View of EVALUATION OF POLAND’S BALTIC SEA FISHERY ADAPTATION TO COMMON FISHERIES POLICY OF THE EUROPEAN UNION

Oeconomia 3

(2)

2004

,

159-167

OCENA PROCESU

DOSTOSOWAŃ

POLSKIEGO

RYBOŁÓWSTWA BAŁTYCKIEGO DO WSPÓLNEJ

POLITYKI RYBACKJEJ

UNII EUROPEJSKIEJ

Jolanta Zieziula

Akademia

Rolnicza

w Szczecinie

Streszczenie. W pracy przedstawiono i poclcl~1110 analizie proces dostosowani:1 polskiego rybołówstwa baltyckiego do lt111kcjonowania we wspólnej poi i tyce ryhack ie.i Lini i l~11rop<.:J­ skicj na podstawie oceny Komisji Europejskiej oraz realizowanych progr:11nów przcdakcc -syjnych: PH;\RE i SAPARD. Uwzględniono także przygotowm1ia do kor/.yst;111i:1 z fu11 -duszy uni_inych (FIFG) w świetle Sektorowego Programu Oper;1cyjncgo .. Ryhol<'iwstwo

i przetwórstwo ryb 2004-2006„. Dostosowanie polskiego rybolówstwa hiiltyckicgo do warunków unijnych oceniono pozytywnie. rvłogą wystąpić- problemy z wykor/) st;111ic111

środków unijnych. zwłaszcza tam. gdzie niczb.,:dne bi;;dzie współlin;1nsowanic 1c ~rodków pry\\·atnych. Dlatego też powinno być 111ożli11·e przesuwanie środków niewykorzystanych w danym roku na lata nasti;pne. Ponadto. w uzasadnionych przypadbch 1rnlei.y umo)'.liwić

przesuwani..: środków pomii,:dzy clzialaniami w ramach dancgo priorytctu .. iak lei. po111i i,:-clzy priorytetami.

Słowa kluczowe: polskie rybołówstlrn baltyckie. wspólna politykii r\'h;1cka. Uni:1 1:11ro

-pcjska

WPROWADZENIE

Polska została członkiem Unii Europejskiej I maja 2004 r. Już od kilku lat trwaly wielowątkowe negocjacje oraz przygotowania cło akccsj i w struktury tego ugrurowa11 ia integracyjnego. Polska gospodarka rybna, a w niej rybołówstwo bałtyckie talc~e podle

-gały tym procesom.

Do czasu przystąpienia Polski cło Unii Europejskiej w 2004 r. oclbywalo się dostoso

-wywanie polskiej gospodarki rybnej (sfer: połowów, przetwórstwa i rynku) cło clzialania we wspólnej polityce rybackiej Unii Europejskiej, finansowane częściowo z funduszy

unijnych w ramach programów Pl-JARE i S/\P/\RD. W „Comprehcnsive monitorin'

Adres cło korcspondC'nCJi - Corrcsponding author: .Jobnt~1 Zicziula. /\b c.lcmia Rolnic1a w S1c1crn>1c.

Kntcclra Mii;;clzynaroclowycl1 Stosunków Gospodarczych i I lancllu i'.agranicl.ll<.:go. ul. i.olniL:rska 1

n.

71-21 O Szczecin

160 J. Zie:iula

re

port

o

n

Po

land

's

pre

p

arat

i

ons

fo

r

me

mb

e

r

s

hip

"

[

Co

mpr

e

h

e

n

s

i

ve

m

o

nit

o

rin

g

r

e

p

o

rt

2003

J

oce

ni

ono stan do

stosowail w

świetle zobowiązai1 podjętych w trakcie

n

egoc

j

acj

i

przedakcesyjnyc

h pomi

ędzy

pols

kim

rządem

a K

omisją Europejską.

W 2002

r.

powstał

w

P

o

l

sce

Sek

t

orowy

Pro

g

ram

Operacyjny (SPO)

„Rybołówstwo

i

prze

twó

r

s

t

wo

r

yb

2004-

2006".

J

es

t

on

częścią

Narodowego

Pl

a

nu R

ozwo

ju na t

e

lat

a.

W

SPO zos

t

a

l

y za

warte

propo

zyc

j

e

przemian strukturalnych oraz funkcjonowania

pol-skiej

gos

poda

rki r

ybnej w

najbliższym

o

kr

es

i

e,

uwzględniając

ni

e

t

y

lko

potrzeby,

a

l

e

też dostępność

za

r

ów

n

o

krajowyc

h

fundu

szy

public

z

n

ych,

j

ak

i

możliwości

wyko

r

zy

-stania unijn

yc

h fundu

szy

z

t

zw.

FIFG

1

.

Z

początkiem

2003

r. powstał

kolejny

dokum

e

nt

rządowy: uzupełnienie

S

P

O „Rybolóws

t

wo

i

przetwórs

t

wo

r

y

b

".

Ce

l

em

artykułu

jest przedstaw

i

e

ni

e

i a

n

a

li

za

proces

u

dos

t

osowai

1 p

o

l

sk

i

ej gos

pod

a

rki

r

ybnej do wymaga11

unijn

ych,

t

zw.

aq11is co1111111111it11are,

n

a

po

d

s

ta

w

i

e

oce

n

y

Komis

ji

Luropejskiej

oraz programów przedakcesy

jn

ych, jak też poczy

ni

o

n

yc

h

już

pr

zygotowai1

do ko

r

zys

t

a

ni

a z

fundu

szu

unijnego F

I

FG

.

PROGRAMY PRZEDAKCESYJNE WSPIERAJĄCE PROCESY

OOSTOSOW A WCZE

1'11/\.RE

Prze

mi

any

w po

l

sk

im r

ybo

l

óws

twie

są współfinansowane

przez

UE

za

pomocą

program()w

PHARE

i

SAPARD.

I

t

ak

,

ce

l

e

ogó

ln

e

r

eali

zowane

w

ram

ac

h

projektów

P

l l

!\RE

to

I

Europa ...

200-1-b

J

:

dos

tosowa

ni

e

pols

ki

ego

rybo

l

ówstwa

i

prze

t

wó

r

stw

a do f

un

kcjonowa

ni

a w ramac

h

Wsp()

Jn

oty Europe

jski

ej.

p

1·

zygo

t

owil

ni

e

do

rea

li

zacj

i

progra

mu

przedsięwzięć, umożliwiających stwo

r

ze

ni

e

i J'unk

c

j

o

n

owani

c m

1

kcyj

n

ego syste

mu

sprzeclilży,

wyszko

l

e

ni

e

·

kad

ry dz

i

a

l

ilczy w se

kt

orze

rybołówstwa

i

przetwó

r

s

t

wa, a

także

ildmini-stracji pai'

1

s

t

wowej i Sil

morządowej.

Ce

l

e s7.czególowe

r

ea

lizowa

ne w ramach projektów PH

ARE

zostilly określone

jako

:

ol'crowa

n

i

e wsparc

i

a eksperckiego

d

l

a sekto

r

a

r

yba

cki

ego (K

r

ajowa

I

zba Rybacka.

zrzesze

nia rybacki

e

i MR

iR

W) w

niezależnym

rozwija

niu

badai'

1

, s

trn

teg

i

i itp.,

które

są

po

moc

ne w za

rządzaniu

rybo

l

óws

twem

i j

ego

do

stosowa

niu

do

aq11is co1111111111i -111r1re

i V

/spó

lnej

Po

l

i

t

yki

Rybo

l

óws

t

wil (C

FP),

oprncow:111ie

wsti;pnego

progra

mu

wycofani

a

statków

r

ybackic

h

,

biorąc

pod uwag<,":

pote

ncja

l

nie

rosnące

be

zroboc

i

e

n

il

te

r

e

1

rnc

h

Zilieżnych od

r

ybol

ówstwa,

pr1

.

ygo

1

ow:

111

ic pog

l

<;:

b

i

onego

studium

z w

ni

oskami i za

l

eceni

a

mi

co do

stwo

r

ze

ni

a

eldtrnnicznego sytem

u infor

macji o rynku ryb

n

ym

i

aukcji. zgod

nyc

h

z p

r

zep

isami

Un

ii

EuropGJ

S

k

i

ej.

pr

1ygotowa

nic

studium

.

iclcntyfikującego

obsza

ry wysoce

zależne

od rybo

l

óws

twa

ta

ki

.

c

w pr7.yszlości.

a dodatkowo

Zilpóżnione

w rozwoj

u gos

poda

r

czym.

organi

zowan

ie se11

1in

nrióll'

/

·zko

l

c(1

dla bene

ficjantów

I

rogra

m

ów

Phare.

1 _{1'111:11K1:il 111,1ru111c111}

_li1r

_{r:ishcrics G11id:111cc - Finansowy l11sm1111cnt Stcrowa11ia Ryboló\\Sl\\cn1} \1'111:111ci:tl l11stru111rnt for Fishnics Guida11ce 2003).

Ocena procesu dos/osow(//1polskiego1J1bolóws/wa ballyckiego ..

161

przygotowanie i rozprowad

ze

nie

wśród

za

inter

esowa

n

yc

h

opracowa

i'1

z

r

ea

li

zac

ji

programów Phare.

Wśród

zrealizowanych

programów Phar

e

są

[Informacje Ministerstwa

R

o

lni

c

t

w

a

i R

oz

woju Wsi]:

Rynek hurtowy ryb na Pomorzu

oraz warunki

pow

s

tania

aukcji

r

y

b m

o

r

s

ki

c

h

i

słodkowodnych

(studium

wykonalności).

Projekt PHAR

E

P9

205

-0

405

. 1996;

Program Phare/FAPA nr PL9607-02-12

„

Ro

z

wój

s

truktur

o

r

ga

ni

zacy

jn

yc

h i

plano-wanie

inwestycyjne

sektora

rybnego

(w

makrore

g

i

o

ni

e

i kraju

)".

1

999;

Administracja rybacka PLOO/JB/AGO! Ph

a

re

2000;

Organi

z

acja rynku rybneg

o

PLO 140 l Phare

20

0

!.

SAPARD

SAPARD, czyli

Specjalny P

rog

ram

Akcesyjny

R

ozwo

ju R

o

lni

c

t

wa

i

Obsza

r

ów

Wiej

s

kich

(Special

Assi

s

tanc

e

Pro

gra

mm

e

for Agriculture and Rural Development)

-j

eg

o realizację formalnie

rozpoczęto w lipcu

2002

r. [

E

urop

a

...

2004a

]

.

Ideą Pro

gra

mu

SAPARD bylo wsparcie realizacji polski

e

j

strategii

ro

zwo

ju

obszarów wiejskich

i

rol-nictw

a

w okr

es

ie przed

akcesją

w

s

truktury unijne

oraz

pr

zygo

t

owa

ni

e po

l

sk

i

ej ad

mini

-s

tracji i podmiotów

korzystających

z

Programu do po

zys

kiw

a

ni

a

w

sze

r

szy

m

za

kr

es

i

e

środków finansow

y

ch

z

fundu

szy s

trukturaln

yc

h po

przystąpieniu

P

o

l

s

ki do

s

truktur

Unii Europejskiej

[Efekty

... 2

004

;

Stan

.

..

2004J.

Trzy

główne

cele

SAPARD w Pol

sce

to:

poprawa

konkurencyjności

pol

sk

i

ego

rolnictwa

i

przetwór

s

twa

rolno-spożywczego

za

równo na r

y

nku krajow

y

m

,

jak i r

y

nku

międzynarodowym,

do

s

to

so

wanie

se

ktora

rolno-spożywczego do

wymagar1

J

ed

n

o

lit

ego

Rynku

R

o

ln

ego

w zakresie

wymagar1

sanitarnych

,

higi

e

nic

z

n

yc

h

oraz

jakościowych,

wsparcie

wi

e

lofunkcyjne

go

rozwoju

o

b

sz

arów

wiejskich

o

ra

z

r

ozwo

ju infrastruktur

y

technicznej

i twor

ze

nia

warunków do

p

o

d

e

jm

owa

nia p

ozaro

lni

czej

działalności

gos

p

o

dar

cze

j na

wsi.

Z

uwa

g

i n

a

opóźnienia

we

wdrażaniu

Programu

środki

fin

a

n

sowe

z

lat

2000

-2

002

zostały przesunięte n

a

rok 2003

i lat

a

następne, powodując kumulację

ofe

rt

y

finan

s

ow

e

j

w

lata

c

h

2003-2

006. Pol

sk

i

e

zakłady pr

zetwó

r

stwa

r

y

bn

ego

,

chcąc funkcjonow;:ić 11;1

J

e

dnolit

y

m R

y

nku Roln

y

m

UE

, muszą spro

stać

wysokim

wy

m

aga

ni

om

t

echno

l

og

i

cz

n

y

m

,

weterynaryjnym,

sa

nitarn

y

m i pr

ze

pi

so

m b

ezp

i

ecze

r\

s

t

wa

produkcji

żywności

oraz z

a

s

a

-dom ochrony

środowiska obowiązującym

w krajach

UE

.

W prakt

yce

t

y

lk

o

ni

e

li

cz

ne

zakla

dy

przemysłu

r

y

bnego

podejmą się t

ego

i p

odołają

wymaganiom d

os

to

s

owawczy

111.

Część zakładów,

pr

zez

kilka

pi

e

rw

szyc

h l

a

t cz

łonkostwa, będzie produkować wylącznie

na r

y

n

ek

l

o

k

a

ln

y,

inn

e

,

które

ni

e

podejmą

proc

esów

dosto

sowawczyc

h lu

b

im ni

e

podo

-lają, przestaną istnieć.

Dl

a

t

ego

też należałoby wzmocnić t

e

przedsiębiorstwa

pr

ze

t

wór

-s

t

wa

r

y

bn

ego

,

które

mogą produkować

wysok

i

ej

jakości żywność

s

pe

In i

ającą

n

o

rm

y

U

I~

i

poszukiwaną

pr

zez

konsumentów

za

r

ów

n

o

n

a

r

y

n

k

u

krajowy

m

, jak

i

unijn

y

m.

Przedsiębiorstwa

przetwórstwa

r

yb

n

ego

mogą ubiegać się

o p

rzyz

n

a

ni

e

środków

finan

sowyc

h na

wspieranie

r

es

truktur

yzac

ji

pr

zetwó

r

s

t

w

a

i

p

o

p

r

awy

ma

rk

e

tin

g

u

art

y

-kułów

r

y

bn

yc

h.

Wspieranie

zakładów

przetwór

s

t

wa

r

y

bn

eg

o

z

P

r

og

ra

mu

S

/\ P /\ RD

może przyczynić się

do rozbudowy

r

y

nku

do

s

taw

sur

owca

r

y

bn

ego

,

a

więc może

1

62

./. Zieziula

spowodować pośrednie

ws

p

a

r

c

i

e

rybołówstwa bałtyckiego

ora

z

r

y

b

a

ct

wa

śródlądowe­

go

,

dając również

im

szansę większego

ro

zw

oju

.

B

ra

k

j

e

s

t k

o

mpl

ek

s

owyc

h dan

yc

h n

a

t

e

m

a

t r

ea

li

z

a

c

ji p

rog

ramu SAPARD w g

os

p

o

-da

r

c

e

r

y

bn

e

j

w

całym

kra

ju

, a

l

e

d

o

głównych

po

w

od

ó

w braku akc

e

ptacji wnio

s

kó

w

i

z

awarc

i

a

um

ów w sek

t

o

r

ze

r

y

bn

y

m

można zaliczyć niekompletność

dokum

e

nt

a

cji

wn

i

os

ków ora

z

nieadekwatność

(w

ni

osko

w

a

ni

e

d

o

finan

sowa

ni

a

dot

y

c

zy-

Io

często

in

we

-st

yc

ji

nieobjętych

ko

sz

t

a

mi

kwa

lifi

kowa

n

y

mi

)

[P

aw

l

a

k

,

Ma

z

ur 2004].

Dostosowanie cło Aquis Communituare

W „

Co

mpr

e

h

e

n

s

i

ve

m

o

nit

o

rin

g

r

e

p

o

rt

o

n P

o

lancl

'

s

pr

e

parati

o

n

s fo

r member

s

hip

"

podan

o

,

że

Po

l

s

k

a ge

n

e

ralni

e wy

p

e

lni

a sw

oj

e

zobowiązania zaciągnięte

w trakcie ne

goc

ja-c

ji

a

kc

esy

jn

yc

h

, a

l

e

występują opóźnienia,

m

.

in

.

w

ob

sz

ar

ze

rybołówstwa, jeśli

ch

o

d

z

i

o

przyjęcie

l

eg

i

s

l

ac

ji

dotyczącej zarządzania

zaso

b

a

mi

,

in

s

p

e

k

c

ji i kontroli ora

z

w ob

sza

-r

ze

p

o

lit

y

k

i r

y

nk

owe

j [

Co

mpr

e

h

e

n

s

i

ve .

..

2

00

3

].

Występuje też niewspółmierność

p

o

-między postępami

w

l

e

g

i

s

l

a

cji

a

zdolnościami

a

dmini

s

trac

y

jn

y

mi. W

z

mo

c

ni

e

ni

a wy

m

aga

w

i

QC

a

dmini

s

t

ra

c

j

a

,

także

w

r

y

b

o

l

óws

t

w

i

e.

W

„

Co

mpr

e

h

e

n

s

i

v

e

..

. r

e

p

o

rt

"

wydz

i

e

l

o

no

następujące

ob

sza

r

y

: nadzór r

y

nku

,

b

ez

pi

e

-c

z

e

1

i

s

t

wo

ż.ywności,

po

li

ty

k

a

r

eg

i

o

n

a

ln

a o

ra

z zaga

dni

e

nia

s

ocj

a

lne

,

któr

e

także

w

p

ew-n

y

m z

ak

r

es

i

e

dotyczą

r

y

bo

l

óws

t

wa

b

a

lt

y

c

ki

eg

o.

Jeśli

c

hod

z

i o

rybołówstwo,

to u

z

nan

o

z

a

k

o

ni

e

c

z

n

e

w

z

m

oc

ni

e

ni

e

sprawności

a

dmini

s

tracji,

włączając

w

to funk

c

j

e

kontroln

e

,

na p

oz

i

om

i

e

ce

nt

ra

ln

y

m i r

e

g

i

o

n

a

ln

y

m

,

c

o

j

es

t

ważne

m

.

in. dl

a s

prawn

eg

o

zarządzania

r

·

u

nd

u

sza

mi

s

t

ruktu

ra

ln

y

mi

UE

. W ro

z

d

z

i

a

l

e

8

Rybołówstwo

[

Co

mpr

e

h

e

n

s

i

ve

.

.

.

2

0

03

]

podkreślono, że

w

y

m

a

g

a

n

e

j

es

t

pr

zygo

t

owa

ni

e a

dmini

s

tra

c

ji i op

e

rat

o

ró

w

d

o

uc

z

es

tni-cz

eni

a

we

w

s

p

ó

ln

e

j po

lit

y

ce

r

y

b

o

l

ów

s

t

wa

.

.Jeśli

c

h

o

d

z

i

o

zarządzanie

z

a

s

o

b

a

mi i

flotą rybacką,

n

a

d

zo

r

e

m i

kontrolą,

t

o w

P

o

l

sc

e

1x

zy

j

Q

t

o

ustawę

ora

z

rozporządzenia

w

y

ko

n

aw

c

ze. S

t

w

or

z

o

no pr

zez

t

o

podstawę

po

ci

li

c

en

c

j

e

p

o

l

o

w

o

w

e

,

l

o

g

i,

d

e

k

l

a

rac

j

e

w

y

la

dunk

ow

e,

r

e

j

es

tr

s

t

a

tk

ów

r

y

b

ac

kich

o

ra

z

sa

t

e

-lit

a

rn

y sys

t

e

m

V

M

S

.

Z

b

y

t w

o

ln

o

pr

z

eb

i

e

g

a

o

p

o

mi

aro

w

yw

ani

e s

t

a

tk

ów

r

y

ba

ck

i

c

h

,

kt

ó

r

e

pow

i11n

o

b

y

l

o

zostać

za

k

o

i"1

czo

n

e

pr

ze

d

akcesją.

Sto

pni

owo

p

o

w

s

t

a

j

e

sys

t

e

m r

e

j

est

ra

c

ji

p

o

l

o

w

ó

w

o

ra

z sys

t

e

m in

fo

rm

acj

i

o

rybołówstwie.

Z

d

a

ni

em

K

o

mi

s

ji

E

k

o

n

o

mi

c

z

n

e

j (

KE)

Unii

E

urop

e

j

s

ki

e

j,

niezbędne

j

es

t

wz

m

oc

ni

e

-nie

e

t

a

t

owe (

z

w

iQ

ks

zo

n

e za

tru

d

ni

e

ni

e o

ra

z sz

ko

l

e

ni

e)

p

o

l

sk

i

e

j

a

dmini

s

tracji r

y

b

ac

ki

e

j,

z

w

la

sz

c

z

a

n

a

d

z

o

ru

clzialalności

p

o

l

owowe

j

,

n

a s

z

czeb

lu

c

e

nt

ra

ln

y

m i

w

większym

s

t

o

p-n

i

u

mi

s

z

c

z

e

b

lu l

o

k

a

ln

ym,

a

i

n

s

t

y

tu

c

j

e

t

e

pow

inn

y

być

l

e

pi

e

j

wyposażone

d

l

a ce

l

ów

dzialalności

k

o

nt

ro

ln

e

j.

N

i

e

z

b

Q

cl

n

a

j

es

t

też

popraw

a

pr

z

ep

l

yw

u in

fo

rm

ac

ji

oraz koo

r

d

y

-n

ac

ji p

o

m

i

Q

d

z

y

w

szy

s

tk

imi

og

ni

wa

mi

ad

mini

s

t

racj

i .

.Jeśli

c

h

o

d

z

i

o

cl

zi

a

l

a

ni

a s

t

ru

k

tu

ra

ln

e,

t

o

P

o

l

s

ka do

s

ta

r

c

zy

l

a w 2

00

3 ro

ku

S

e

kt

o

ro

wy

P

ro

g

ram

O

p

e

ra

c

y

j

ny „

R

y

b

o

l

ó

w

s

t

wo

i

pr

z

e

t

w

ó

r

s

t

w

a

r

y

b

2

0

04-20

0

6

"

Ko

mi

s

ji

E

u

rop

e

j-s

ki

e

j

(

K

E)

.

k

t

ó

r

ego

z

aa

k

ce

pt

o

wa

ni

e

pow

inn

o

umożliwić

k

o

r

zys

t

a

ni

e

z

FIF

G (

d

o k

01i

ca

s

i

er

p

ni

n

2

0

0

4

r. n

i

e

k

o

r

zys

t

a

n

o z

t

eg

o

źródło

fin

a

n

s

owa

ni

a).

P

o

lit

y

k

a s

truktu

ra

ln

a

w

g

o

s

poda

r

ce

r

y

b

ne

j j

e

s

t

k

oo

rd

yn

owa

n

a

p

r

zez

n

owo

stworzoną jednostkę

ci

s

.

R

y

bo

l

ó

w

-s

t

wa

i

P

1

·

zc

t

wó

1

·

s

t

wa

R

y

b

neg

o

. w D

e

p

a

rt

a

men

c

i

e

R

y

b

o

l

ów

s

twa M

ini

s

t

e

r

s

t

wa

R

o

lni

ctw

a

i R

oz

wo

j

u

W

si

.

a

wclrażrnrn

p

rz

e

z

Agencję

R

es

t

ru

k

tur

yza

cj

i i

Mode

rni

z

ac

ji

Ro

lni

c

t

wa

o

m

1

. O

kr

i;:g

owc

In

p

e

kt

or

a

t

y

R

y

b

o

l

ó

w

s

t

wa

.

Podkreślono potrzebę

ka

dr

owego w

z

m

oc

ni

e

-n

i

a

t

yc

h

in

s

t

ytu

c

j

i i

zwiększenia e

f

e

k

ty

w

n

e

j k

o

op

e

racj

i

pomiędzy

nimi.

Ocena procesu doslosowa;/ polskiego rvbolówstwa balt1d;iego ... 16'.l

Jeśli

chodzi o

politykę rynkową,

to w

Pol

s

ce

przyjęto jej

ra

m

y

praw

n

e

.

Pol

it

y

ka

rynkowa

,

w

t

y

m

s

twor

ze

ni

e o

r

ga

ni

zac

ji produ

ce

nt

ów

r

y

bn

yc

h

(O

PR

),

ni

c zos

ta

l

a

w

p

e

lni

wdrożona.

Wprowadzenie

s

t

a

nd

a

rd

ów

r

y

nkow

yc

h

,

kontroli

i

o

r

ga

ni

zac

j

i

r

y

n

k

u

pi

e

r

w-sze

j

sprzedaży

pr

zez

twor

ze

ni

e ce

ntrów pi

e

rw

sze

j

sprzedaży,

zda

ni

e

m

KE

,

postępuje

z

b

y

t powoli. Nie

za

p

e

wniono

środków

kontroli

,

a

po

z

i

o

m

z

at

rudni

e

ni

a

(

i

sz

k

o

l

c

1\

)

powini

e

n

zostać znacznie zwiększony,

t

a

k

aby

podjąć dodatkow

e

obci<\żcnia

k

o

ntroln

e

.

związane

z

organizacją

r

y

nku r

y

bn

ego

. Pon

a

dto

do c

zas

u

akcesj

i

Po

l

s

k

a

pow

inn

a

b

y

l

a

dostosować narodow

y sys

t

e

m

pom

o

cy w

z

akr

es

i

e gospoda

rki

r

yb

n

e

j

d

o

aq11is.

Co

do

międzynarodowych

p

oroz

umi

e

1\ r

yback

i

c

h

,

to P

o

l

ska

ni

c

w

yco

fa

la

się

j

eszcze

z

międzynarodowych

poro

z

umi

e

11 r

y

b

ack

i

c

h

:

IB

SFC

2,

NAFO

'

i

NEAF

C'

1•

co

p

ow

inn

o

być pr

zys

pi

eszo

n

e.

Do

c

zas

u w

yco

fania

P

o

l

s

ka

n

a

dal

będzie występowala

pod

wlasną

nagą,

a

l

e wsze

lki

e

d

ecyz

j

e

p

ow

inn

y

być

u

zga

dni

a

n

e z

KE

[W

o

rk

s

h

op„.

200'.l I

.

Pr

ze

d

s

tawi

c

i

e

l

e

D

e

partamentu R

y

bolóv

vs

twa Mini

s

t

e

r

s

t

wa

R

o

lni

c

t

wa

i

R

oz

woju

W

s

i

o

ra

z

pr

ze

d

s

t

aw

i

c

i

e

l

e

Komi

s

ji

E

u

ro

p

e

j

s

ki

e

j

podkreślili, że

um

owy

dwu

s

t

ro

nn

e

pomię­

d

zy

Polską i

inn

y

mi

krajami (ob

ec

ni

e

są

dwie

,

z

N

i

e

m

cam

i i

z

Rosją

-

o s

kup

i

e

1

·

y

b

n

a

Baltyku)

będą obowiązywać także

po I m

a

j

a 2004

roku

(chociaż

fo

n

rn1

l11i

e

będą

mu

s

i

a

l

y

być

k

o

n

s

ult

owa

ne

z

KE) do

c

zas

u

,

aż zostaną

wko

mp

o

n

owa

n

e

w

sz

e

r

sze

poro

z

umi

e

ni

e

z

Unią Europejską.

Przygotowania do korzystania z FIFG

W

l

atac

h

2002/2003

p

ows

t

a

l

rządowy

dokum

e

nt

,

Sek

t

orow

y

Pro

g

ram

O

p

e

ra

cy

jn

y

„

R

y

bolówstwo

i

pr

ze

t

wó

r

s

t

wo

r

y

b

2004-2006''.

Szó

s

t

ego

lut

ego

'.WO-+

z

apr

eze

n

l

mva

n

o

ostateczną wersję

SPO

,

kt

ó

r

y

to

dok

um

e

nt

uwzględnia!

w

y

niki n

egoc

ja

c

ji

między Po

l

s

l

q

a

Komisją Europejską.

J

est

t

o

pro

gra

m

s

tw

o

r

zo

n

y

zgo

dni

e z

odpow

i

ed

nimi

,

unijn

y

mi

pr

ze

pi

sa

mi

,

(a

l

e

także

z

Narodową Strategią

Ro

z

woju R

ybo

l

ów

s

t

wa), g

lyż

t

y

l

ko

w

t

ak

im

pr

zy

p

ad

ku

Polska

może uzyskać

dofinan

s

owanie

w

ram

ac

h

F

I

FG.

Zgo

dnie

z

deklaracją Pro

g

ramu

,

ce

l

e

m

ge

n

e

raln

y

m

po

l

s

k

i

e

j

po

lit

y

k

i r

y

back

i

e

j

j

es

t

racjo

n

a

ln

a

gos

podarka

żywymi

zaso

bami

wód

i

p

o

prawn

efektywności

se

kt

o

r

a

r

y

ba

c

-k

i

ego

ora

z

podnie

s

i

e

ni

e

konkurencyjności

pol

s

ki

ego

r

y

bac

t

wa

i

p

r

ze

t

wó

r

s

t

w

a

r

y

bn

ego.

Produkt

y

r

ybo

l

óws

t

wa

,

chow

u i h

odow

li

r

y

b

oraz

produk

t

y

p

r

ze

t

wórs

t

wa

p

ow

in

n

y o

dpn-wiadać

za

potr

ze

bowaniu r

y

n

ku kra

j

owego

pod

względem

ce

n

y

i

jakości

oraz

p

ow

inn

y

być k

o

nkur

e

n

cy

jn

e

n

a

r

y

nka

c

h

zag

ra

ni

cz

n

yc

h

.

Ce

l

ge

n

e

raln

y

j

es

t

zgo

dn

y z wy

t

ycz

n

y

m

i

W

s

p

ó

ln

e

j P

o

lit

y

ki R

yb

a

c

ki

e

j

U

nii

E

u

ro

p

e

j

s

kiej.

W pol

s

ki

e

j polit

yce

r

y

b

ack

i

e

j

największe z

n

acze

ni

e

ma d

os

t

osowa

ni

e

n

ak

l

a

du

po

l

o-wowego

do

dostępnych

zaso

bów

m

o

r

s

kic

h pr

zez

wycof

a

ni

e

części

n

o

t

y

r

yback

i

e

j

.

J

e

d-nocześnie

za

mi

e

r

za

się zrealizować pozostałe

ce

l

e,

tj. p

o

dni

es

i

e

ni

e

konkurencyjności

s

ek

t

o

ra r

y

ba

c

ki

ego

i r

ozwój

e

k

o

n

o

mi

cz

ni

e

r

e

nt

ow

n

yc

h

firm.

~ lnlcrnational Baltic Sca Fishery Cornrnission (Mii,:dzynarodowa J..:.0111isj<1 J{yboi!'l\vstw<1 rvI01n Bnltyckicgo) - zob. Doliwa-Klcpacki 1997. s. 208-209.

' Nonhwcst Atlantic Fishcrics Organization (Organizacja Ryback<1 l'<'ilnocno-/.achodnicgo

Atlantyku) - zob. Kaczy1iski 1977, s. 9-22.

~ North Easl Atlantic Fishcrics Cornmission (Komisja Rybolówslwa n;i Pólnoc110-Wschod11i111

Atlantyku)-zob. Doliwa-Klcpacki 1997. s. 102-103.

164 J. Zie:.iula

D

o

z

ak

ladanych

r

ez

ultatów

pośrednich

rea

lizowa

nych za

pomocą

funduszy

struktu-r

a

ln

yc

h

należą:

popraw

a

jakości

oraz

w

z

rost

wartości

dodanej

ryb

i produktów rybnyc

h,

ożywienie obszar

ó

w

zależnych

od

r

y

bolówstwa

oraz

zależnych

od chowu

i hodowli

r

yb,

wzro

s

t s

pożycia

ryb w

Pol

s

ce

i pop

rawa

zaopatrzenia

rynku w ryby morskie i

słod­

k

owo

dn

e o

raz

w ich

pr

ze

twory.

W

SPO z;:i

plan

ow

an

o,

na lata

2004-2006,

wydatki

łącznie

na

373,6

mln

euro

,

z

czego

na p

o

m

oc

z

FIFG

pr

zy

pada

201,8

mln

euro

-

54%

,

z bud

żetu państwa 91,7

mln

e

u

ro

-

21.5%,

a p

o

nad

80,

l

mln

e

uro

-

24,5%

to

konieczność zaangażowania środków

pr

zez sa

m

yc

h

za

in

te

r

esowa

n

yc

h

,

c

zy

li

t

z

w

.

środków

pr

y

watnych. W

poszczegó

ln

y

ch

l

atac

h

zakłada się różne

w

y

k

o

r

zys

tanie finan

s

ow

yc

h

środków.

Najmniej przewid

z

iano

w 2004

r.

, a n

ajwięcej

w 2006

r

.

(r

ys

.

I).

Tr

ze

ba pr

zy

tym pami

ętać, że

ni

ewykorzystane

pr

zez

Polskę

fundu

sze F

IFG

tr

ze

ba

będzie zwrócić

do

wykor

zys

tania

prze

z

inne

kraje.

I(, 1.7 (-13.2%) 87.3 (23.•1%) (33.4%) 0 2004 r. 02005 r. Eril2006 r.

l~ys. I. Wykorzyst~nic środków w poszczególnych latach (w mln euro)

f'ig. I. Usc or runcls in particular ycars (in millions or EUR)

i.ródlo:

Se

kt

orowy

Program Operacyjny 2004. Sourcc: Scctoral Opc1~1tio11al Progranunc 2004.

W

S

PO

wy

d

z

i

e

l

o

n

o czte

r

y

pr

ior

y

t

e

t

y,

a w

ni

ch

d

z

ial

a

ni

a oraz

pomoc

techniczną

(

r

ys

. 2).

Bezpośrednio

lu

b

pośrednio każdy

z

t

yc

h priorytetów

i

działai1

wywiera wp

l

y

w

n

a

111ożliwości

fun

k

c

j

o

n

owa

nia

r

y

b

o

l

ówstwa

bałtyckiego.

N

i

ek

tóre

z

prior

yte

tów

lub

t

y

lk

o

d

z

i

a

l

m

1

ni

e

wymagają zaangażowania środków

pr

ywa

tn

yc

h

. Są

to:

c

a

l

y

prior

yte

t

I

no

s

t

o

s

owa

ni

e

n

a

kl

a

lu

połowowego

do

z

a

s

obów

(83,5

mln

e

uro

z FIF

G);

pri

o

r

y

t

e

t

3, działanie I -

Oc

hrona

i ro

zwó

j

zas

obów wodn

yc

h

(8,9

mln

e

uro z

FIFG);

pri

o

r

yte

t

4, działilnic I - Rybołówstwo przybrzeżne (6, I

mln

e

uro

z

FI

FG);

prior

y

tet

4,

dzial

a

ni

e

2

-

Dziilłania

s

po

l

ecz

n

o

-

eko

n

o

mic

z

n

e (

19,4

mln

e

uro

z

FIFG)

;

priorytet

4, działanie 4

-O

r

ga

ni

z

;

1

cj

a

obro

tu r

y

nk

owego

(0,45

mln

e

uro

z FIFG)

-

do

t

yczy

wsp

i

e

rania organi

za

-c

j

i

prod11ccn

1

ó

w r

y

bn

yc

h

;

pri

o

r

y

t

e

t

4,

d

z

i

a

l

a

ni

e

5 -

D

z

i

a

l

a

ni

a

innow

acy

jn

e

i inn

e

(3

mln

C

tt

ro

Z J:JJ: 1).

a

j

w

i

.,:

k

sz

y

fin

a

n

s

ow

y

u

d

z

i

a

l

w 1-

1

FG

111

a

P.

I

-

Do

s

t

osowa

ni

e

n

ak

l

acl

u pol

owowe

-gu

dn

z

a

sub

<'

>w

.

d

z

.

I I

-

Z

i

a

rn

owa

ni

e s

t

a

tków

(zo

b

.

r

ys

.

2).

Pr

zez

naczono

n

a

t1

42%

w

sz

y

s

tki

c

h

f'11

n

d

u

s

zy w

s

pó

ln

o

t

owyc

h

pr

zez

nac

zo

n

y

ch n

a

FIFG.

J

es

t to

też największa

l'i1

1

:

1n

sowo

(

po

n

ad

30%)

p

ozyc

ja

w

ca

l

y

m

S

P

O

„

R

y

b

o

l

ó

w

s

two

i

pr

ze

twó

r

s

two

r

y

b

"

.

1

ajwi.,:cc

j fin

<i

n

owyc

h

środków

(w

t

y

m

g

l

ó

wni

e

z

FIFG - 80, I

mln

e

uro)

pr

e

limin

o

-ll'

:

tn

o

nil

prior~·tct

I

.

działanie

I

-

Z

l

o

m

owa

ni

e

s

t

atków

r

y

b

ac

ki

c

h.

W

e

cllug

SPO w rok

u

cl0cc

l

ow

y

111

2006

z

l

o

111

owa

ni

u

ma

ul

ec o

k

o

l

a

120

s

t

a

tk

ów

r

y

b

ac

ki

ch.

Tonaż

w

yco

fa-11

y

c

h

s

t

atków

określono

n

a

I

O

OOO

BRT.

Ocena procesu dostosowai1polskiego1yboló1vstwa bałtyckiego„ [euro] I 20 000 000 100

ooo

o

oo

80 ooo

o

oo

(>()ooo ooo .JO OOO OOO 20 ooo ooo Dz. Il Dz. 12 Dz. 13 Prioryt1.:1 l Dt. 14 Dt..12 l)z. 21 Dz. 23

Priorytet 2 Priory1~1 :-1

16 J>1iory11.:1 -I 165 Pomoc.: l~l.'.l111u.:111a l'Utlh)C tl'dlllh.:tlla

PRIORYTET I. Dostosowanie nakładu połowowego do zasobów: - działanie I I - zlonwwanic statków, - cizia lanie I 2 - przeniesienie do działalności innej niż rybolówst\\'O. - dzialnnic 13 - wspólne przedsięwzięcia: PRIORYTET 2. Odnowa i modernizacja Iloty rybat:kici: - dziabnie 2 I - budowa nowych statków, - działanie 22 - modcrnizaeia statków rybackich. - dzialani..: 23 - wycofanie (bez pomocy publicznej) związane z odnową: PRIORYTET 3. Ochrona i rozw<'>j zasobów wodnych, chów i hodowla, rybacka infrastruktura ponowa. przetwórstwo i rynek rybny. rybołówstwo śródlądowe: - działanie 31 - ochrona i rozwój zasobó\\' wodnych. - d1:ial;111i..: 12

- chów i hodowla ryb, - działanie 33 - rybackie urzqcl1 . ..:nia portowe. - działanie 3-1 - pr1.e1w(irs1wo

i rynek rybny. - działanie 35 - rybołówstwo śródlądowe; PRIORYTET 4. Inn..: dzial;1nia: - clzi;ilanie 41 - rybołówstwo przybrzeżne, - działanie 42 - działania spoleczno-ekono111ic1.11e. - d1.ialn11i..: 1₁₃

- promocja. - działanie 44 - działania organizacji obrotu rynkow..:go. - działanie '15 - czasowi.: zawieszenie clzialalności i inne rekompensaty finansowe. - działanie 46 - dzial;111ia i1111owacyjnc:

i inne; POMOC TECHNICZNA

Rys. 2. Priorytety i działania w SPO

Fig. 2. Prioritics and activitics in SOP

Żródlo: .lak w rys. I. Sourcc: As in fig. I.

W

następnej kolejności

z

n

a

l

a

z

t s

ię

pri

o

r

y

t

e

t

4

-

działanie

2

-

Działania społeczno­

-

e

k

o

n

o

mi

c

z

n

e

,

a

w

nim

:

wcześniejsze

e

m

e

r

y

tur

y;

ryczałtowa

p

r

e

mi

a za

za

pr

zes

t

a

ni

e

działalności;

pr

e

mi

a za

pr

ze

k

wa

lifik

o

w

a

ni

e

;

p

o

m

oc

n

a s

t

a

b

ili

z

ac

j

e;:

d

l

a

ml

o

cl

yc

h

r

y

b

;i

-ków. Z

mni

e

j

sze

ni

e

potencjału

p

o

l

ow

o

w

e

g

o

s

p

owo

duj

e bow

i

e

m

wzros

t

b

ez

rob

oc

i

a.

wśród

r

y

b

a

k

ów

.

K

o

l

e

jn

y

m

ważnym działaniem

j

e

s

t pri

o

r

y

t

e

t

3

,

działanie

3

-

R

y

b

ac

ki

e

urządze11i<1

p

o

r

to

w

e

.

Ce

l

e

m

działania

j

es

t un

owocześnienie

op

e

racj

i

wyładunkowych,

p

o

p

r

awa

wa

ru

n

-k

ów

pr

zec

h

owywa

nia p

ro

du

k

t

ów

połowu,

b

ez

pi

ec

z

e

ii

s

t

w

a

rozładunków

o

r

az

s

t

wo

r

ze

ni

e

wa

runk

ów

d

o

p

rowa

d

z

e

ni

a

pi

e

r

w

s

ze

j

sprzedaży

produk

t

ó

w

rybołówstwa.

W

y

m

aga

n

e

j

es

t

20%

d

o

fin

a

n

s

ow

ani

a

pr

y

w

a

tn

ego.

P

oci

względem wielkości środków l

i

n

a

n

s

ow

y

c

h

możliwych

d

o

u

zys

k

a

ni

a z

FIF

G

ważne są również

w p

r

io

r

y

t

ec

i

e

3

działanie

2

-

'

h

c'iw

i h

o

d

ow

la

r

y

b i

działanie

4 -

Pr

ze

t

wó

r

s

t

wo

i r

y

n

e

k

r

y

b

n

y.

Wymagają

o

n

e

je

d

n

a

k

z

n

ac1

.-n

e

go

zaangażowania środków

pr

ywa

tn

y

c

h

.

Mogą wystąpić

pro

bl

e

m

y

z

wyko

r

zys

t

a

ni

e

m

środków

p

o

m

ocow

yc

h

,

zw

h1

s

zc1

.

<1

w t

y

c

h pr

zy

p

a

dkac

h,

g

d

y

ni

ez

b

c;:

dn

e

będzie współfinansowanie

ze

środków

pr

yw

a

tn

yc

h

.

N

a

ni

e

zresztą,

z

ni

e

li

c

z

n

y

mi

wyjątkami

(

np

.

o

r

ga

ni

zac

j

a

r

y

n

ku

)

.

p

r

e

limin

owa

n

o

rcl~1

-t

y

w

n

i

e

ni

e

w

i

e

l

k

i

e

fin

a

n

s

ow

e

środki.

W

p

rakt

yce ze

środków

p

o

m

ocowyc

h

bc;:dą

m

og

l

y

166 J. Ziezi11/a skorzystać

tylko ekonomicznie silne

jednostki

.

Dobrze

więc, że wśród

kryteriów

wspar-c

ia

wym

i

e

ni

a

się

projekty kolektywne (np.

rybołówstwo przybrzeżne).

Biorąc

poci

uwagę fakt

,

że

w procesie

restrukturyzacji polskiej

gospodarki

rybnej

z wyko

r

zysta

ni

em

FI FG

największe

finansowe

środki

przeznaczone

mają być

w

naj-bliższych

latach n

a

trwałą redukcję nakładu połowowego,

trudno

stwierdzić, że zezło­

mowanie

około 30-40%

kutrów oraz

utrata pracy przez

około 20-25%

zatrudnionych

bezpośrednio

w

rybołówstwie będzie korzystne

dla

gospodarki

narodowej

,

gdyż

ozna-cza

t

o

zubożenie majątku narodow

ego

oraz konieczność

utrzymywania

(w

jakiś

sposób)

2000-2500

osób,

które

utracą pracę. Jednocześnie

nie

wpłyną

od

tej

grupy osób

podatki

,

któr

e

płaci każdy

za

trudnion

y.

Powody

,

dla których

za

mi

e

rza

się sięgnąć po tak drastyczne środki, są

znane

i

oczy-w

i

s

t

e

-

w Baltyku je

s

t

zbyt

malo i

coraz

mni

e

j r

y

b

wartościowych

handlowo

,

dlatego

też opłacalność połowów maleje (niektórzy

r

ybacy

nawet

ponoszą

straty).

Zakłada się,

7.e z

mniej

szo

ne

limit

y

połowowe zostaną rozdzielone pomiędzy

znacznie

zmniejszoną

liczbę

kutrów, które w

związku

z

tym

odłowią więcej

r

y

b.

Poprawie

powinna

więc

ul

ec

efektywność połowów. Będzie tak jednak poci warunkiem, że

kutry unijne

(zwłaszcza

cl

u1\

s

ki

e,

ale

też

szwedzk

i

e

i niemieckie)

,

które

będą miały dostęp cło

polskich

obszarów

mor

s

kich

(POM),

ni

e

wyłowią (w ramach

swo

ich limitów

połowowych)

ryb

,

tak

że

r

ea

li

z

acja

limit

ów

polovvow

y

ch przez polskich

rybaków

stanie

się niemożliwa'

.Jeśli

pr

zy

jm i

e

my

,

że

n ie ma

a

lt

e

rnat

ywy

dla wycofania z eks

ploatacji

z

nac

z

nej I ic

zby

k

utr

ów,

to

należy

z za

dowol

e

niem

przyjąć 75%

finansowego

udziału

w tym funduszu

FI F

G

.

Są

j

e

dn

a

k

z

n

acz

n

e

koszt

y

ze s

tron

y

budżetu

pa1\stwa

,

z

któr

y

ch

w SPO

„

Rybo-łówstwo

i

pr

ze

tw

órs

tw

o

r

y

b

"

podano

t

y

lko

część (w priorytecie

I

, dz.

I i

priorytecie 4

,

d

z

.

2)

.

Będą musiały być przecież

poni

es

i

o

ne

dodatkowo koszty

związane z

u

szcze

lnia-ni

e

m kontroli

połowów'

Ze

szczegółowej

analiz

y

wynika ponadto,

że preliminowane

k

wo

t

y

są

z

b

y

t wysok

i

e

[Dunin-K

w

inta

,

Ru

sse

k

,

Z

i

ez

iula

2002].

T

r

ze

ba

pamiętać. że

zgo

dni

e

z

nową wspólną polityką dotyczącą rybołówstwa

(CF

P) n1

oc

k:rni

zac

j

a s

tatk

ów

j

es

t

możliwa

t

y

lko

cło ko1\ca 2004

roku (i tylko dla s

tatk

ów

poniżej 400

GT)

.

Czy za

tem

będzie możliwy cło r

e

ali

z

acji priorytet

2 w 2005

i

2006

roku

'

7

D

I

C1

t

cgo

też.

pow

inn

a

być możliwość

pr

zes

u

wa

nia

środków

ni

ewyko

rz

ysta

n

yc

h

w

dan

y

m

r

oku

n

a

rok

następny.

P

o

n

ad

t

o

.

należałoby

w

u

z

asadn

i

onyc

h

pr

zy

paclkac!J

umożliwić

przesunięcie środków pomiędzy

prior

y

t

e

tami

i

działaniami.

Takie

podejście ułatwiłoby

l

epsze

w

y

ko

r

zys

t

a

ni

e

dostępnych

pomocow

yc

h

środków

na inne cele.

!\rt. I :l Rozporządzenia

R

a

d

y

(EC)

nr

2371/2002

s

t

warza

omal

ni

eogra

ni

czo

n

e

możliwości

zaw

i

esze

nia p

o

moc

y

finansow

e

j

z

FIFG

,

z

wyjątkiem środków

na

złomowa­

ni

e

s

t

:i

tk

ów

1

·

y

backic

li.

Sądzę

jednak

,

że

za

mi

esz

cz

e

ni

e w

Rozporządzeniu

s

t

w

i

erdze

nia

,

ż.c

.. P

o

m

oc

linan

sow

a

zos

tani

e

z

awieszona proporcjonalnie do

sto

pnia ni

es

tosowania

się

do p

rz

ep

i

só

w

.

zg

od

ni

e z

Rozporządzeniem

Rad

y

(WE)

nr

2792/1999"

pozostawia

fun-k.;

d

o

u

b

i

ega

ni;i

się

o

fin

a

n

so

we

środki

na

wszystk

i

e

pr

e

liminowan

e

działania. choć 1. pewnością

z

abie

ga

ni

e

o

11ie

w

y

m

aga

dużego wysiłku,

a

pomyślny

w

y

nik

s

tarai"1

ni

e

j

e

s

t

do

k

o

1

·

1

ca

p

ew

n

y

.

Korzyści 7.

r

e

s

tru

ktu

r

yzac

ji

pol

s

ki

ego

rybołówstwa bałtyckiego będą

t

y

lk

o wówczas

be

zsp

o

rn

e,

jeśli w średnim

i

długim

o

kr

es

i

e s

uma

wydatków

będzie niższa

od

s

um

y

korLyści.

d

o

cl;itk

owo

u

zys

ka

się poprawę

s

t

a

nu

z

asobów

r

y

b

w

polskich

ob

sza

rach

mor

s

kich.

:1

l11cl

L

i

c

. kt

ó

rz

y

oclcjclą

z

z

awodu.

ni

e

będą ciężarem

dl

a

spo

l

ecz

ei"1

s

tw

a

.