Monitoring
Planu Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020
Raport za 2019 rok
Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej ul. Nowogrodzka 62a
02-002 Warszawa tel.: 22 622 42 32
e-mail: mcps@mcps.c om.pl
Red akc ja i opr acow anie mer ytor yczn e:
Zespół projektu „Koordynacja ekonomii społecznej na Mazowszu”
Wydział Ekonomii Społecznej
Nadzór merytoryczny – Elżbieta Bogucka, Zastępca Dyrektora MCPS ds. Społecznych Dokument powstał w ramach projektu „Koordynacja ekonomii społecznej na Mazowszu”
współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej i Samorządu Województwa Mazowieckiego.
3
Spis treści
Wykaz skrótów: ...4
Wstęp ...5
I. Podstawy prawne i dokumenty strategiczne związane z ekonomią społeczną ...7
I.1. Podstawy prawne ...7
I.2. Dokumenty strategiczne ...7
II. Definicje związane z sektorem ekonomii społecznej ...9
Definicje w „Krajowym Programie Rozwoju Ekonomii Społecznej do 2023 roku. Ekonomia solidarności społecznej” (KPRES) ...9
Definicje w „Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020” ... 10
III. Monitoring mazowieckich podmiotów ekonomii społecznej ... 13
IV. Wsparcie dla rozwoju ekonomii społecznej w województwie mazowieckim ... 15
IV.1. Działania własne Samorządu Województwa Mazowieckiego ... 15
IV.2. Działania Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej ... 15
Opis działań Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej na rzecz rozwoju ekonomii społecznej w 2019 r.: ... 16
IV.3. Działania ośrodków wspierania ekonomii społecznej ... 17
IV.4. Działania jednostek samorządu terytorialnego ... 17
IV.5. Działania urzędów pracy ... 19
IV.6. Działania operatora finansowego ... 21
V. Ocena realizacji „Planu Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020” za 2019 rok ... 23
V.1. Stopień realizacji celów ... 23
IV.2. Główne wnioski wynikające z monitoringu ... 23
Załącznik nr 1 – Zestawienie działań na rzecz ekonomii społecznej w 2019 roku, wynikających z "Planu Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020" .... 25
4
Wykaz skrótów:
CIS centrum integracji społecznej
CSR corporate social responsibility – społeczna odpowiedzialność biznesu DES Departament Ekonomii Społecznej i Solidarnej Ministerstwa Rodziny,
Pracy i Polityki Społecznej
ES ekonomia społeczna
EFS Europejski Fundusz Społeczny GUS Główny Urząd Statystyczny IRP instytucja rynku pracy
JOPS jednostka organizacyjna pomocy społecznej JST jednostka samorządu terytorialnego
KIS klub integracji społecznej
KPRES Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej do 2023 roku. Ekonomia Solidarności Społecznej
KRS Krajowy Rejestr Sądowy LGD lokalna grupa działania
MCPS Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej
MJWPU Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych NGO organizacje pozarządowe
OPS ośrodek pomocy społecznej
OWES ośrodek wsparcia ekonomii społecznej PCPR powiatowe centrum pomocy rodzinie PES podmiot ekonomii społecznej
PFRON Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
Plan Plan Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020 PO KL Program Operacyjny Kapitał Ludzki na lata 2009-2013
PS przedsiębiorstwo społeczne PUP powiatowy urząd pracy
ROPS regionalny ośrodek polityki społecznej
RPO WM Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020
SS spółdzielnia socjalna
TISE Towarzystwo Inwestycji Społeczno-Ekonomicznych WTZ warsztat terapii zajęciowej
WUP Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie
Wytyczne „Wytyczne w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków
Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020”
ZAZ zakład aktywności zawodowej
5
Wstęp
W Mazowieckim Centrum Polityki Społecznej (dalej: „MCPS”) od chwili przyjęcia „Planu Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020” oraz jego aktualizacji w 2018 r.,
prowadzony był bieżący monitoring celów i działań określonych w tym dokumencie. Monitoring był prowadzony w latach 2013-2015 we współpracy z Mazowiecką Radą Ekonomii Społecznej, a od 2016 r. z Mazowieckim Komitetem Rozwoju Ekonomii Społecznej.
W rozdziale pierwszym przedstawiona została klasyfikacja i podstawowa charakterystyka
podmiotów ekonomii społecznej, a także definicje bazowych pojęć sektora oraz podstawy prawne i dokumenty strategiczne, w oparciu o które Samorząd Województwa Mazowieckiego realizuje politykę rozwoju ekonomii społecznej.
W rozdziale drugim opisano poszczególne typy PES. Zostały omówione centra integracji społecznej, kluby integracji społecznej, spółdzielnie socjalne, warsztaty terapii zajęciowej oraz zakłady aktywności zawodowej, a także spółdzielnie inwalidów i niewidomych, spółdzielnie pracy i spółki z o. o. non profit, zasygnalizowano również potencjał organizacji pozarządowych.
Kolejny rozdział służy przedstawieniu systemu wsparcia instytucjonalnego, dedykowanego inicjatywom ekonomii społecznej. Zawarto w nim opis zadań Samorządu Województwa Mazowieckiego, MCPS jako regionalnego koordynatora w obszarze ekonomii społecznej oraz ośrodków wsparcia ekonomii społecznej, jednostek samorządu terytorialnego, urzędów pracy różnego szczebla, a także operatora finansowego wspierającego sektor ekonomii społecznej.
W „Planie Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020” wyznaczono pięć obszarów działań, w odniesieniu do których dokonano oceny stopnia realizacji priorytetowych działań, wyznaczających kierunek rozwoju ekonomii społecznej na Mazowszu. Następnie sformułowano wnioski, wynikające z monitoringu Planu.
Dziękujemy instytucjom oraz podmiotom zaangażowanym w przekazywanie informacji,
dotyczących działań realizowanych na rzecz rozwoju mazowieckiej ekonomii społecznej. Dane pozyskano dzięki współpracy między innymi z Mazowieckim Komitetem Rozwoju Ekonomii
Społecznej, ośrodkami wsparcia ekonomii społecznej, jednostkami samorządu terytorialnego oraz Wojewódzkim Urzędem Pracy w Warszawie wraz z filiami w województwie mazowieckim.
Zapraszamy i zachęcamy do zapoznania się z prezentowanym materiałem oraz do kontaktu z Mazowieckim Centrum Polityki Społecznej – koordynatorem ekonomii społecznej na Mazowszu.
6
7
I. Podstawy prawne i dokumenty strategiczne związane z ekonomią społeczną
I.1. Podstawy prawne
W obecnym porządku prawnym nie ma jednego aktu prawnego regulującego sferę ekonomii społecznej. Ten obszar wyznaczany jest poprzez katalog podmiotów wchodzących w jego skład, a tym samym poprzez ustawy regulujące ich działanie. Poniżej znajduje się lista głównych aktów prawnych związanych z ekonomią społeczną (akty prawne zostały celowo pozbawione danych promulgacyjnych – należy na bieżąco odszukać aktualny stan prawny):
ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych;
ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach;
ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo Spółdzielcze;
ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach;
ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym;
ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych;
ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy;
ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;
rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 lipca 2012 r. w sprawie zakładów aktywności zawodowej;
rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 marca 2004 r.
w sprawie warsztatów terapii zajęciowej.
W 2019 r. trwały dalsze prace nad ustawą regulującą sektor ekonomii społecznej. Nie została uchwalona.
Wnioski:
Obowiązujący „Plan Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020” nie wymaga aktualizacji.
I.2. Dokumenty strategiczne
Głównym dokumentem strategicznym, wyznaczającym kierunek rozwoju ekonomii społecznej na szczeblu ogólnopolskim, jest Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej do 2023.
Ekonomia Solidarności Społecznej1 (dalej: „KPRES”). Został on uaktualniony i przyjęty uchwałą nr 11 Rady Ministrów z 31 stycznia 2019 r. Zawarto w nim plany i działania realizowane przez administrację rządową oraz strukturę wsparcia na szczeblu regionalnym poprzez współpracę z jednostkami samorządu terytorialnego oraz z sektorem ekonomii społecznej.
Drugim dokumentem regulującym sferę ekonomii społecznej są „Wytyczne w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem
środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
1Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej do 2023. Ekonomia Solidarności Społecznej, Warszawa 2019, źródło: Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Departament Ekonomii Społecznej i Solidarnej. Link: https://www.ekonomiaspoleczna.gov.pl/Krajowy,Program,Rozwoju, Ekonomii,Spolecznej,do,2023,roku.,Ekonomia,solidarnosci,spolecznej,4119.html. Data dostępu: 16.03.2020 r.
8 na lata 2014-2020” (dalej: „Wytyczne”)2. W 2019 r. obowiązywały 2 aktualizacje powyższego dokumentu – wersje od 9.09.2018 r. do 30.07.2019 r. oraz obecna wersja od 31.07.2019 r.
Wytyczne mają na celu zapewnienie niezbędnego poziomu koordynacji działań podejmowanych w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych w celu tematycznym 9 „Promowanie włączenia społecznego, walka z ubóstwem i wszelką dyskryminacją”. Dokument określa jednolite zasady realizacji wsparcia w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych
w kwestiach najistotniejszych z punktu widzenia polityki rządu oraz zapewnia jednolite standardy wsparcia dla grup docelowych w całym kraju. Jest to dokument obowiązujący w przypadku realizacji działań współfinansowanych przez Unię Europejską w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020. Z tego mechanizmu korzystają podmioty ekonomii społecznej, a także MCPS oraz mazowieckie ośrodki wsparcia ekonomii społecznej (dalej: „OWES”).
Dokumentem strategicznym obowiązującym na poziomie województwa mazowieckiego jest „Plan Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020”. Został on przyjęty do realizacji przez Zarząd Województwa Mazowieckiego uchwałą nr 1345/274/13 z dnia 22 lipca 2013 r., następnie na mocy uchwały nr 76/5/18 z dnia 4 grudnia 2018 r. został zaktualizowany. „Plan Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020” wyznacza kierunki i określa cele niezbędne dla rozwoju ekonomii społecznej w województwie mazowieckim.
Wnioski:
Zaktualizowany KPRES poszerzył zakres podmiotowy sektora ekonomii społecznej. Wytyczne dotyczące realizacji projektów unijnych nie wnoszą zmian. Obowiązujący „Plan Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020” nie wymaga aktualizacji. Dostosowanie do KPRES realizowane będzie w ramach obowiązujących zapisów „Planu...”.
2„Wytyczne w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020”, Warszawa, str. 10-11. Źródło:
https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/o-funduszach/dokumenty/projekt-wytycznych-w-zakresie-realizacji-przedsiewziec-w-obszarze- wlaczenia-spolecznego-i-zwalczania-ubostwa-z-wykorzystaniem-srodkow-efs-i-efrr-na-lata-2014-2020/. Data dostępu: 16.03.2020 r.
9
II. Definicje związane z sektorem ekonomii społecznej
Poniżej omówione zostały definicje związane z ekonomią społeczną i jej podmiotami, zawarte w KPRES i w Wytycznych. Następnie została dokonana analiza spójności między przytoczonymi dokumentami a „Planem Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020”.
Definicje w „Krajowym Programie Rozwoju Ekonomii Społecznej do 2023 roku. Ekonomia solidarności społecznej”
W dokumencie dokonano rozróżnienia na ekonomię społeczną i solidarną. Akty prawne zostały celowo pozbawione danych promulgacyjnych. W cytowanym dokumencie mogą znajdować się nieaktualne dane promulgacyjne, tym samym należy odszukać ich aktualną wersję. Poniżej cytaty z dokumentu rzędowego3:
Ekonomia społeczna – to sfera aktywności obywatelskiej i społecznej, która przez działalność gospodarczą i działalność pożytku publicznego służy: integracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych marginalizacją społeczną, tworzeniu miejsc pracy, świadczeniu usług
społecznych użyteczności publicznej (na rzecz interesu ogólnego) oraz rozwojowi lokalnemu.
Obszar wskazany definicją ekonomii społecznej obejmuje w szczególności:
o organizacje pozarządowe oraz podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;
o koła gospodyń wiejskich posiadające osobowość prawną;
o spółdzielnie pracy;
o podmioty ekonomii solidarnej.
Ekonomia solidarna – to część ekonomii społecznej, której podstawowym celem jest
aktywizacja zawodowa i integracja społeczna, w tym reintegracja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz rehabilitacja społeczna i zawodowa osób
niepełnosprawnych.
Obszar wskazany definicją ekonomii społecznej obejmuje w szczególności:
o przedsiębiorstwa społeczne (podmioty ekonomii społecznej, które prowadzą działalność gospodarczą lub odpłatną pożytku publicznego, aktywizują zawodowo osoby trudno zatrudnialne, nie prywatyzują zysku lub nadwyżki bilansowej i są zarządzane w sposób partycypacyjny, mogą otrzymać status przedsiębiorstwa społecznego);
o spółdzielnie socjalne oraz spółdzielnie inwalidów i niewidomych;
o zakłady pracy chronionej;
o jednostki reintegracyjne, w tym:
3Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej do 2023. Ekonomia Solidarności Społecznej, Warszawa 2019, źródło: Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Departament Ekonomii Społecznej i Solidarnej, str. 10-11. Link: https://www.ekonomiaspoleczna.gov.pl/Krajowy,Program, Rozwoju,Ekonomii,Spolecznej,do,2023,roku.,Ekonomia,solidarnosci,spolecznej,4119.html. Data dostępu: 16.03.2020 r.
10
jednostki aktywizujące osoby niepełnosprawne (warsztaty terapii zajęciowej, zakłady aktywności zawodowej);
jednostki zatrudnienia socjalnego aktywizujące osoby wykluczone społecznie (centra integracji społecznej, kluby integracji społecznej).
Zdefiniowanie statusu przedsiębiorstwa społecznego oraz przypisanie do niego szeregu korzyści planowane było w ustawie o przedsiębiorstwie społecznym. Prace nad tym aktem prawnym są w toku. Do końca 2019 r. ustawa nie została ostatecznie opracowana. Od 2018 r. nadawanie statusu przedsiębiorstwa społecznego zostało uregulowane w „Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem
środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020”. Opis sposobu weryfikacji wskazuje na zadania przypisane OWES,
regionalnym ośrodkom polityki społecznej oraz Departamentowi Ekonomii Społecznej i Solidarnej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (dalej: „DES MRPiPS”). MCPS od kwietnia 2018 r., we współpracy z mazowieckimi OWES, opracowuje listę przedsiębiorstw społecznych, która następnie jest przekazywana do DES MRPiPS, a od 2019 r. jest uaktualniana poprzez stronę internetową.
Definicje w „Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020”
Poniżej zostały przytoczone definicje podmiotu ekonomii społecznej i przedsiębiorstwa społecznego, zgodnie z Wytycznymi, obowiązującymi od 31.07.2019 r. Akty prawne zostały celowo pozbawione danych promulgacyjnych. W cytowanym dokumencie mogą znajdować się nieaktualne dane promulgacyjne, tym samym należy odszukać ich aktualną wersję.
„Podmiot ekonomii społecznej (dalej: „PES”):
a) spółdzielnia socjalna, o której mowa w ustawie z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych;
b) jednostka reintegracyjna, realizująca usługi reintegracji społecznej i zawodowej osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym:
o CIS i KIS;
o ZAZ i WTZ, o których mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;
c) organizacja pozarządowa lub podmiot, o którym mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;
d) spółdzielnia, której celem jest zatrudnienie tj. spółdzielnia pracy lub spółdzielnia inwalidów i niewidomych, działające w oparciu o ustawę z dnia 16 września 1982 r. – Prawo
spółdzielcze;
e) koło gospodyń wiejskich, o którym mowa w ustawie z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich;
f) zakład pracy chronionej, o którym mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.4
4 „Wytyczne w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020”, Warszawa, str. 10-11. Źródło:
11
„Przedsiębiorstwo społeczne (dalej: „PS”) to podmiot, który spełnia łącznie poniższe warunki:
a) posiada osobowość prawną i prowadzi:
o działalność gospodarczą zarejestrowaną w Krajowym Rejestrze Sądowym lub
o działalność odpłatną pożytku publicznego w rozumieniu art. 8 ustawy z dnia 24 kwietnia 2004 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, lub
o działalność oświatową w rozumieniu art. 170 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe,
lub
o działalność kulturalną w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej,
b) zatrudnia co najmniej 30% osób, które należą do minimum jednej z poniższych grup:
o osoby bezrobotne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r.
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy;
o osoby do 30. roku życia oraz po ukończeniu 50. roku życia, posiadające status osoby poszukującej pracy, bez zatrudnienia w rozumieniu powyższej ustawy;
o osoby poszukujące pracy niepozostające w zatrudnieniu lub niewykonujące innej pracy zarobkowej w rozumieniu powyższej ustawy;
o osoby niepełnosprawne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r.
o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;
o osoby z zaburzeniami psychicznymi w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego;
o osoby, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1–3 i 5–7 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym;
o osoby podlegające ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, jeżeli ich dochód ustalany zgodnie z art. 7 ust. 5–10 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci wynosi nie więcej niż dochód z 6 hektarów przeliczeniowych;
o osoby spełniające kryteria, o których mowa w art. 8 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej;
o osoby o których mowa w art. 49 pkt 7 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy;
o osoby usamodzielniane, o których mowa w art. 140 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej;
o osoba uboga pracująca, tj. wykonująca pracę, za którą otrzymuje wynagrodzenie i która jest uprawniona do korzystania z pomocy społecznej na podstawie
przesłanki ubóstwo, tj. której dochody nie przekraczają kryteriów dochodowych ustalonych w oparciu o próg interwencji socjalnej;
https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/o-funduszach/dokumenty/projekt-wytycznych-w-zakresie-realizacji-przedsiewziec-w-obszarze- wlaczenia-spolecznego-i-zwalczania-ubostwa-z-wykorzystaniem-srodkow-efs-i-efrr-na-lata-2014-2020/.
Data dostępu: 16.03.2020 r.
12 c) jest podmiotem, który nie dystrybuuje zysku lub nadwyżki bilansowej pomiędzy
udziałowców, akcjonariuszy lub pracowników, ale przeznacza go na wzmocnienie potencjału przedsiębiorstwa jako kapitał niepodzielny oraz w określonej części na reintegrację zawodową i społeczną;
d) jest zarządzany na zasadach demokratycznych, co oznacza, że struktura zarządzania PS lub ich struktura własnościowa opiera się na współzarządzaniu w przypadku spółdzielni, akcjonariacie pracowniczym lub zasadach partycypacji pracowników, co podmiot określa w swoim statucie lub innym dokumencie założycielskim;
e) wynagrodzenia wszystkich pracowników, w tym kadry zarządzającej są ograniczone limitami, tj. nie przekraczają wartości, o której mowa w art. 9 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;
f) zatrudnia w oparciu o umowę o pracę, spółdzielczą umowę o pracę lub umowę
cywilnoprawną (z wyłączeniem osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych, które prowadzą działalność gospodarczą) co najmniej trzy osoby w wymiarze czasu pracy co najmniej ¼ etatu, a w przypadku umów cywilnoprawnych na okres nie krótszy niż 3 miesiące i obejmujący nie mniej niż 120 godzin pracy łącznie przez wszystkie miesiące, przy zachowaniu proporcji zatrudnienia określonych w lit. b;
g) prowadzi wobec zatrudnionych osób, o których mowa w lit. b, uzgodniony z tymi osobami i określony w czasie proces reintegracyjny, mający na celu zdobycie lub odzyskanie kwalifikacji zawodowych lub kompetencji kluczowych.5
Wnioski:
Powyżej przytoczone kwestie definicyjne obrazują szerokie spectrum podmiotów ekonomii społecznej. Zarówno definicja zawarta w KPRES, jak i pojęcia charakteryzowane w dokumencie Unii Europejskiej (dalej: „UE”), zawierają te same podmioty klasyfikowane do sfery ekonomii społecznej.
W 2019 r. DES MRPiPS zaktualizował KPRES. Zmianie uległ zakres podmiotowy sektora
ekonomii społecznej. Włączono do niego koła gospodyń wiejskich oraz zakłady pracy chronionej.
Te dwa podmioty nie są wykazane w „Planie Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020”. Mimo to Plan nie wymaga aktualizacji. We wszystkie możliwe działania zostaną włączone powyższe podmioty.
5Tamże, str. 12-14.
13
III. Monitoring mazowieckich podmiotów ekonomii społecznej
W województwie mazowieckim zarejestrowanych było 7 centrów integracji społecznej, 21 klubów integracji społecznej, 15 spółdzielni inwalidów i niewidomych, 76 spółdzielni pracy, 156 spółdzielni socjalnych, 15 spółek z ograniczoną odpowiedzialnością nie działających dla zysku, 83 warsztaty terapii zajęciowej oraz 10 zakładów aktywności zawodowej (stan na 31.12.2019 r.).
Poniższa tabela przedstawia stan liczbowy poszczególnych podmiotów ekonomii społecznej od grudnia 2018 r. do grudnia 2019 r. Przybyły 3 spółdzielnie socjalne, 2 centra integracji
społecznej, 2 spółki z o. o. non profit oraz 2 zakłady aktywności zawodowej. Zmniejszeniu uległa liczba spółdzielni pracy o 6 podmiotów. Stopniowo malała liczba przedsiębiorstw społecznych, które przeszły weryfikację dokonaną przez ośrodki wsparcia ekonomii społecznej ze względu na mijający termin obowiązywania statusu przedsiębiorstwa społecznego.
Tab. 1. Liczba podmiotów ekonomii społecznej, zarejestrowanych w woj. mazowieckim w roku 2018 i 2019 w podziale na miesiące
miesiąc i rok
podmiot ekonomii
społecznej Grudzień 2018 Styczeń 2019 Luty 2019 Marzec 2019 Kwiecień 2019 Maj 2019 Czerwiec 2019 Lipiec 2019 Sierpień 2019 Wrzesień 2019 Październik 2019 Listopad 2019 Grudzień 2019 spółdzielnia
socjalna 154 155 155 156 156 156 155 155 155 155 155 156 156
CIS 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 7 7 7
KIS 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21
WTZ 83 83 83 83 83 83 83 83 83 83 83 83 83
ZAZ 8 8 8 8 9 9 9 9 9 9 9 10 10
spółdzielnie pracy 76 76 76 73 73 73 73 73 70 70 70 70 70 spółdzielnie
inwalidów i niewidomych
15 15 15 14 14 14 14 14 14 14 15 15 15
spółki z o.o.
non-profit 13 13 13 13 13 13 13 13 14 15 15 15 15
przedsiębiorstwa
społeczne 83 85 86 64 64 64 67 62 66 66 65 56 60
14
15
IV. Wsparcie dla rozwoju ekonomii społecznej w województwie mazowieckim
Wsparcie na rzecz rozwoju ekonomii społecznej udzielane jest przez szereg instytucji w różnej postaci. Wsparcie rzecznicze oraz promocyjne świadczone jest przez Samorząd Województwa Mazowieckiego za pośrednictwem Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej. Wsparcie finansowe oraz doradcze oferowane jest przez akredytowane ośrodki wsparcia ekonomii społecznej z terenu województwa mazowieckiego. W promocję ekonomii społecznej zaangażowane są także jednostki samorządu terytorialnego, urzędy pracy oraz podmioty udzielające wsparcia finansowego podmiotom ekonomii społecznej.
W poniższych podrozdziałach przytoczono najważniejsze informacje oraz działania wspierające rozwój ekonomii społecznej na Mazowszu.
IV.1. Działania własne Samorządu Województwa Mazowieckiego
Opracowany i przyjęty przez Samorząd Województwa Mazowieckiego „Plan Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020” to program o zasięgu wojewódzkim, wpisujący się w cele i zadania Strategii Polityki Społecznej Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020.
„Plan Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020” został zaktualizowany w 2018 r., zgodnie z Uchwałą 76/5/18 Zarządu Województwa Mazowieckiego z dnia 4 grudnia 2018 r., zmieniająca uchwałę w sprawie przyjęcia „Planu Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020”.
W celu monitorowania Planu powołano między innymi Mazowiecką Radę ds. Ekonomii
Społecznej, której kontynuatorem jest Mazowiecki Komitet Rozwoju Ekonomii Społecznej. Skład Komitetu oraz jego zadania zostały zaakceptowane 12.04.2016 r. przez Zarząd Województwa Mazowieckiego.
Na działania dotyczące koordynacji rozwoju sektora ekonomii społecznej, wynikające z ustawy o pomocy społecznej oraz „Planu Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata
2012-2020”, Samorząd Województwa Mazowieckiego przeznacza środki własne oraz z Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020.
Samorząd Województwa Mazowieckiego wspiera także ekonomię społeczną poprzez promowanie odpowiedzialnych zakupów i promowanie klauzul społecznych w zamówieniach publicznych.
Zarząd Województwa Mazowieckiego podjął uchwałę nr 1473/92/15 w sprawie „Polityki stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych udzielanych przez Urząd
Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie i wojewódzkie samorządowe jednostki organizacyjne” (aktualizowaną 6 czerwca 2017 r. uchwałą nr 793/248/17). Tym samym wszystkie urzędy, podlegające Urzędowi Marszałkowskiemu Województwa Mazowieckiego, zobligowane są do prowadzenia zakupów towarów i usług w sposób odpowiedzialny społecznie.
IV.2. Działania Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej
Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej, jako jednostka organizacyjna Samorządu
Województwa Mazowieckiego, wykonuje zadania związane z koordynacją rozwoju ekonomii społecznej w województwie. Od listopada 2015 r. realizuje projekt „Koordynacja ekonomii
16 społecznej na Mazowszu”, dofinansowany w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020. Kolejna edycja projektu planowana jest na lata 2019-2022. Celem projektu jest rozwój i promocja ekonomii społecznej
na Mazowszu.
MCPS wyodrębniło z Planu zadania, które będą realizowane w ramach środków własnych, a które w ramach projektu pozakonkursowego, finansowanego z EFS w ramach RPO WM na lata
2014-2020.
Opis działań Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej na rzecz rozwoju ekonomii społecznej w 2019 r.:
1. W Warszawie zorganizowano Mazowiecki Jarmark Rozmaitości, czyli V Mazowieckie
Spotkania z Ekonomią Społeczną” – targi podmiotów ekonomii społecznej, której uczestnikami byli przedstawiciele podmiotów ekonomii społecznej, ośrodków wsparcia ekonomii społecznej i organizacji pozarządowych.
2. 21 podmiotom ekonomii społecznej przyznano Mazowiecką Markę Ekonomii Społecznej w 3 kategoriach: rozwój, reintegracja i odpowiedzialność.
3. Zorganizowano szkolenie dla przedstawicieli podmiotów ekonomii społecznej pt. „Realizacja zadań publicznych. Nowe wzory ofert, umów i sprawozdań”.
4. Odbyło się 7 spotkań regionalnych poświęconych ekonomii społecznej na Mazowszu dla przedstawicieli wydziałów oświaty/edukacji funkcjonujących w jednostkach
powiatowych/gminnych oraz do szkół. w formie seminariów dla pracowników JST i otoczenia ekonomii społecznej: 1) 13.11.2019 r. w Radom, 2) 15.11.2019 r. w Siedlcach,
3) 20.11.2019 r. w Ciechanowie, 4) 25.11.2019 r. w Ostrołęce, 5) 27.11.2019 r. w Płocku, 6) 22.11.2019 r. w Warszawie, 7) 29.11.2019 r. w Warszawie.
5. Odbyło się spotkanie mazowieckich centrów integracji społecznej.
6. Odbyło się spotkanie rzeczników ekonomii społecznej i solidarnej, powołanych na mocny porozumień między MCPS a JST.
7. Odbyły się trzy spotkania kierowników mazowieckich warsztatów terapii zajęciowej.
8. Odbyły się cztery posiedzenia Mazowieckiego Komitetu Rozwoju Ekonomii Społecznej w siedzibie MCPS.
9. Odbyły się cztery spotkania sieciujące OWES w siedzibie MCPS.
10. Wykonano badanie dot. sektora ekonomii społecznej pt. „Kluczowe sfery rozwoju dla sektora ekonomii społecznej w województwie mazowieckim”.
11. Aktualizowano dane do katalogu spółdzielni socjalnych z wyszczególnieniem profilu ich działalności oraz wsparcia udzielonego przez OWES.
12. Opracowano „Monitoring Planu Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020. Raport za 2018 rok.”
13. Prowadzono bieżący monitoringu „Planu Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020” w zakresie realizowanych zadań.
14. Prowadzono działania informacyjno-edukacyjne poprzez stronę internetową MCPS oraz profil facebook poświęcony tematyce ekonomii społecznej.
15. Zrealizowano reportaż o osobach współtworzących podmioty ekonomii społecznej. Materiał został opublikowany na profilu facebook i stronie internetowej www.mcps.com.pl.
16. Zainicjowano działanie związane z zakupem zawieszonych produktów czy usług – projekt pt. „Ekonomia dobra”.
17. Promowano mazowiecką ekonomię społeczną – ukazały się 4 artykuły w prasie regionalnej.
17 18. Wydano katalog branżowy podmiotów ekonomii społecznej oraz informator o podmiotach
wyróżnionych Mazowiecką Marką Ekonomii Społecznej w 2019 r. Publikacje były dystrybuowane m. in. do wszystkich samorządów województwa mazowieckiego.
19. Zorganizowano konkurs fotograficzny pod hasłem „Ekonomia społeczna – portret prawdziwy”.
Przyznano 3 nagrody główne, 1 nagrodę specjalną oraz 7 wyróżnień.
20. Wykonano ekspertyzę pt. „Analiza społecznych kryteriów oceny ofert w zamówieniach publicznych oraz ich potencjalnego wpływu na wspieranie podmiotów ekonomii społecznej”.
21. Uczestniczono w spotkaniach zewnętrznych związanych z promowaniem ekonomii społecznej.
22. Uczestniczono w działaniach realizowanych w ramach projektu „Spójna Integracja Regionalna Ekonomii Społecznej”, realizowanego przez Ogólnopolski Związek Rewizyjny Spółdzielni Socjalnych:
a) wizyty studyjne,
b) spotkania regionalne i ogólnopolskie dotyczące bieżących spraw dot. ekonomii społecznej.
Szczegółowe informacje w zakresie działań Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej, zrealizowanych w 2019 r., znajdują się załączniku nr 1.
IV.3. Działania ośrodków wspierania ekonomii społecznej
Funkcjonowanie OWES finansowane jest z dwóch źródeł: w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020 oraz ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego w ramach otwartego konkursu ofert na 3-letnie projekty.
Oferowane jest wsparcie w postaci przeszkolenia i doradztwa w zakresie podjęcia decyzji o założeniu przedsiębiorstwa społecznego (PS), przyznania dotacji na założenie lub rozwój PS, przyznania wsparcia pomostowego oraz monitorowania wydatkowania środków. W ramach pomocy na początku funkcjonowania podmiotu oferowano wsparcie w zakresie promocji i marketingu oraz pomoc w rozwoju partnerstwa lokalnego czy poszukiwania stabilnych źródeł dochodu.
W 2019 r. ośrodki wsparcia ekonomii społecznej utworzyły 116 miejsc pracy.
Szczegółowe dane dotyczące działań OWES zawarte są w badaniu prowadzonym przez
Departament Ekonomii Społecznej i Solidarnej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
Za 2019 r. będzie ono dostępne w III lub IV kwartale 2020 r.
Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej zwróciło się z prośbą do wszystkich ośrodków wsparcia ekonomii społecznej z prośbą o wypełnienie ankiety monitorującej działania na rzecz podmiotów ekonomii społecznej w województwie mazowieckim za 2019 r. Nie otrzymano odpowiedzi w tym zakresie.
IV.4. Działania jednostek samorządu terytorialnego
Poniższy rozdział zawiera zestawienie działań realizowanych przez jednostki samorządu
terytorialnego (dalej: „JST”) na rzecz rozwoju ekonomii społecznej (dalej: „ES”). Dane pozyskano na podstawie badania ankietowego przeprowadzonego wśród jednostek samorządu terytorialnego w okresie od 3.02. do 2.03.2020 r. W badaniu wzięło udział 197 instytucji. Dane liczbowe wynikają z otrzymanych odpowiedzi, natomiast dane procentowe podane są w przeliczeniu na wszystkie
18 jednostki samorządu terytorialnego (374). Poniżej zaprezentowane zostały główne wnioski
wynikające z ankiet:
1. 20% wszystkich samorządów / 76 JST (39% badanych) podjęło działania informacyjno-
promocyjne (np. informacje na stronie www, ogłoszenia na tablicy ogłoszeń jednostki) na rzecz istniejących podmiotów ekonomii społecznej (dalej: „PES”).
2. 6% / 21 JST (11% badanych) podjęło działania edukacyjne nt. możliwości podjęcia pracy w lokalnych podmiotach ekonomii społecznej (np. wykłady, seminaria jak założyć spółdzielnię socjalną, korzyści z przystąpienia do centrum integracji społecznej itp.).
3. 7% / 28 JST (14% badanych) podjęło działania wspierające (np. organizacja targów, tworzenie sieci porozumień, prowadzenie wykładów, organizacja wizyt studyjnych – JST jako pośrednik, współorganizator, organizator) na rzecz istniejących podmiotów ekonomii społecznej.
4. 6% / 21 JST (11% badanych) podjęło działania rzecznicze dotyczące ekonomii społecznej skierowane do jednostek samorządu terytorialnego lub jednostek podległych (np. poparcie lub występowanie w imieniu podmiotów ekonomii społecznej w określonej sprawie, ubieganie się o lokal na preferencyjnych warunkach itp.).
5. 5% / 19 JST (10% badanych) wspierało oddolne inicjatywy (grupa inicjatywna to
sformalizowana lub niesformalizowana grupa osób lub podmiotów, którą łączy wspólny cel:
utworzenie dowolnego podmiotu ekonomii społecznej i która dla realizacji tego celu podejmuje wspólne działania prowadzące do utworzenia PES).
6. 16% / 58 JST (29% badanych) wspierało inicjatywy lokalne (inicjatywa lokalna to "forma współpracy jednostek samorządu terytorialnego z ich mieszkańcami, w celu wspólnego realizowania zadania publicznego na rzecz społeczności lokalnej").
7. 19% / 72 JST (37% badanych) brało udział w seminariach / spotkaniach nt. ES.
8. 10% / 36 JST (18% badanych) brało udział w działaniach międzysektorowych partnerstw lokalnych (w skład, których wchodzą przedstawiciele sektora publicznego, prywatnego i podmioty ekonomii społecznej).
9. 3% / 13 JST (7% badanych) wprowadziło do szkół elementy wiedzy nt. ES.
10. 2% / 9 JST (5% badanych) promowało PES wśród przedsiębiorców jako odbiorców i partnerów w realizacji działań z zakresu odpowiedzialnego biznesu (dalej: „CSR”).
11. 4% / 15 JST (8% badanych) promowało podjęcie działalności odpłatnej i gospodarczej wśród organizacji pozarządowych.
12. 2% / 6 JST (3% badanych) realizowało szkolenia dla organizacji pozarządowych w zakresie podjęcia działalności odpłatnej i gospodarczej.
13. 1% / 4 JST (2% badanych) prowadziło cykliczne badania określających kondycję ekonomii społecznej w gminie / powiecie / województwie.
14. 13% / 50 JST (25% badanych) w dokumentach strategicznych zawarło zapisy dot. ES.
15. 8% / 31 JST (16% badanych) włączyło PES do tworzenia lokalnych dokumentów
strategicznych (np. jako członkowie zespołów roboczych/ zadaniowych, uczestnicy konsultacji społecznych).
16. 2% / 6 JST (3% badanych) włączyło OWES do tworzenia lokalnych dokumentów strategicznych.
17. 8% / 31 JST (16% badanych) zatrudnia osobę, w której kompetencjach znajdują się zagadnienia dot. ekonomii społecznej lub utworzono odrębne stanowisko ds. ekonomii społecznej.
18. 10% / 37 JST (19% badanych) na stronie internetowej instytucji ma zakładkę dot. ES.
19 19. 6% / 23 JST (12% badanych) w mediach lokalnych promowano ekonomię społeczną
i podmioty ekonomii społecznej.
Problemy wskazane przez JST (odpowiedzi od 7 JST):
1) brak zainteresowania ekonomią społeczną wśród różnych środowisk;
2) jeden samorząd terytorialny jest na etapie tworzenia PES, drugi w 2019 wspierał grupę inicjatywną, ale nie doszło do powołania PES;
3) problemy kadrowe, finansowe, lokalowe w zakresie działań wspierających ekonomię społeczną;
4) czynnik ekonomiczny oraz wysokie ryzyko braku efektów podejmowanych działań w zakresie ekonomii społecznej z uwagi na ściśle określoną grupę beneficjentów (osoby zagrożone wykluczeniem społecznym, przyzwyczajenie do bycia „klientem” pomocy społecznej);
5) niska świadomość przedsiębiorców na temat zatrudniania osób z niepełnosprawnościami i długotrwale bezrobotnych, szczególnie w powiatach o charakterze typowo rolniczym, co utrudnia powoływanie nowych PES.
Potrzeby wskazane przez JST (odpowiedzi od 36 JST):
1) prowadzenie szkoleń i seminariów w zakresie ekonomii społecznej, pokazywanie dobrych praktyk, organizacja wizyt studyjnych, przekazywanie wiedzy nt. współpracy JST z podmiotami ekonomii społecznej, tworzenia podmiotów ekonomii społecznej wśród społeczności lokalnej, sposoby pozyskiwania dofinansowania z OWES, rola OWES w zakładaniu przedsiębiorstw społecznych oraz tworzeniu nowych miejsc pracy); podniesienie poziomu wiedzy oraz umiejętności praktycznych, m.in. od strony księgowej i kadrowej;
2) wsparcie merytoryczne przy tworzeniu podmiotów ekonomii społecznej;
3) działania promocyjne w zakresie podniesienia świadomości mieszkańców w zakresie korzyści płynących z ES;
4) szkolenia dla podmiotów ekonomii społecznej, w tym wizyty studyjne;
5) prowadzenie szkoleń i doradztwa w zakresie zamówień publicznych z klauzulami społecznymi;
6) wsparcie finansowe na rzecz rozwoju ekonomii społecznej oraz społeczności lokalnej (tworzenie podmiotów i wsparcie pracowników JST);
7) publikacje w zakresie ekonomii społecznej;
8) wsparcie w procesie zakładania centrum integracji społecznej.
IV.5. Działania urzędów pracy
Poniższy rozdział zawiera zestawienie działań realizowanych przez urzędy pracy na rzecz rozwoju ekonomii społecznej. Dane pozyskano na podstawie badania ankietowego przeprowadzonego w Wojewódzkim Urzędzie Pracy w Warszawie oraz wśród powiatowych urzędów pracy
w województwie mazowieckim w okresie od 3.02. do 2.03.2020 r. W badaniu udział wzięło 39 urzędów pracy.
Dane liczbowe wynikają z otrzymanych odpowiedzi, natomiast dane procentowe podane są w przeliczeniu na wszystkie urzędy pracy (40). Poniżej zaprezentowane zostały główne wnioski wynikające z ankiet:
1. 45% wszystkich UP / 18 UP (50% badanych) podjęło działania informacyjno-promocyjne (np. informacje na stronie www, ogłoszenia na tablicy ogłoszeń urzędu, informowanie
20 jednostek samorządu terytorialnego o działających podmiotach ekonomii społecznej) na rzecz istniejących podmiotów ekonomii społecznej.
2. 35% / 14 UP (39% badanych) podjęło działania wspierające (np. organizacja targów, seminariów, wykładów, tworzenie sieci porozumień – urząd pracy jako współorganizator lub organizator) na rzecz istniejących podmiotów ekonomii społecznej* [* pytanie nie dotyczyło WUP].
3. 10% / 4 UP (11% badanych) podjęły działania rzecznicze dotyczące ekonomii społecznej skierowane do jednostek samorządu terytorialnego (np. poparcie podmiotów ekonomii społecznej w określonej sprawie, występowanie w imieniu podmiotów ekonomii społecznej w określonej sprawie, preferencje podatkowe, preferencje związane z ubezpieczeniem społecznym itp.).
4. 53% / 21 UP (58% badanych) brało udział w seminariach / spotkaniach nt. ES (organizowanych przez podmioty zewnętrzne).
5. 28% / 11 UP (31% badanych) posiadają u siebie stanowisko pracy / osobę, w której kompetencjach znajdują się zagadnienia dot. ekonomii społecznej lub utworzono osobne stanowisko w zakresie tematyki ES.
6. 40% wszystkich UP / 16 UP (44% badanych) promowało ES wśród bezrobotnych i poszukujących pracy.
7. 8% / 3 UP (8% badanych) promowało ES wśród studentów i absolwentów uczelni.
8. 14 urzędów pracy podjęło działania na rzecz 31 podmiotów ekonomii społecznej.
9. Poprzez działania 7 UP utworzono 22 miejsca pracy i 1 miejsce stażu.
10. Brak lokalnych badań określających kondycję ekonomii społecznej w regionie.
Problemy wskazane przez urzędy pracy (3 UP):
Klienci PUP nie wykazywali zainteresowania ekonomią społeczną. Osoby bezrobotne są zdecydowanie bardziej zainteresowane założeniem indywidualnej działalności gospodarczej.
Sytuację mogłoby poprawić uproszczenie procedur związanych z założeniem i prowadzeniem spółdzielni. W społeczeństwie brakuje też zasadniczej wiedzy o tym, czym są spółdzielnie socjalne i jaką rolę pełnią w aktywizacji zawodowej. Nadal funkcjonuje wiele negatywnych stereotypów, które mogłaby ograniczyć szersza kampania promocyjno-informacyjna.
Niewystarczająca liczba materiałów informacyjnych (ulotki, katalogi, przewodniki),
umożliwiająca ich dystrybucję na imprezach targowych. Informacje na temat ES przekazywane były ustnie, a dostępne materiały (przewodniki „Jak założyć spółdzielnię socjalną…”,
Informator Mazowieckiej Marki Ekonomii Społecznej”) udostępniane były tylko do wglądu.
Brak wsparcia doradczego w obszarze ES oraz brak szeroko zorganizowanej promocji.
Ograniczony limit środków Funduszu Pracy w stosunku do zapotrzebowania.
Osoby bezrobotne nie były zainteresowane tworzeniem przedsiębiorstw społecznych.
Istniejące spółdzielnie socjalne w bardzo małym zakresie były zainteresowane wsparciem w tworzeniu nowych miejsc pracy w ramach środków Funduszu Pracy.
Potrzeby wskazane przez urzędu pracy (10 UP):
1) wsparcie eksperckie;
2) poszerzenie wiedzy, zwłaszcza o nowe rozwiązania;
3) wsparcie promocyjno-szkoleniowe na temat ekonomii społecznej, skierowane do szerokiego grona odbiorców: samorządowców, rad rynku pracy, przedsiębiorców, urzędów pracy, szkół i mieszkańców (szczególnie do grup osób zagrożonych wykluczeniem społecznym); przydatne
21 byłyby materiały informacyjno-promocyjne (ulotki, broszury, informatory, infografiki) dla osób bezrobotnych zainteresowanych spółdzielczością socjalną;
4) nawiązanie współpracy w zakresie promocji i informacji dot. popularyzowania i wielowymiarowego budowania ekonomii społecznej w subregionie;
5) przekazanie profesjonalnych materiałów informacyjnych (ulotki, katalogi, przewodniki)
w ilościach umożliwiających ich dystrybucję na imprezach targowych (targi i giełdy pracy, targi edukacyjne skierowane do osób bezrobotnych, poszukujących pracy oraz studentów).
IV.6. Działania operatora finansowego
Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej zwróciło się do Towarzystwa Inwestycji Społeczno- Ekonomicznych z prośbą o przesłanie danych dotyczących wsparcia udzielonego na rzecz podmiotów ekonomii społecznej w województwie mazowieckim. Poniżej zestawienie danych dot. funduszy pożyczkowych w województwie mazowieckim:
udzielono 2 pożyczek na start dla PES,
łączna kwota pożyczek na start dla PES wyniosła 73 000 zł,
udzielono 34 pożyczki na rozwój dla PES,
łączna kwota pożyczek na rozwój dla PES wyniosła 3 748 678 zł,
udzielono 4 pożyczki pod projekt NGO/PES dla PES,
łączna kwota pożyczek pod projekt NGO/PES dla PES wyniosła 1 704 000 zł,
liczba miejsc pracy powstałych w wyniku udzielonych dofinansowań: 26.
W ramach potrzeb do realizacji przedstawicielka TISE wskazała na: zapewnienie promocji możliwości wzięcia pożyczki przez PES, pomoc w organizowaniu spotkań z PES,
zainteresowanych wzięciem pożyczki.
22
23
V. Ocena realizacji „Planu Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020” za 2019 rok
V.1. Stopień realizacji celów
W tabeli, stanowiącej załącznik nr 1 do niniejszego dokumentu, zagregowano wskaźniki osiągnięte w 2019 r. oraz porównano je do wartości docelowej. Dzięki temu można dokonać analizy stopnia realizacji poszczególnych celów szczegółowych. Niestety w toku realizowanego monitoringu Planu nie udało się zebrać wszystkich danych, umożliwiających pełną ocenę realizacji poszczególnych działań zawartych w dokumencie. Poniższe dane procentowe opracowano w oparciu o posiadane informacje (w kalkulacjach średniej wartości realizacji celu nie zostały uwzględnione pola z brakiem danych). We wskaźnikach, które osiągnęły wartość powyżej 100%, w średniej ocenie uwzględniono wartość 100%.
Stopień realizacji:
Cel szczegółowy 1: Ekonomia społeczna jest obecna w świadomości mieszkańców Mazowsza i stanowi ważne narzędzie w budowaniu spójności społecznej – 79%
Cel szczegółowy 2: Skuteczne i trwałe podmioty ekonomii społecznej na Mazowszu – 74%
Cel szczegółowy 3: Funkcjonuje kompleksowy, spójny system wsparcia ekonomii społecznej na Mazowszu – 70%.
Cel szczegółowy 4: Instytucje publiczne na zasadach partnerstwa efektywnie wspierają rozwój ekonomii społecznej – 85%.
Cel szczegółowy 5: Społecznie odpowiedzialny biznes na Mazowszu – 14%.
Najbardziej zaawansowana jest realizacja działań wpisujących się w cel szczegółowy nr 4, następnie nr 1. Najmniej działań podjęto dla realizacji celu szczegółowego nr 5, co związane jest z zadaniem powiązania sektora ekonomii społecznej z biznesem.
IV.2. Główne wnioski wynikające z monitoringu
Najlepiej realizowane są zadania zawarte w poniższych celach i priorytetach:
Cel szczegółowy 4, priorytet 4 - Instytucje publiczne stwarzają sprzyjające warunki
do powstawania i rozwoju podmiotów ekonomii społecznej oraz same inicjują ich powstawanie (100%)
Cel szczegółowy 1, priorytet 5 – Ekonomia społeczna jest obecna w polityce rozwoju prowadzonej przez samorząd regionalny i lokalny (93%)
Cel szczegółowy 1, priorytet 4 – Ekonomia społeczna jest obecna w systemie edukacji Mazowsza (90%)
Cel szczegółowy 2, priorytet 1 – Podniesienie poziomu wiedzy i umiejętności praktycznych w podmiotach ekonomii społecznej (90%)
Cel szczegółowy 4, priorytet 1 – Instytucje publiczne rozumieją specyfikę podmiotów ekonomii społecznej i ich rolę jako równoprawnego i niezbędnego partnera w rozwoju społecznym i podnoszeniu jakości życia mieszkańców regionu (89%)
24 Najsłabiej realizowane są zadania zawarte w poniższych celach i priorytetach:
Cel szczegółowy 2, priorytet 3 – Ekonomizacja organizacji pozarządowych (57%)
Cel szczegółowy 3, priorytet 2 – Wsparcie ekonomii społecznej na Mazowszu poprzez sprawnie funkcjonujące systemy finansowe (33%)
Cel szczegółowy 5, priorytet 3 – Biznes włącza podmioty ekonomii społecznej do wewnętrznej i zewnętrznej polityki (20%)
Cel szczegółowy 5, priorytet 1 – Społecznie odpowiedzialny biznes na Mazowszu
Cel szczegółowy 5, priorytet 2 – Biznes widzi i traktuje PES jako potencjalnych partnerów i kontrahentów oraz podejmuje z nimi wspólne działania
Najsłabiej realizowane priorytety wymagają pogłębionej analizy oraz podjęcia stosownych działań, umożliwiających realizację poszczególnych założeń. Największej uwagi wymagają działania zawarte w celu szczegółowym numer 5, dotyczącym społecznie odpowiedzialnego biznesu w województwie mazowieckim.
Wskazane jest prowadzenie badań i analiz potrzeb oraz czynników wpływających na kondycję mazowieckiej ekonomii społecznej. Niezbędna jest także dalsza promocja oraz edukacja różnych środowisk, w tym administracji samorządowej (mimo wysokich wskaźników), dotycząca ekonomii społecznej w zakresie rodzajów produktów, usług, współpracy oraz zlecania zadań publicznych.
W 2019 r. został zainicjowany proces opracowywania nowego planu rozwoju mazowieckiej ekonomii społecznej, z zachowaniem spójności z dokumentem krajowym.
Szczegółowe informacje dotyczące zrealizowanych działań znajdują się w załączniku nr 1 – Zestawienie działań na rzecz ekonomii społecznej w 2019 roku, wynikających z "Planu Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020".
25
Załącznik nr 1
Załącznik nr 1 – Zestawienie działań na rzecz ekonomii społecznej w 2019 roku, wynikających z "Planu Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020"
Tab. 2. Zestawienie działań na rzecz ekonomii społecznej w 2019 roku, wynikających z "Planu Rozwoju Ekonomii Społecznej na Mazowszu na lata 2013-2020", realizowanych w ramach celu szczegółowego numer 1 – Ekonomia społeczna jest obecna w świadomości mieszkańców Mazowsza i stanowi ważne narzędzie w budowaniu spójności społecznej
Nazwa priorytetu Opis działania Realizatorzy Wskaźnik Wartość
bazowa
Wartość za 2019 rok
Osiągnięty wskaźnik
Procent realizacji
Wartość
docelowa Źródło 1. Wykorzystanie
instrumentów ekonomii społecznej przez społeczności lokalne
1.1.1. Promocja i wspieranie istniejących podmiotów ekonomii społecznej oraz inicjatyw zmierzających do ich utworzenia
MCPS, OWES, PUP,
LGD, NGO
liczba PES zarejestrowanych w KRS
powyżej dwóch lat 125 13 s.s. 141 53% 155 Monitoring
MCPS 1. Wykorzystanie
instrumentów ekonomii społecznej przez społeczności lokalne
1.1.1. Promocja i wspieranie istniejących podmiotów ekonomii społecznej oraz inicjatyw zmierzających do ich utworzenia
MCPS, OWES, PUP,
LGD, NGO
liczba nowopowstałych PES wciągu roku 13 7 34 47% 58 Monitoring MCPS 1. Wykorzystanie
instrumentów ekonomii społecznej przez społeczności lokalne
1.1.1. Promocja i wspieranie istniejących podmiotów ekonomii społecznej oraz inicjatyw zmierzających do ich utworzenia
MCPS, OWES, PUP,
LGD, NGO
liczba inicjatyw oddolnych podjętych
w ciągu roku 10 66 76 >100% 40
Monitoring MCPS i OWES 1. Wykorzystanie
instrumentów ekonomii społecznej przez społeczności lokalne
1.1.2. Wspieranie oddolnych inicjatyw
PES, OWES, NGO, LGD,
JST
liczba miejsc pracy stworzona w ciągu
roku w PES 200 116 664 89% 720 Monitoring
OWES, UP 2. Mazowsze wykorzystuje
potencjał wynikający ze swojej różnorodności, korzystając z instrumentów ekonomii społecznej
1.2.1. Budowanie mechanizmów wzmacniających rynki dla przedsiębiorstw społecznych Mazowsza
PES, NGO, JST
liczba wypracowanych i wdrożonych mechanizmów wzmacniających rynki zbytu dla PES w ciągu roku
4 targi, 2 katalogi
1 targi, 1 katalog
5 targi
3 katalogi 63%
6 targów,
4 katalogi
Monitoring MCPS
2. Mazowsze wykorzystuje potencjał wynikający ze swojej różnorodności, korzystając z instrumentów ekonomii społecznej
1.2.2. Wypracowanie i wdrożenie ścieżki edukacyjnej do tworzenia miejsc pracy w ramach lokalnych PES
JST, UCZELNIE
WYŻSZE, PES
liczba działań informacyjno-
promocyjnych 0 1 1 33% 3 Monitoring
MCPS
2. Mazowsze wykorzystuje potencjał wynikający ze
1.2.2. Wypracowanie i wdrożenie ścieżki edukacyjnej do tworzenia
MCPS, JST,
NGO, PES liczba opracowanych materiałów dot. 0 3 3 100% 3 Monitoring
MCPS
26
swojej różnorodności, korzystając z instrumentów ekonomii społecznej
miejsc pracy w ramach lokalnych PES
zakładania PES
2. Mazowsze wykorzystuje potencjał wynikający ze swojej różnorodności, korzystając z instrumentów ekonomii społecznej
1.2.3. Prowadzenie działań informacyjnych i promocyjnych na temat możliwości spędzania wolnego czasu z wykorzystaniem usług świadczonych przez podmioty ekonomii społecznej
MCPS, JST, NGO, PES
liczba działań informacyjno-
promocyjnych 1 1 3 67% 4 Monitoring
MCPS
3. Mieszkańcy Mazowsza mają świadomość korzyści płynących z ekonomii społecznej
1.3.1. Promocja ekonomii społecznej poprzez profesjonalne materiały dziennikarskie oraz w przestrzeni wirtualnej
UM, MCPS, NGO, PES,
MEDIA
liczba stworzonych materiałów
prasowych/ radiowych/ filmowych 24 6 41 57% 54 Monitoring
MCPS 3. Mieszkańcy Mazowsza
mają świadomość korzyści płynących z ekonomii społecznej
1.3.1. Promocja ekonomii społecznej poprzez profesjonalne materiały dziennikarskie oraz w przestrzeni wirtualnej
UM, MCPS, NGO, PES,
MEDIA
liczba utworzonych serwisów /portali
/materiałów internetowych nt. ES 1 1 1 100% 1 Monitoring
MCPS 3. Mieszkańcy Mazowsza
mają świadomość korzyści płynących z ekonomii społecznej
1.3.2. Organizacja Mazowieckiej Gali Ekonomii Społecznej oraz lokalnych targów ekonomii społecznej
NGO, PES, MCPS
liczba zorganizowanych Mazowieckich
Gali Ekonomii Społecznej w ciągu roku 3 1 5 67% 6 Monitoring
MCPS 3. Mieszkańcy Mazowsza
mają świadomość korzyści płynących z ekonomii społecznej
1.3.2. Organizacja Mazowieckiej Gali Ekonomii Społecznej oraz lokalnych targów ekonomii społecznej
NGO, PES, MCPS
liczba aplikacji do konkursów
rozstrzyganych w ramach Mazowieckiej Gali ES
66 33 141 80% 160 Monitoring
MCPS 3. Mieszkańcy Mazowsza
mają świadomość korzyści płynących z ekonomii społecznej
1.3.3. Prowadzenie działań promocyjnych poprzez lokowanie zagadnień dotyczących ekonomii społecznej w mediach lokalnych i regionalnych
MCPS, NGO, PES, MEDIA
liczba audycji/programów, w których
promowano zagadnienia dot. ES 2 2 4 67% 5 Monitoring
MCPS 3. Mieszkańcy Mazowsza
mają świadomość korzyści płynących z ekonomii społecznej
1.3.4. Organizacja kampanii społecznych promujących ekonomię społeczną na Mazowszu
MCPS, NGO, PES, MEDIA
liczba przeprowadzonych kampanii społecznych promującej ekonomię społeczną na Mazowszu
2 1 4 67% 5 Monitoring
MCPS 4. Ekonomia społeczna jest
obecna w systemie edukacji Mazowsza
1.4.1. Wprowadzenie elementów ekonomii społecznej do programów edukacyjnych
NGO, PES liczba szkolnych programów
edukacyjnych uwzględniających ES 6 9 17 79% 20 Monitoring
JST 4. Ekonomia społeczna jest
obecna w systemie edukacji Mazowsza
1.4.2. Prowadzenie kursów i szkoleń dla nauczycieli nt. ekonomii
społecznej
NGO, PES, JST,
SZKOŁY liczba kursów i szkoleń dla nauczycieli 0 1 1 100% 1
Monitoring MCPS i OWES 4. Ekonomia społeczna jest
obecna w systemie edukacji
1.4.2. Prowadzenie kursów i szkoleń dla nauczycieli nt. ekonomii
NGO, PES, JST,
liczba nauczycieli uczestniczących
w kursach i szkoleniach 0 62 60 >100% 10 Monitoring
MCPS
