzeczenie mykologiczne dla budynku. N apraw iono rów nież dach i zrobiono o tw ory w entylacyjne w celu osuszenia m urów . W 1 9 8 2 r. PKZ O /Lublin w y k o nały projekt techniczny adaptacji dworu. Rem ont kapitalny rozpoczęto w 1 9 8 4 r. Skuto tynki za ścian, w ykon ano izolację pio no w ą fun dam en tów oraz d o p ro w a dzono do budynku instalacje: elektrycz ną, c.o., i w o d .-k a n .
W ykon aw cą remontu jest przedsiębiorst w o „ M ag n u s " z Chełma, a inwestorem użytkow nik.
M o s z n a, gm. Jastków
D w ó r m urowany przed 1 9 1 8 r., do 1 9 8 9 r. użytkow any przez szkołę podstaw ow ą. W 1 9 8 5 r. w ykon ano częściowe podbicie fun dam en tów , izolację pionow ą, prze m urow anie częściowe ścian, o tw o ró w okiennych i drzw iow ych. Założono opas kę o dw adniającą w o k ó ł budynku i n a praw iono obróbki blacharskie. W 1 9 8 6 r. kontyn uo w ano rem ont w ykonując: n o w e elewacje, przebudow ę schodów (w yd łużen ie sto p ni), remont i adaptację piw nic, now e daszki osłaniające w ejście do p iw nic oraz m alow anie blaszanego pokrycia dachu.
W ykon aw cam i remontu byli rzem ieślni cy, a inwestorem użytkownik.
M o t у с z, gm. Konopnica
Była posiadłość Firlejów, potem zakonu W izytek, M alh o m m ó w i w końcu T o w a rzystwa Akcyjnego „M o ty cz". O becnie mieści się tu PPRol. M u ro w a n y d w ó r powstat w latach 1 9 0 9 -1 9 1 0 .
1 2. P alikije (g m . W o jc ie c h ó w ), fra g m en t starszej części d w o ru (fo t. A. Frąckiew icz, 1 9 8 9 )
Od 1 9 8 6 r. prow adzono tu remont kapi talny, obejmujący: izolację fun dam en tów , w ym ianę tyn ków w ew nętrznych i zewnętrznych oraz m alow anie wnętrz i elewacji. W ym ieniono częściowo stola rkę i pokrycie dachu blachą.
W ykonaw cą remontu była grupa rem on to w o -b u d o w la n a inwestora - PPRol, M otycz.
N i e z d ó w , gm. Opole Lubelskie M uro w a n y pałac kląsycystyczny w z n ie siony w latach 1 7 7 6 - 1 8 0 4 przez D o m in i ka M erliniego dla Aleksandra Lubomirs kiego. Przebudow any w latach 1 8 4 7 -1 8 6 9 . O becnie w granicach miasta Opole Lubelskie, użytkow any przez Z e spół Szkół Z aw odow ych,
W latach 1 9 8 0 - 1 9 8 3 przeprowadzono remont kapitalny obiektu, przystosow u jąc go do potrzeb szkoły. N apraw iono i częściowo w ym ieniono pokrycie dachu, rynny i rury spustowe, założono opaskę odw adniającą, otynkow ano elewacje. W ew nątrz w yrem ontow ano instalację w o d .-kan ., sanitariaty, schody, piece k af low e i parkiety. W ym ieniono częściowo stolarkę okienną, w ykuto n ow e otw ory drzw iow e. W edług projektu PKZ O /Lublin zakonserw ow ano sztukaterie i rzeźby, pom alow ano wnętrza. Na klatce schodowej i w holu nad kom inkiem o d kryto w arstw y malarskie z X V II I -X IX w ., które pozostaw iono pod współczesną powierzchnią. Na tarasie w ykonano ka mienną balustradę, o dnow iono też scho dy przy portyku wejściow ym .
Remont został częściowo dofinanso w a ny przez W ojew ódzkiego Konserwatora Zabytków . W ykonaw cam i remontu byli: Przedsiębiorstwo Gospodarki Kom unal nej i M ieszkaniow ej w Opolu Lubelskim oraz rzemieślnicy.
0 s m о I i с e, gm. Strzyżewice
Siedziba Osmólskich, Gorajskich, G ra bowskich i Stadnickich. Kląsycystyczny pałac m urow any powstał na przełomie X V III i X IX w . na zrębie X V I-w ie c zn e g o
Curia miiitaris. Po II w ojm e św iatow ej
mieścił się tam internat Zespołu Szkół Rolniczych w Pszczelej W oli i przedszko le, obecnie pozostało jedynie przedszko le.
W 1 9 7 7 r. Rzemieślnicza Spółdzielnia Usługow a w Kraśniku w ykonała drobne naprawy stolarki, podłóg i dachu oraz m alow anie w nętrz. W latach 1 9 7 8 -1 9 7 9 w ym ieniono pokrycie dachu z eternitu na blachę ocynkow aną, przeprowadzono remont pieców i pom alow ano cały budy nek. W 1 9 8 5 r. nastąpiła ponow na w y miana pokrycia dachu z blachy o cyn kowanej na blachę miedzianą, w ymiana opaski odw adniającej i remont elewacji Inwestorem był Zespół Szkół Rolniczych w Pszczelej W oli, a w ykonaw cam i rze mieślnicy.
P a l i k i j e , gm. W ojciechów
Rezydencja Popławskich, Garliczów 1 Głębickich. X V II-w ie c z n y barokowy
1 3. Ryk pałac, stan po spaleniu w 1 9 8 0 r. (fo t. W . K ozie jo w s k i)
d w ór murowany rozbudowano w 1 9 0 6 r„ d obudow ując do niego elektryczne skrzydło. O biekt użytkuje obecnie Stacja
H odow li Roślin.
W latach 1 9 8 2 -1 9 8 6 zam ontow ano w budynku instalacje c.o. i elektryczną, uzupełniono mury i tynki, w ym ieniono w ięźbę dachow ą i podłogi, zabezpieczo no i zaizolow ano fundam enty, w zm o c niono stropy. Dalszy etap remontu objął pokrycie dachu blachą miedzianą i re mont w nętrz, w trakcie którego zakonser w o w a n o sztukaterie i detale architekto niczne oraz w ym ieniono częściowo sto larką. Teren w okó ł dworu został obn iżo ny. Obecnie prace są na ukończeniu. W ykon aw cą jest przedsiębiorstwo „ M a gnus” , a głów nym inwestorem u żytk o w nik. Remont częściowo dofinansow ał W o jew ó dzki Konserwator Zabytków .
P s z c z e l a W o l a , gm. Strzyżewice D aw niej majątek Żabi a W ola - należał do Kiełczewskich i Rohlandów . M urow any dw ór eklektyczny p ow stał w 1 8 5 2 r. W latach 1 9 7 8 -1 9 7 9 przeprowadzono remont pałacu, w ykonując m.in. instala cje c.o., o dnow ienie instalacji elektrycz nej oraz m alow anie całości budynku. W ykonaw cam i robót były: Przedsiębior stw o Robót Instalacyjn o-M o ntażow ych i Przedsiębiorstwo Robót Elektrycznych „Elektrom ontaż” w Lublinie. W 1 9 8 5 r. w ym ieniono pokrycie dachu z blachy ocynkow anej na blachę miedzianą, w o kół budynku założono opaskę o d w a d niającą i otynkow ano elewacje. Roboty sfinansowano ze środków w łas nych, angażując do w ykon aw stw a rze miosło.
R o s o s z , gm. Ryki
D w ó r m urow any z 1 9 2 5 r., własność Lasockich. Ostatnim właścicielem przed reformą rolną był Ludwik Olędzki. O bec nie w dw orze mieści się szkoła pod staw ow a.
W 1 9 8 9 r. w budynku założono instalacje c.o. i w o d .-k a n . Kotłow nię umieszczono w sąsiednim budynku gospodarczym. Prace w ykonali rzemieślnicy, ze środków użytkow nika.
R y b c z e w i c e , gm. Rybczewice M u ro w a n y dw ór Załęskich i Rembielińs- kich. Ostatnim właścicielem obiektu przed II w ojn ą św iatow ą był W ładysław Kania. O becnie użytkuje budynek zespół szkół i przedszkole. D w ó r z pocz. X IX w., rozbudow any w 11 poł. X IX w ., eklektycz ny.
W 1 9 8 4 r. w ykonano dokum entację na modernizację sieci elektrycznej i d o k u mentację na remont elewacji. Autorami dokum entacji są: Lubelska Budowlana Spółdzielnia Pracy i PKZ O /Lublin. W 1 9 8 5 r. przeprowadzono remont a w o - ru, oparty na w ykonanych uprzednio d o kum entacjach. Prace zlecono Spółdzielni Rzemieślniczej W ielobranżow ej z Lubli na. Inwestorem był użytkownik.
Ry k i
D w ó r m urowany z I ćwierci X IX w., w zniesiony dla Jezierskich. Przed II w o j ną św iatow ą własność M archw ickich. Klasycystyczny.
Po pożarze budynku i wyprow adzeniu się szkoły, rozpoczęto remont kapitalny obiektu z przeznaczeniem na Urząd Sta nu C yw ilnego i placówki kulturalne. A u torami projektu remontu są architekci ze „Sztuki Polskiej” . Roboty przeprow a dzono w latach 1 9 8 5 -1 9 8 9 . Rozebrano stary fundam ent z kamienia polnego, za stępując go now ą ław ą z betonu. Prze- m urow ano ściany z cegły, zamurowując przy tym przewody kom inowe. W ykon a no stropy i schody żelbetow e oraz ścianki działow e z siporeksu. Założono wszyst kie instalacje użytkowe, lokując ko tło w nię c.o. w osobnym budynku. Dach po kryto blachą cynkową. Wnętrza, całko w icie pozbaw ione charakteru zabytko w ego, zaadaptow ano dla współczesnych potrzeb. W ykonaw cą remontu było Ko munalne Przedsiębiorstwo Robót Budo w lanych w Rykach, a inwestorem Urząd Miasta i Gminy.
S a m o k l ę s k i , gm. Kamionka Rezydencja Czartoryskich i W eysenhof- fów , obecnie Państw ow y Dom Pomocy Społecznej dla Dorosłych. D w ó r m uro w any, w zniesiony ok. 1 8 0 0 r., praw do podobnie w g projektu Ch.P. Aignera, rozbudow any ok. 1 8 8 3 r. przez dosta w ienie piętrowych skrzydeł. W 1 9 7 6 r. rozpoczęto remont wnętrz, polegający na w ym ianie w ew nętrznych drewnianych schodów, w ym ianie i naprawie posadzek parkietowych i remoncie dachu. W 1977 r. sporządzono ekspertyzę mykologiczną i projekt instalacji c.o. W tym roku w y mieniono również stropy na ogniotrwałe. W latach 1 9 7 8 -1 9 7 9 przeprowadzono w ym ianę instalacji w od .-kan . i elektrycz nej. Założono też instalację c.o. W ykonaw cą remontu była Rzemieślnicza Spółdzielnia W ielobranżow a w Lubarto w ie. Inwestorem był użytkownik.
S i e d l i s k a , gm. Fajsławice
Własność Miączyńskich, przed II w ojną św iatow ą Ajchenbaum a, a po w ojnie Rolniczej Spółdzielni R/odukcyjnej. D w ó r m urow any z pocz. X IX w ., przebu dow any pod koniec X IX w. Eklektyczny. W 1 9 7 6 r. w yrem ontow ano w budynku instalację elektryczną, tynki na elew ac jach i dach.
W ykonaw cą robót była Spółdzielnia Ro bót Produkcyjnych, a inwestorem RSP.
S n o p k ó w gm. Jastków
Pałac m urow any z X V III w., przebudo w any w końcu X IX w . i na początku XX w. Eklektyczny. Własność Bobrowskich i Piaszczyńskich. O becnie siedziba Oś rodka Doświadczalnego Centralnego Laboratorium Przemysłu Paszowego. W 1 9 8 5 r. PKZ O /Lublin w ykonały doku mentację naukowo-historyczną i in w e n taryzację architektoniczno-konstrukcyj- ną pałacu. W latach 1 9 8 7 -1 9 8 9 przep rowadzono remont budynku. O dgrzybio no, częściowo w ym ieniono i zaizolow a no fundamenty, rozebrano przybudówki, zrekonstruowano w ieżę zegarową. W y m ieniono też w ięźbę i pokrycie dachu oraz naprawiono tynki na elewacjach, malując je białą farbą. W ew nątrz roze brano w tórne ścianki działowe, o d tw a rzając pierwotny układ pomieszczeń. Z a konserw owano sztukaterie: fasety i roze
ty w sufitach. W yrem ontow ano również taras o grod ow y ze schodami.
W ykon aw cą remontu był zakład rzemieś lniczy z Lublina, a inwestorem u żytkow nik.
S o b i e s k a W o l a , gm. Krzczonów W X V III w . własność M arka Sobieskiego. M uro w a n y d w ó r klasycystyczny powstał w I poł. X IX w . R ozbudow any i prze kształcony w II poł. X IX w . i w XX w. przez Rzewuskich. O biekt w bardzo złym stanie technicznym, praktycznie nie użyt kowany.
W 1 9 8 6 r. ze środków konserwatorskich w ykonano inw entaryzację architektoni- czno-konserw atorską i orzeczenie k on strukcyjne budynku.
W ykon aw cą były PKZ O /Lublin.
S t r y j n o, gm. Rybczewice
D w ó r Stryjeńskich, z II poł. X V III w., m urow any, eklektyczny. Przebudowany ok. 1 8 8 0 r. przez Kornelego Gabriels kiego. O becnie szkoła podstaw ow a. W latach 1 9 8 7 - 1 9 8 9 przeprowadzono w obiekcie remont kapitalny. Na p o d staw ie dokum entacji opracowanej przez PKZ O /Lublin zabezpieczono fundam en ty, zdjęto stropy i odkryto w ięźbę dacho w ą.
W ykonaw cą remontu jest Spółdzielnia Rzemieślnicza z Chełma Lub., a inw es torem G m inny Zespół E ko nom iczno-A d ministracyjny w Rybczewicach.
S u c h o d o ł y , gm. Fajsławice
M urow any dw ór klasycystyczny z 1 8 1 6 r., przebudow any w niew ielkim stopniu w okresie m iędzyw ojennym . O becnie nie użytkow any. Od 1 9 8 4 r. trwa remont kapitalny oDiektu, poprzedzony doku mentacją naukow o-historyczną i eksper tyzami specjalistycznymi, wykonanym i przez PKZ O /Lublin oraz Biuro Projektów M elio racyjno -W od ńych w Lublinie. W latach 1 9 8 7 -1 9 8 9 w zm ocniono fu n dam enty budynku, zabezpieczono p iw nice, w ykonano ceglane kom iny i now ą w ięźbę dachow ą. Dach pokryto blachą miedzianą.
Remont sfinansowano ze środków kon serwatorskich, w ykon aw cą był Spółdzie lnia Rzemieślnicza z Lublina.
T u r k a , gm. W ólka Lubelska
M uro w a n y dw ór Bielińskich z lat 70. X IX w., obecnie użytkow any przez R o l niczą Spółdzielnię Produkcyjną. Stan te chniczny budynku jest katastrofalny. Na zlecenie W o jew ó dzkiego Konserwa tora Zabytków Pracownia Architektury Zabytkow ej „Abrys” w Lublinie w y k o n a ła w latach 1 9 8 6 -1 9 8 7 inwentaryzację architektoniczno-konstrukcyjną obiektu.
Uł ę ż
M uro w a n y pałac klasycystyczny, w z n ie siony na początku X IX w . w g projektu Jakuba Kubickiego dla Bentkowskich, rozbudow any w X IX w . O becnie użyt kow any przez Urząd Gminy, rem on to w a ny na bieżąco.
W 1 9 8 6 r. na zlecenie W ojew ódzkiego Konserwatora Zabytków „Sztuka Pols ka" w ykonała inwentaryzację architek toniczną budynku.
W o l a O s o w i ń s k a , gm. Borki Rezydencja Jaźw ińskich, M akow skich, zlicytow ana w 1 9 3 8 r. stała się w łasnoś cią Banku Rolnego. Po II w ojn ie ś w ia to w ej mieściła tu się szkoła podstaw ow a.
Obecnie budynek jest opuszczony. M u row any d w o rek klasycystyczny powstał w X V III w . R ozbudow ano go ok. 1 9 0 7 r., dodając piętrow e skrzydło.
W 1 9 7 8 r. na koszt użytkow nika d o kon a no "drobnego rem ontu, malując wnętrza, zakładając instalacje w o d .-k a n . i c.o. w części parterowej, napraw iając piece. Dach części parterowej pokryto blachą. W ykon aw cam i remontu byli rzem ieślni cy. W 1 9 8 6 r„ w zw iązku z p rzygo tow a niem budynku do remontu kapitalnego użytkow nik zlecił PKZ O /L u b lin przygo tow anie dokum entacji n au k o w o -h is to - rycznej i badań architektonicznych o b ie ktu, które p otw ierdziły X V III-w ie c z n ą metrykę b udow li.
2. O b i e k t y s a k r a l n e
B i s k u p i c e , gm. Traw niki
Kościół p.w. Św . Stanisława, w zniesiony w latach 171 2 1 7 2 7 z fundacj. R em igiu sza Piaseckiego. W latach 1 9 0 7 -1 9 1 4 podw yższono w ieże. Zniszczony p o d czas działań w ojennych w 1 9 1 5 r., re m o n to w an y po II Wojnie św iato w ej. M u row any, barokow y.
W 1 9 7 6 r. rem ontow ano X V III-w ie c z n e organy. W 1 9 7 9 r. o d n o w io n o parkan w o k ó ł kościoła i starej plabanii. W latach 1 9 8 7 - 1 9 8 9 otyn ko w ano elew acje koś cioła, w ym ien io no w ięźbę i pokrycie d a chu, pom alo w ano wnętrza. Rem ont w y konyw ali rzemieślnicy ze środków użyt kownika.
B o b r o w n i k i , gm. Ryki
Kościół p.w . Naw iedzenia N P M arii, m u row any. W zniesiony w końcu XV w ., rozbudow any po pożarze ok. 1 6 3 7 r. Późnorenesansowy.
W latach 1 9 8 8 - 1 9 8 9 położono now e tynki na elew acjach, p om alow ano p o krycie dachu, napraw iono obróbki b la charskie, o d n ow ion o w nętrza. W y re m o n to w an o też d zw o nn icę i mur w okó ł kościoła. Prace prow adzono systemem gospodarczym na koszt parafii.
B y c h a w k a , gm. Bychawa
Kościół p.w . Wszystkich Św iętych, z lat 1 7 9 7 -1 8 1 6 . Fundow any przez dziedzi czki okolicznych m ajątków . Przebudo w a n y i rozbudow any w latach 1 9 0 7 -1 9 1 3 , odb ud ow any w 1 9 1 9 r. po zniszczeniach w ojennych. W 1 9 8 3 r. w y konano odw od nien ie budynku, remont elew acji i w nętrz, założono instalację ogrzewczą i w ym ien io no pokrycie z b la chy o cynkow anej na miedzianą. Prace zlecono rzemieślnikom, na koszt parafii.
B y s t r z y c a , gm. W ólka Lubelska Kościół p .w W nieb ow zięcia N M Panny, w zniesiony w latach 1 7 0 9 -1 7 2 1 , o d n o w io n y i pow iększony w II poł. X IX w. R em ontow any kilkakrotnie przed II w o j ną św ia to w ą i po 1 9 4 5 r. 1 4 . C z ę s to b o ro w ic e (g m . R y b c z e w ic e ), kościół (fo t. Z. P astuszek, 1 9 8 4 ) 15. C z ę s to b o ro w ic e (g m . R y b c z e w ic e ), w ejście z d z w o n n ic ą i m ur o g ra d zają cy kościół (fo t. Z. Pastuszek, 1 9 8 4 )
W 1 9 7 5 r. o d n ow ion o tynki zewnętrzne, w 1 9 8 3 r. nastąpił rem ont ogrodzenia, elew acji, w ym iana pokrycia dachow ego i rynien. Prace prow adzono systemem gospodarczym na koszt parafii.
C z ę s t o b o r o w i c e , gm. Rybczew ice Kościół p.w . Św . Apostoła Piotra i Pawła, w zniesiony w latach 1 6 7 0 -1 6 7 8 z fu n dacji rodziny Cieszkowskich. Późnore nesansowy. Przebudow any po pożarze w 1 7 8 5 r. i w X IX w .
W latach 1 9 8 5 -1 9 8 9 dokonano w y m ia ny izolacji fun dam en tów , w ym iany w ięź- by dachow ej i ookrycia dachu na blachę m iedzianą oraz g runtow nego remontu w alącego się muru ogrodzeniow ego. Re mont muru polegał na w ykonaniu ław fundam entow ych, zbrojeniu żelbetem i przem urow aniu na now o kamieniem w apiennym . Przykryto rów nież blachą miedzianą dach d zw o nn icy i w ejścia na cmentarz przykościelny. Prace, częścio w o dofinansow ane przez W o je w ó d z k ie go Konserwatora Zab ytkó w , przeprow a dzono systemem gospodarczym.
D o r o h u c z a , gm. Traw niki
Kościół m urow any p .w . Św . Jud y T a deusza Apostoła, w zniesiony w 1 7 9 0 r. z fundacji S iła -N o w ic k ic h , późnobaro- kowy.
W 1 9 7 6 r. w ykonano w kościele now ą posadzkę. W latach 1 9 8 0 -1 9 8 1 przep row adzono m alow anie wnętrz i re n o w a cję dachu, w 1 9 8 3 r. w ykon ano remont elewacji. Prace przeprow adzono syste mem gospodarczym ze środków w ła s nych.
D y s, gm. Niemce
Kościół m urow any p.w . Św . Jana Chrzciciela, w zniesiony w II poł. XVI w ., rozbudow any w 1 6 1 0 r., rem ontow any w końcu X IX i XX w . Remont kapitalny w latach 1981 -1 9 8 3 objął: naprawę ele w acji, w ym ian ę pokrycia dachu, remont ogrodzenia i o dw od nien ie budynku. Pra ce, prow adzone systemem gospodar czym, częściowo d ofinansow ał W o je w ó dzki Konserwator Zabytków .
1 6 . D ą b ro w ic a (g m . J a s tk ó w ), b u d o w a d o m u p a ra fia ln e g o (fo t. W . K o zie jo w s k i)
D z i e r z k o w i c e
Kościół drew niany p.w. Św . Stanisława B M i Św. M arii M agdaleny, wzniesiony w I poł. X V III w ., znacznie podwyższony w 1 8 9 2 r., barokowy.
W latach 1 9 8 6 -1 9 8 7 w ym ieniono osza low anie w ew nątrz kościoła i w ykonano boazerie wnętrz. Inwestorem remontu, dokonanego sposobem gospodarczym, była parafia.
C h o d e l
Kościół m urow any p.w. Św Trójcy i N a rodzenia NP M arii. R em ontow any i prze b udow any w X V II i X V III w . (obniżenie dachu nad n aw ą).
W 1 9 7 8 r. przeprow adzono remont b u dynku, który objął: w ym ianę w ięźby d a chow ej, pokrycie dachu blachą m iedzia ną, w ym ianę rynien na miedziane, w y mianę stropu kościoła, w ym ianę instala cji elektrycznej, w praw ienie podwójnych okien oraz remont parkanu ogrodzenio w ego. W 1 9 8 4 r. na zlecenie W o je w ó d z kiego Konserwatora Zabytków PKZ O /L u b lin opracow ały dokum entację n aukow o-historyczną kościoła.
F a j s ł a w i c e
Kościół m urow any p.w . Św . Jana N e p o mucena, z końca X V III w . z fundacji Bielskich, praw dopodobnie w g projektu Joachim a Hempla. Klasycystyczny. O d b udow any w 1 9 2 0 r. po zniszczeniach w ojennych, rem ontow any po II w ojnie św iatow ej.
W latach 1 9 7 9 -1 9 8 0 odbudow ano w czynie soołecznym ogrodzenie koś cioła z 4 kapliczkami.
K a m i o n k a
Kościół m urow any p.w. Św . Piotra i Pa w ła wzniesiony na pocz. XVI w . Rem on to w any i przebudow yw any w X V II, X V III, X IX i XX w . (po I w ojnie św .).
W 1 9 7 5 r. dach kościoła pokryto blachą miedzianą, a w 1 9 8 3 r. pom alow ano elewacje. Remont, w ykonany sposobem gospodarczym, częściowo dofinansow ał W o jew ó dzki Konserwator Zabytków .
К i j a n y, gm. Spiczyn
Kościół m urow any p.w. Św . Anny, wzniesiony przed 1 7 3 8 r. z fundacji A ta nazego Miączyńskiego, rozbudow any ok. 1911 r., rem ontow any po wojnach św iatow ych.
W latach 1 9 7 7 -1 9 7 8 Zakład Blacharski w Siedlcach pokrył dach blachą m iedzia ną. Inwestorem była parafia.
Ko c k
Kościół m urow any w 1 7 8 9 r. w g projektu Szymona Bogumiła Zuga, p rzebu do w a ny ok. 1 8 4 0 r. przez Henryka M arcon ie go. O db ud ow an y po zniszczeniach w o jennych w 1 9 4 6 r.
W 1 9 7 9 r. w ykonano remont elewacji budynku. Prace w ykonali rzemieślnicy, przy częściowym dofinansow aniu przez W ojew ó dzkiego Konserwatora Z abyt ków .
K o w a l a , gm. Poniatowa
Kaplica dworska, murowana, z XV II w., późnorenesansowa, ze śladami polich romii iluzjonistycznej.
W latach 1 9 8 2 -1 9 8 3 przeprowadzono remont budow li polegający na: podbiciu fundam entów , tynkow aniu elew acji, re m oncie w ięźby dachow ej, w ym ianie p o krycia dachu na blachę miedzianą. P o nadto otoczono kościół now ym ogro dzeniem m etalow ym . W ykonaw cam i ro
bót byli rzemieślnicy, a częściowego d o finansow ania udzielił W ojew ódzki Kon serwator Zabytków .
K r a ś n i k
Kościół i klasztor kanoników regular nych, obecnie kościół parafialny. W zn ie siony na przełomie XV i XVI w ., roz budow any w XV II, X IX i XX w . M u ro w a ny z elementami gotycko-renesansow y- mi i barokowymi oraz bogatym w ypo sa żeniem wnętrza.
W 1 9 7 5 r. rozpoczęto adaptację skrzydła zachodniego klasztoru dla potrzeb m u zeum regionalnego. Uporządkow ano dziedziniec i skarpy, w ykonano o d w o d nienie budynku i instalację elektryczną. W 1 9 8 9 r. otynkow ano elew acje m u zeum. Prace, sfinansowane przez W o je- w óazkiego Konserwatora Zabytków , w ykonała grupa rem on to w o-b ud ow lana Urzędu Miasta.
W 1981 r. część pomieszczeń klasztor nych zw rócono parafii. W 1 9 8 3 r. roz poczęto remont budynku dla potrzeb kościelnych. Systemem gospodarczym w ykonano odw odnienie buaynku i w y rem ontow ano ogrodzenie zespołu. W 1 9 8 5 r. przy okazji konserwacji na grobka w kościele, odsłonięto na ścianie świątyni podw ójną w nękę z kolumienką 0 charakterze w czesnośredniowiecznym . Badania historyczno-architektoniczne 1 archeologiczne w nęki oraz projekt za bezpieczenia i ekspozycji reliktu w y k o nała Pracownia Architektury Zabytkow ej „Abrys" w Lublinie, w latach 1 9 8 5 -1 9 8 6 . W ed łu g ustaleń autorów dokum entacji w nęka jest elementem X V -w ieczneg o kościoła i stanow i przykład świadomej archaizacji, w iążąc się z kultem patrona zakonu Św . Augustyna. W latach 1 9 8 6 -1 9 8 7 pokryto kościół blachą m ie dzianą i zinw entaryzow ano go metodą fotogram etryczną.
W ykonaw ca: O kręgow e PrzedsięDiorst- w o G eodezyjno-Kartograficzne w Lub linie. Prace badaw cze i inwentaryzację kościoła sfinansow ał W ojew ódzki Kon serwator Zabytków .
17. Kraśnik, b ożnica w iększa (fo t. M . Kurzątkow ski, 1 9 5 9 )
K r a ś n i k
D w ie bóżnice murowane. Jedna pocho dzi z lat 1 6 3 7 -1 6 5 4 , rozbudowana w II poł. X IX w. Zachow ały się w niej resztki polichromii. Druga bóżnica powstała w I poł. X IX w.
Remont o biektów rozpoczęto od prac dokum entacyjnych. W 1 9 8 0 r. PKZ O /L u b lin w ykonały dokum entację nau- kow o-historyczną a w 1 9 8 2 r. - in w e n taryzację architektoniczno-konserw ator ską obiektów . W 1 9 8 3 r. przystąpiono do robót w starszej synagodze. W 1 9 8 5 r. w związku z katastrofą budow laną w y k o nano opinię dotyczącą kotw ienia ściany nośnej. W latach 1 9 8 7 -1 9 8 9 rozebrano i uzupełniono część m urów , rozebrano pokrycie dachu, zam ontow ano nowe stropy stalow e i drew niane, w zm ocniono
1 8. Piaski, zbór e w a n g e lic k i na w zg ó rzu zw an y m „K o ś c ie lec " (fot. H. G aw a rec k i, 1 9 5 2 )
fundam enty i w zniesiono łącznik między synagogami. W ykonaw cam i robót były: Komunalne Przedsiębiorstwo Rem onto w o -B u d o w la n e w Kraśniku, a następnie firma , M agnus" z Chełma Lub. Remont sfinansował w całości W ojew ódzki Kon serwator Zabytków .
L e s z k o w i e e , gm. Ostrówek Kościół drew niany p.w. Św. Jana Chrzci ciela i Św. Józefa, w zniesiony w latach 1 9 2 1 -1 9 2 4 w g projektu Bohdana Krau zego jako obiekt prowizoryczny. W 1932 r. zm ieniono g on to w e pokrycie dachu na blachę, w 1 9 5 6 r. pom alow ano elewacje, a w 1 9 5 7 r. w ykonano w ew nątrz posadz kę lastrykową. W 1 9 6 8 r. ściany w e w n ę t rzne w zm ocniono m etalowymi sztabami, w 1 9 7 2 r. w yrem ontow ano wnętrze. W 1 9 8 4 r. zewnętrzne ściany zostały obm urow ane cegłą. Wszystkie prace w y konyw ano systemem gospodarczym na koszt parafii.
L u b a r t ó w
Kościół p.w. Św . Anny, murowany, w zniesiony w latachl 7 3 3 -1 7 3 5 w g pro jektu Pawła A ntoniego Fontany z fu n dacji Sanguszków, późnobarokowy. W 1 9 7 7 r. dach kościoła pokryto blachą miedzianą. W 1 9 8 5 r. przeprowadzono remont, obejmujący: tynkow anie e le w a cji. naprawę pokrycia dachu i m alow anie w nętrz. Prace realizowano systemem g o spodarczym, przy częściowym d ofinan sow aniu W ojew ódzkiego Konserwatora Zabytków .
L u b a r t ó w
Kościół i klasztor Kapucynów. Zespół zbudow any w latach 1 7 3 3 -1 7 4 1 przez Pawła Antoniego Fontanę, z fundacji księcia Pawła Sanguszki. Kościół m uro w any, barokowy o skromnej architektu rze zakonnej. Przylega do niego budynek klasztoru. Zespół otoczono z trzech stron ceglanym murem. W 19 3 8 r. powrócili tu zakonnicy, ale część pomieszczeń do 1 9 7 8 r. zajm ow ał Sąd Rejonowy. W la tach 1 9 7 7 -1 9 7 8 położono now e tynki na elewacjach kościoła, zaim pregnowano w ięźbę dachow ą i położono now ą d a chówkę. W ym ieniono okna na m
etalo-1 9. L uba rtów , fra gm en t za b u d o w y śródmieścia, ul. Kościuszki/R ynek 1 - budynek rozebrany (fo t. W . Koziejowski, 1 9 7 8 )
we. W klasztorze rozebrano walące się kominki, w ykonano izolację pionow ą ścian, przeprow adzono odgrzybianie i w ym ianę podłóg. Na zakończenie re montu położono now e tynki zewnątrz i w ew nątrz budynku. Przetarto też tynki na parkanie. W 1 9 8 4 r. p on ow nie rem on tow a n o ogrodzenie. Prace w ykonano sy stemem gospodarczym na koszt klasz toru.
Ł ę c z n a
Kościół p.w. Św . Marii M ag d alen y został wzniesiony w latach 1 6 1 8 -1 6 3 1 z fu n dacji Adam a Noskowskiego. Jest to obiekt m urow any w stylu renesansu lu belskiego, z nieco odm iennie kształtow a ną fasadą, flankow aną d w om a w ieżycz kami.
W 1976 r. założono w kościele instalacje elektryczne: oświetleniową, ogrzewczą i radiofoniczną. W 1 9 8 2 r. naprawiono blaszane pokrycie dachu. Remont w yko nali rzemieślnicy. Inwestorem była parafia.
2 1. L u b a rtó w , dom m u ro w an y , ul. Ś w ie rcze w sk ieg o 9 - rozebrany (fo t. U M L u b a rtó w , 1 9 8 7 )
Ł ę c z n a
Bóżnica m urowana z 1 6 4 8 r. Ok. poł. XIX w. O dbudow ana i rozbudowana. Barokowa.
W latach 1 9 8 3 -1 9 8 4 w ykonano orzecze nie mykologiczne, inwentaryzację, a na stępnie remont wnętrza budynKU, przy stosowując go do potrzeb M uzeum Lu belskiego Zagłębia W ęg lo w ego . Inw es torem remontu było M uzeum Okręgowe w Lublinie, a w ykonaw cą PKZ O /Lublin.
Ł u s z c z ó w , gm. W ólka Lubelska Kościół p.w. Św . Barbary P M wzniesiono w latach 1 7 2 4 -1 7 4 1 z fundacji Józefa Potockiego jako placówkę filialną parafii w Kijanach. Obiekt murowany, baroko wy. W 1 7 5 6 r. dobudow ano kaplicę, w X IX w. w zniesiono zakrystię i krućhtę. W 1 9 7 8 r. użytkownik przeprowadził na własny koszt reperację tyn ków na koś ciele, bramie i dzw onnicy oraz w ym ianę rynien.
M a t c z y n , gm. Bełżyce
Kościół drew niany z ok. 1 7 3 0 r. z fundacji Jana Tarły. Opuszczony od 1 9 4 7 r. został
2 0 . L u b a rtó w , d o m dre w n ia n y , ul. Partyzancka 31 -r o z e b r a n y (fo t. U M L uba rtów , 1 9 8 7 )
