Nova literaria maris Balthici et septentrionis edita MDCCII

NOVA LITERARIA

MARIS BALTHICI

&

SEPTENTRIONIS,

edita_»

MDCCil.

LVBEC^,

ApudPetrumBockmannum & Johannem Widemeyer,

B ib lio p o la s ,

NOVORVM LITERARIORVM

COLLECTORES.

L. S,

||Ρ§|§5^ vemin finem anteqvadriennium,&

qvod excurrit, edendorum Maris l^^^mBalthici & Septentrionis Novorum Literariorum laborem in nos fuice- perimus,cuivis facile exPrrfatione, primo eo­

rum anno pr^fixa3innotuit. Scilicetea nobis mensfuitatqrinftitutiratio,utliterariumqva- fi iter, per vicinum nobis Ducatum Mecklen- burgicum,inPomeraniam, Prusfiam &Livo- niam pararemus, datisqve inde in oppofitam Sveciam Daniamq*, velis, per Slefvicenfem Du­

catum & Holfatiam reverfi, qvicqvid nobis in his terris,qvoad nova eruditorum nomina,of­

ficia , vocationes, translocationes, lediones, difputationes;orationes, fcripta nuper edita_»

aut

aut etiam edenda, apparatus bibliothecarios, nummarios, curioios, obfervationes,inven ta, certamina cum adverfariis , funera deniqve&

fingularia,obiervareliceret,induftrio calamo notaremus* Qvod uti hadenus omni ftudio

&fumma fidefadum putamus, ita per nos non ftetit, qvo minus eunda memoratu di­

gna* rem literariam noftri tradus concernen­

tia, in his Novis legerentur; fed, ii nonnulla^, eaq·, fortailehaud levis momenti, pr^termis- 'fa videntur , eorum potius culpaeft, qvi, licet aliqvoties, & publice etiam, rogati,fua nobis- cum communicare noluerunt. Qvod neim- pofterum detredent, adeoq, ea,qvxaberu­

dito orbe haud nefeiri, tam ipforum , qvam reipublicaditerarix,intereft, nobis evulgatu­

ris invideant , rogamus denuo atq·, obteila- mur. Ita fiet,ut pleniorindies acuberiorre- rum memorabilium a nobis coacervetur the- faurus, & labor hic, fi non omnibus,certe plu­

rimis tamen, numeris abfolutus evadat,

N O V A

NOVA LITERARIA,

MARIS BALYHICIETSEPTENTRION1S,

E d ita Menfe Ja n u a r io , M D C C I I ,

R O S I O C H I I .

D

( qva D. Cafp. Matth&us M ullerus, nunc Jur. Prof.Duca*

lis,per iexennium & qvod excurrit,nec no ante hunc Patru­

us & Parens fundi funt,) introdudus efl Jo a c h im u s H en ricu s S ib r a n ·

*/#.r,RoftochJ.V,D. nuperrime ibim enf Sept. promotus, vid. N .L .170 1.

p .295·, Oratio Inauguralis d en a riisp b tlo /o p h i& M o ra lisD o B o rib u s egit. Novellus hic ProfeiToran. 1 6 7 0 ^ ,15 .Mart. Roftochii natuseft, Patre D .Jo .S ib r a n d o , Decretalium Prof. Pubi,D ucali, (cujus vitam

& obitum in N .L .i/o i.p , ifo.ieq, recenfuimus.)Hujus praecipue duitu a«

nimum^djuris ftudium applicuit, ineoqve tantos fecitprogreffus, ut non modoann,i(>87. fubprarfidio B. Parentis Diiputationes Schnobelia- m s ad Pande&as defendere , fe d & aliam proprio marte elaboratam de vulgato : communcm errorem jtu facere,una. 1688, praefide D. Ja- cobo Lem bkenio propugnare, Vpfi* etiam, qvorfum difloannoabi»

erat,fub praefidioD.L u d e r i M enkenii aliqvotiesdifputare non dubi­

tant. Poft biennium Roftochium reverius , ibidem ann. 1692, menC Ju l. Difputationem Inauguralem de Sap ientibus ex tran eis, & poftea ipie Pracfes de S tatu /.'fo rm a S .R o m . Im pe rii DiiTertationem habuit, Poft aliqvot annos Regiomontum ibat Ephorus , unde cum difcipulo Roflocbium revertebatur. Anno 1699. Lufatos adiit, atq; cum Illuftris- fim i Comitis Lulati de Callenberg filiis Ephorus de novo faflus Je n e w fem petiit Academiam. Tandem cum Profeflor Moralium Senatorius defignatus eifetjfuperiorianno 1701. d,^o.Sept, tiari» Do&oraheftmfi·"

gnitus. Dei

D ie 14. Decembr. M. Georg. R ap h eliu s, Lubenenfis Silefius, Sem i- C e n tu ria m A n nota tionum p bilologicarum in N X propofuit Pneies Relpondcn(e Dictertco H trm am o fa m m cn cb , PaJxo-M arch. ( i | plag.

ia 4 .)

Die 17. Decembr. iub Praefidio D. J o b , Jo a c h im i S cbopfferi, Pan- d ed , ProC Pubi. Comitis item Palat» Casfar. & Confift. Duc. Asfefforis, Diilertationem Juridicam de O fficio P rx feftiC a ftelli, a d extrem a ob·

lig a t i, Germanis vulgo : bevftd? t»e^rert(o!l b ifjm iff fcenleQtcr?

f f l a t w / Oi><r/ bifj «turben leQten £ lu t 0 * £ r o p flfc n / publicat Erudi­

torum c e n i u r x f u b j e c i r ,A u d o r & R e i p o n d e n s ,.^ w / ^2fr<ht>$/

TunderS-Holfatus, ( 8pl*g.in4·)

Difputationis hujus Cap.l,agit de Officio Pra:fedi Caftelli, ad extrema obligati, in genere} Cap.II. de Officio Pracfedi Caftelli, ad extrema ob­

lig a ti, ante obfidionem; C d p .lll. de Officio Pra>tedi Caftelli,ad extre­

ma obligati, ipobfidione/Crf/’. IV. de Ejusdem Officio in Traditione}

C apV . de Officio Caftelli Praefedi, ad extremam everfionem o bligati, t>« fcte 8cfftin$ fofl m iit (uffr fprcti^cn / p>armcr fiet) nict)f («»30- f>att<n irtii.

Die if , Decembr. iupra didus Acad.Red or O.RarnfiorffiuijipulAicQ Program mate Omnes Omnium Ordinum Cives Academicos ad d evo·

tam fefti Nativitatis Chrifti selebrationeip cohortatus eft.

T ypis Schwigeravianis impreffa extat Concio exeqvialis, in funerc-j M a ri* Elifdbeth£ S)afy\i\\! B alth a far is z Zulotv relidae viduae anno (u- periori habita a Jo h a n n e S ukabia, Seniore & Paftore Sternbergenfi, q y * ieqventi m odoinferibitur: 3D aaet>le<Bu tber iC blen / otKV / δαβ voai)ic (B ijt ber 2im b e r (B o tr e s / n>dctj<tf t|? dn rccljr grojjfetf/dn vttyt dsmtfjuniitcbctf / d n « d jf jitixtlctifoeg @ w ;ju m idjtm & c , tn dn<r « u i i>Ctt <2Borfitt / Jeremise cap.3-v.24. <jcfjaifitwn id c & ^ K fc tg f / an*

g in jte fe n ji^ b a n n e u P c t» /S e n io r im&Paftor ju 0f«rnfc<r<j. Svcfiocf/

gibvncft bit) # $ f» i< a ira u m /< £ ,< £ ,S fU $ e SSitcty&nicfa·, Con­

flat cum Perfonalibus ip. plag. in foj.

G R Y P H I S W A L D IjE .

Die 6. Decembr. Pr*fes J o tF r id tM A jert S.Thco],Dod.Pro£Pritn.

Syno-

6 N O V A L I T E R A R I A

Synodi G ryphisw aldenfis Praepofitus & Superintendens Gene ralis, R e . fpondenteM . Hercule W end, vocato Paftore Kem nitzenfiuifi,Revcfen.

dis Synodi memorata: Fratribus in argumentum colloqvii Synodali»1 G r y p h i s aldenftum Synodorum Sum m am p rop ofu it. H ac in re D*

J o .Κ η ίρ β το 'ύ ϋ ,γύ τΛ χ Ecclefiarum Pomeraniae Citerioris Superinten­

dentis exemplum fecutus eft j de qvo data hac occafione breviter no·

tam us, qvod fuerit natione M archicus, &> cum in Francofurtenfi Aca­

demia D. Cunradum Wimpinam, Diiputationis Anti-Lutheranx Pra:fi«

dem ,oppugnaret,P ir it iu w ad monaflicos ann, φ 8 . damnatus fit car*

ceres, unde tamen ope M. P a u li Λ R h oda evafit. Poftea fa<3u m eft,u t StargA rdU primum, deinde Stralefundλ , una cum Jo . Alpino, aJiisqve, ac tandem an· ifti, Dom.d.poft Tim.GrypbisWdldia Evangclium docere coeperit. A fthoc pofteriori loco male habitus Sundam repetiit. Anno ifj4 . a Duce P H I L I P P O , Jo .B u g e n b a g ii con filio, primus Pome- fa n i* Occidentalis Superintendens G eneraliscodftitutus, Cathedra: A - cademicae poftmodum an, 1739. adm ovebatur, in qva etiam funflione fecunda vice Academiae R eftor, a n n .if 4 7 . d. 8. Decembr.fummosiO Theologia honores capeffivit. Profeifione hac abdicati Wolgaftum a n .iffi. a Principe vocatus, conceifit,ibidem q; a a.ifr6 .d .*4 .0 < fto b r.

vitam finivit. At<^ hic eft , qvi juftu Principis primus Gryphiswaldiae fum ipeciales, tum generales coegit Synodos, qvarum argumenta ia flupera ibi habita Synodo funt repetita, nimirum

E x Synode GrypbisWdld, A n ni 1554.

Excommunicatio major ad magiftratum pertinet civilem. M in o r, fcrvato tamen ordine, ad Miniftros Ecclefiar,

t x Synodo GrjphUvald. A n n ii^ t .

S. Scriptura unica regula & norma, fecundum qvam omnia d o em *·

faomrtesq; doftores atfim ari& judicarioportet.

S. Scriptura unica Ceremoniarum Ecciefiafticarum q voqjeft regula.

E x Synodo Grypbisbald. Anni i f 4 i. & I f4 4· Sacram enta adinftitutum Chriftiadminiftranda.

. . . e* Gryphii\vdld. A n ni itfu

Elenchus M iniftn Ecdefiac in criminationes degenerare non debet Form ulis prccum lancte utimur»

M E N S I S J A N U A R . M D C C 1I. 7

E x Synodi G ryphiw ald. Anni ij f j .

Totus Chriftus, Deus & h o m o, anima & corpore deiccndit ad infe­

ros. Ofiandri t t t o t , nos ju fio s e ffe ju fiit ia D e ie ffe n t ia li, merito da- innatur.

E x Synodo Gryphiswald. d n n i\tf6 .

Ritus Ordinationis ad Minifterium in Ecclefia omnino retinendus eft.

Poft obitum K n ip firo V ii , Sifperintendentey^coiO R u n g io , qvem_.

K n ip ftr o v iu s prim iim ad Profeffionem Grammatica: & M u fic* voca·

verat-*.

E x Synodo A n n iitfy ,

Superintendens fub confeientiae pretio tenetur, Gepius iumm aq; cum ftccuratione vifitare Ecclefias.

Bona Ecclefiaftica (acris reddenda ufibus.

E x Synodo Anni 1578.

f lacii d e Peccato O rig in is error merito rejicitur.

Die 8. Decem bris, Adlus Magifterij habitus eft, honores difpenfanto M t CAr/7?W »o© rtaitia^/Poetic.ac Orator. Prof. Ord. Academ i* Bi- bliothecario, CoIIegij Philoiophici Seniore, & h .t . fcpttmum Decano.

Primus hic eft, qvt> T>. J o . Frid.M ayerVxo-Czact\\ax\zth^ fui officium exercuit: cui ne debitus fplendordeeffet, cura Pro-CanceUarij faftum , ut & ip fe & Decanus fuo peculiari ornatu incederent. Datat & duobus fam ulis toga: rubra:, in qvibus, cum a&us publici peraguntur , appare­

ant. Renunciati funt feqventes:

Friderictu Andre m ^ ru g tr / Kenzenf Pom. Paftor fubftitutus Alten·

Vehrae in R ugia.

Andreas / Pentzlinenf. Meckl. L ib . Baronis a Putbus Paftor Au­

licus &Vilm enizenfis in R u g ii.

Johan.FppeHd/tkiScanuSfSupTCtnivlgAiarumTrxfi&iRidderhielmi, Vocatus Paftor Caftrenfis.

Cbriftophorus Tetzloff, G ryphisw aldenfis, Scholae patri* Con-Reft, Gregorttu Langemak, Vterla-Holfatus.

Jo.Jacobu s lfraelis Scbatenau, e Palatinatu inferiori prop e Lotharingi·.

tm J.V.C andidatus.

Jacobtu Baufca - Curlandus, Georgitu Nicolaus QMocftfiwff/ Gnoya-M eckl.

ChriftianM tS Sflrfo$/tia Jlandia Svceus, Eo«

8 N O V A L I T E R A R I A *

Eodimenie D ecem b:Ecloga Evangelica ad Dom II. AdventusEvang·

L u c ,X X I,31. d e J u d a i s , Praefide J o . E r id,M ayero,O o& orc ac Profeff.

Theol. prim ario & Superint. Generali defenia a Joba nne Phtltfpo Kantf.

m anno, H am burgenfi, (r.plag, in 4 .) Qva disqviritur:

(r.) J u d a i G erm a n i an in eadem J E S F S e r v a t o r is n o flri con·

fen fierin t?

( 2 . ) V tru m citra in ju r ia m P on tificioru m , J u d a i d ic a n tu r f i ­ deles ( f d e v o ti S a n B a R om ana Ecclefia.

( ; . ) J u d a o s cfoare toleret P o n tife x , non Pero L u t h e r a n o s f (4 .) V trum C k riflia n is liceat J u d a i s fa m u la r i ? (5 .) A n C h rifiian u s M edicum Ju d a u m , e x tra p e n u r ia alioru m

M edicorum eafium^fialva conficientia a d h ib ere posfit ?

Vniverfitatis Gryphica: K z & o r ,Jo .F r id e ric u s M a y e r , Lipf D. ali-

<jvoties nobis laudatus, publico Programmate, (fbomodo (fpilibet an*

n i m enfis g lo ria m n ati S e r v a to r is am b itiofefibi o s fir a t, ipfis Feriis Natalitus Academiae Civibus oftend.t, illosqve ad eas religioie colendas adhortatus eft. ('1 plag. in 4,) Illud dum agit, primo varias Chrono- logorum fententias in definiendo nativitatis Chrifti annorecenlet, qvos inter Rabbi Nabfon, q vi annum 3740. R .Gerfpn & R .Levi yj^.Ariat Montanus3849. Gordantu 3880. Hieronymus3941. Carion3944. Calvi- fitUy Helvicut, Alfteditu, & pleriqve alii3947. Argolut 3949. Scaligtr atq;

Emmi u s Be da , Hermannus Contraiites & Hercoartut} ^z. Landt- bergius 1958* Mirandulanus atq·, Salmeron 39^9· Scultetus 3960. Tofta- tus 8c Melancb(bonw6i. Mercator 3960. Bunttngius 3967. Bucholze- rus &cPantaleon 3970. Petavius 3984· Tirinus & CapeUus 4 00 0. Gvt- helmus Langius Tormellus, Saltantis icSpondatius 4 0 ^ . Mai- momdes 40J8· Rhodomannus 4140. Casfiodorus 4697. Ado Viennenfis 4831. Metrodorus ^000. Epiphanius 5049. Philo atq; Sigebertus 5196.

Bergomenfisfi?g . Euftbws v o o . Rabanus ^296. Abunazar Arabsftig .

Jfidorus Petufiota f 336. Alliacenfis {344. Auguftinus & Genebrardus r.

Cedrenus rfo6. IfaacusVosfius ^90. Clemens Alexandrinus ^ 4 . Ni·

cephorus Polit anus f 700. L a B antius & Philaflrius 5801. Svida* 6000.

Qnuphrius Panvtnius 6\\o. TabuU Alphonpna 6>84· & alii , qvialiurn

annum honore ifto pro d uci in lucem Servatoris m anant, Deinde me-

MENSIS JANVAR. M DCC II. 9

m init,etfi annum 5947. C*/pii/ki»*fupputationis, nativitati Chrifti affi*

g n e m u s , dubium tamen reftare, an ab h o c Calvifiano termino r e & e a i haecusqvi tempora annos computem us,cumaliiannum ,alii biennium, qvidam vero, qvos inter Henfcheniui, Papebrochius in Att.Santtor, atq;

SeneJcbaUus, qvi qvmqvennium vulgari calculo deefle putem. Tandem variorum de menfe nati Servatoris affert opiniones, & qvidem (t.) Vete­

rum Chriftianorum in iE gypto degentium aliorum q;,qvi i.6 .jA n u A rii Chriftum natum exiftimabant, tefte. Epiph. haref. 51. ( i.) Wagenfeilii Traft.Sot. p.942. pro F ebruario pronunciandum cenfentis. Q.) BochAr­

ti 1. 1. H ieroz.cap.44. cui verifimilior videtur eorum fentcntia , qvi ad M A rtiu m meniem nativitatem Chrifti referendam putant. (4 ,) Non­

nullorum B4/?//<&feitatorum,natum Chriftum d. 24.aut*f.lJharmuti, i x .A p r ilff, arbitrantium, juxta Clem, Alex and. 1.1. Strom. p. 340. (f.) ΊΐΙοΐΜΜ) qvi diem vicefimum htAji nativitati Chrifti tribuunt, (6.) Alo-

£oru m , tefte Epiph. b t r c f 51. Calendas J u n i as luliasDe pro natali Sal­

vatoris habentium. (7.) W agenfetlij, pro extremo slu gufti etiam faci­

entis. (8·) LtgtfootiComment. a d L u c JI ,? , cui media pars Septem bris irridet. (9.) Philippi Beroaldi, Jofephi Sc aliger i , Ca[auboni,Calviftj, a- liorumq·, finem prioris m enfis, aut initia Ottobris (io>) Clementis A lexandrini, tefte Pe t a v io , d. 11. N o v em b ris faventis, (n .) P lerorum ^ hodie eruditorum pro i u D ecem b ris die, miliiantiumySce.

G E D A N I .

D ie28. O & o br. diem fuum obiit D aniel Alberttts Schlieff, annos$0', Hatus, ex nobiliifimis familiis Schlieffiana^Bodechiana, Lindana,Rofen^

beygtana, & c. ortum ducens. NaicebaturGedani 1671.1$, O & obr. Pri­

mis ftudiorum fundamentis in Schola Mariana ja ilis , ιό8ό. Athenaro Pa*

Irio comm ittebatur, in qvofub D. Io h a n n eS ch u ltz io , jam Antecesfo»

re Francofurtauo, ex Harmonia Struvio-Schnebcliana, atq; hinc,ut Au- f l o r , de M a n u O culata difputabat. Patria egrediens, Francofurtenjt //4&»y% Academ iisiaIutatis,£*/>/?* per triennium fubfiftebat, atq; inde Witteberg&yubi ex vulnere pulmonum, qvoda maleferiato homine, fa­

cinoris hujusce cauia relegationis poena affe&o , curabatur. Reftitutus, in Belgio, Gallia ac Ita lia , Aulas, Academias, aliaq; obfervatu digna per- luftrabat, lingvas^ di&arum gentium e*aileperdifce{>at. Tandem per G tr*

lo NOVA LITER ARI A

Germaniam ad fu os redux, cum patrice ufibus fe confecraffet, recrude- icente vulnere experiebatur, qvod Medicorum il ij dicere confveve- runt ·, u lter a. pulmonum diuturna & profunda humanis artibus cu*

va ri non poJJeJ*hth\Ci enim correptus praecoci morte abripiebatur, qvam parte facultatum haud exigua pauperibus legati , atq; inter hos etiam conftituto mille Imperialium pro Studiofis egentibus ftipendio, glorio··

fam effecit. Pofteri virtutem imitentur.

Die 3. Novem br. C h riflop h orusB ehr, Eloqv, & PocHProf.P. A g o·

?iem F , P lin ia n u m habuit, luper P anegyrici c,4p.usq; ad 5*4. Refpon- dente J o b a n n e L eon bardoSchlich ero ,Cjedan. (pl.5z«)

D ie z ^ N o v . D. Sam uel Schelguigius W igandian a auipicabatur_„' S ic autem excerpta ex Ioh, W ig a n d i, (Pomezanienfis in Borufli^, cura viveret, Episcopi) Anabaptism o vocantur, eo modo adornata,ut A na- baptiftarum erroribus perpetuo Parallelismus Novatorum , qvi hodie EccieiiatnEvangelicam , fub Pietatis obtentu, perturbant, (ubjiciantur.

P a r titio I . ex P r£ fa tio n e , itemqi de Verbo D e i, exhibita eft Refpon- dente SalomoneTheophib Pomian Pefarovio, Gedan. Valcdicmte(pl.}*·) Die 19 . Novembr.Paftoratui ad O.Bartholom<ei praeficiebatur M ichu·

a lK e m p w iu s j qviofficium novum Dotn.IV, Adventus, 4,Decembr*vi- delicet, concione adituali aggrediebatur5 ex Redtore Schola: ad D. B a r<·

ia r x primum Ecclefiailes iniede Corporis Chnfti, hinc Diaconus ad D , Bartbolem. tandemq, hujus Ecdefiae Paftor.

Die i.Decembr. S am uel F rid ericits IViUenberg J. V. D. Ejusq; ac Hiftor. Prof. Pubi, difputabat de Innocentia p e r Tortu ram p u rg a ta , Refp. Joh. Georgio Schradero, Gedan. Summa hxc eft. In Prooemia

Π. 1, Ingreffusparatur n, i. definitur Tortura & a Qvaeftione diftin- gvitur. n. j , oftenditur legalitas Tortura;, n. 4 . adducuntut diffen- tien tes, n. y. refpondetur ad objeitionem Scbmithii, n. <5, refpond]

ad Obft. L. 1. ff. L.17. C. de Q vsft. L.8. C, de Ep. & Cler. L. ιό. C od.

Theodof. de Navicular. «y.refpond. ad L. pen. ff. de quaeft. n.g.Sc ad N ov.

134 . c. 13. remiifivedeqvibusdam agitur, & methodus thematis po»

oitur, C ap .U d e Innocentia fu fy e tla agens,»./, dicit reos, ut videan­

tur innocentes, om nia negare, n.t. prarfumptiopro innocentii, n.j.ni- fi judiciis redditfurfiifpcita, » ,4 . qvid Gnt judicia i qwe ad torturam fuf-

S 1 £ciuat

MENSIS J ANVAR. M DCC II. «

NOVA LI TERARI A

ficiunt, judex arbitratur; qvale hic effe debeat judicis arbitrium. »./. di■*

vifiaju d esarum ; ad qvam hicnobis refpiciendum ». 6, quarnam indi­

cia k nobis hic proponantur» » .7 . Ex communibus miniis plenis indici­

um eft Fam i. n. g. Locus (ufpedus. n. e>. Situs, Pofitus ac habitus fu- ipedi. n,to. Fam liaris cum facinorofis Converfatio. ».//. Inimicitiacac minae, n.iz, inculpatio Laefi. n .if. Fuga: an fi incarceratus fugiat id per fe indicium it ad torturam? neg. n.14. Lis de m axim i parte bonorum-·.

tt /f. Junguntur d i& s indiciis Natio mala. n. 16. mala Phyfiognomia_.t prava corporis Conft.tutto. η .ιγ . variatio iermonis: titubatio fufpe&i.

».ig. Plura horum indiciorum concurrere debent; qvot numero illorum eile debeant ? n. 19. qvid fint communia plena indicia, n. zo. Inter haec funt Inventio Rei £ufpe&i in loco patrati criminis. n zi. Teftis unicus fu- perip fod elid o teftans. n zz. ConfbiGo fufpedi extrajudicialis.».ij. N o­

m inatio focii criminis, η. ζψ. Seqvuntur Indicia propria certorum cri­

minum. Indicia criminis laefie Majeftatis. n. z f. Indicia Adulterii.

».zi.Homicidii.«.27.Infanficidii.».af.Veneficii. n z$. An crucntatio cada­

veris fufficiens homicidii indicium fit? ».y*.Sortilegii, n.$u An fupernata*

tio iuipe&arum veneficam n in flumine fit indicium ad torturam? n .p . Incendii.» .« F alfi.».^ . Furti,Rapinae,Latrocinii.».#-.an qvis titulu pos- fesfionis demonftrare d e b e a t.» ^ Probandum qvodlibet indicium duo­

bus teftibus,qvid fi fin t fingulares teftes. Cap.11. d e R e m e d iisp u r g a n - d i innocen tiam fitipeffiam * n, n A d purgandam innoceotiara qvivis admittendus, n. z. etiam alius,qvicunq>proiuij>edo; & ip ff judex ute- am doceat,laborare debet. dubium circa probandam innocentiam reiblvitur. n. 4· oftenditur innocentiae eiTe faciliorem , qvam criminis probationem , » ·/ . Inqvifito,yeIejus Advocato Copiae indiciorum dan­

dae, n.6. prefum ptionibus innocentia purgatur» ». 7. qvibus teftibus probetur innocentia. ». JV Fieri poteft Innocentiae probatio omni tem­

pore. n. <?. Judicis eft utrinq^ addu&as probationes expendere, ruo An juramentomnocentia purgari poiTu ? Indicia non inferuotpraefumptio- nem juris & de jure* » . n . Tortura medium eft purgandi innocentiam.

» . n . Torturae fine praeviis indiciis eft nufluseffe&us, n. ij. nec fine ii/is fuipe&us de ali o crimine interrogari aut torqveri poteft», 14. anteqvam d id etu r, neceffeeft conflare de corpore deludi. » /j·, qvotuplexfit_»

Carpus delifti, n .i f , ut tortura pro ced at, delidum debet efle com m i&

fum, qvom odopcenam corporis affli&ivam meretur.» ./7 .an locus ei fit, ubi fuftigatio diftanda 3 aff. n. rg. ceffat tortura, fi iufpe&us de crimine convi&usautconfeffus. ». 19. Judex in decernenda torturi humanum fe debet p rabere. ». 10. a fententia torturam dictente appellare licet. ». z/.

qvando fupereodem crimine tortura repetenda. C a p .l ll. d eip sa lttn o - e e n tia p e r to r tu r a m p u r g a tk . ». /. Torturae effedtois. n .z . admittun­

tur contra illam exceptiones; qvxnam poilintopponi, w./. d,fferentia_*

inter legitime excipientem & revocantem, n.4. Torto conftanter negan- le, purgantur indicia. C on fid eratio L.i.$.ij.iE d eq v*ft, » ./ . a n fin e o - mni poena tortus dimittendus, », 6. qvom odopuniendus,qviraiifican.

dam confeflione negat» n. 7. an tortus negans ab inflantia r an definitive abfolvendus? Proponitur prior lententia, n.f. proponitur pofterior fen­

tentia. ».p. eaq; hic probatur &reipondetur ad rationes prioris fenten- tiar. n. 10. adduciturqvorundam media fententia: qvo cafu o b idem cri­

men qvis denuo torqveri poifit 2 n .it. abfolutus ad U rp hedam & fiim - ptui qvandoq; tenetur. Caufa hujus infortunii, n. iz. qvid fit innocen­

tia per torturam purgata, ».-/£. Tortus innocens ad omnia priftina jura adm ittendus.». 14 non eft infamis, n. if. retinet omnia jura civitatis.

Excludi nonpoteft ex Collegio Opificum, n.16. Gaudet jurecom m er*

ciorum. » .'7 , & teftamentorum, n.ig. habet aftionem injuriarum^

contra eum,qvi torturam fibi objicit, n .if. qva:nam ei competant aftio- nes contra judicem iniqve torq ventem 1 n. 20. refp.ad obft, L. 15.$ ,i.& 6t if.de injur Confilium pro judice. n.zi. aflio injuriarum hic perpetua^

eft. Modi probandi torturam, n.zz. an aliqvofigno ad declarandum.*

hunc tffeftum opus fit i

Die 8. Decembr. Ό ,S am uel Schelguigius flftebat W ig an d i ano ru m e x Anabaptism o F a r tition em I I de T r in it a t e f h r ift o , L ib ero A r b i­

tr io 0* Peccato O r ig in is , Rcfpondente Jobatw eEpbraim Gnospio, Gedan. Valedicente. ( pl. 5j . )

Anniverianus Indexprtterea typis excufus/efert, hoc anno Gedani intra munimenta u rbis, baptizatos effe 234J. [cpultos 1551. matrimonio to niunft* f 4 6 paria. Huic CatalogoMennomftae inferi non folent-., Βεφ etiam incolae Schottlandis, vicinorumq; montium & vallium.

R E G I O M O N T I .

Die uD sccm bt.dttdreA s F ranc a c i Lifch o v in u sy Trenchinio H un-

B } g a ru s,

M E N S I S J A N V A R . M D C C II. i j

g arus, cum antea in examine rigoroio atq; ceteris agonibus, qYos ex m o­

re & Statutorum jure fuftinuerat, A m pliilim * Fac. Med. oppido iatisfe- cifTet, DiipQtationem pro fummis in Fac,M edica honoribus impetrandis, d e H y p o c rifiin M e d icin a , horis ante - & pom eridianis habuit; in q v i pracmillis qvibusdam in genere itfim u lation e, ic, in qvantum fit licita &

iJlicita,oftendit,qvi morbi fimulari & diffimulari poifint, utrorumq·, ar­

tificium manifeftationis dedit , technas etiam per qvas fimulatio &

diifimulatio palliatur, utper p u lfu m yurin am ,& c . communicavit, u- da cam ipiarum manifeftatione. Finito conflidu Medica: Seniore, p,t.

Decano, & a d huncadum Prom otore, ad iuperiorem cathedram evo­

catu s, Medicinae Doftor creatus & renuntiatus eft.

Die 8-Decembr. M ,G eorgiusTbegen,V htl Prad. P. P. Ord,Trigara_.

Zetema tum Hiftorico*Politicarum, (t.) Pirum Pontifices Romani im­

perium fibi in Imperatores f os fint vtndicare ? ($,) N um licitum jit G ra- dtu Academicos appetere ? (j.) Vtrum Jud aica Religioni additti tn C bri- fiianoru m civitatibus fint tolerandi i Refp. & Autore Wilhelmo Tyfzka,

ad difputandum propofuit.

Die io.Decembr. M. Iohannes S n g elb rech t, Schiffenburg. Verba A- riftot.ex i.Rhet.c.2 ,§ .if.R h etorica eftfu rcu lu s D id e E lic e ( f P o litic x , difqvifitioni fubjecit, Refpondente JobanneFriderico L ilie n th a l,^ / orit- fi-PruiTo.

Die ij.D ecembr. Prasfide & A udore B ern h a rd o tJOrt S m d e n ,j m .S . Theol. D. & Pro£ Ordin. Decadem Thefium controveriarum ex L o co de S tatu lefii C h riflig e m in o feledarum , publice ventilandam propo- fuit J o b a nn es C b riflo p b o ru s S)?<g/Regiom.Pruffus(2* plag.)

Die io.Decembr paulo ante laudatus M . G eo rg iu s Tbegen de A n n ii- loru m in R epu bhca ufit diiputavit, Refpondente Jo b anne Arnoldo P au­

li, PruiTo.

D ie2 f, Decembr. Program m a N atalitium , nomine Pro-Redoris &

Senat.Acad. Regiom ont.exN um .XXIV ,i7, de.S tella e x Iacob oriu n da , editum eft, Audore D. G o ttfrie d W eg n tro ,h, t, Facult, Theol, Decano.

O i p h g · )

Prodiit Ejusdem D JF c g n e r i D ifputatioTheo! .prim a de S crip tu ra d ip in it u s ί η ψ τ Λ ία , ( f p iffic im te r u t iU , ex dido j.Tim oth.III, if.i 6.

17.S c-

14 NOVA LITERARIA.

17. Se&ionem I. eam q\A n a ly tic a m , & E x e g c tic a m , Philologico-Theo- log ica m exh iben s, Refpondente M tch aele N eu m an n , Soldav.Pruffo>

S ch olx G ilg en b u rg .R e d o re, habenda fuo tempore , Reipondentiop­

portuno, ( p lag-4·) Seqvetur autem propediem ( e c u n d a fa cum Deo re·

l[ ^ y x } D u l/ ia T e x t u a lia f & P o r i [m ata proponentes.

R E V A L I i E .

C o n ra d tis A k en ftierm ,Nobilis Svecanns, qvondam cm fatis Pef- novienfis Secretarius,& Confiftorij ibidem mixti Regius A sieflor, Regia:

Holm ienfis, PatriaeqveEftlionia;, fummis in judiciis per 25·. an n o s, &

qvod e xcurrit, Advocatus ordinarius, £>eo ,‘ta yolentej divulgare con*

ftituit Chronicon R eitalienfi, fide digniffimorum Hiftoriographorum monumentis antiqvis,praeiertim nummis,hifce in regionibus adM arc.»

Balthicum, repertis confirmatlim.

id em non O rationem ioiiim feripiit, cum anno i6yz. e Gym nafio Re«

gio-Revalienfiad Germania: Academias diicederet , memoriter de P ru ­ d en tia perorans, nec non poftea, domum reverfus, laudent & InfigniA D o m u s M a u r it ia nλ Revaiienfis(fc«©d)ft>dri5<n-05upf«lOejusqve Pri­

vilegia hodierna in Scriptis com pilavit; fed alios etiam, tam inprofa-t qvam ligate,contexuit iibro?, cjvorum maxima pars typis evulgata; Au»

<ftoris tamen modeflia recenfcreiJia prohibef.

Hacoccafione B, L. & inprimis variofum naturae, artis acantiqvi- tatis.monumentorum Coiiedores latere nolum us, laudatum A k ert·

flie r n a poifidere praeter numerofam plane & eximiam Bibliothecane, omnium Facultatum ,Lingvarum & Ssientiarum plurimis MSS. rario­

ribus, figutis aeneis fubfudatis, integerrimorum P id o ru m , vivis colori­

bus manibusq·, proprijs eorum exaratis Tabulis omnis generis refertam, ea monumenta & naturae & artis, maximopere ex antiqvitate eruta, qvae nonfem per occurrunt. Qvaliainter naturaliapra:ceterisfiintresm e- ia llic» , terreae, lapides ( & ut plurimi putant praeternaturales ) qvsm ^ metallorum congeriem, majorem in partem , e fodinis SveCanis,eorum·

qve mondofubterraneo PoffeiTor ipfe manu Mpartim effoflTam & eia- tam , partim ab aliis, qvae funt e peregrinis terris, accipiens, congeftam atq; congregatam nunc habet &confervat. Hifce accedit ftupenda fer- me col/uvies Teftudinum & €onchiliariim,tam Orientalium qvam Oc»

«identaliutiii mm>m iam odam a Deo creasatum, mirandae fo rm a &

MENSIS JANVAR. M-DCCII* 15

coloris unaqvaeqve, m ajoris, mediocris & minoris fpeciei,fed numerus earum propter multitudinem non facile indagandus. Mufeo A k e n flk r - w iano annumeratur porro iuppellex nummaria artificialis (MedatUrn) no n fo lu m , fed& diverfi generis m etalli,uncialium qvoqifeledliifima_.

illa; Sveciae & adjeftarum provinciarum , Efthoniae Livoniasq; Ducatu­

um iniuper,Principum ipiorum , in Ecclefiafltico & Sa:culariordint_>

olim Antiftitum & Primatum in hoc usq; tempus fub Sacratiifim oCA- R O L I ΧΠ. RegisSvecia: regimine tam in ufualibus,qvam ad dele&um, m em oriam atqihiftoriam .excufinum m i inteream apparent: Qvibus praterea adibciata pene omnium orbis nationum & gentium monu­

menta rei num maris,praeiertim Rom anorum antiqvorum,Confulum, Casiarum & Familiarum ,q voru m non pauca ante natum Chriftum ex- cufa invenies. Ad millia certe numifmata antiqviifima a PoffeiTore, pec annos abhinc multos, colle&a,genuina, non falfa,non adulterina,etiam

«(Fervantur. Inter artificiales res occurrit hic mira feries ( ut cetera &

plurima alia nunc taceantur) fabricatura: exoterica:, praefertim Septen­

trionalium , tapponum , Molcovitarum , 8tc. fuperft itionum & (iippelle- ftilium illorum , de qvibus noviter nonnulla fingularia .proftratis & pro­

fligatis ad N a rv am R u ifis, in manus laudati fepius A k e n ftie rn ij Rcva- liampervenerunt. Nondefunt qvo q iartificialia,qva;F eriaru m ,T ur­

earum, fndorum, Chinenfium & c, ingenium indicant latis artificiofum.

Omnia haje b revi: Num mophylacium,exornatum praelertini, jufteq ve in catalogo concinnatum lucem ut adipiciat & curiofis hoc in ftudio commilitonibus ut iatisdet , valde «jvidcm optat Colleftorinduftrius, (ed concatenati ejus labores id fieri vetant.

Seduli hujus Antiqvarij h o n o ri, dicavit ante aliqvot annos D a n ie l Sarcotfius, jam Vnivcrfitatis Pernovienfis ProfeiTor, Carmen gratula­

tor um, Revaliac typis imprciTum, ied propter raritatem ibidem iterum tecufum. Continet illud Poema literam initialem C a verbo ad verbum per Carmina centum , ieuKexam etra, gratulati nomen Conradi per to­

fum indicans.(2,plag.in fol.jCarm inis Saecularis M .P auli Georgij ftefer» M i.Verfuum , ubi litera S.cujusvis Vocis eft initialis fuperiori anno 17 0 1.p {8. meminimus,

N A R V /E.

M , N k $ U tts B erg tu s} cujus in N.L.anni 170 i.pag. ιγ ρ . meminimus,

f6 N O V A L I T E R A R I A ,

poftqvam haud ita pridem Superintendens Ingrienfis atqve Narvenfis conftitutus e fie t, nuperrime Superintendens Generalis in Livoni& , in locum D . U c o b i L a n g e , jam Efthonienfis& R eval,Epifcopi,(dcqvoia N L , praeteriti anni 170 l.p .jo o .) vocabatur.

V P S A L I jE.

Editus Cam pi eljffij Liber fecundus opera O lai R tid beckij Patris Sc Filii, (in fo l.m a g n . 2. Alph, ij.p lag ,) C au fa,o b qvam ante prim um e- ditus iit , indicatur in Fratfatione.

Η Ο Ι Μ Ι Λ .

Publici juris fada eft discuifio Crimina tionum? qvibus ulus eft M o- fchorum Czarus , cum bello Syecis contra jusjurandum & nuperrime datam fidem illato praetextum qvaereret, anno 1700 .^ in ^..ρΐ,ιά)

Duo Numifmata in Viiioriam Narvenfem,qvorum iupra,ubi Nicolai Keder, Regij Antiqvariorum Collegij Asfeftoris Sym bola & Emblema­

ta recenfuimus, ( vid .N .L ,1701. p. 2 7 1 . ^ 7 .) utfculpendorum eftfaiU mentio & deferiptio , nunc elaborata in lucem prodierunt publicam -., iculptore Csrolo Guflavo H irtm an».

Prodiit etiam Numiima E R IC I XIV, Inventore 8c Sculptore jam mo­

do commemoratis Ktdero & HArtmanno. Exhibet hoc parteanteriorc verba: E R IC V S .X IV . D.G. REX. S V E C L E .& Regis effigiem ; pofte- rioreautem Enfem d.ffraftum ,bafiq; im politum , cum perigraphe: N I­

MIS. D V RV S, M IN V S . D V R A T .

Illurtriffimi ac Generofiifimi C om itis, C A R O L I C A S P A R I W R E - DE, Sacrae Reg. Majeftatis Sveciae Cubicular:j,praccoci fato rebus hum a­

nis exemti ,o bqve futnmam vitae integritatem, m otum fuavitatem mi­

re allicientem,folidam do&rinam,lingvarumq; uberiorem cognitionem longedefideratiflimifunus d .^ .N o vem b n 1701. fpkndidiffim apomp&

tum ulo eft illatum. Loculum ex are affabre cOnfedlum, induiloq^ au­

ro corufcum, ac Stemmata cum paterna tum materna condecorabant-.

Sym bo la pervenufta ad Comitem reipicientia, Kederianλ qvoqve inven­

tionis.

1. Latere dexteroad caput:

D E C iD IT . E N . N ITID V S. TA M . P V LC H RiE. S T IR P IS . OCEL- L V S . R o fa , ex ipfis Illuftriflimae W R ED O R V M Domus infignibus pri­

mitivis decerpta, cadens.

MENS I S JANVAR. MDCC II. ty

i. Eod,

2, Eod, latere ad pedes:

E T . T R IS T I. H O C . C A S V . G A V D IA , M ILL E . R V V N T . A rb o r inultis floribus & frudibus onufta, qvae vi faevientis fiibvertitur venti.

3. Latere finiftro ad caput:

A T . SIM V L. A S SV R G EN S. V E LO X . C O N T E N D IT . AD. A LTA . Sagitta petens fumma,

4 . Eod. latere ad pedes:

E T . LVC E. EX. SV M M A . G A V D IA . O V A N T A. C A E IT . AqviI*

pennis altius iublata Solem afpiciens.

Ad Stemmata paterna:

Q V O T . SV A V IT A T E S . IN . SEDE. V N A , Infignia paterna primi- tiva, Laurea nempe,qvinq;diilin<ihrofis.

Ad Stemmata materna:

N r f lD O . C A N D O R E. R E L V C E T . Flos lilij a lb u s, exlnfignibus maternis primitivis depromptus.

D efundi memorias Runowius Carmen Latinum dedicavit, K I L O N I I .

XrxCideTheodoro DasfoVio, Licent. ProfeiTore Theologo & Philo­

lo g o , nec non ad D .Nicol. Paftore prim ario, Georgius Fridericus Bobn, T huringus,fuperioriann oi7oi. ex&uflte,DiiTertationem Theologicam.*

ventilavit, qva M ijfa m M alach .hcom m atc u. non in d ic A ri, docuit,ex­

plicans Se& ionei. Pontificiorum, Malachia: I.com m a u . d eM ifiain­

terpretantium ,ferttentiam ·, Sedione 1 . 5.4.^. 6 ,7. ad argumenta Chri- ftophori CaftrijRobertiBellarmini Cardinalis, Mnrtini Becani, Caiparis S a n & ij, Cornelij a Lapide, Petri Danielis Huetij, & Francisci Carriere_>, recondens} tandemq; Sediioqe ultima veram M alach.l.com m at.u.Sen·

tentiam proponens, (j.plag.irt 4 .)

Dic 14. Decembr. 17 0 1. Luccfn publicam vidit DiiTertatio Fridericia- tia,de Im agin ation e H om in u m ( f B ru to ru m \ ventilata Praefide#51//- helmo H ulderico D .M edic.& Fhilof. BXperim. ProfelT, Ordin.S. R. I. Academiae N . C. C o lleg a, Refpondente M. Cbnfitpboro C berio, Junccopia Sveco, (4,plag.in 4 10 ,) Pag.j.feq, Generalia commu­

nicat praemittenda, Phantafiam videlicet menti rerum imagines proprie non praefentare ; fed folum motum organo ab objedoimpreiTumani- m a.offerri. Item , im aginationem non eflfe ienfum infernum, externis o j|po-

ig NOVA LITERARIA

oppofitum. Pag.^. Mentem fentire, non organum, nec non,PhantaG- ane differre ab in telled u , adftruit. Ad radicem pag, f. negativi proce­

dere deGftit au to r, & po ftqvam breviter annotfl/Tet, qvid imaginatio feu Phantafia fit Ariftoteli, CarteGo, W ittichio& c, fuam pag. 6. Definitio­

nem fubjungit. Dehinc Difiinhione fatfa inter mentis tm aginat tonem atlivam & pasfivam, inqvirit in gradus imaginationis hominum, ejusq;

Cauf-tm, Dijferentias,Ejfcftus, admixtis hiftoriarum novellarum illece­

bris, contemplatur. Pag. 17. Vires attingit Imaginationis in m omento conceptionis, ex parte Patris a»qve ac matris, cafu maxime notabili, pag.

zo .ad je& o , Pag. 2;. Siftit«M</«**, qvomodo imaginatio a g a t, nempe per m otnm Spirituum & c . Ad Calcem pag-24. de imaginationebm*

forKW differere incipit, nixus tam auctoritate Ariftotelis, Plinii, Augufti- ni.qv^m exemplorum rariorum fulcris; & poftqvam Gradus, Modum,

ac Differentiam hujusce Phantafu Brutalis Giccin£eperluftrans,dey?·».

fu brutorum verba feciilet, differtationemfuam de imaginatione,mod«

tamen non im aginario, fed evidenti abfolvit.

Ioh. Ludoloici H an ncm ann i, D . ( f P.P. A t ala n t λ fu g ie n t >

Recip.Auri unciam unam cum dimid. Argenti uncias duas. Cupri un­

cias deas cum dimid. Stanni uncias tres. Chalybis uncias tres, cumfe- m isf Plumbi unicas qvatuor, Antimonij uncias qvatuor cum dimid.

Ha:c omnia partim lim^ , partim tritura vel & alias in pulverem redi­

gantur. Adde huic caput hominis, utputa cranium hominis violenti morte exftin&i pulveriiatum, Haec omnia impone purisGmo M arm ori, vel AlabaftroacqvaeimpoGto, (locusautem, in qvo maffa ha:C collocan­

da, fit Gccus) & expone Soli in Leone exiftenti, & per vitrum Caufticum , qvod maximam vim radios concentrandi habet ,u r e , & tota maffa ir u vitream abibilfubftantiam Anteqvam autem in vitream fubftantiam tranftt, mira videbis colorum phoenomena. Ejus vitri pars in C yathos transform anda, pars in Alcohol redigenda. Qvas certo menftruo folu- ta dat tin ftu ram , m agnis elogiis ob beneGcium, qyod homini piaeftat, m anandam . Sed cum nullus dubitem,hicqvosdam M e d ico s,& P h i- lo io ph os ebuccinare illud Adorum cap.XVI, v.zo. 21. H i homines con­

turbant c iv it at em nofiram ^vum fint Judat, E t annunciant in flituta, qv£ non licet nobisfufeipere ne^ ferva re, ejvum fimus Romani. Galeni

*irecl*ridebunt,ChemiacperitiproThefauroacftimabunt, Et ipGsnon

C 1 eft

MENSIS JANV AR* M DCC II. 19

eft amplius A t alant λ fugiens , fed ab Hippomene fuperata obfenta_«, fparfis aureis pom is capta. Per Atalantam M ic b a e lM a je r u s ipteili- git aliud myfterium. Iftius Majeranae Atalantae procum profiteor m e, iponfusautem fim , vel fiam , forfan non licet efie tam beato. Innumera experimenta & Medicamenta beneficio Solis & vitrorum caufticorum_»

per «eftatempaflent p arari, m ultaqjadpyrotechniam militaremmani- feftari,ied qvare ego hanc januam ponderem?

A rca n u m a d praecavendas h a rio la ru m fo v e a s . Q vod ut plurimum homines nulli labori,iiidori,diligenti*,fumtibus- qve parcant, vultus fui nitorem, pulchritudinem , neeamlsedant n$vi vel foveae qvas variolascaufari folent,notum eft. Et nemini vitio verti poteft,G hac de re apprime follicitus fit, Cum doceat experientia , k pulcherrimos vultus variolarum veftigiis mirum in modum defaedari.

V t itaq; praecaveatur ne variola: vultus regionem invadant, hic proces- fos,qvitutiifim us,inftituendus qvo tid iebis, vel ter,tam d iu u t vario!*

in motu critico eruptionis fiint. Duo cochlearia ex puro puto auro con- fedla genis totiq; vultui applicentur carbone ligni juniperini incenfo im­

pleta mediocriter calefafta. Haec cochlearia in genis & far:enunqvam non teniflimo motu trahenda. Inter motum cochlearium vultus ali- qvoties aqva Regina; Hungaria: tepefaflaconfpergendus. Talis proces- fus ad minimum fex dies, ter de die te r d en o & e,& iem p er per duas ho­

ras continuandus. Si tunc intrinfecus propinetur noftra Tintfura libe­

rantis diftacum aqva terra: figillata: confortata Spiritu noftro Roris m ajalis, non carebit(annuente Divina g ra tia !) fucceilu p ro fe ro . A - liqvando duo Medici per genas traxerunt duo cochlearia, aftaftu frigi­

da, qvem proceiTum triftis Tragoedia fubfecuta fuiiTet , nifi Matrona*.

«|va:dam fapientior hoc erratum Medicorum correxiflet. Qvi tamen fe Medicorum Joves venditant. Aft pudeat tanta: imprudentiae temera­

riae. QyatuorinhocproceiTu obiervanda occurrunt 0) Tem pus,ψ o viget motus variolarum criticus eruptionis, (2) Ter d e d ie, ter de no- fte,ad horas duas qvalibet vice,& usq ; ad fex dies, (j) C o cb lea n a ex pu­

ro auro adhibenda,& qvidem cum carbone juniperino calefa& a, vuJ- tusqve aqva Reginae tepefa&a conipergendus, (4) N oftraT in fflu rx ^ liberantis danda , qvae habet vim illam (anguinis efferveicentiam c om . pefcendi, ac ne fanguis in hoc fuo motu critico nimium particulas illas furium

20 NOVA LI TERARI A

furfum evehat, fed deorfum pellat. Q vod & promifcueexpellentia., orgafm um fangvinis noniatis fedare q veant,probat, qvod fi illa decan·

tatiflunaEifentia variolas expellens detur, qvod tamen in vultu a:qve ac in aliis partibus luxurient variolae. De Bezoar Excel). O .S orbait, qvod illud variolas nimium ad vultum propellat,id genus operationis etiam e- dit illa Tin& ura floram aqvilegiae , vel ille clyflus qvibusdam arcanis variolas protrudens. Qvamvis hi Medici qvodam m odo felices fint in praecavendis fymptomatibus gravioribus; ne autem variolae defcedent vu ltu m , ac ne in eo nimium luxurient v e l& oculos perdant , fuis aegris polliceri non qveunt ifti artis Medicae Sacerdotes. N os autem id pec_.

Dei clementiam ! promittere poflumus. Plura non addimus, ne videa­

m ur nos velle nos obtrudere; Vino vendibili non opus eft hedera. Et per nos q va:rant fimiles labra la&ucas, non nobis, fed illis Medicis dede­

cori eft, fi a variolis reconvalefcentium vultus defaedati veftigiisfuorum Medicorum imperitiam ebuccinent^.. Digitum h ic vice inqve hanc A tala n tam fugientem , qvam mihi defponfavi, intendiffe fufficiat, fo r·

fenpofthac hanc A ta la n ta m captivam fiftam...

Prodiit fivedt Stu d io Senili diiTertatio,qvam clementisf.

«nfpiciis Ser<*oisC Principis F rid e r ic i lF , Ducis Cimbriae Regnantis iiu.

Illuftri Cbrifiidn~Alhertind,?Tx.M tSebafiiano K o r th fl/^PoeCProfeff.

Pubi, d, 21, Dec. 17 01. tuitus eft Arp Thiling, Hamburgenfis. Conflat 6.

p la g g .4 . Prasies hujus diflertationis pag.i. de hoc argumento neminem praeter Polyhiftorem Gallum Bailletu m c(Te commentatum affirm ata, qvi vero nonfolum plurim a, fed etiam notiora tu v cyfafteiSuy exem­

pla reliqveritindifta. Proindepofttjvam Poetrias Puella* aB ailleto o - mifTas, a nobis pag f. Anni 17 0 o.recenfitas edidit,nunc aliqvot pro­

pe centuriis puerorum eruditorum a fe obfervatorum & a Bailleto 0- m iiforum ab eodem omiiTos pramifit. pag.3. refutat C r a tji fententiam : nifi qvod qvisqve cito potuerit nunqvam omnino pofic_>

perdifeere; pag.^.feqq. exempla eorum profert,qvi licet in j u ventute tar- diifimi fint vifi,cruditiifiinievaferint.p. 8. exempla exhibet eorum ,qvi in fumm a ienetfute vivido ingenio fenfibusqve integerrimis fuere, pag. 11.

T r itth e m iu m & U raq u ellu m re[uM ,O rigencm it nem hebraicam-»

lingvam didicilTe affirmantes, p. 14 , cum indicaiTet G reg or, N a z ia n z ·

C i LV .

MENSIS JANVAR. M DCCII. ai

L Y .a n n o s natum , adpoefinanimumapplicuiiTe,ultimosverfus, q vo s, cum animam ageret, cecinit, profert, & q vo n iam deftudio fenili diffe­

rens id agit, ut probet cum jiug ufttno, nullum aetatis tempus ad colen­

da Iiterarum ftudia ferum videri, plurima perrara & fingularia exempla per digreifionem in medium addycit poetarum,q vi m orientes^gW /tJ CArminA decantarunt, nec ante carminibus qvam vita: vale dixerunt^, p.13. Jacobum P ont anu m & A lbertu m K rA n tz iu m refellit,qvi Cato- lu m M . fenem grammaticam ajunt didiciife. Hujus Caeiaris virtutes in libro de poetis InfperAtoribia pluribus fe perfecuturum p .*4· polliec- tur. p.34. me"tione h ^ M A r t o c l i B o n cia rti «jyiLXXIV. annos natus (emeftci fpatio lingvam lafinam didjcit,indicat aliam viam hanc lingvam jntra fex menfes arripiendi hos docuifle Rofium , aliam Sctynckitm L·*

& c. p.38. refutatB ailletu m affirmantem fio bbiu m undccimo anno art, Euripidis vcrtiife Medeam.p.39, ultimo loco recenfet Rlcb.BlAckm orU , Angiiae poetarum hoc tempore principem,cum ad condendum Epicum poema vernaculum nuper acceiTerit, in poctica plane peregrinum & ho- ipitem fuiffe, & agit de poemate epico, pcrfe&ilfimo humani ingenii co­

natu , ac contra R apinum probat lofephum Sc Aligerum ab ineunteae­

tate verfibus operam dediffe, nec femper optimos poetas primps annos verfibus dediife, p, 44. f. cpntra B a illetu m ta cturj^ccurJ/uw om nibas aliis difciplinis anteqvam juris cognitioni β dederet, inftru&um acces/js- fe, & plures B a ille t i errores oftendit, qvos alio loco fepropediem indi­

caturum pollicetur. Nimis prolixum foret indicem f& f qvos ab oblivione auftor vindicavit, contcxcre. Sufficiat lepores docu- iife,eutT) Imperatores, Reges, Ele&ores, Principes & c. Grajcos, Jud *os, Germ anos, G a ljo s, Ita los, Hjfpanos, Anglos <5cg, inter cclc·

b r a if t j.

ISehaflfAUtis K o rth o lt, Po ef P ro f Pubi, recudi curavit librum patri­

um , cujus«ft titulus; € l ;n f lm n 2 k > t t ^ o it e r i/ £ ) , 6cr>ber #ocl)ftirffi, ( S f j v f j i w n l l n f t c r f i f a f iu m iftei ft>it(an&^ro=§ancelfar. jm&

^rtmav. S o v b c r e i r u n g su rQ jiv j& h i t l ober grimNicfce

?inteeifung/a)ieetniT?enicfe re£^ rqim jbert/C l)ri|ii^/eben/urii>

felig fterber» folle^ jutn an&mt maf>l m m ©c&afitan S o « -

22 NOVA LITERARIA,

£ t d l m U q te 3oi;. <Sc6. ΐΚ ί<φ (ί I 7 0 1.8· Pr*m ifit huic lib r o dedicationem , q v a itidem loco prafationiseft, ad Sereiiiffimanu Principem F R ID E R IC A M A M A L IA M , cui qvondameundem confe- craverat B. A u d o r, In eatcum perftrinxiiTet vitia aularum celebem·*

m arum Europae, in laudes Celfiifitnae Principis excurrit. Et qvi B.Au- d o r m ajorem operam impendit,ut libris fuis artem bene moriendi & & · ternitatem intereret*, qvam ut libros fuosiniercret aternitati, fe curatu­

rum promittit editor, ut reliqvi patrii fcetus iterum prodeant in lucem &

conferventur. Tandem cum Voto dedicationemita finit: £ ) ( t 2(ttcr*

gnafctgitclj

/ ct>er eme Zfiw eifu n g/

m e m r t n ^ t g la u b e n / w n b C b r i f i li d ? le b e n m u f f e / b i^ t r o g it t ^ f<n; φ it ΠΛφ t m t d ) «m fcoijcm 2 (f«rfrata ale alit nigl. m t §ΗΓ|?ί.$οι|φ<η/&«^Λφη>(ίί mirJDero QJqjfpW kijvcn imfr

ino<}<n l w ic man felig fterben folle, H A M B V R G I .

Die a . Decembris C b riflia n u s L u d o v ic u s S eiteru s , hailenus Pa*

RotTremm eni* & BagoviA in Marchia Brandenb.poftqvam d.z6.Sept, in locum B.M. Petri Scbeele ( de cujus vita, (criptis & obitu fuperiori an­

na 1701. m enf Martio p. 93. mentionem fecimus) ad D. Maria: Magd. « - demPaftoreledhis fuerat , a D. Cbr>/l>Ano firutnbfyoll}/Paftore Petrino introducebatur, Concionem introdudoriam ex Plalm .X, 10 .habuit.

Superiori a n n o n o :, e Typographia NicoU i S firin g ij prodiit Scri­

ptum qvoddam Com icum feqventistituli: Pfychey

tn tecViftw ©tl&cbtmjj bt$ «f«u(td)(Tm ©c&nrtf)*?* S e g e s 2lK<»

S3«T ^ tiu < S)t{a j!m 1 © r e fjm a c ty ig iim jfto n tg in in φ ι -u ifk n / $ r < u ie n /

^ ra u e n Sophien Charlotten, tn ctium β ί π ^ β ρ ί<1 <mff 5cm ^lambtir- ί ί[ φ < η β φ α η - ^ Ι α ΐ5»ΟΪ3<|?<ΙΙ(ί.(4· plag.in4-) Eundem hoc D ram a_

muficum agnofeit Auftorem, qvem callida J u n o , (t)je J u n o ) cujus in N.L. 17 0 0 . mentionem fecimus. Praeterhac etiam A u& or a- jia ejusdem generis edidit icripta,praeviis cafibus notatu dignis,iatis arti- ficiofe eJaborata,nec non devotiffimo Sereniifimorum nonnullorum ho­

nori d icata. Et ne Fabularum, uti & Hiftoriarum circumflanti» in>

peritos laterent, in qvibusdam explicationem prsfatus eft.

Praeterprim a m icfecuridm O bfer'D atiom m W floricArum v u lg o to - mar*

MENSIS JANVAR, M DCC II.' 23

m a r q v e s , partem , ( vid.N. L.1701. p. 1x4. jam etiam tertia in annum fil- periorem 1701. publice eXtat & divenditur apudHxredes Reumannia- nos. Ejusmodi Obiervationes laudabili inftituto, cum O rbecurioib communicare Auftor non pergit lbliim ; fed fingalis etiam rarioris cu- ju sdam T haleri, aut nummi artificialis (M e d a ille ) effigiem, una cum-, accurata ejusdem deferiptione intexit.

Qvolibet die Veneris e Typographia Reumanniana prodeunt Jo h , F r i d , P fe fjfn g e r i, LGneburg. N obil. Gym naf, Prof. M em orabilia S i . c u li d ecim i fe p tim i,C -b ie tT Jercftcu rb igP ette n b es fiebenjebnbert S ic u li. ( r. pl^g. in 4.) Ha:cautem feqventim odo tradlat A u d o r; cu­

jus vis anni qvinfo facit C apita, qvorum I. de recen s N a tu , & q videnu

§. 1 . de Illuftribus Foeminis,$. 2. de Illuftribus Viris; Cap,U. de M a tri- morito junclL ··, Cap. III. de M ortu is agit, §. 1. Uluftres Foeminas, §. 2.

PeribnaS Ecclefiafticas,^.}. Perionas Politicas, & £ .4 . Vires claros ex·

hibens. C ap.IV. Pacem ,Bella,Foedera,& c,proponit. Cap, V. Varia,

$.i.qvidem Ecdefiaftica, § .1. Politica tradit.

L V B E C ^ .

D .A u g u fliP fe iffc r , Ecclefiarum Lubecenfium,dum viveret, Super­

intendentis Scriptum pofthum um , continens, typis evulga­

tum eft, integer titulus ita habet: D. A u g u fii illb t tfififyelt β ί ΐ φ ω Superintend. N u p tia lia , ot>cr/ έ > α ιφ ιη ώ i£ l) e > Q d ) u l/ k »

ffefunt tnbrey SfKticn/m rctiefar <r (Ia*

t t t lu n it U b<ij 'StttJjltijung imi>er^epr<itf)<fer ^ erje^ n en fo η>οξ>{/ ate frei; dfl&ertft im (Stycftanfc Ubcnbcu ficb m % n«K unb Dcttf(td) «torrerf / mid) nut}licl)c 9v<s<(nf<in<n <5i)t(tanb n>of)( anjufan»

gm unb S fjn ftitd j μ ι ftifnw / »cvg(fd)rt«ben tu ab m / m if ®mmtfctjtin$

«Η<φηί> f rfKUi(id)en Realien, fo 5» ·£οφδ«(*?Χ<1>(η »nt> £ocfr fci<5«n nictjf unfctyicfiictj ju $<&r<uid)<n ftnb / n<6ff «n<m t>offfomnKnm S tegt^ r. tQumDcr^ in Skrfcgung 3 φ η η .£efFttumn$ feci.

unfc (Sngtifrw © rrccf. S>ucft£? 2tfcr4am »cn 90Β « φ / fm 3 Φ 170z, (2.A lph.l|.plag. in 4 . ) In prim a hujus libri parte, uniuscujus<jve,fub patria poteftateconftituti, officium ante contrahendum matrimonium m onftratur,atq;fub finem qvaeftiodele g a lita te C o n ju g ij additur ·, Iiu.

fecundS, docetur, qvodnam cujusvis tum in g en ere, tum in Jj>eciet etiam

α4 NOVA LITERARIA