• Nie Znaleziono Wyników

Het manoeuvreergedrag van het R.O.V. ZEEFAKKEL op ondiep water

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Het manoeuvreergedrag van het R.O.V. ZEEFAKKEL op ondiep water"

Copied!
37
0
0

Pełen tekst

(1)

Rapporl No.448

HET MANOEUVREERGEDRAG VAN HET R.O.V."ZEEFAKKEL" OP ONDIEP WATER

L t z 2 S . v a n d e r S l u y s

Delft University of Technology Sliip Hydromechanics Laboratory Mekelweg 2

DeUt 2208 Netherlands M a a r t 1 9 7 7

(2)

H e t m a n o e u v r e e r g e d r a g v a n h e t R.O.V. " Z e e f a k k e l " op o n d i e p w a t e r . d o o r S. v a n d e r S l u y s . V o o r v / o o r d . V o o r h e t j a a r " v o o r t g e z e t t e w e t e n s c h a p p e l i j k e v o r m i n g v a n de o p l e i d i n g t o t m a r i n e o f f i c i e r " w o r d e n s i n d s e n k e l e j a r e n e n i g e o f f i c i e r e n v a n de z e e d i e n s t op de T . H . - D e l f t g e p l a a t s t . Z i j v/orden i n g e s c h r e v e n b i j de a f d e l i n g S c h e e p s b o u w - en S c h e e p s v a a r t k u n d e , maar m o e t e n b i j d i v e r s e s t u d i e r i c h t i n g e n c o l l e g e s l o p e n . Deze s c r i p t i e i s b e d o e l d a l s a f s l u i -t i n g v a n h e -t op d e T . H , - D e l f t g e v o l g d e j a a r en h e e f t de s t a t u s v a n een v i j f d e j a a r s K . l . M . s c r i p t i e . Z o w e l b i j d e a f d e l i n g S c h e e p s b o u w - en S c h e e p s v a a r t k u n d e v a n de T.H.-D e l f t a l s b i j de a f d e l i n g S c h e e p s b o u w v a n h e t K o n i n k l i j k i n s t i t u u t v o o r de m a r i n e b e s t o n d b e h o e f t e aan g e g e v e n s o v e r d e i n v l o e d v a n d e w a t e r d i e p t e op de m a n o e u v r e e r b a a r h e i d v a n een s c h i p . H e t b e s c h i k b a a r s t e l l e n d o o r de K o n i n k l i j k e M a r i n e v a n h e t R i j k s O p n e m i n g s v a a r t u i g " Z e e f a k k e l " l e i d d e t o t h e t u i t v o e r e n v a n w a r e g r o o t t e m a n o e u v r e e r p r o e -v e n op h e t I J s s e l m e e r .

(3)

1 . I n l e i d i n g . 1 2 . I n s t r u m e n t a t i e . 1 3 . H e t m a t h e m a t i s c h m o d e l en o p l o s s i n g s m e t h o d e n . 3 4 . M e e t r e s u l t a t e n . 1 0 l^.l S n e l h e i d s m e t i n g e n . 1 0 ^ . 2 De s p i r a a l p r o e f , v a n D i e u d o n n e . 1 0 k.3 De z i g - z a g p r o e v e n . 1 2 5 . I n v l o e d v a n de w a t e r d i e p t e op de m a n o e u v r e e r b a a r h e i d . 1 2 6. C o n c l u s i e s . Ik 7 . D a n k b e t u i g i n g . 1 5 8 . L i t e r a t u u r . 1 6 (

(4)

1

-1 . I n l e i d i n g .

Van 3 1 a u g u s t u s t o t en met if s e p t e m b e r 1 9 7 6 z i j n e r met h e t R i j k s O p n e r a i n g s v a a r t u i g " Z e e f a k k e l " m a n o e u v r e e r p r o e v e n u i t g e v o e r d op h e t I J s s e l m e e r . De o p z e t was om de m a n o e u v r e e r p r o e v e n t e doen b i j v e r s c h i l l e n d e b e p e r k t e w a t e r d i e p t e n , om zo de i n v l o e d v a n de w a t e r d i e p -t e op de m a n o e u v r e e r b a a r h e i d v a n h e -t s c h i p na -t e g a a n . D a a r -t o e w e r d e n een a a n t a l z i g - z a g p r o e v e n en één s p i r a a l p r o e f u i t g e v o e r d . V o o r h e t i j k e n v a n h e t l o g w e r d e n s n e l h e i d s m e t i n g e n g e d a a n . De e e r s t e d a g e n w e r d v e e l h i n d e r o n d e r v o n d e n v a n een t e h a r d e w i n d ( B e a u f o r t 5 ) , 's O c h t e n d s , w a n n e e r h e t n o g n i e t zo h a r d w a a i d e , z i j n e r n o g w e l z i g - z a g p r o e v e n u i t g e v o e r d , maar l a t e r op de d a g , v/anneer de w i n d a a n w a k k e r d e , w e r d de t i j d g e b r u i k t v o o r h e t o p z o e k e n v a n n i e u w e g e b i e d e n , d i e g e s c h i k t w a r e n v o o r de o n d i e p w a t e r m a n o e u v r e e p r o e v e n . Om n i e t h e t r i s i c o t e l o p e n , h e l e m a a l z o n d e r m e e t r e s u l t a t e n t h u i s t e komen, w e r d e n e r w a n n e e r h e t t e h a r d w a a i d e ook v o o r de w i n d v a r e n d e z i g - z a g p r o e v e n u i t g e v o e r d met 1 5 ° r o e r h o e k en 5 ° k o e r s h o e k a f w i j k i n g . Een dag i s e r z e l f s h e l e m a a l n i e t g e v a r e n ; e r s t o n d t o e n B e a u f o r t 7 . I n o v e r l e g t u s s e n de k a p i t e i n en de m e e t p l o e g e n i s t o e n b e s l o t e n om d i e dag maar i n E n k h u i z e n t e b l i j v e n l i g g e n . De l a a t s t e dag was h e t i d e a a l w e e r . H e t z a g e r t o e n n a a r u i t , d a t z o n d e r p r o b l e m e n h e t v a n t e v o r e n o p g e s t e l d e p r o g r a m m a g e r e e d zou komen. E c h t e r b i j a a n k o m s t b i j h e t op de k a a r t u i t g e z o c h t e g e b i e d met een w a t e r d i e p t e v a n 1 , 1 t o t 1 , 5 m a a l de d i e p g a n g v a n h e t s c h i p , b l e e k d i t g e b i e d v o l t e s t a a n met v i s s t o k k e n . De t i j d o n t b r a k t o e n v o o r h e t o p -z o e k e n v a n een a n d e r g e b i e d , Hoe jammer h e t i s , d a t b i j d e -z e l a a t s t e b e p e r k t e w a t e r d i e p t e g e e n m a n o e u v r e e r p r o e v e n z i j n u i t g e v o e r d z a l u i t h e t v e r v o l g v a n de u i t w e r k i n g e n b l i j k e n . 2« I n s t r u m e n t a t i e . T i j d e n s de p r o e v e n m o e s t e n de v o l g e n d e g r o o t h e d e n g e m e t e n w o r d e n : r o e r h o e k , k o e r s h o e k , s l i n g e r h o e k , k o e r s h o e k s n e l h e i d , t r i m h o e k , s c h e e p s -s n e l h e i d en de w a t e r d i e p t e o n d e r de k i e l . Met een op de r o e r k o n i n g b e v e s t i g d e p o t e n t i o m e t e r w e r d de r o e r h o e k b e -p a a l d . Om de g e v r a a g d e r o e r h o e k zo g o e d m o g e l i j k t e k u n n e n i n s t e l l e n , w e r d i n h e t g e z i c h t s v e l d v a n de r o e r g a n g e r een r o e r s t a n d v e r k l i k k e r g e -p l a a t s t . De k o e r s h o e k w e r d b e -p a a l d m.b.v. een D e r e c t i o n a l G y r o , een

(5)

" V e r t i c a l G y r o " w e r d t i j d e n s de m a n o e u v r e s de s l i n g e r h o e k g e m e t e n . De t r i m h o e k v/erd met een e l e k t r o n i s c h e i n c l i n o m e t e r b e p a a l d , Zov/el de s l i n g e r h o e k a l s de t r i m h o e k z i j n v o o r h e t u i t w e r k e n v a n de p r o e v e n n i e t meer g e b r u i k t , h i e r v o o r w e r d e n t i j d e n s de p r o e v e n z e e r k l e i n e w a a r d e n g e m e t e n . V o o r h e t m e t e n v a n de s c h e e p s s n e l h e i d w e r d op h e t L a b o r a t o r i u m v o o r S c h e e p s h y d r o m e c h a n i c a s p e c i a a l v o o r d e z e p r o e v e n een e l e c t r o - m a g n e t i s c h l o g o n t w i k k e l d . H e t l o g was z o d a n i g g e c o n s t r u e e r d d a t h e t i n de o o r -s p r o n k e l i j k e h o u d e r v a n h e t -s c h i p g e p l a a t -s t k o n w o r d e n . H e t -s t a k cm o n d e r h e t s c h i p u i t en de m e e t e l e c t r o d e n b e v o n d e n z i c h op + 8 cm o n d e r de s c h e e p s h u i d , I n t o t a a l w e r d e n 4 E . M , - l o g s g e m a a k t , d i e jammer g e n o e g a l l e k s c h e u r d e n . V e r m o e d e l i j k was de c o n s t r u c t i e n i e t s t e r k g e n o e g . Met h e t aan b o o r d a a n w e z i g e e c h o l o o d w e r d de w a t e r d i e p t e o n d e r de k i e l g e m e t e n . V o o r h e t i j k e n v a n de m e e t a p p a r a t u u r v a n de k o e r s h o e k , k o e r s h o e k s n e l -h e i d , t r i m -h o e k en s l i n g e r -h o e k w e r d e n i n D e l f t k a l i b r a t i e s u i t g e v o e r d . K a l i b r a t i e v a n h e t E . M . l o g w e r d u i t g e v o e r d d o o r h e t v a r e n v a n een b e -k e n d e a f s t a n d l a n g s de -k u s t , z o w e l op -k o e r s a l s op t e g e n -k o e r s i . v . m , h e t e l i m i n e r e n v a n de w i n d w e e r s t a n d . Aan b o o r d v/erd de s t a n d v a n h e t r o e r , v o l g e n s de r o e r s t a n d v e r k l i k k e r , v e r g e l e k e n met de a a n v / i j z i n g op de r o e r k o n i n g , z o d a t b i j h e t i n s t e l l e n v a n de r o e r h o e k g e e n f o u t k o n o n t s t a a n . C o n t r o l e v a n h e t e c h o l o o d v/erd u i t g e v o e r d d o o r de a f g e l e z e n w a t e r d i e p t e , t e v e r g e l i j k e n met de w a t e r d i e p t e g e p e i l d met een h a n d -l o o d . Op een i n s t r u m e n t a t i e r e c o r d e r , f a b r . H o n e y w e l l , v/erden de s i g n a l e n v a n de r o e r h o e k , k o e r s h o e k , s l i n g e r h o e k , k o e r s h o e k s n e l h e i d , t r i m h o e k en s c h e e p s s n e l h e i d g e r e g i s t r e e r d . Deze r e g i s t r a t i e v/erd l a t e r n i e t meer g e b r u i k t b i j de u i t w e r k i n g v a n de p r o e v e n , maar d i e n d e a l s r e s e r v e r e g i s t r a t i e om z e k e r t e z i j n d a t g e e n v a n de m a n o e u v r e e r g e g e v e n s v e r -l o r e n z o u d e n g a a n . H e t opnemen v a n de i n s t r u m e n t a t i e r e c o r d e r v/erd met een o s c i l l o s c o o p g e c o n t r o l e e r d .

De k o e r s h o e k en de r o e r h o e k w e r d e n g e r e g i s t r e e r d op een p e n r e c o r d e r . Met de g e g e v e n s v a n d e z e p e n r e c o r d e r z i j n a l l e z i g e a g p r o e v e n u i t g e -w e r k t . Ook op een p e n r e c o r d e r v/erden de s i g n a l e n v a n k o e r s h o e k s n e l h e i d en de r o e r h o e k g e r e g i s t r e e r d . Deze r e g i s t r a t i e i s a l l e e n g e b r u i k t b i j

(6)

3 h e t u i t w e r k e n v a n een s p i r a a l p r o e f . V o o r de o p s t e l l i n g v a n de a p p a r a -t u u r w o r d -t v e r w e z e n n a a r h e -t h l o s c h e m a v a n de m e e -t o p s -t e l l i n g f i g u u r 1 5 . 3 . H e t m a t h e m a t i s c h m o d e l en o p l o s s i n g s m e t h o d e n . B i j d o o r de J a p a n s e o n d e r z o e k e r Nomoto ( 1 ) u i t g e v o e r d e a n a l y s e v a n een g r o o t a a n t a l m a n o e u v r e e r p r o e v e n , i s g e b l e k e n d a t de z e e r e l e m e n t a i r e b e w e g i n g s v e r g e l i j k i n g Tijj+ii)=K6 een r e d e l i j k e b e n a d e r i n g v a n h e t m a n o e u v r e e r g e d r a g v a n e e n s c h i p k a n g e v e n . H i e r i n i s : f de k o e r s h o e k B de r o e r h o e k T een t i j d c o n s t a n t e K een m a a t v a n de d r a a i c a p a c i t e i t , Een n a d e e l v a n d i t m a t h e m a t i s c h e m o d e l i s d a t de coëfficiënten K en T a f h a n k e l i j k z i j n v a n de s n e l h e i d en de r o e r h o e k . H e t v o o r d e e l v a n d i t m o d e l i s d a t h e t e e n e e n v o u d i g e l i n e a i r e e e r s t e o r d e d i f f e r e n t i a a l v e r g e l i j k i n g i s . I n v l o e d v a n de coëfficiënten K en T op de d r a a i c a p a c i t e i t , de k o e r s -s t a b i l i t e i t en de w e n d b a a r h e i d . a. I n v l o e d v a n K b i j c o n s t a n t e T : De i n v l o e d v a n K o p de h o e k s n e l h e i d i f ' = r b l i j k t u i t de o n d e r s t a a n d e f i g u u r .

/

(7)

K, dan z i e n we h e t v o l g e n d e ; U i t h e t v o o r g a a n d e v o l g t d a t de c o n s t a n t e K een maat i s v o o r de d r a a i -c a p a -c i t e i t . Hoe g r o t e r K, h o e g r o t e r de d r a a i -c a b a -c i t e i t . b . I n v l o e d v a n T b i j c o n s t a n t e K. De m a t e v a n k o e r s s t a b i l i t e i t k a n men a f h a n k e l i j k d e n k e n v a n de s n e l -h e i d waarmee de s t o r i n g op -h e t o n g e s t u u r d e s c -h i p a l o f n i e t u i t d e m p t . V o o r h e t o n g e s t u u r d e s c h i p g e l d t 6{t)=0 De b e w e g i n g s v e r g e l i j k i n g l u i d t dan : T e n g e v o l g e v a n een s t o r i n g t e n t i j d e t= 0 i s ^„ = ^ ( 0 ) ^ 0 De o p l o s s i n g v a n de d i f f e r e n t i a a l v e r g e l i j k i n g i s dan : V o o r een k o e r s s t a b i e l s c h i p moet g e l d e n i j ' ( t ) -> O v o o r t - ^ - ^ .

(8)

5

-D a t b e t e k e n t d a t h e t s c h i p een r e c h t e b a a n g a a t v a r e n . -D i t h o u d t i n d a t moet g e l d e n T > O.

Hoe s n e l i i ' ( t ) n a a r n u l g a a t w o r d t d o o r de g r o o t t e v a n T b e p a a l d . Met betreMïing t o t de k o e r s s t a b i l i t e i t g e l d t dus ; hoe k l e i n e r T hoe g r o t e r de k o e r s s t a b i l i t e i t .

c, I n v l o e d v a n K en T.

De w e n d b a a r h e i d k a n g e d e f i n i e e r d w o r d e n d o o r de t i j d d i e n o d i g i s om een k o e r s v e r a n d e r i n g o f een a n d e r e v e r a n d e r i n g i n h e t d y n a m i s c h e e v e n -w i c h t v a n h e t s c h i p t o t s t a n d t e b r e n g e n .

Van een w e n d b a a r s c h i p v e r l a n g t men i n een k o r t e t i j d een g r o t e h o e k -s n e l h e i d .

V o o r de b e w e g i n g s v e r g e l i j k i n g Tifj+iji^Kö g e l d t b i j een b e g i n v o o r -w a a r d e v'(o) = o ^(o) = o de o p l o s s i n g : , /n-, VUI = K 5 o ( l - e""^/-^ ) Differentiëren g e e f t : - K 5 - t / T ' T O • ^ H i e r u i t v o l g t d a t de h o e k v e r s n e l l i n g z o w e l d o o r K a l s d o o r 1' b e p a a l d w o r d t .

Een g r o t e K en een k l e i n e T l e v e r e n een g r o t e h o e k v e r s n e l l i n g i n h e t b e g i n v a n de m a n o e u v r e . V o o r t-^00 g a a t Y( A ) - > 0 d.w. z. >f ( t ) = c o n s t a n t . Hoe s n e l d i t g e b e u r t w o r d t b e p a a l d d o o r T.

V o o r k l e i n e T g a a t ( t ) s n e l n a a r n u l . H e t s c h i p b e r e i k t s n e l de e i n d w a a r d e v a n de h o e k s n e l h e i d ly-Kho . D i t w o r d t g r a f i s c h w e e r g e g e -v e n i n de o n d e r s t a a n d e f i g u u r .

(9)

I n h e t e e r s t e g e v a l (K-^, T-j^) k o m t h e t s c h i p t r a a g i n e e n d r a a i c i r k e l met een k l e i n e h o e k s n e l h e i d , t e r v / i j l i n h e t t w e e d e g e v a l h e t s c h i p s n e l i n de d r a a i c i r k e l k o m t met een g r o t e h o e k s n e l h e i d . U i t h e t h o v e n -s t a a n d e v o l g t : h o e g r o t e r K en k l e i n e r T, d e -s t e g r o t e r i -s de wend-b a a r h e i d . De w a a r d e n v a n K en T k u n n e n b e p a a l d w o r d e n d o o r h e t u i t v o e r e n v a n de " S t a n d a a r d m a n o e u v r e e r p r o e f v a n Kerapf" ( 2 ) , o o k w e l s t u t p r o e f o f z i g -z a g p r o e f genoemd. De u i t v o e r i n g v e r l o o p t a l s v o l g t : H e t s c h i p v a a r t o p r e c h t e k o e r s en op een z e k e r t i j d s t i p v r o r d t h e t r o e r zo s n e l m o g e l i j k o v e r e e n v o o r g e s c h r e v e n h o e k n a a r s t u u r o f b a k -b o o r d g e d r a a i d . Op h e t moment d a t de k o e r s a f w i j k i n g e v e n v e e l g r a d e n i s g e w o r d e n a l s de r o e r h o e k g r o o t i s , v/ordt h e t r o e r n a a r h e t a n d e r e b o o r d g e d r a a i d , e v e n v e e l g r a d e n a l s d a a r v o o r . Deze p r o c e d u r e v/ o r d t e e n a a n t a l m a l e n h e r h a a l d . R e g i s t r a t i e v a n de r o e r - en k o e r s h o e k a l s f u n k t i e v a n de t i j d g e e f t d a n de v o l g e n d e f i g u u r ; V e r v o l g e n s z u l l e n tv/ee m e t h o d e n om de K en T v/aarden m,b.v, d e z e r e -g i s t r a t i e t e b e p a l e n v/orden b e s c h r e v e n . O p l o s s i n g s m e t h o d e n . a. B e p a l i n g v a n K en T d.m.v. i n t e g r a t i e .

(10)

We gaan u i t v a n de b e w e g i n g s v e r g e l i j k i n g v a n Nomoto H i e r i n i s Sc de r o e r u i t s l a g d i e n o d i g i s om de a s y m e t r i e v a n h e t s c h i p t e c o m p e n s e r e n b i j h e t v a r e n v a n een r e c h t e b a a n . Op h e t t i j d s t i p t= 0 h e e f t h e t s c h i p een h o e k s n e l h e i d iffo; = O. D o o r i n t e g r a t i e t u s s e n de g r e n z e n t = O en t = t , w a a r b i j v o o r e l k v a n de g r e n z e n g e l d t ^(o)-O v i n d e n we : H i e r u i t v o l g t 'o c e 6r d t O =K6 t +K 6 d t r En re De i n t e g r a l e n t ' re <|j'=K6 t +K e c e i|;"=KÓ t"+K e c e 6 d t r 6 d t r 6_^dt k u n n e n met r e g i s t r a t i e v a n de r o e r h o e k op b a s i s v a n de t i j d b e p a a l d w o r d e n , d o o r h e t o p p e r v l a k o n d e r h e t r o e r h o e k s i j n a a i op t e m e t e n . De g e v o n d e n v e r g e l i j k i n g e n b e v a t t e n de o n b e k e n d e n K en . D o o r n u v o o r de l a a t s t e k e x t r e m e w a a r d e n v a n f deze v e r g e l i j k i n g e n op t e

(11)

s t e l l e n en i n een g r a f i e k t e t e k e n e n , v/erd 6c b e p a a l d . H e t deze v/erd i n de k v e r g e l i j k i n g e n K b e p a a l d . D o o r h e t g e m i d d e l d e v a n d e z e i+ K's t e nemen v/erd u i t e i n d e l i j k K g e v o n d e n . U i t de u i t v / e r k i n g e n i s g e b l e k e n d a t d i t v o o r de p r o e v e n w a a r b i j h e t s c h i p z i c h s t a b i e l g e d r a a g t i+ krommen o p l e v e r t , d i e e l k a a r g o e d s n i j -d e n en w a a r u i t -d u i -d e l i j k een Sc en een K t e h a l e n i s ( f i g u u r l A ) , V o o r de p r o e v e n v / a a r b i j h e t s c h i p z i c h o n s t a b i e l g e d r a a g t , b l i j k t de £c v/aarde d i c h t b i j de a s s y m t o t e n v a n de krommen t e l i g g e n en g e e f t een k l e i n e v e r a n d e r i n g v a n £c een g r o t e v e r a n d e r i n g v a n K.( f i g u u r I B ) De t i j d c o n s t a n t e T w e r d b e p a a l d met de g e g e v e n s v a n h e t s t u k t ^ t o t t ^ en w e l omdat d a a r de r e s p o n s i e v a n h e t s c h i p r e l a t i e f g r o o t i s . We v i n d e n : il \b t t O e e Tib/ + ^p/ -K6.t / H-K '2 ^'^ ' \ t ^ 6 d t r o f : t re ^1 t^-tJ-K <S d t en '2 ^''o' ^^e ^2'- - - c ^ e -2^ J t ^ 2 tl. T(^^l,4„)-('l';"'J^,^)"K6jt;-tj^)-K T ( ^ , g 4 j - ( V ^ - * 6 ) - K 6 ^ ( t ; ; ^ t g ) - K 6 d t

\'

t " r e 6 d t - '6 " Ook d e z e v e r g e l i j k i n g e n w e r d e n v o o r de l a a t s t e 4 e x t r e m e w a a r d e n o p -g e s t e l d . H i e r u i t w e r d e n 4 v/aarden v o o r T b e p a a l d , v/aarmee T v/erd g e -v o n d e n d o o r h e t g e m i d d e l d e -v a n d e z e k -v/aarden t e nemen.

b . B e p a l i n g v a n K en T d.m.v. de m e t h o d e Journêe.

Door Jourhée ( 3 ) i s een m e t h o d e o n t w i k k e l d om de i n d i c e s K en T t e b e p a l e n . Deze m e t h o d e g a a t e r v a n u i t om de a a n b o o r d u i t g e v o e r d e Kempf z i g - z a g p r o e f t e h e r l e i d e n t o t een s t a n d a a r d z i g - z a g p r o e f , d i e a a n de v o l g e n d e e i s e n moet v o l d o e n : l e . de a b s o l u t e v/aarden v a n de r o e r h o e k e n z i j n g e l i j k . 2 e . de a b s o l u t e v/aarden v a n de r o e r h o e k s n e l h e d e n z i j n g e l i j k . 3 e . h e t r o e r g a a t om op h e t moment 4/ = - ( 5

(12)

9

Na heb h e r l e i d e n v a n de u i t g e v o e r d e m a n o e u v r e n a a r een s t a n d a a r d -m a n o e u v r e , w o r d e n i . v . -m , i n s c h a k e l v e r s c h i j n s e l e n g e d u r e n d e de t w e e d e en de d e r d e p e r i o d e , de r o e r h o e k e n , k o e r s h o e k e n , p e r i o d e t i j d e n en de r o e r l o o p t i j d e n g e m e t e n . M e t de g e m i d d e l d e n v a n d e z e w a a r d e n z i j n K en T t e b e r e k e n e n met een c o m p u t e r p r o g r a m m a , w a t een b e n a d e r i n g i s v a n de d o o r Journée b e s c h r e v e n m e t h o d e en w a a r v a n i n f i g u u r 2 een s t r o o m -schema w o r d t g e g e v e n . De i n d i c e s K en T w o r d e n b i j d e z e m e t h o d e z o d a n i g b e p a a l d , d a t de g e -m i d d e l d e v/aarden v a n de p e r i o d e t i j d e n en de o v e r s h o o t h o e k e n zo g o e d m o g e l i j k o v e r e e n s t e m m e n m e t de p e r i o d e t i j d en de o v e r s h o o t h o e k , d i e b i j d i e K en T h o r e n . V e r s c h i l l e n t u s s e n de b e i d e m e t h o d e n . H e t b e l a n g r i j k s t e v e r s c h i l t u s s e n de tv/ee m e t h o d e n i s d a t de m e t h o d e d,m,v. i n t e g r a t i e r e k e n i n g h o u d t met een if^ , de r o e r u i t s l a g d i e n o d i g i s om de a s y m m e t r i e v a n h e t s c h i p t e c o m p e n s e r e n b i j h e t v a r e n v a n e e n r e c h t e b a a n . De m e t h o d e v a n Journée b e p a a l t de K en T v/aarden v o o r e e n s t a n d a a r d z i g z a g p r o e f m e t a l s p a r a m e t e r s de g e v o n d e n g e m i d d e l d e w a a r -den v a n de p a r a m e t e r s u i t de tv/eede en d e r d e p e r i o d e v a n de h e r l e i d d e a a n b o o r d u i t g e v o e r d e m a n o e u v r e . D o o r Journée z i j n de s t a n d a a r d z i g - z a g p r o e v e n u i t g e r e k e n d t o t een o v e r s h o o t v a n 2 , 5 m a a l de r o e r h o e k . V o o r a a n b o o r d u i t g e v o e r d e manoeuv r e s m e t een g r o t e r e o manoeuv e r s h o o t k a n d e z e m e t h o d e d u s n o g n i e t t o e g e p a s t w o r d e n . De m e t h o d e Journée i s o o k a l l e e n maar b r u i k b a a r v o o r z i g z a g p r o e v e n w a a r b i j h e t r o e r o m g a a t op h e t moment d a t de k o e r s v e r a n d e -r i n g g e l i j k i s a a n de -r o e -r h o e k . De m e t h o d e d.m.v. i n t e g -r a t i e s t e l t d e z e b e p e r k e n d e e i s n i e t . De g e v o n d e n K en T w a a r d e n b e r e k e n d m e t de m e t h o d e v a n Journée b l e k e n 5 a 1 0 % t e v e r s c h i l l e n m e t de g e v o n d e n K en T v/aarden b e r e k e n d m e t i n t e g r a t i e , v / a a r u i t b l i j k t d a t d e z e m e t h o d e z e e r b r u i k b a a r i s om t i j d e n s m a n o e u v r e e r p r o e v e n a l s n e l e n i g e r e s u l t a t e n t e z i e n . H e t o p l o s -sen v a n een m a n o e u v r e m e t de m e t h o d e Journée d u u r t ± 1 0 m i n u t e n ; h e t o p l o s s e n met i n t e g r a t i e ± 1 u u r en 3 k w a r t i e r .

(13)

k> M e e t r e s u l t a t e n , k*l S n e l h e i d s m e t i n g e n . V o o r h e t i j k e n v a n h e t E . M . - l o g w e r d e n s n e l h e i d s m e t i n g e n u i t g e v o e r d . U i t h e t r e s u l t a a t v a n d e z e m e t i n g e n ( f i g u u r 3 ) b l i j k t d a t b i j een r e c h t e k o e r s , v l a k w a t e r en geen w i n d de s c h e e p s s n e l h e i d l i n e a i r v e r -l o o p t met de s p o e d h o e k . N a d a t a -l -l e k E . M . - -l o g s v e r m o e d e -l i j k d o o r een t e z w a k k e c o n s t r u c t i e w a r e n g e s c h e u r d w e r d d i t g e g e v e n g e b r u i k t om de s c h e e p s s n e l h e i d t e b e p a l e n . De b i j de r e s u l t a t e n en i n de g r a f i e k e n v e r m e l d e s n e l h e d e n z i j n a l l e e n de a a n l o o p s n e l h e d e n v a n de m a n o e u v r e s . T i j d e n s h e t u i t v o e r e n v a n de m a n o e u v r e e r p r o e v e n z i j n dus g e e n s n e l h e d e n b e p a a l d . De s p o e d h o e k e n t i j d e n s de p r o e v e n w e r d e n z o d a n i g i n g e s t e l d v o o r b a k b o o r d en s t u u r b o o r d , d a t h e t s c h i p zo g o e d m o g e l i j k r e c h t v o o r u i t v o e r . De s p o e d h o e k e n d i e b i j de r e s u l t a t e n v e r m e l d s t a a n z i j n dan ook een g e m i d d e l -de v a n -de i n g e s t e l d e s p o e d h o e k e n v o o r b a k b o o r d en s t u u r b o o r d . O p v a l l e n d t i j d e n s de m e t i n g e n was, d a t t o t een w a t e r d i e p t e v a n i 1 , 5 m a a l de d i e p g a n g v a n h e t s c h i p e r g e e n m e r k b a r e i n v l o e d was op h e t t e r u g l o p e n v a n de s n e l h e i d . V e r g e l i j k i n g met de b e r e k e n i n g v a n de w e e r s t a n d s v e r g r o t i n g op o n d i e p w a t e r v o l g e n s S c h l i c h t i n g ik-), g e e f t d a t e r v o l g e n s d e z e b e r e k e n i n g e n een s n e l h e i d s v e r l i e s v a n 8 a 1 0 % moet o p t r e d e n . B i j w a t e r d i e p t e n v a n 1 , 5 t o t 1 , 1 m a a l de d i e p g a n g v a n h e t s c h i p b l e e k de s n e l h e i d + 1 0 % t e r u g t e l o p e n . V o l g e n s de b e r e k e -n i -n g e -n v a -n S c h l i c h t i -n g z o u b i j d e z e w a t e r d i e p t e h e t s -n e l h e i d s v e r l i e s + 1 5 % m o e t e n b e d r a g e n . U i t b o v e n s t a a n d e b l i j k t d a t v o o r de " Z e e f a k k e l " h e t s n e l h e i d s v e r l i e s op o n d i e p w a t e r m i n d e r i s dan u i t de b e r e k e n i n g e n v a n S c h l i c h t i n g v o l g t . k,2 De s p i r a a l p r o e f v a n D i e u d o n n e . Deze p r o e f g e e f t i n f o r m a t i e o m t r e n t de d y n a m i s c h e k o e r s s t a b i l i t e i t v a n h e t s c h i p . De u i t v o e r i n g v a n de p r o e f i s a l s v o l g t : H e t r o e r w o r d t b i j v o o r b e e l d 2 0 ° s t u u r b o o r d g e l e g d en n e t zo l a n g v a s t -g e h o u d e n t o t d a t de h o e k s n e l h e i d v a n h e t s c h i p c o n s t a n t i s . Deze v/aarde v a n de h o e k s n e l h e i d v / o r d t g e r e g i s t r e e r d . V e r v o l g e n s w o r d t de r o e r h o e k v e r m i n d e r d met 5 ° en v/ederom v a s t g e h o u d e n t o t de h o e k s n e l h e i d v/eer

c o n s t a n t i s . De p r o c e d u r e w o r d t h e r h a a l d t o t h e t r o e r 2 0 ° a a n b a k -b o o r d l i g t , w a a r -b i j r o n d de m i d s c h e e p s s t a p p e n v a n 1 o f 2 g r a d e n g e n o

(14)

1 1

men v/orden. De p r o e f v r o r d t v e r v o l g e n s i n o m g e k e e r d e r i c h t i n g u i t g e -v o e r d . De g e m e t e n -v/aarden g e -v e n de h o e k s n e l h e i d -v a n h e t s c h i p a l s

f u n k t i e v a n de r o e r h o e k . Wanneer d i t u i t g e z e t w o r d t i n een g r a f i e k , dan k r i j g e n we v o o r een s t a h i e l en een o n s t a b i e l s c h i p v e r s c h i l l e n d e f i g u r e n . V o o r h e t s t a b i e l e s c h i p h e e f t h e t v e r b a n d t u s s e n r o e r h o e k en h o e k -s n e l h e i d een c o n t i n u v e r l o o p . B i j een r o e r h o e k v a n n u l , h o o r t e e n h o e k s n e l h e i d v a n n u l . V o o r h e t o n s t a b i e l e s c h i p v e r t o o n t h e t v e r b a n d t u s s e n r o e r h o e k en h o e k s n e l h e i d i n h e t g e b i e d r o n d de m i d s c h e e p s i n de g r a f i e k een l u s . B i j k l e i n e r o e r h o e k e n b e s t a a t e r s l e c h t s e v e n v / i c h t b i j e e n b e p a a l d e h o e k s n e l h e i d o v e r s t u u r b o o r d en o v e r b a k b o o r d , I s de r o e r h o e k n u l , d a n k a n h e t s c h i p z i c h i n een e v e n v / i c h t s s i t u a t i e b e v i n -den z o w e l o v e r b a k b o o r d a l s o v e r s t u u r b o o r d d r a a i e n d e . Een e v e n w i c h t met h o e k s n e l h e i d n u l b e s t a a t n i e t . Met de " Z e e f a k k e l " i s o o k een s p i r a a l p r o e f u i t g e v o e r d ( f i g u u r k)- Op d a t moment w a r e n de w e e r s o m s t a n d i g h e d e n b i j z o n d e r g u n s t i g : v / i n d k r a c h t 2 B e a u f o r t , d e i n i n g en z e e g a n g w a r e n e r n i e t . De v / a t e r d i e p t e o n d e r de k i e l was ra, d a t b e t e k e n t een w a t e r d i e p t e / d i e p g a n g v a n 1 , 6 . U i t

f i g u u r l-l- b l i j k t d a t de m e t de " Z e e f a k k e l " u i t g e v o e r d e s p i r a a l p r o e f t o c h e e n o n s t a b i e l k a r a k t e r v e r t o o n t . De d o o r de m e e t p u n t e n g e t r o k k e n d e r d e g r a a d s kromme i s u i t g e r e k e n d met de m e t h o d e d e r k l e i n s t e k w a d r a -t e n . U i -t de g r a f i e k b l i j k -t d a -t b i j een r o e r h o e k n u l , h e -t s c h i p -t o c h o v e r b a k b o o r d o f o v e r s t u u r b o o r d w i l d r a a i e n . D a t b e t e k e n t d a t d i t o n -s t a b i e l e k a r a k t e r een g e v o l g i -s v a n de b e p e r k t e w a t e r d i e p t e . De "Zee-f a k k e l s t a a t n i e t a n d e r s b e k e n d d a n e e n s t a b i e l s c h i p , maar b i j h e t

(15)

v a r e n v a n de a a n l o o p k o e r s e n v o o r de z i g - z a g p r o e v e n op o n d i e p w a t e r b l e e k h e t o n m o g e l i j k t e z i j n h e t s c h i p op k o e r s t e h o u d e n met k l e i n e r o e r h o e k e n . Toen o n t s t o n d h e t v e r m o e d e n d a t h e t s c h i p dan t o c h o n s t a -b i e l zou z i j n , h e t g e e n -b e v e s t i g d w e r d d o o r de s p i r a a l p r o e f .

D a t h e t o n s t a b i e l e k a r a k t e r een g e v o l g i s v a n de b e p e r k t e w a t e r d i e p t e , b l i j k t ook u i t een v e r g e l i j k i n g met v r o e g e r e u i t g e v o e r d e s p i r a a l p r o e -v e n op d i e p w a t e r t i j d e n s g u n s t i g e o m s t a n d i g h e d e n i n een N o o r s e f j o r d ( 5 ) . I n f i g u u r k z i j n o o k de r e s u l t a t e n v a n d i e s p i r a a l p r o e v e n met een s p o e d h o e k v a n 1 5 ° en 20° g e t e k e n d . H i e r u i t b l i j k t d a t h e t s c h i p op d i e p w a t e r een s t a b i e l k a r a k t e r h e e f t . 1+.3 De z i g - z a g p r o e v e n . Met de " Z e e f a k k e l " w e r d e n een a a n t a l z i g - z a g p r o e v e n u i t g e v o e r d en op de h i e r v o o r b e s c h r e v e n w i j z e w e r d e n de K en T w a a r d e n met i n t e g r a t i e en met de m e t h o d e Journée b e r e k e n d . De r e s u l t a t e n z i j n v/eergegeven i n de f i g u r e n 5 en 6 , U i t de f i g u r e n b l i j k t d a t z o w e l K a l s T g r o t e r v/or-den b i j h e t a f n e m e n v a n de w a t e r d i e p t e . D i t i s b i j a l l e s n e l h e d e n en r o e r h o e k e n waarm.ee de m a n o e u v r e s u i t g e v o e r d z i j n h e t g e v a l . V/el d i e n t o p g e m e r k t t e v/orden d a t de 5 - 5 p r o e f met 18° s p o e d h o e k , d i e de h o o g -s t e v/aarden v a n K en T g e e f t , u i t g e v o e r d v/erd b i j een w i n d k r a c h t i-i-B e a u f o r t . V o o r de " Z e e f a k k e l " met z i j n n a a r v e r h o u d i n g g r o t e l a t e r a a l v / i n d o p p e r v l a k i s d i t t e v e e l om v e e l v/aarde t e h e c h t e n aan de r e s u l -t a -t e n van een z i g - z a g p r o e f u i -t g e v o e r d me-t d i e v / i n d k r a c h -t . Maar me-t de z e l f d e v / a t e r d i e p t e i s een dag l a t e r w e l met g u n s t i g e v / e e r s o m s t a n d i g ¬ h e d e n ( B e a u f o r t 2) o p n i e u w een 5 - 5 p r o e f met 18° s p o e d h o e k u i t g e -v o e r d . Ook -v a n d e z e p r o e f g e -v e n de r e s u l t a t e n h o g e -v/aarden -v a n K en T. B i j w e e r de z e l f d e w a t e r d i e p t e w e r d o o k een 5- 1 0 p r o e f u i t g e v o e r d met een i e t s l a g e r e s n e l h e i d ( s p o e d h o e k 16°) en de r e s u l t a t e n v a n d e z e p r o e f g e v e n o o k g r o t e r e w a a r d e n v a n K en T. H i e r u i t b l i j k t t o c h een n a a r v e r h o u d i n g s t e r k t o e n e m e n v a n K en T b i j h e t a f n e m e n v a n de v / a t e r -d i e p t e b i j h e t u i t v o e r e n v a n -de m a n o e u v r e s met een k l e i n e r o e r h o e k en met g r o t e r e s n e l h e d e n . 5 . I n v l o e d v a n de w a t e r d i e p t e op de m a n o e u v r e e r b a a r h e i d . V o o r h e t n a g a a n v a n de i n v l o e d v a n de v / a t e r d i e p t e op de m a n o e u v r e e r b a a r h e i d v a n een s c h i p , i s een c o m p u t e r p r o g r a m m a g e m a a k t om een z i g -z a g m a n o e u v r e na t e r e k e n e n . De i n v o e r g e g e v e n s v o o r h e t p r o g r a m m a -z i j n ;

(16)

1 3 -r o e -r h o e k , k o e -r s h o e k en k o e -r s h o e k s n e l h e i d t e n t i j d e t = O en v o o -r i e d e r e z i g - z a g : r o e r h o e k , r o e r h o e k s n e l h e i d en de k o e r s h o e k v o o r h e t moment d a t h e t r o e r o m g a a t n a a r h e t a n d e r e b o o r d . De u i t v o e r g e g e v e n s z i j n : de t i j d e n v o o r h e t moment w a a r o p h e t r o e r o m g a a t , de e x t r e m e w a a r d e n v a n de k o e r s h o e k en de t i j d e n w a a r o p d i e e x t r e m e w a a r d e n w o r d e n b e r e i k t . V o o r een l i s t v a n h e t p r o g r a m m a w o r d t v e r w e z e n n a a r b i j -l a g e I . Met d i t p r o g r a m m a z i j n v o o r a l l e g e v o n d e n v/aarden v a n K en T z i g z a g m a n o e u v r e s b e r e k e n d . A l d e z e b e r e k e n d e m a n o e u v r e s h e b b e n g e l i j k e b e g i n v o o r w a a r d e n z o a l s k o e r h o e k , k o e r h o e k s n e l h e i d , r o e r h o e k en de r o e r -h o e k b e n o d i g d v o o r -h e t v a r e n v a n een r e c -h t e k o e r s i s n u l . F i g u u r 7 t o o n t de r e s u l t a t e n v a n de o v e r s h o o t h o e k n a de e e r s t e z i g , f i g u u r 8 de d a a r v o o r b e n o d i g d e s t u t t i j d en f i g u u r 9 de " t i m e t o r e a c h e x e c u t e " . U i t de r e s u l t a t e n b l i j k t d a t de o v e r s h o o t h o e k b i j r o e r h o e k v a n 1 5 ° met k a n t o e n e m e n b i j h e t a f n e m e n v a n de w a t e r d i e p t e t o t 1 , 5 m a a l de d i e p g a n g v a n h e t s c h i p . De s t u t t i j d e n nemen t o e b i j a f n a m e v a n de w a t e r d i e p t e v o o r a l l e r o e r h o e k e n en b i j i e d e r e s n e l h e i d . V o o r de " t i m e t o r e a c h e x e c u t e " b l i j v e n de t i j d e n v r i j v / e l c o n s t a n t o f nemen ze i e t s a f . Met h e t z e l f d e c o m p u t e r p r o g r a m m a z i j n o o k de s t u t t i j d e n en o v e r s h o o t h o e k e n v a n u i t een d r a a i c i r k e l b e r e k e n d . I n d i t v e r b a n d v / o r d t o n d e r s t u t t e n v e r s t a a n h e t r o e r e v e n v e e l g r a d e n o v e r h e t a n d e r e b o o r d e d r a a i -en a l s de r o e r h o e k v/aarm.ee d a a r v o o r de d r a a i c i r k e l v/erd b e s c h r e v e n . De s t u t t i j d i s de t i j d v a n h e t moment v/aarop h e t r o e r o m g a a t t o t h e t moment w a a r o p de k o e r s h o e k s n e l h e i d n u l i s . De o v e r s h o o t h o e k i s de h o e k , d i e t i j d e n s de s t u t t i j d v / o r d t d o o r l o p e n . De r e s u l t a t e n v a n de b e r e k e n i n g e n z i j n v/eergegeven i n de g r a f i e k e n 1 0 en 1 1 . Deze t o n e n e e n a a n z i e n l i j k e t o e n a m e v a n zov/el de o v e r s h o o t h o e k a l s de s t u t t i j d . De s t u t t i j d e n nemen g e m i d d e l d t o e t o t + 1 , 5 m a a l de s t u t t i j d e n b i j d i e p v / a t e r , v/anneer de v / a t e r d i e p t e a f n e e m t t o t 1 , 5 m a a l de d i e p g a n g v a n h e t s c h i p . B i j e e n z e l f d e a f n a m e v a n de w a t e r d i e p t e n e e m t de o v e r s h o o t h o e k t o e v a n 1 , 5 t o t z e l f s 2 m a a l de o v e r s h o o t h o e k b i j d i e p v / a t e r . N a g e g a a n i s w a t d i t b e t e k e n t v/anneer h e t s c h i p b i j v o o r b e e l d e e n k o e r s -v e r a n d e r i n g -v a n 9 0 ° m o e t maken. M e t h e t p r o g r a m m a i s b e r e k e n d n a h o e v e e l g r a d e n k o e r s v e r a n d e r i n g g e s t u t moet v/orden om een t o t a l e k o e r s -v e r a n d e r i n g -v a n 9 0 ° t e maken ( f i g u u r 1 2 ) . De s t u t t i j d e n v o o r d e z e m.anoeuvre z i j n i n f i g u u r 1 3 en de t o t a l e t i j d s d u u r v a n de m a n o e u v r e i n f i g u u r Ik w e e r g e g e v e n . V o o r v r i j w e l a l l e s n e l h e d e n en r o e r h o e k e n

(17)

b l i j k t d a t h e t s t u t t e n g e m i d d e l d een 1 0 e e r d e r moet g e b e u r e n b i j een w a t e r d i e p t e v a n 1 , 5 m a a l de d i e p g a n g v a n h e t s c h i p dan b i j een w a t e r -d i e p t e v a n 2 , 5 m a a l de d i e p g a n g v a n h e t s c h i p . I n f i g u u r 1 2 , s p o e d -h o e k 1 8 ° , v a l t v e r d e r op d a t de l i j n e n v o o r de r o e r -h o e k e n v a n 5 , 1 0 en 1 5 g r a d e n n i e t meer m o o i b o v e n e l k a a r l i g g e n maar de l i j n v a n 5 ° r o e r -h o e k l i g t o n d e r d i e v a n 1 5 ° r o e r h o e k en d i e l i g t o n d e r d i e v a n 1 0° r o e r -h o e k . De o o r z a a k -h i e r v a n i s d a t b i j -h e t a f n e m e n v a n de w a t e r d i e p t e h e t t o e n e m e n v a n de K w a a r d e een g r o t e h o e k s n e l h e i d t o t g e v o l g h e e f t . H e t t o e n e m e n v a n de T w a a r d e h e e f t een t r a a g r e a g e r e n v a n h e t s c h i p t o t g e v o l g , h e t g e e n b e t e k e n t d a t e r a a n z i e n l i j k e e r d e r g e s t u t m o e t w o r d e n , w a t o o k een t o e n a m e van de s t u t t i j d e n i n h o u d t ( f i g u u r 1 5 ) . De t o t a l e t i j d e n v a n de m a n o e u v r e ( f i g u u r 1L\.) nemen o v e r h e t a l g e m e e n a f . B i j een w a t e r d i e p t e v a n 1, 5 m a a l de d i e p g a n g van h e t s c h i p nemen d e z e w e e r i e t s t o e . B l i j k b a a r i s b i j de g e r i n g e w a t e r d i e p t e de w i n s t v a n h e t s n e l l e r d r a a i e n ( d o o r t o e n a m e v a n de K w a a r d e ) k l e i / ' u e r dan h e t v e r l i e s d o o r de g r o t e r e s t u t t i j d e n . 6 , C o n c l u s i e s . l e . U i t de f i g u r e n 7,8 en 9 b l i j k t d a t b i j a f n a m e v a n de w a t e r d i e p t e z o w e i de d o o r z w a a i h o e k a l s de s t u t t i j d v a n de z i g z a g m a n o e u v r e t o e n e -men. Op de " t i m e t o r e a c h e x e c u t e " i s de i n v l o e d v a n de w a t e r d i e p t e z e e r g e r i n g . 2 e . B i j h e t s t u t t e n i n een d r a a i c i r k e l h e e f t een a f n a m e v a n de w a t e r -d i e p t e een a a n z i e n l i j i i e t o e n a m e v a n -de -d o o r z w a a i h o e k en -de s t u t t i j -d t o t g e v o l g ( f i g u u r 1 0 en 1 1 ) . 3 e . V o o r h e t maken v a n een k o e r s v e r a n d e r i n g v a n 9 0 ° ( f i g u u r 1 2 ) z a l b i j a f n a m e v a n de w a t e r d i e p t e a a n z i e n l i j k e e r d e r g e s t u t m o e t e n v/orden dan b i j d i e p w a t e r , om b i j d i e g e w e n s t e k o e r s v e r a n d e r i n g v a n 9 0 ° u i t t e komen. ke. U i t de met de " Z e e f a k k e l " u i t g e v o e r d e s p i r a a l p r o e f ( f i g u u r k) b l i j k t d a t b i j a f n a m e v a n de w a t e r d i e p t e r e k e n i n g g e h o u d e n m o e t v/orden met een o n s t a b i e l e r v/ordend g e d r a g v a n h e t s c h i p .

5 e . H e t raanoeuvreergedrag v a n h e t s c h i p w a n n e e r de w a t e r d i e p t e n o g meer a f n e e m t , b i j v o o r b e e l d t o t 1,1 m a a l de d i e p g a n g v a n h e t s c h i p , i s n i e t e x p e r i m e n t e e l v a s t g e s t e l d . U i t f i g u u r 5 en 6 b l i j k t d a t b i j a f n a m e v a n de w a t e r d i e p t e v a n 2 , 5 t o t 1 , 5 m a a l de d i e p g a n g van h e t s c h i p , de K en

(18)

1 5 -T w a a r d e n t o e n e m e n . V e r m o e d e l i j k z a l d i t o o k h e t g e v a l z i j n v/anneer de w a t e r d i e p t e n o g meer a f n e e m t t o t 1 , 1 m a a l de d i e p g a n g v a n h e t s c h i p . 6 e . Zov/el v o o r de a f d e l i n g S c h e e p s b o u w - en S c h e e p s v a a r t k u n d e v a n de T . H . - D e l f t en de a f d e l i n g S c h e e p s b o u w v a n h e t K o n i n k l i j k i n s t i t u u t v o o r de m a r i n e z a l h e t z e e r z e k e r de m o e i t e w a a r d z i j n , om t e p r o b e r e n d e z e o n d i e p v / a t e r m a n o e u v r e e r p r o e v e n v o o r t t e z e t t e n . V/anneer de K o n i n k -l i j k e M a r i n e e v e n t u e e -l de " Z e e f a k k e -l " b e s c h i k b a a r s t e -l t , i s h e t a a n t e b e v e l e n om r e e d s v o o r v e r t r e k g e b i e d e n u i t t e z o e k e n met een w a t e r d i e p -t e v a n 1 , 5 t o t 1 , 1 m a a l de d i e p g a n g v a n h e t s c h i p . 7 . D a n k b e t u i g i n g . Een w o o r d v a n d a n k a a n de b e m a n n i n g v a n h e t R.O.V, " Z e e f a l ^ k e l " en de m e d e w e r k e r s v a n h e t L a b o r a t o r i u m v o o r S c h e e p s h y d r o m e c h a n i c a v a n de T , H , - D e l f t i s h i e r z e k e r op z i j n p l a a t s . S p e c i a l e d a n k i s v e r s c h u l d i g d aan i r . J,M,J, Journée, d i e m i j b i j de u i t v o e r i n g v a n d i t w e r k h e e f t b e g e l e i d .

(19)

8, L i t e r a t u u r . ( 1 ) . Nomoto, K. " A n a l y s i s o f t h e S t a n d a r d M a n o e u v r e T e s t o f Kempf a n d P r o p o s e d S t e e r i n g Q u a l i t y I n d i c e s " . F i r s t Symposium o n S h i p M a n o e u v r a b i l i t y . DTFB R e p o r t l i f 6 l , W a s h i n g t o n I 9 6 0 . ( 2 ) . Kempf, G. " M a n o v r i e r n o r m für S c h i f f e " . Hamb. v e r s . A n s t a l t . M i t t . Zk-Q, HANSA, j u l i 19kk-( 3 ) . Journée, J.M.J, "Een E e n v o u d i g e M e t h o d e t e r B e p a l i n g v a n de M a n o e u v r e e r - I n d i c e s K en T u i t Z i g - z a g p r o e v e n " . R a p p o r t n o , 2 6 7 , T e c h n i s c h e H o g e s c h o o l D e l f t , L a b o r a t o r i u m v o o r S c h e e p s b o u w k u n d e . S c h l i c h t i n g , 0.

I n : Van Lammeren, W.P.A.,

" W e e r s t a n d en V o o r t s t u w i n g v a n S c h e p e n " , B l z . 6 i | - 6 6 . ( 5 ) . Van A m e r o n g e n , J . , H a a r m a n , J.C. en V e r h a g e , W. " M a t h e m a t i c a l M o d e l l i n g o f S h i p s " . P r o c e e d i n g s F o u r t h S h i p C o n t r o l S y s t e m s S y m p o s i u m . Den H e l d e r , o k t o b e r 1 9 7 5 .

(20)

Z i g - Z a g 1 0 - 1 0 S p o e d h o e k 18 ( U „ = 9 , 3 k n . ) O W a t e r d i e p t e D i e p g a n g Z i g - Z a g 5-5 s p o e d h o e k 18 ( 0 ^ = 9 , 3 k n . ) W a t e r d i e p t e D i e p q a n q " ' F i g u u r I A . F i g u u r I B . G r a f i e k e n v o o r h e t b e p a l e n v a n K e n <^ F i g u u r 1

(21)

rT. = T \ VU^J,^—<^ y— 3E \ : t > 2- op O ^y-^ — 1 I • X

~r. ^ 'fo-^^Tx +o.i^^^ U.TxJy^

'° c^T • r LL' / K ( S t r o o m s c h e m a v a n h e t p r o g r a m m a om K e n T d.m.v. d e m e t h o d e J o u r n é e t e b e p a l e n .

(22)
(23)

15 - - S p i r a a l d i e p w a t e r s p o e d h o e k 15 -3ö O" -ló V J a t e r d j e p t e - ^ ^ D i e p g a n g ' K e e l c l e a r e n c e = l , 4 5 m . W i n d k r a c h t 2 b e a f o r t S p o e d h o e k = 1 8 ° ( U Q = 9 , 3 k n . ) 10" 20" -9 -3 -IS' S p i r a a l p r o e f F i g u u r 4

(24)

, , ^ ^ ^- W a t e r d i e p t e

5- 5 M e t h . 0-10 5- 5 I n t e c 0-10 rr Tl J o u r n é e . D i e p g a n g • -L 0 1-, 1 5- 5 M e t h . 0-10 5- 5 I n t e c 0-10 rr Tl r r a t i e . • 1 5- 5 M e t h . 0-10 5- 5 I n t e c 0-10 rr Tl A 1 5 5 , ^-1 0

+

5 5 , ^-1 0 ^ 1 0-20 u = 7 . 9 V n . . q n o f ^ H h n p . k 1 ^ ° . TT = R . 4 k n . .c;nnp.f^?iO(=k 1 _ TT = q . ^ k n _ S r ) n ( = r ^ h n f ^ k 1 R ° 1 ^ /^T 0 _ ^ ^ —

\ ^

TT 1 — \ - K ' - K '

\

i > s-1 1 /,5 2. V J a t e r d i e p t e D i e p g a n g :4E . W a t e r d i e p t e D i e p g a n g 2 W a t e r d : ^ D i e p g a i F i < ^ 2.5 . e p t e i g j u u r 5.

(25)

D 1 0 - 1 0 A 1 5 - 5 D 1 0 - 1 0 A 1 5 - 5 / / / / -r i '•10-20 1 1 1 1 . , 0 0 , 2 k n . S p o e d h o e k 13 . 4 k n . S p o e d h o e k 16 . = 9, 3k n. ; S p o e d h o e k 18 Iö ^ 0 \ o \

\

T' T • T '

-+

\

m — A • • B 1 i. J l a — A —ti-IS 2 / /< 1 —i 2 IS 0 — i s IS 2 —i 2 IS i s w a r e r a i e p r e D i e p g a n g w a r e r a i e p r e D i e p g a n g ^ w a r e r a i e p r D i e p g a n g e F i g u u r 6

(26)

b i j z i e f - z a g p r o e v e n V J a t e r d i e p t e A X = 1 5 ° ; = i o ° f = 5 ° LJ\J\JX, ZlwddJ-iXc:JS. -b i j z i e f - z a g p r o e v e n O. _1_ O L D i e p g a n c A é 1-1 < = 1 5 ° ; = i o ° f = 5 ° ^ T-\ £=1/-^ l - \ V T 3 ° — c SE \ r~\ d ^!üs \r 1 ( -O 3 k n .

\

p o e d h o e k 1 8 O O ^ = 1 5 ° ; = i o ° f = 5 ° JVIi SE ï O G a n o e x J- t ) / f f -3 k n .

\

p o e d h o e k 1 8

\

\

I/I ]0 10

\

A ]0 10 -E ov '^OV i\ J V ov a c '^OV Q ( g r . ) 5 (gr.^ " V ( g r . ) 5 (gr.^ < (Tl —. ••••5 ^ Wat e r d i e p t / -I.S Wat Lie p t e 2. / W a t e r d i e p t e u i e p g a n g D i e p g a n c r u i e p g a r K g- J: i g u u r 1 .

(27)
(28)

" T i m e t o r e a c l r L € s x e c u t e " b i j z i g - z a g p r o e v e n a l s f u n k t i e v a n W a t e r d i e p t e D i e n a a n a

;=

1 5 ° 1 0 ° 5 ° 7,: !kn . S p o e d h o e k c i ;

Uq- 8 , 4 k n . S p o e d h o e k 1 6 ° u =9,: 3kn. Spoe idï 10( 3k l i 0 O (f = = 1 5 ° 1 0 ° 5 ° 30 30 T 20 — o -

o--

Q T E -20 T , e ' X ! ;ex X e c ( s e c .) ( s e c . ) /O \ / , 5 — W a t e r d i e p t e D i e p g a n g r-,5 / : : - ! : ; ! 5 W a t e r d i e p t e ^-D i e p g a n g 'Waterdiepte d i e p g a n g ] f i g u u r 9

(29)

2. 2,5" W a t e r d i e p t e D i e p g a n g 2. W a t e r d i e p t e D i e p g a n g 1 2,r W a t e r d i e p t e D i e p g a n g F i g u u r 10.

(30)

S t u t t i i d v a n u i t e e n d r a a i c i r k e l a l s f u n k t i e \ "a: W a t e r d i e p t e 1 rr-: . w = 7, 2 k n . S p o e d h o e k 13 O , 4 k n . S p o e d h o e J u i e p g a n c J 1 J „ = 9 , 3 k n . Spoed] l o e k 1 8 ° \ V G

\

\

30

\^

\ \

\

\ /V. G? \ X x T 20 s t X x • s t 20 s t D Q ^ s e c . /Cf ^ - f s e c . ^

s e c . /Cf ^ lo . l ^ h 'S 2. W a t e r d i e p t e D i e p g a n g W a t e D i e p l r d i ganc 3 p t e ? ZS 1 ,4-'S 2 2,? ^ W a t e r d i e p t e D i e p g a n g F i g u u r 1]

(31)
(32)

s t u t t i j d b i j e e n k o e r s w i j z i g i n g v a n 9 0 ° a l s f u n k t i e v a n ^"Waterdiepte U Q = 7 , 2 k n . S p o e d h o e k 13' U Q = 8 , 4 k n . S p o e d h o e k 16 D i e p g a n g U Q = 9 , 3 k n . S p o e d h o e k 18 O © ƒ = 5 ° 'S Z 2,5-W a t e r d i e p t e D i e p g a n g '.5 2 2,5-W a t e r d i e p t e D i e p g a n g _ W a t e r d i e p t e 2.S D i e p g a n g F i g u u r 1 3 .

(33)

ISOr = 7 , 2 k n . Spo€ ;dhoek 1 3 ° ISOr U Q = 8 , 4 k n . S p o e d h o e k 1 6 ° U Q = 9 , 3 k n . S p o e d h o e k 1 8 ° ISOr ISOr U Q = 8 , 4 k n . S p o U Q = 9 , 3 k n . S p o e i \ ^

/

100 • 100 O 1 ^ t o t . ^ ^ ~ t T to-t O t o t . 1 ii D-a—--^ " ° e c . ) SO ( s e c . ) so ( s e c (EI j -• 1 1 'S O / IS 1

^

W a t e r d i e p t e D i e p g a n g

^

W a t e r d i e p t e D i e p g a n g W a t e r d i e p t e D i e p g a n g F i g u u r 14

(34)

P2y>pi I.^UV^ 20° 'PI P2. T roerpotentiometer aanpassings-versterker. koers- demo-gyro dulator gyro dulator CUD 1.4UV$45° papier, schrijver demo-dulator

hoek-snelheids du lator demo-gyro RG301 demo-du lator ].4KV= 17,93° l.iUV ê10°/sec. papier-I schrijver in clin O-'er meter LSOPA aanpas, sings e- lectroni-ca UUV=5° L EM-log EM-log opnemer EM-log 1 schrij-vend e-cholood

opnemer van echolood

(35)

»BEGTM» «COMMEMT»

VOER ACHTFREENVOLGEN?; TM:

1 M= H F r AAMTAL T F B F R E K F N E M MANOEUVRES

VOFR VOOR lEOFRE MANOEUVRE TN t 1 M= HET AAMTAL TE BFRFKEMEN TOPPEN

DÜ= DELTA T E M TYOE T = Ö

DCsROERHOEK MO)TO VOOR EFN RECHTE BAAN Ts CONSTANTE VAN NOMOTO

CONSTANTE VAM NOMOTO

PSTOPU'-ir= KOERSHOF<SNELHETO T E N TYOE T = () P S T O = KOERSHOEK TEM TYOE r=0

2 0 ( / l J N + : l / ) = ( N + 1 ) D P L T A ' S 3 Tn ( / l ; =: ( M+l ) ROERLOOPTYOEN 4 P S I F X (/J. : M+1/) = {N+-1 ) EXECUTE WAARDEN ttWHJ^HHHUHHMHUHHHHMMHHHUHHttt tt tt « tttttttttttttt tttttttttt tttttttt tttttttttttttt tt tt tttttttttttt tttttt tttttttt tttt » I N T E G E R « M . j ; R E A D ( Ü , w ) ;

tFOR» J j = i «STER» I «UMTTL» M »D0» • B E G I N ' » I N T E G E R ' N»T? • R E A L ' T T » D P U M T » A , K • DO • 00 • T » B » PS I PUNT • PS I OPUNT • PS I • PS T (t» Y » K OP • K O * E ; R E A D ( 0 , N » D O » D C » T , K , P S i n P U N T » P S l O ) ; ' R E B I N ' ' A R R A Y ' n » T n » P S I E K » T E X » P S I T 0 P » T T 0 P ( / l J N + I / ) J R E A D ( 0 , n » T O » P S I F X ) ; OUTSTRING( 1 • • (»K = • ) » ) ; F I X ( 1 »if•'i-tK ) ; OUTSTRTMG ( 1 •' ( » 1 / S E C ' ) • ) ! s Y S A C T f ] fi-v»!); O U T S T R T M G ( 1 » » ('T s ' ) i ) ; F l X d .6.,'^»T ) 5 OUTSTRTMG ( l » ' ('SEC' ) • ) ; S Y S A T T d • 1 4 » 1 ) ; O U T S T R I N G ( 1 » » ( ' n E L T A r = ' ) • ) ; F l X ( I , i n 4 » 0 C ) ? O U T S T R I N G d . ' ('GR') ») ? S Y S A C T ( 1 » 1 A » 1) ; OUTSTRTNG ( T • ' ( »nFLTAMUl'=' ) ' ) « FlX(l»<f»4»0U) ; OUTSTRTMG (1» ' ('GR') ') I S Y S A C T ( T , 1 4 » 1 ) » OUTSTRTMG ( 1 • » ('PSIOPUNTs') • ) 5 F I X ( 1 • 4 . 4 « P S I 0 P U M T ) ; OUTSTRTNGd • • ( 'GR/SEC' ) • ) ; S Y S A C T d • U » ! ) \ O U T S T R I N G d » ' ('PSIO = ' ) • ) ? F i X d ,':f,4»PSI0) ; OUTSTRTMG d » • ('GR') •) ; S Y S A C T d » i 4 » ? ) ; O U T S T R I N G d » • ( ' TYD \^ P S I E X P S I T O P ' ) » ) ? S Y S A C T d » 1 4 » 1 ) «

(36)

OUTSTRIMG ( 1 • ( » ( S F D ( H R ) ( G R ) (GR)»)')» S Y S A C T ( i » i 4 » i ) ; T T i = T r ) (/!/) ; n P U N T S = ! ( D { / l / ) - D O ) / T n ( / ! / ) I fl:=K«(no-DC-TttDPUNT) ; P5}=K« ( n P U N T ^ T T ) 5 F ' s f X P ( - T T / D « P S I P Ü M T ! = (PSIOPIJMT-A ) <iT + A + R; P S I ! = P S T O + T<MPSTORllMT-(\) ( 1 - E ) + A<*TT+. 5^^R^^TT ? P S I O P U \ l T : = P S I P l l M T ? P S I O J = P S I ; D O { = D ( / l / ) ; A : = K t t ( O O - D C ) 5 R 5 =0 l Y : = 6 4 ; T T : = O ; L l : T T ; = T T + Y ; Ei=e:xp ( - T T / T ) ; P S I S ï R S T O + TW ( P S T O P U N T - f l ) ^ M l - E ) + A<>TT + .5<tB«TT ! • T E « A R S ( P S 1 - P S I F X ( / ] / ))<.01» T H E M ' ' G O T O ' L ? ?

' I F ' A R S ( P S l ) > f i R S ( P S I E X ( / l / ) ) I THEN'Y:=-.5<> ARS ( Y ) ' T L S F • Y : = , B^^ABS ( Y ) ; 'GOTO'Ll? L ? : P S I P U N T ! = ( P S I O P U M T - A ) * F + A + R ; P S I Ü P U N T J = P S T P I J M T ; P S I O 8 = P S I I T E X ( / 1 / ) s = T n ( / 1 / ) + T T ? F I X ( 1.4,1» T E X ( / I V ) ) ; F I X ( T » T »1 »!1 ( / 1 / ) ) ? F i X d » Q » 1 » P S I ) S S Y S A C T ( 1 » 1 4 » 1 ) ? » F 0 R ' ' T I = 2 ' S T E P ' 1 ' U M T T L ' ( N + 1 ) 'nO' • R E G T N ' T T ; = T D ( / I / ) ; nPUNT? = ( D ( / I / ) - D ( / I - 1 . / ) ) / T n ( / I / ) ; fl :=Kii' (no-oc-T<mPUNT) : B S s K W ( o P U N T t t T T ) ! F ; = E X P ( - T T / T ) *. P S I P I I N T 5 = ( P S J OPUMT-A ) <tcr + A + R ï P S n = P S T O + T<MPSTOPUNT-ft) • > * ( ] - F )+A<tTT+.5<tB<i'TT; K O P S S P S I P U N T ; KO : = P S T ? • I F ' ( P S T P U M T » D P U M T ) > 0 • T H E N ' » G O T O ' L S ; Y J = .5<tTT; L 3 : T T ! = T T - . 5 » Y i A ;=K<t (no-DC-TttDPÜNl) 5 R!sK<MDPUNT<^TT) 1 F : = E X P ( - T T / T ) ; P S I P U N T ! = ( P S I O P U M T - A ) ttc + A + R; » I E » flBS ( P S I P Ü N T X , 0 0 1 ' THEN' » G 0 T 0 » L 4 ? ' I F ' ( P S I P U M T ^ O P U M T ) > 0 » T H E N ' Y ! = - . 5 ' > A R S ( Y) » ELSE ' Y s = + . H'"'ARS ( Y ) ; 'GOTO'LS; L 4:

(37)

• G O T O ' U H ; P S i 0 P U i x j T : = K 0 P ; P S I 0 : = K 0 » Y != ? s h ; T T : = 0 5 fl5=K4MO(/t/)-0 0) « H J =0; L 6 ! T T : = T T + Y ; E : = E X P ( - T T / T ) 5 P S I P U M T J = ( P S I 0 P l J \ | T - A ) ttcr + A + «« • I F ' A B 5 ( P S T P U M T ) < . n O l » THFNt » G O T O ' L 7 ? I I F ! (PSTPUMT«^D ( / T / ) ) > 0 » THFM » Y 5 = . A B S ( Y ) » F L S F • Y s =-. S*/\RS ( Y ) ; • GOTOtLf>; L 7 :

P S I !=PSTO + T» (PSTOPUMT-ft) ^^ ( 1 -E) + A<>TT+.5<>BttTT » P S I T O P ( / I / ) J s P S i ; T T O P (/T/) J = T E X ( / I - l / ) + T11 (/T/) +TT? I 8: T T : = 0 ! Y := 2Sft ? P S I O P U I M T ; = K U P ; P S I ü : = K 0 5 A : =K<Mn ( / I / ) -DC) ; B: = 0 « L 9 : T T J = T T + Y ? F ; = E X P ( - T T / T ) ?

P S I : =PSTO + T<^ ( P S I OP JMT-A ) <M 1 - E) • A<>TT + .Si^B^^TT ! • I F ' A B S ( P S I - P S I F X ( / T/) X . 0 I • THEM» »GOTO»Llrt 5

»IF'flRS(PST) > A R S ( P S I F X f / T / ) ) •THEM»Y:=-,5<tARS(Y) •EL S F » Y : = , 5 < > A B S ( Y ) • I F ' P S r t t P S I E X (/T/) < O » T M E N I Y ; = : A R S ( Y ) ; • G O T O » L Q ; L I O : P S I P U N T : = ( PSIOPIlNJT-A ) <>c- + A + R ? PSI0PUiN)T:=OSIPUNT? P S I 0 ! = P 5 i ; T E X ( / T / ) : = T t X ( / T - l / ) + T O ( / ! / ) + F T ; F T X ( 1 , 4 « 1 » T T 0 P ( / T / ) ) ; B L A N K ( 1 » 3 3 ) ? F i X d ,^^ , 1 , P S I T 0 P ( / T / ) ) i S Y S A C T d , 1 4 , 1 ) Ï F I X ( 1 , 1 , TEX ( / T / ) ) ! F I X (1 , 7 , 1 , n ( /1 / ) ) ; F I X ( 1 , Q , 1 , P S T ) : S Y S A O T ( 1 , 1 4 , 1 ) ; n o : = 0 ( / T / ) ? • E N D • 5 ' E M D » S S Y S A C T ( 1 , 1 4 , 3 ) ; • F M n i ? ' E N D ' !

Cytaty

Powiązane dokumenty

Z przedstawionych tekstów wyłania się przede wszystkim złożoność zagadnienia „wolność słowa”, wymagająca znajomości ustawodawstwa, orzecznictwa oraz dorobku nauki

Our work aims to provide efficient and easy access to data in the EGEE Grid from the GridSpace Virtual Laboratory and to minimize the learning curve involved in accesing LCG

Учитывая, что начало интенсивного оснащения АТС современными систе- мами конструктивной безопасности пришлось на 1990-е годы

WNIOSKI: Wiedza uczniów szkół licealnych na temat czynników ryzyka chorób układu krążenia jest niepełna.. Ko- nieczne jest prowadzenie działalności w zakresie oświaty

PONOWNIE WŚRÓD NAJWYŻEJ PUNKTOWANYCH CZASOPISM Miło jest nam poinformować naszych Czytetników, że w ostatnim rankingu pubtikacji naukowych, ogłoszonym 7 października 2003

Podkreśla, że zarówno Ory- genes, jak i Grzegorz z Nyssy, twierdzili, iż z jednej strony Bóg jest niepozna­ walny dla człowieka z racji ograniczenia ludzkiego umysłu

powołanej przez Zarząd Miasta do rozstrzygnięcia konkursu na pracę magisterską, której tematyka dotyczy Radzynia Podlaskiego.. Radzyński Rocznik Humanistyczny

Maryja jest Matką Tego, który jest «chwałą swojego ludu, Izraela» i «światłem na oświecenie pogan», ale również «znakiem, któremu sprzeciwiać się będą» (por. I