Aleksandra Żaryn
ICOMOS : działalność w okresie od 31
maja 1978 do 30 kwietnia 1979 r.
Ochrona Zabytków 32/3 (126), 258-259
IC O M O S
D Z IA Ł A L N O ŚĆ W OKRESIE O D 31 M AJA 1978 D O 30 KW IETNIA 1979 r.
Od chwili zakończenia obrad V Zgrom a dzenia O gólnego w M oskwie (w maju 1978 r.) prace Rady skoncentrowały się na zagadnieniach stanowiących przedmiot obrad K om itetu D oradczego i Kom itetu W ykonawczego — w now ym składzie — bezpośrednio p o Zgromadzeniu O gólnym , 25 maja 1978 r. w Suzdalu (ZSR R) oraz 15 listopada 1978 r. w Paryżu.
K om itet W ykonawczy powierzył swemu Prezydium (Biuro K om itetu) zbadanie sprawy działalności kom itetów międzyna rodowych 1COM OS, będących przedmio tem krytyki na posiedzeniu plenarnym obu K om itetów . P ow ołano specjalną grupę ro boczą dla opracowania projektu reorgani zacji kom itetów m iędzynarodowych, które stanowią organ techniczny ICOM OS, i k tó rych rola w sprawach merytorycznej dzia łalności R ady jest bardzo istotna.
Prezes IC O M O S-u, prof. R. Lemaire, p o wierzył ponadto wiceprzewodniczącemu ICOM OS-u, drowi hab. K. Pawłowskiemu, dokonanie analizy i opracowanie w nios ków d o projektu reorganizacji kom itetów m iędzynarodowych. D okum ent ten został opracowany i przedstawiony na posiedze niu Biura w kwietniu 1979 r. W nioski wy nikające z przeprowadzonej analizy wska zują na konieczność powołania nowych kom itetów m iędzynarodowych, obejmują cych sw oim zakresem działania podstaw o we problem y działalności Rady (m.in. ar chitekturę i kształcenie konserwatorów) oraz na reaktywowanie dwóch nieczyn nych obecnie kom itetów o pierw szoplano wym znaczeniu: K om itetu ds. Miast i Urbanistyki oraz Kom itetu ds. Dokum en tacji, a także na potrzebę rozszerzenia składu kom itetów , które, wbrew pierw ot nym założeniom ICOM OS-u, stały się grupami ekskluzyw nym i, 5— 8-osobowym i. W nioski dotyczyły również wzmocnienia więzi współpracy między komitetami m ię dzynarodowymi ICOMOS i komitetami narodow ym i, zwiększenia liczby kolok w iów specjalistycznych organizowanych przez kom itety międzynarodowe dla szer szego grona specjalistów oraz innych za gadnień związanych z działalnością tych komitetów.
W chwili obecnej w ICOMOS-ie działa siedem kom itetów międzynarodowych:
1 ) K om itet ds. O grodów Historycznych — przewodniczący: R. Pechère (Belgia), 2) K om itet ds. Architektury Ludowej — przewodnicząca: R. Anuelea (Bułgaria), 3) K om itet ds. Drewna — przewodniczą cy: E. Martin (Szwajcaria),
4) K om itet ds. Kam ienia — przewodni czący : M. M am illan (Francja),
5) K om itet ds. Turystyki — przewodni czący: A . H aulot (Belgia),
6) K om itet ds. Sejsmologii — przewodni czący: N . Am braseys (W. Bryt.), 7) K om itet ds. Fotogrametrii —• przewod niczący: M. Carbonnell (Francja). Biuro K om itetu W ykonawczego zgodnie ze zw iększonym i kompetencjami i rozsze rzonym składem osobow ym (według n o wego statutu d o składu Biura weszli w ice przewodniczący IC OM O S-u), podjęło w re lacjonow anym okresie szczególnie ożyw io ną działalność z uwagi na konieczność ure gulowania w ielu spraw podstawowych d o tyczących dalszej pracy Rady w oparciu
o now e przepisy statutowe, a w szczegól ności zajęło się:
— sprawami kom itetów m iędzynarodo wych,
— wyborem now ego dyrektora Sekreta riatu IC OM O S; na miejsce P. Rogersa (W ielka Brytania), który odchodzi na w łas ne żądanie, wybrany został spośród licz nych kandydatów F. Leblanc (Kanada); — dalszym rozwojem Centrum D ok u m en tacji w oparciu o układ z U N E S C O ; sy stem dokumentacji został zunifikow any ze stosow anym ,,thesauriisem ” w Centrum Dokum entacji IC OM i Centrum w R zy mie, współpraca tych trzech ośrodków jest oparta na zasadzie zachowania odrębności merytorycznej oraz jednolitości systemu kodow ania i prowadzenia badań; — budżetem ICOM OS na lata 1978— 1979, m.in. poszukiwaniem now ych źródeł dofinansow ania w związku z rozwojem działalności Rady;
— wydawnictwami IC O M O S; specjalna komisja rozpatruje projekty i wnioski d o tyczące zmian polityki wydawniczej IC OM O S-u, zapowiedziano wydanie w 1979 r. dw óch następnych num erów ,,M onum entum ” : jednego — p ośw ięco nego problem om konserwacji architektu ry ludowej, drugiego — przemieszczaniu budowli zabytkowych zagrożonych rob o tami publicznymi.
K om itet W ykonawczy zatwierdził trzy now o powstałe kom itety narodow e: w A n goli, Haiti i Trynidadzie (jedenaście innych jest w trakcie tworzenia) oraz przyjął do wiadom ości wybór now ych prezydentów w dziewięciu komitetach narodowych. P o nadto ustalił główne kierunki pracy na okres trzech lat, tzn. do następnego Z gro madzenia O gólnego.
Są to:
— rozwój komitetów narodowych (p o przez opracowanie własnych statutów) oraz zwiększenie liczby członków indywi dualnych, instytucjonalnych i wspierają cych;
— rozwój strukturalny i merytoryczny k o m itetów m iędzynarodowych;
■— rozwój publikacji i rozprowadzanie informacji w nich zawartych za pośrednict wem kom itetów narodowych.
Przedmiotem obrad Biura oraz plenum K o mitetu W ykonawczego była również dzia łalność IC OM O S oparta na um ow ach za wartych w U N E SC O , a w szczególności: — Organizowanie stażów naukow ych d o tyczących konserwacji miast i dzielnic za bytkowych. W tym zakresie udział nasze go przedstawiciela był znaczny. D r hab. K . Pawłowski opracował program w zorco wy stażu na terenie Polski, który wzbudził duże zainteresowanie w U N E SĆ O . Polska w 1978 r. zrealizowała trzy takie programy dla stażystów ze Szwajcarii, R F N i Szwecji. Zgodnie z zasadą repartycji m iędzynaro dowej (1 stażysta na 1 kraj) z Polski wyje chał na staż zagraniczny 1 architekt-kon- serwator w 1978 r.
— Badanie struktur administracyjnych dotyczących ochrony zabytków. N a prośbę U N E SC O został przez nas przedstawiony raport o prawno-administracyjnej struktu rze służb konserwatorskich w Polsce. ICOM OS współpracuje nadal z U N E SC O na p olu wdrażania zaleceń i uchwał, a w szczególności Konwencji o Ochronie
D ziedzictw a Św iatow ego (z 1972 r.). D«ł> Konwencji tej przystąpiły dalsze cztery kraje (Argentyna, Arabia Saudyjska, N epal i W łochy), a liczba członków sygnatariu szy wzrosła do 40. Przedstawiciele w ładz ICOM OS biorą udział w posiedzeniach Kom itetu Dziedzictw a Światow ego i jego Biura.
Działalność merytoryczna ICOMOS prze jawia się m.in. w organizowaniu k o lo k w iów naukow ych, a mianowicie:
— w czerwcu (5— 6) 1978 r. odbyło się posiedzenie M iędzynarodow ego K om itetu ICOM OS ds. K am ienia, połączone z k o lokwium specjalistycznym zorganizow a nym w Paryżu przez m iędzynarodową orga nizację R1LEM (do spraw studiów i b a dań nad materiałami budowlanym i) z u działem U N E SC O , IC OM O S i IC OM ; — w lipcu (7— 15) 1978 r. zostało zorga nizowane w P ont-a-M ousson we Francji kolokwium na temat M łodzież o ochrona
zabytków , z udziałem Francuskiej Sekcji
ICOM OS oraz U N E SC O ;
— w październiku (10— 12) 1978 r. odb y ło się posiedzenie M iędzynarodow ego K o mitetu ds. Fotogram etrii, połączone z k o lokwium specjalistycznym zorganizow a nym w Belgradzie przez Jugosłowiański K om itet IC OM O S; w 1979 r. posiedzenie K om itetu ds. Fotogram etrii odbędzie się w Warszawie, a kolokw ium zostanie zor ganizowane przez krakowską Akadem ię G órniczo-H utniczą ;
— w grudniu (6— 8) 1978 r. Francuska Sekcja IC OM O S zorganizowała k o lo k wium na temat zagospodarow ania wolnych przestrzeni w obrębie zespołów zabytko wych ;
— w dniu 5 grudnia 1978 r. w Pradze o d było się kolokw ium pt. Nowe M iasto и’ Pradze — główne dzieło urbanistyczne
Karola IV, zorganizowane przez C zechosło
wacki K om itet ICOM OS.
Ponadto przedstawiciele ICOMOS brali udział w spotkaniach m iędzynarodowych organizowanych przez inne organizacje 0 podobnych celach jak np.:
— III M iędzynarodowa Konferencja na temat Zabytków Przemysłowych w czer wcu 1978 r. w Sztokholm ie,
— kolokwium specjalistyczne M iędzyna rodow ego K om itetu IC OM ds. K onser wacji w październiku 1978 r. w Zagrzebiu. N a wszystkich wymienionych spotkaniach polscy delegaci wygłaszali referaty i brali żywy udział w formułowaniu w niosków 1 postulatów.
Ogólnie jednak należy stwierdzić, że w 1978 r. działalność ICOM OS koncen trowała się w ok ół problem ów organizacyj nych i budżetowych.
Przełamanie trudności w tym zakresie daje nadzieje na szersze rozwinięcie działalności merytorycznej w 1979 r.
Przygotowując się do tego now ego etapu działania, Polski K om itet N arodow y ICOM OS na zebraniu plenarnym w marcu 1979 r. p ow ołał grupy robocze (podkom i tety) i wybrał przewodniczących grup wed ług niżej podanego składu:
1. Podkom itet ds. M iast Zabytkowych — dr hab. K . Pawłowski
2. Podkom itet ds. Architektury — arch, inż. J. Cydzik
3. Podkom itet ds. Architektury Ludowej — dr M. Czajnik
4. Podkom itet ds. Dokumentacji — prof, dr. W. Kalinowski
5. Podkom itet ds. O grodów Zabytkowych — prof. dr J. Bogdanowski
6. Podkom itet ds. K am ienia — prof, dr W. D om asłow ski
7. Podkom itet ds. Drewna (chw ilow o przewodniczący nie został wybrany ze względu na nie dość jasn o ukształtow any zakres działania K om itetu M iędzynarodo wego ds. Drewna)
8. Podkom itet ds. Turystyki — dr B. R y maszewski
9. Podkom itet ds. Szkolenia Kadr — prof, dr A. Tomaszewski
10. Podkomitet ds. Fotogrametrii — arcli. inż. W. Kołątaj
Przewodniczący podkom itetów przygotują na następne zebranie program działania oraz skład osob ow y, który obejm ować m o że nie tylko członków PKN ICOM OS, lecz i szersze grono zainteresowanych sp e cjalistów. Podkom itety — w myśl K omitetu W ykonawczego ICOM OS — mają za za danie nawiązanie ścisłej współpracy z m ię dzynarodowymi komitetami ICOM OS o tym sam ym profilu.
N a zakończenie podajemy d o w iadom ości, że w 1980 r. ICOM OS obchodzić będzie piętnastolecie swego istnienia; pow stał na Kongresie w Warszawie i Krakowie w 1965 r. W ramach związanych z tym wy darzeniem przewiduje się zorganizowanie w Polsce konferencji specjalistycznej na te mat realizacji zaleceń zawartych w akcie U N E SC O , zw'anym Rekomendacją War
szawską, dotyczącą ochrony miast i dziel
nic zabytkowych.
Aleksandra Żuryn
W YM IANA D O ŚW IA D C Z E Ń Z ZAGRA NIC Ą W D Z IE D Z IN IE O C H R O N Y ZABYTKÓW
O d wielu lat M inisterstwo Kultury i S ztu ki prow adzi akcję wymiany kulturalnej z zagranicą. Re dakcja ,.Ochrony Z a b ytk ó w ”, wzorując się na niektórych periodykach ukazujących się poza granica m i naszego kraju, posta n o w ili przekazyw ać Czytelnikom informacje dotyczące instytucji i osób zainteresowanych problem am i i osiągnięciami w dziedzinie polskiego konserwatorstwa i muzealnictwa. Z a rzą d M uzeów i Ochrony Z abytków w M K iS koordynuje zarówno spraw y związane z wyjazdami naszych przedstaw icieli, ja k i z przyjazdem zagranicznych gości w ramach wymiany kulturalnej. Infor macja ta powinna C zytelnikom dać obraz żyw ych zainteresowań obcokrajowców naszym i problemam i, sposobem ich rozwiązywania oraz osiągnięciam i łv tym zakresie.
W 1977 r. gościliśm y w Polsce: kons. M o- krecowa, G ronina — ZSSR , konserw ato rzy tkanin i papieru; Josef Lakatos — W ę gry, konserwator z Galerii Narodowej w Budapeszcie; Alfred K olehm ainen — N orw egia, pracownik naukowy Wydziału Historii Architektury, stypendysta w za kresie konserwacji zabytków drewnianych; Manfred Becker, Hans M ichaelsen, Chri stine Priebe, Ekkehard Fabry, Eberhard Griebsch — N R D , konserwatorzy z M u zeum w Berlin-K öpenick, wizyta w związ ku z w yposażeniem Sali Saskiej na Zamku K rólewskim w Warszawie; Andrew Paul Zawacki — U S A , stypendysta w zakresie konserwacji mebli artystycznych; Javer V illalobos Jaramillo — M eksyk, dyrektor ds. zabytków w N arodow ym Instytucie A ntropologii i Historii, interesujący się konserwacją obiektów zabytkowych; Olga Birman — Rum unia, konserwator tkanin z M uzeum Sztuki w Bukareszcie; Anna Schvarzova, Petra Kresaneka — CSRS, pracownice Instytutu Ochrony Zabytków; Owain Weaver — W ielka Brytania, inspe ktor zabytków okręgu Y ork; M athe Kiss- -Lorand — Rum unia, konserwator metalu w M uzeum w Constancy; ïstvan Jano- vics — Węgry, konserwator m uzealny; Roar Saeterhaug — N orw egia, kierownik laboratorium przy W ydziale Archeologii. W 1978 r. gościliśm y; Owain Weaver — W ielka Brytania,, inspektor Zabytków
Okręgu Y ork, interesował się problemami ochrony zabytków w Polsce Południowej; Clifford Seidling — CSR S, z Muzeum Rzem iosła w Pradze, konserwator fo to grafii, Jirina Kyllarova — CSRS, sam o dzielny pracownik naukowv Instytutu Ochrony Zabytków i Przyrody, zajmuje się metodami zabezpieczania podziemi oraz murów obronnych; Tawdrous Hana — Egipt, stypendysta w zakresie konserwacji nularstw a ściennego, kamienia i drewna; Jalal Ibrahim Kadhim — Irak, stypendysta w zakresie konserwacji metalu i drewna; Smail Tihic —• Jugosławia, z Instytutu Ochrony Zabytków w Sarajewie, intereso wał się rewaloryzacją zabytków Krakowa; Gerhard K appius — R F N ; Fritz Stuber — Szwajcaria, staż U N ESC O -IC O M O S w za kresie ochrony dzielnic historycznych; A . Berkwitz, Sunę Persson — Szwecja, konserwator okręgu Vasterbotten, intere sow ał się ochroną zabytków architektury; inż. N agyp al, Vladar — Węgry, pracowni cy Instytutu Ochrony Zabytków, inż. H o p pe, Ivona Palne, Kerti K aroly, konserwa torzy m uzealni (konserwacja tkanin), Josef Kiss, konserwator zieleni, Laszlone Toth- falusi z M uzeum H istorycznego, zajmują cy się konserwacją ceramiki, wyrobów z kości, szkła, glazur i kafli; A. J. K osoła- pow ■— ZSSR , konserwator dzieł sztuki z Ermitażu. •
W pierwszym półroczu 1979 r. w ramach wymiany kulturalnej przebywali w Polsce:
Einar Wexelsen — N orw egia, dyrektor i kustosz Muzeum M iejskiego, M orskiego i Muzeum W ieloryba; Birger Steen — również N orwegia, dziennikarz z Sandef- jord, interesował się problemami ochrony zabytków architektury oraz zajmował się zebraniem materiałów do cyklu artykułów o polskich zabytkach; inżynierowie K ata rina Fabrini, Jozef M edvecki — CSRS, konserwatorzy z Bratysławy, interesowa li się problemami inwentaryzacji; dok u mentacji oraz wykorzystania obiektów za bytkowych na cele turystyczne; Briane B ica — Brazylia, stypendystka U N E SC O , główny architekt sekcji projektowej, inte resowała się ogólnymi problemami konser wacji zabytków; Ingrid Karsten — Szwe cja, wykładowca w Sztokholm ie, zajm ow a ła się zebraniem m ateriałów do pracy d ok torskiej na temat metod restauracji i re konstrukcji zabytkowych budowli oraz dzielnic historycznych wraz z systemem prawnym dotyczącym ochrony zabytków. N a zaproszenie wiceministra kultury i sztu ki — prof, dra Wiktora Zina gościł w Pol sce w dniach 8— 17 czerwca 1979 r. dr Bernard Feilden — dyrektor IC CRO M (M iędzynarodowe Centrum Studiów w Za kresie Konserwacji i Restauracji D ób r K u l tury) z Rzymu. G ość zapoznał się z syste mem kształcenia kadry konserwatorskiej, organizacją i pracą PP PK Z i O D Z oraz zwiedził zabytki Warszawy, Torunia, M al borka i Gdańska.
Daniela Z eller