Tom 4 (2001), zeszyt 1
SPIS TREŚCI (CONTENTS)
J. Soliński
Główne tezy raportu Organizacji Narodów Zjednoczonych i Światowej Rady Energetycznej pt. "Światowa ocena energetyczna - energia i wyzwanie szans rozwojowych"
Main theses report of United Nations Organisation and World Council on "World Energy Assessment - Energy and Challenge of Sustainability"
Z. Parczewski, M. Kumanowski, M. Rojek
Rynki paliw i energii w Unii Europejskiej - wybrane zagadnienia European Union energy markets - seleted issues
R. Ney
Perspektywy rozwoju energii geotermalnej w świetle polityki energetycznej Geothermal energy development prospects in the light of energy policy
R. Wichowski
Wybrane zagadnienia wykorzystania energii geotermalnej w świecie i w Europie
Selected problems utilization of geothermal energy in the world and in European countries
Streszczenia (Abstracts)
Jan SOLIŃSKI*
GŁÓWNE TEZY RAPORTU ORGANIZACJI NARODÓW ZJEDNOCZONYCH I ŚWIATOWEJ RADY ENERGETYCZNEJ PT.
"ŚWIATOWA OCENA ENERGETYCZNA - ENERGIA I WYZWANIE SZANS ROZWOJOWYCH"
Słowa kluczowe: energia, zrównoważony rozwój, scenariusze rozwoju energetycznego
Streszczenie
Część 1 zaczyna się informacjami wstępnymi o energii, a szczególnie o jej związkach z rozwojem gospodarczym. Następnie rozważane są powiązania między obecnymi strukturami energetycznymi a największymi wyzwaniami światowymi, takimi jak potrzeba złagodzenia biedy, problemy zdrowotne, ochrona środowiska, bezpieczeństwo energetyczne i równouprawnienie kobiet. W części tej zawarty jest wniosek, że choć energia jest decydująca dla wzrostu gospodarczego i rozwoju społecznego, to jedna trzecia ludzkości nie ma dostępu do komercyjnych nośników energii, a wiele krajów i wielu członków społeczeństw jest narażonych na nieregularność dostępu. Co więcej, produkcja i zużycie energii mają negatywny wpływ na ludzkie zdrowie i równowagę ekologiczną na szczeblach lokalnych, regionalnych i globalnym.
Część 2 bada zasoby energetyczne i opcje technologiczne, które mogą posłużyć do złagodzenia problemów opisanych w części 1. Autorzy dochodzą do wniosku, że zasoby naturalne są wystarczająco bogate do zaspokojenia światowych potrzeb
energetycznych w ciągu XXI stulecia, a nawet dłużej, natomiast wykorzystanie tych zasobów może być ograniczone aspektami ekologicznymi lub innymi. Analizowane są więc możliwości zmniejszenia tych ograniczeń - dzięki mniejszej energochłonności, wykorzystaniu źródeł odnawialnych oraz technologiom nowych generacji. Analiza wykazuje, że potencjał techniczny i ekonomiczny redukcji energochłonności jest niedoceniany, a także, że większy wkład źródeł odnawialnych do światowego bilansu energii jest już obecnie uzasadniony ekonomicznie. W perspektywie długoterminowej różne źródła odnawialne i nowoczesne technologie energetyczne mogą zapewnić znaczące ilości energii w sposób bezpieczny, po dostępnych cenach i przy bliskich zera emisjach.
Część 3 syntetyzuje i scala materiał przedstawiony w poprzednich rozdziałach w celu uzyskania odpowiedzi na pytanie, czy zrównoważony rozwój - który złagodziłby problemy opisane w części 1 za pomocą technik określonych w części 2 - jest możliwy. W celu uzyskania takiej odpowiedzi w rozdziale 9 wzięte są pod uwagę trzy scenariusze zawierające różne założenia co do narzędzi polityki gospodarczej i trendów technologicznych. Analiza wykazuje, że scenariusz bazowy (odniesienia), zakładający kontynuację obecnych trendów, nie spełnia niektórych kryteriów trwałości rozwojowej. Dwa pozostałe scenariusze, szczególnie wariant ekologiczny, spełniają te kryteria w większym stopniu. W rozdziale 10 rozpatrywany jest problem
zapewnienia dostaw energii do obszarów wiejskich w krajach rozwijających się. Przedstawione są sposoby podejścia do problemu rozszerzenia dostępu do paliw ciekłych i gazowych użytkowanych do przygotowywania posiłków i ogrzewania pomieszczeń oraz dostępu do energii elektrycznej w celu zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych i stymulowania możliwości podejmowania działalności gospodarczej.
Część 4 analizuje aspekty i opcje polityki gospodarczej, które mogłyby przekształcić obecne praktyki niezrównoważonego rozwoju w praktykę trwałych zdolności rozwojowych, używając energii jako instrumentu do osiągania takiego celu. Stworzenie struktur energetycznych, które wspierałyby rozwój zrównoważony, wymagałoby decyzji politycznych wykorzystujących możliwości jakie daje rynek w celu promocji większej efektywności energetycznej, zwiększonego stosowania energii odnawialnej oraz rozwoju i rozprzestrzeniania czystszych form energii należących do nowych generacji. W przypadku
otrzymania właściwych sygnałów rynek może dostarczyć to, co jest potrzebne. Ale ponieważ siły rynkowe nie są w stanie same zaspokoić potrzeb energetycznych ubogich społeczeństw ani odpowiednio chronić środowiska, wyzwanie trwałych zdolności rozwojowych wymaga odpowiednich ram (w tym spójnych decyzji politycznych i przejrzystych zasad regulacyjnych).
Jan SOLIŃSKI*
MAIN THESES OF THE REPORT OF UNITED NATIONS ORGANISATION AND WORLD ENERGY COUNCIL ON "WORLD ENERGY ASSESSMENT - ENERGY AND CHALLENGE OF SUSTAINABILITY"
KEY WORDS: energy, sustainable development, energy development scenarios
Abstract
Paper presents the main theses of the report on world energy assessment worked out by UNO and WEC and issued in September 2000. The report is composed of four parts and includes comprehensive data, information, present materials and analysis related to all aspects of energy and its impact on economic development and human life.
Part 1 describes current problems of energy development, present energy structures and global energy challenge (like poverty in developing countries, demographic and health problems, women's rights, environment protection, energy safety, etc.). Energy resources and reserves and technological options aiming to mitigate the problems described in part 1, are presented in part 2 (energy intensity, use of renewables, new-generation technology).
Part 3 presents three energy development cases (in 2050 and 2100 compared with 1990) unfold into six scenarios of energy system alternatives and analyses them. Aspects and energy policy options to achieve sustainable development are discussed in Part 4.
Zygmunt PARCZEWSKI*, Marek KUMANOWSKI**, Miłosz ROJEK***
RYNKI PALIW I ENERGII W UNII EUROPEJSKIEJ - WYBRANE ZAGADNIENIA Słowa kluczowe: sektor energetyczny, rynki energii, liberalizacja, podatki i ceny energii, Unia Europejska
Streszczenie
Referat omawia wybrane zagadnienia towarzyszące procesom przekształceń rynkowych sektora energetycznego krajów Unii Europejskiej. Zdefiniowano zasadnicze problemy nadal stojące przed krajami UE, do których zaliczono m.in.: jasne
zdefiniowanie celów i zadań polityki liberalizacji sektora, "demokratyzację" polityki regulacyjnej, wybór docelowego "modelu rynku", zgodnego z postanowieniami dyrektyw UE, ale także wspierającego przemiany postępujące na rynkach lokalnych.
Wstępną ocenę dotychczasowego funkcjonowania rynków oparto na zgromadzonych danych statystycznych. Dane te opisują obecne i przyszłe zmiany struktury bilansów energetycznych UE oraz kilku wybranych krajów o zróżnicowanym stopniu zaawansowania procesów liberalizacji w energetyce. Przeanalizowano zmiany wolumenu i struktury importu netto paliw i energii oraz scharakteryzowano początkowe efekty procesu przekształceń poprzez analizę dynamiki i wzajemnych relacji cen
nośników, wskazując na zmiany polityki podatkowej krajów UE. Artykuł zamykają rozważania na temat możliwych trendów na rynku energii oraz nawiązujące do nich wyzwania rozwojowe, takie jak: uzależnienie od importu paliw, dywersyfikacja dostaw, konkurencyjne ceny energii oraz zagadnienia polityki środowiskowej.
Zygmunt PARCZEWSKI*, Marek KUMANOWSKI**, Miłosz ROJEK***
EUROPEAN UNION ENERGY MARKETS - SELETED ISSUES KEY WORDS: energy sector, energy markets, liberalisation, energy prices and taxes, European Union
Abstract
The paper discusses selected issues related to energy market transformations in the EU Member States. First, the main problems encountered by the EU Member States in the course of transformation are defined. They include, among others, clear defining of the energy liberalisation policy objectives and tasks, regulatory policy "democratisation," choice of a destination market model, consistent with the EU directives, but supporting changes in the local markets, too. Second, the preliminary assessment of operation of the markets hitherto was based on statistical data. The data describe present structures of energy balances of the whole EU and a few selected Member States, situated on the different stages of energy markets liberalisation, as well as the forecasted changes in these structures. Changes in the structure and volume of net imports of fuels and energy were analysed and the initial effects of the transformation process were described by dynamic analysis of energy prices and relations between them, taking into account changes in the tax policies of the EU Member States. The paper is concluded with considerations on possible trends in the energy markets and related challenges, such as fuel import dependence, diversification of supplies, competitive energy prices and environmental policy issues.
Roman NEY*
PERSPEKTYWY ROZWOJU ENERGII GEOTERMALNEJ W ŚWIETLE POLITYKI ENERGETYCZNEJ Słowa kluczowe: energia geotermalna, zrównoważony rozwój, polityka energetyczna
Streszczenie
Dotychczasowy rozwój energetyki oparty głównie na spalaniu paliw kopalnych, w świetle filozofii zrównoważonego rozwoju musi ulec częściowej transformacji. Przemawiają za tym zarówno czynniki ekologiczne, jak i konieczność ochrony zasobów
surowców energetycznych dla przyszłych pokoleń.
Kraje uprzemysłowione, w tym szczególnie należące do Unii Europejskiej, już od pewnego czasu stworzyły prawne i finansowe warunki dla pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych, w tym geotermalnych.
W założeniach Polityki energetycznej, które w tym roku zostały przyjęte przez Rząd nie ma wystarczającego poparcia dla rozwoju geotermii, pomimo istniejących znacznych zasobów ciepła geotermalnego.
W zakresie geotermii autor proponuje przyjęcie szeregu zmian w obowiązującym prawie i systemie finansowo-podatkowym, które stworzą większą szansę dla rozwoju geotermii, podobnie jak to ma miejsce w krajach Unii Europejskiej.
Roman NEY*
GEOTHERMAL ENERGY DEVELOPMENT PROSPECTS IN THE LIGHT OF ENERGY POLICY KEY WORDS: geothermal energy, sustainable development, energy policy
Abstract
Power generation development that has been based on fossil fuels up to the present should be partly transformed in relation to the idea of sustainable development. The cases for this transformation are ecological factors as well as the necessity to save the resources of energy carriers for next generations.
Industrialised countries, in particular the members of the European Union, have developed some time ago the legal systems and financial conditions to use renewable sources of energy, in which also geothermal.
In assumptions to "Energy Policy", passed this year by Polish Government, there is no sufficient support to develop geothermal energy, despite the significant geothermal heat resources.
In the paper author proposes the range of changes in legal and financial & fiscal systems that will allow better chance for geothermal energy development, similar to the solutions in EU countries.
Roman WICHOWSKI*
WYBRANE ZAGADNIENIA WYKORZYSTANIA ENERGII GEOTERMALNEJ W ŚWIECIE I W EUROPIE Słowa kluczowe: energia geotermalna, wykorzystanie energii geotermalnej
Streszczenie
Możliwe do pozyskania światowe zasoby energii geotermalnej szacuje się na około 3 × 109 PJ, co jest równoważne 10 000- krotnemu zużyciu wszystkich nośników energii pierwotnej w ciągu roku we wszystkich krajach świata. Energia geotermalna, zaliczana do odnawialnych źródeł energii, może mieć znaczący udział w globalnym zmniejszeniu emisji gazów cieplarnianych, które powstają przy spalaniu paliw kopalnych. W referacie przedstawiono wykorzystanie energii geotermalnej w różnych krajach świata. Wykorzystanie to zostało podzielone na dwie grupy: tzw. bezpośrednie wykorzystanie i produkcję energii elektrycznej w oparciu o geotermię. Bezpośrednie wykorzystanie energii geotermalnej w świecie wynosi około 38 TW×h w ciągu roku przy zainstalowanej mocy cieplnej w wysokości około 10 000 MWt w około 46 krajach świata. Na ogrzewanie budynków
wykorzystuje się około 34%, podgrzewanie wody w basenach kąpielowych stanowi około 14%, szklarnie - około 14%, pompy ciepła stosowane zarówno do ogrzewania, jak i chłodzenia - 13%, hodowla ryb i zwierząt - około 9%, w przemyśle do celów grzewczych i technologicznych - około 9% oraz inne cele - 7%. Produkcja energii elektrycznej wynosi około 44 TW×h/rok przy zainstalowanej mocy elektrycznej około 8240 MWe w 1998 roku. Energię elektryczną produkuje się w oparciu o geotermię zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się. Udział poszczególnych krajów w bezpośrednim wykorzystaniu energii geotermalnej jest różny i z wyjątkiem Chin, największe wykorzystanie tej energii ma miejsce w krajach rozwiniętych oraz w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. W artykule przedstawiono wykorzystanie energii geotermalnej w wybranych krajach europejskich, takich jak: Bułgaria, Francja, Islandia, Polska, Rosja, Słowacja, Rumunia, Węgry i Włochy. Przedstawiono także krótki przegląd wydatków na badania i inwestycje związane z wykorzystaniem energii geotermalnej w różnych krajach świata w latach 1973-1992. W całym okresie 1973-1992 wydano na badania i inwestycje około 22 mld USD, z czego 7,6 mld USD wydano w okresie 1973-1982, a 14,3 mld USD w okresie 1983-1992, co oznacza wzrost wydatków na inwestycje związane z wykorzystaniem energii geotermalnej w drugim okresie o 88%.
Roman WICHOWSKI*
SELECTED PROBLEMS UTILIZATION OF GEOTHERMAL ENERGY IN THE WORLD AND IN EUROPEAN COUNTRIES KEY WORDS: geothermal energy, utilization of geothermal energy
Abstract
The recoverable geothermal energy has been estimated at about 3 × 109 PJ, which is about 104 times the present annual world consumption of primary energy. Geothermal energy, with its proven technology and abundant resources, can make a very significant contribution towards reducing the emission of greenhouse gases worldwide. The paper presents utilization of geothermal energy in the world. This utilization is divided into two categories: electricity production and so called direct application. The world direct-use energy pro- duction is about 38 TW×h/a, with installed capacity of 10000 MWt in nearly forty six countries in the world. The main uses are space heating (34%), bathing (14%), greenhouses (14%), heat pumps for heating and co- oling (13%), aquaculture (9%), industry (9%) and other - 7%. The electricity generated in these countries is about 44 TW×h a with installed power of 8240 MWe in 1998. Geothermal electricity generation is equally common in industrialized and developing countries, but the world distribution of direct utilization is diffe- rent, since with the exception of China, the direct utilization is a serious business mainly in the industrialized, and Central and Eastern European countries. The paper presents utilization of geothermal energy in some selected European countries, as Bulgaria, France, Iceland, Poland, Russia, Slovakia, Romania, Hungary and Italy. A quick survey of investment data from all the main geothermal countries in the world for the period 1973-1992 is also presented. The survey covers all geothermal research and development, and investments that allow the geothermal energy to be used. The survey indicates that total investments in geothermal during 1973-1992 to be about 22 mld USD. Of this, 7.6 mld USD were invested during 1973-1982 and 14.3 mld USD during 1983-1992, which indicates an increase in total investments in the second period of about 88%.
