Język polski
zagadnienia do opracowania 27.04 do 30.04 , 3h
klasa 1 Tb P 3h
Temat: Odrodzenie-nowa interpretacja antyku (1h)
1. Nazwa epoki
Funkcjonują dwie nazwy epoki: renesans i odrodzenie. Termin renesans pochodzi od
francuskiego słowa, które oznacza powtórne narodziny. Po raz pierwszy tego sformułowania użył w XVI wieku Giorgio Vasari, włoski historiograf sztuki.
Słowo renesans wskazuje na odrodzenie kultury i literatury antycznej, które łączyło się z zainteresowaniem człowiekiem i uznaniem go za ośrodek i cel działań poznawczych ( Człowiek miara wszechrzeczy). W filozofii koncepcja ta została nazwana
antropocentryzmem ( człowiek w centrum zainteresowań ) 2.Cechy antropocentryzmu :
- jest istotą najbardziej rozwiniętą we wszechświecie przyrody, nadaje sens rzeczywistości -jest niepowtarzalny i wyjątkowy wśród innych bytów
3. Chronologia epoki
Najwcześniej pojawi się we Włoszech -od 2 połowy XIV wieku do końca wieku XVI.
Prekursorem włoskiego renesansu jest poeta Francesco Petrarka.
Za wydarzenia rozpoczynające renesans w Europie Zachodniej uznaje się: wynalezienie ruchomej czcionki przez Jana Gutenberga 1440 lub 1450), odkrycia geograficzne-zwłaszcza odkrycie Ameryki (Nowego Świata) przez Krzysztofa Kolumba( 1492), upadek cesarstwa wschodniorzymskiego w 1453r. ( zdobycie Konstantynopola przez Turków).
W Polsce odrodzenie rozpoczęło sie na początku XVI wieku. Epokę tę nazywamy złotym wiekiem, ponieważ Polska była wówczas potęgą polityczną i gospodarczą.
W przeciwieństwie do Europy, to szlachta a nie mieszczaństwo stała się przeciwwagą dla władzy królewskiej. Polska słynęła z tolerancji religijnej, wykształcił się odłam kalwinizmu -arianizm. Arianie-Bracia Polscy nawoływali do przestrzegania podstawowych zasad etyki ewangelicznej(ubóstwo, braterstwo, sprawiedliwość i pokoju), a na znak pokojowej postawy nosili drewniane miecze. Koniec epoki przypada na początek XVII w.
4. Epoka wielkich odkryć
Odrodzenie często jest określane w ten sposób, ponieważ w tym czasie dokonały się przełomowe wydarzenia w takich dziedzinach jak: astronomia, fizyka, matematyka, inżynieria.
Mikołaj Kopernik w dziele O obrotach sfer niebieskich udowodnił sformułowaną przez siebie teorię heliocentryczną( Ziemia obraca sie wokół Słońca ).
Od XV wieku człowiek systematycznie odkrywa i poznaje świat. Vasco da Gama opłynął Afrykę i dotarł do Indii, Ferdynand Magellan opłynął kulę ziemską, Krzysztof Kolumb odkrył Amerykę (1492).
Przełomowym wynalazkiem jest odkrycie prasy drukarskiej, dzięki czemu książka stał się tańsza i bardziej dostępna niż w średniowieczu( księgi były przepisywane)
5. Humanizm renesansowy
Humanizm ( od słowa humanus -ludzki) to najważniejszy dla epoki prąd umysłowy.
Koncentrował sie na sprawach człowieka, jego godności i wolności. Hasłem przewodnim stały sie słowa rzymskiego poety Terencjusza: Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie nie jest mi obce. Propagowano rozwój intelektualny i kulturowy. Humaniści interesowali się literaturą, sztuką, filozofią, prawem, etyką, a także medycyną.
Pełne zrozumie dzieł starożytnych było możliwe dzięki czytaniu dzieł klasycznych w językach oryginalnych, dlatego humanista powinien znać łacinę, grekę i hebrajski.
Nawiązywano do idei starożytnych artystów, filozofów, myślicieli zgodnie z hasłem ad fontes ( do źródeł ).Dążenie do tego, aby dorównać antycznym wzorom, przyczyniło się do rozwoju gatunków literackich o antycznym rodowodzie. Artysta miał ukazać nowy
uporządkowany świat w oparciu o zasadę mimesis ( naśladowanie, imitowanie rzeczywistości) decorum (zasada stosowności treści i formy).
Humanista renesansowy :
zna języki obce
zna dorobek starożytnych Greków i Rzymian
wszechstronnie wykształcony
patriota
otwarty na świat
podróżuje 6. Reformacja
W XVI wieku w Europie rozwinął sie ruch religijno-społeczny zwany reformacją (od łac.
zmiana ), mający na celu odnowę chrześcijaństwa. Uznano wyższość Pisma Świętego nad autorytetem Kościoła jako instytucji. Proponowano odrzucenie niektórych dogmatów, zalecano indywidualne czytanie i interpretowanie Biblii. Reformację zapoczątkował Marcin
Luter, który w 1517 w Wittenberdze ogłosił 95 tez, w który potępił zepsucie moralne i bogacenie Kościoła czy odpuszczanie grzechów za pieniądze( handel odpustami i relikwiami świętych).
Ruchy reformatorskie rozwijały sie także w innych krajach Europy. We Francji i Szwajcarii reformatorem był Jan Kalwin. W Anglii za panowania Henryka VIII wykształci się
anglikanizm. Efektem reformacji było rozbicie chrześcijaństwa na kościół katolicki i protestancki. Reformacja przyczyniła się do tego, że coraz częściej tłumaczono Biblie na języki narodowe. Protestanci nie podlegają papieżowi . Wyznania protestanckie to:
luteranizm, kalwinizm, anglikanizm.
7. Wielcy ludzie renesansu : Leonardo da Vinci
Erazm z Rotterdamu Mikołaj Kopernik Michał Anioł Rafael 8. Literatura
W literaturze odrodziła się łacina klasyczna, twórcy sięgali do motywów, gatunków
antycznych oraz utworów Wergiliusza, Horacego i Cycerona. Popularnymi gatunkami o rodowodzie antycznym były: tragedia, komedia, pieśń, hymn. Nowe gatunki: fraszka, sonet. Renesans był epoka dwujęzyczną - początkowo twórcy posługiwali się łacina , później pisano w językach narodowych
9. Sztuka renesansu:
Cechowała się harmonią formy i statycznością i jasnością konstrukcyjną ( dotyczyło to głównie architektury).
W malarstwie odkrytą perspektywę dzięki której można było odwzorowywać rzeczywistość, stosowano światłocienie( modelowano w ten sposób postać i przestrzeń ), tematyka
mitologiczna współistniała z motywami chrześcijańskimi.
Rzeźba-dążono do jak najwierniejszego naśladowania rzeczywistości( znajomość anatomii, proporcje)
zobacz również :
https://www.youtube.com/watch?v=MCXwHUwjlZw https://www.youtube.com/watch?v=8ZSs5gGGSrk https://www.youtube.com/watch?v=24FczfHWJH4
https://www.youtube.com/watch?v=bPq2KpEp0qs https://www.youtube.com/watch?v=MfPYF_s5Opc https://www.youtube.com/watch?v=tZZkwnh5pcE
Temat : O ideałach renesansu europejskiego - czytanie ze zrozumieniem (1h)
1. Przeczytaj uważnie tekst Renesansowa Europa i odpowiedz w formie pisemnej na pytania pod tekstem .
2. Termin nadsyłania pracy -27 kwietnia 2020r .
Przeczytaj z podręcznika fragment Mowy o godności człowieka Mirandoli, s.26-28
Temat : Wizja człowieka w sztuce renesansu (1h)
Materiały do lekcji dostępne są w podręczniku Sztuka wyrazu, klasa 1, część 2 - renesans- oświecenie, s.24-25, s.44-45
1. Wyjaśnienie czym jest galeria - zwrócenie uwagi na wieloznaczność wyrazu.
galeria:
«kolekcja dzieł sztuki istniejąca jako samodzielna instytucja lub stanowiąca dział w muzeum»
«salon wystawowy, w którym sprzedaje się dzieła sztuki»
«ostatnia, najwyższa kondygnacja widowni w teatrze; też: publiczność zajmująca tę część widowni»
«długi balkon biegnący na pewnej wysokości wewnątrz lub na zewnątrz budynku»
«przejście łączące dwie części budynku lub dwa budynki»
«kryty pasaż o przeznaczeniu handlowym»
«zbiór jednostek, przedmiotów charakterystycznych, odznaczających się osobliwymi cechami»
«w pałacach XVII i XVIII w. długa sala reprezentacyjna, oświetlona z jednej strony rzędem dużych okien, łącząca dwie grupy pomieszczeń lub dwie części budowli»
2. Obejrzenie zamieszczonych w podręczniku reprodukcji-dostrzeżenie zależności tego typu malowideł w renesansie a antropocentryczną wizją świata
3. Doszukanie się podobieństw i różnic między sztuką portretu a selfie 4. Wizja człowieka w dziele Michała Anioła - Stworzenie Adama
do której księgi biblijnej nawiązał Michał Anioł ?
opisz kompozycję fresku, zwróć uwagę na usytuowanie postaci
jaką funkcję pełni centralny element kompozycji, dlaczego jest tak ważny w odczytaniu dzieła ?
opisz wygląd Boga i Adama; zwróć uwagę na mimikę, gesty, sposób przedstawiania ciał
Michał Anioł to wybitny rzeźbiarz, malarz i architekt. Związany był z Florencją, Rzymem i Bolonią. Jego pierwszym mecenasem był Wawrzyniec Wspaniały Medyceusz, pracował także na zlecenia papieża. Do najbardziej znanych dzieł Michała Anioła należą: rzeźby -Pieta, Dawid z bazyliki świętego Piotra w Rzymie i freski z kaplicy Sykstyńskiej.
5. Fresk to technika malarska polega na malowaniu na mokrym tynku.
Dodatkowo można wykorzystać epodreczniki :rozdziały Renesans w Europie i Kamienie milowe malarstwa renesansu
Temat : Człowiek w centrum - filozofia renesansu. Renesansowa koncepcja człowieka.
(2h)
1.Wprowadzenie
W renesansie stworzoną koncepcję człowieka. Człowiek jako istota najdoskonalsza po Bogu może wpływać na swój los, ma wolną wolę i godność. ta humanistyczna koncepcja zakładała, że dążenie do szczęścia, które zależało wyłącznie od człowieka, jego moralności, cnotliwego życia i umiejętności zachowania wewnętrznej harmonii. Według humanistów celem życia jest służenie wspólnemu dobru społecznemu, a także dążenie do rozwijania się, zaspokajania ciekawości świata oraz sięgania źródeł kultury.
Człowiek renesansu oznacza osobę wszechstronną o rozległych zainteresowaniach i umiejętnościach.
2. Przeczytaj uważnie fragment tekstu O godności człowieka Givaniego Pico della Miirandola, s.26-28
Mowa o godności człowieka (1486r.) to wykład filozoficzno-literacki na temat pozycji człowieka we wszechświecie. Stanowi manifest nowożytnego humanizmu uznający wolność za podstawowy fundament natury człowieka.
3. Odpowiedz na pytania :
w jaki sposób Mirandola określa człowieka (akapit1)?
kim jest Bóg i czym jest świat wg autora mowy?
w jakim celu, zdaniem Mirandoli, Bóg stworzył człowieka? dlaczego umieścił go we wszechświecie?
jak autor ocenia Boga?- topos Deus artifex (Bóg artysta)
wyjaśnij, jak rozumiesz użyte przez autora stwierdzenie, że natura człowieka nie ma określonego kształtu
wyjaśnij sens metafory ,że człowiek jest rzeźbiarzem samego siebie
na czym polega antropocentryzm myśli zawartej w omawianym fragmencie tekstu?
czy uważasz, że człowiek zasługuje na określenie homo faber ( człowiek rzemieślnik)?
4 . Interpretacja Pieśni o dobrej sławie ( Pieśń XIX z Ksiąg wtórych)Jana Kochanowskiego s. 28-29.
Przeczytaj uważnie tekst i odpowiedz na pytania :
wskaż słowo klucz- wskazujące na główną myśl utworu oraz epitety, które to słowo określają
powiedz, na czym wg podmiotu lirycznego, polega wyjątkowość człowieka, kto zasługuje na to miano?
jakiemu celowi ma służyć zabieganie o dobrą sławę ?
w jaki sposób można przyczynić sie do pożytku dobra spólnego?
jaką funkcję spełniają w tekście pytania retoryczne ?
Praca domowa ( 1 wybrany temat), termin odesłania pracy- 4 maja 2020r.
Jaki naprawdę jesteś człowieku? Porównanie wizerunku istoty ludzkiej w wybranym tekście poetyckim z wersją Mirandoli i Kochanowskiego (Pieśń XIX , z Ksiąg wtórych )
Uwaga:
przed nami omawianie następujących utworów ( w całości)
Jan Kochanowski Odprawa posłów greckich
W. Szekspir: Romeo i Julia, Makbet.
Teksty dostępne są na stronie wolne lektury ;
https://www.youtube.com/watch?v=MSVxOSAEzm8- Makbet Teatr TV;
Romeo i Julia film https://www.cda.pl/video/379830788;
Zaczynamy od Kochanowskiego, ale dopiero po omówieniu pieśni, fraszek.