• Nie Znaleziono Wyników

Znaki własnościowe książek w bibliotece Muzeum Wojska w Białymstoku

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Znaki własnościowe książek w bibliotece Muzeum Wojska w Białymstoku"

Copied!
9
0
0

Pełen tekst

(1)

Jasielczuk, Beata

Znaki własnościowe książek w bibliotece Muzeum Wojska w Białymstoku

"Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska", 19, 2006, s.

[244]-251

Zdigitalizowano w ramach projektu pn. Budowa platformy "Podlaskie Czasopisma

Regionalne", dofinansowanego z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (umowa SONB/SP/465121/2020).

Udostępniono do wykorzystania w ramach dozwolonego użytku.

(2)

Znaki

własnościowe książek

w bibliotece Muzeum Wojska w

Białymstoku

Biblioteka Muzeum Wojska w Białymstoku stanowi ważne zaplecze w działalności

naukowej tutejszej placówki. Wyróżnia się ona specjalistycznym księgozbiorem z zakresu historii wojskowości i muzealnictwa wojskowego. Najwięcej jest książek. Spośród nich wiele można zaliczyć do egzemplarzy rzadkich, posiadających nieocenioną wartość dla

pogłębienia wiedzy z dziejów wojskowości. Dodatkowo jeszcze niektóre publikacje

zawierają ekslibrisy.

Ekslibris [łac.] znak własnościowy książki z nazwiskiem właściciela lub nazwą in- stytucji, zwykle odbity na karteczce przyklejonej do wewnętrznej strony okładki, często

ozdobiony kompozycją graficznąl.Jego zastosowanie zrodziła potrzeba zabezpieczenia

książki przed zaginięciem lub nawet kradzieżą. Ekslibris stanowił także dowód szacunku z jakim była ona traktowana przez posiadacza.

Ta forma znakowania książek jest znana już od dawna, a rozwój ekslibrisu, zastępu­

jącego wcześniejsze odręczne napisy, postępował wraz z rozwojem druku. Najstarszy zachowany do dzisiaj należał do bawarczyka Johanna Knabensberga zwanego Igle- rem. Ta drzeworytnicza rycina nieznanego autora powstała ok. 1480 roku2Pierwszy datowany polski ekslibris pochodzi z 1516 roku i stanowił własność prymasa Macieja Drzewieckiego. Jego ekslibrisy-miał też drugi, pochodzący z roku 1517 stawiają nasz kraj na czołowym, trzecim miejscu wśród krajów stosujących tę formę znakowania księgozbiorów. Świadczy to dobitnie i pięknie zarazem nie tylko o naszej obecności w szesnastowiecznej Europie, ale i o niepoślednim w niej miejscu3.

Biorąc pod uwagę rodowód książki oraz fakt, że do połowy XIX wieku nieznane

były metody fotograficznej reprodukcji, wszystkie wcześniejsze ekslibrisy wykonywane

były przy pomocy technik graficznych, dzisiaj nazywanych szlachetnymi, jak drzewo- rytu, miedziorytu, akwaforty lub litografii. W roku 1874 wynaleziono i zastosowano do reprodukowania rysunków kreskowych klisze cynkowe, otrzymywane przez obróbkę fotochemiczną. W osiem lat później pojawiła się autotypia, zwana obecnie kliszą siat-

kową, umożliwiająca drukowanie obrazów tonowych dzięki rozbiciu ich na punkty. To wszystko w pewnym stopniu ograniczyło stosowanie szlachetnych technik graficznych przy wykonywaniu ekslibrisów. Gdy minęła fascynacja tymi nowymi technikami i poczęła wykształcać się nowoczesna grafika, wielu artystów, szczególnie tych sprzeciwiających się izolacji czystej sztuki, powróciło do dawnych technik w grafice użytkowej4.

Ekslibris w swych początkach używany był w Polsce głównie przez duchowień­

stwo, ale nie ustępowali mu i świeccy dostojnicy. W miarę powszechnej dostępności ksiąg, powstawały księgozbiory także u ludzi nie najzamożniejszych, ale w książkach rozmiłowanych. Starają się oni o ozdobienie swoich książek tym widocznym znakiem

własności, zamiast umieszczać swój podpis na książce;.

(3)

Znaki własnościowe książek w bibliotece Muzeum Wojska w Białymstoku. 245

Ekslibris stawał się również coraz bardziej popularny i w kręgach bibliofilów woj- skowych, co pięknie świadczyło o ich kulturze, szerokich zainteresowaniach, a też i roli w życiu kulturalnym kraju. W roku 1919 zainicjowana została, bodajże przez ówczesnego porucznika, później pułkownika, prof. Wacława Tokarza, akcja zaopatrywania księgo­

zbiorów jednostek wojskowych w ekslibrisy. Regulowała to instrukcja, gdyż rozkazu, pomimo poszukiwań nie udało się odnaleźć6. W pierwszych latach II Rzeczypospolitej

powstało w jej wyniku szereg ekslibrisów, a niektóre z nich trafiły do zbiorów Biblioteki Muzeum Wojska w Białymstoku.

Trzeba przyznać, iż w tutejszym księgozbiorze muzealnym znajduje się niewielka

ilość znaków własnościowych. Jednakże w znacznej większości były one eksponowane

. WOJSKOWA

_24U~b!

na II Wystawie Polskiego Ekslibrisu Wojskowego, zorgani- zowanej w Bibliotece Narodowej w Warszawie w 1997 r.

w dziale "Ekslibrisy wojskowe z okresu 1914-1945". Przy oka- zji dokonano cennej i fachowej ekspertyzy prezentowanych ekslibrisów. Określono ich technikę wykonania, wymiary

(wszędzie podano w milimetrach), niekiedy autora i datę po- wstania. Większość z nich wykonano reprodukcyjną techniką fotograficzną o symbolu Pl-cynkotypia (klisza kreskowa).

Każdy oprócz nazwy właściciela (przeważnie danej jednostki wojskowej) i numeru inwentarzowego zawiera w swej rycinie

ilustrację odzwierciedlającą motyw zbioru.

Prezentowane poniżej ekslibrisy związane są głównie

z tematyką wojskową poprzez zamieszczone na nich motywy militarne. Ponieważ znak własnościowy wiąże się przede wszystkim z książką, dlatego często umieszczano także

w jego treści ikonograficznej. Przykładem służy tu ekslibris Biblioteki Wojskowej 10 Pułku Piechoty w Łowiczu (wymia- ry 74 x 55), gdzie na tle rozchodzących się czarno-białych

promieni widnieje otwarta książka.

Niezwykle cenną wartość stanowi też dzieło Henryka

Mościckiego "Pod berłem carów". Pieczątki znajdujące się na stronie tytułowej świadczą o tym, pozycja ta była własnością

co najmniej dwóch właścicieli: Księgarni Mariana Haskiera w Stanisławowie i Biblioteki Podoficerskiej 25 Pułku Piechoty z Piotrkowa Trybunalskiego. Ponadto zachował się ekslibris

tejże biblioteki. Widnieje na nim rycerz w zbroi, trzymający

w ręku książkę z konkretnym jej tytułem: "Xyęgy o ricerskich rzeczach a sprawach woyennych z pilnoscya zebrane a po- rzadkyem dobrem spysane". O głębokim szacunku do książek świadczy również pieczątka Biblioteki Podoficerskiej 25 Pułku

Piechoty, która przypomina o szanowaniu i nie niszczeniu

wypożyczonych dzieł. Warto tu zaznaczyć, iż identyczny ekslibris znajduje się w "Przeglądzie Piechoty" z 1928 L, ale jego właścicielem była Centralna Biblioteka Wojskowa. Inny

(4)

,. E. Ks:. JÓZEFA GAWUNY

znak własnościowy, który należał do Biblioteki Wojskowej 33 Pułku Piechoty z Łomży 03 x 54) zawiera ilustrację przedstawiającą szablę i odznakę z orzełkiem. Jest to motyw typowo wojskowy. Z kolei "Pamiętniki d-ra Józefa Franka"

wzbogacone zostały ekslibrisem pochodzącym z Biblioteki Wojskowej 81 Pułku Strzelców Grodzieńskich im. Króla Ste- fana Batorego z Grodna (65 x 43). Widnieje na nim wyraźnie

wydrukowana data powstania Samoobrony Ziemi Grodzień­

skiej tj. 12 listopada 1918 r. Ze strony tytułowej publikacji dowiadujemy się, stanowiła ona także własność osoby prywatnej (A. Zyndram Kościałkowskiego), zaś w 1941 r.

opieczętowana została przez "Biełostokskij Gosudarstvennyj Muzej lzobrazitelnych Iskusstv".

W zbiorach bibliotecznych zachował się także znak wła­

snościowy Pułku 6 Pancernego Dzieci Lwowskich, gdzie na niebieskim tle czterokątnej figury geometrycznej ukazana

została postać lwa (91 x 64). Wyjątkowo pełne dane posiada ekslibris Ministerstwa Spraw Wojskowych-Departament V In-

żynierii i Saperów (50 x 40). W swej szacie graficznej zawiera on tradycyjne symbole formacji sapersko-inżynieryjnych.

Wykonał go ok. 1925 r. Antoni Sygietyński.

Rzadką pamiątkę stanowi znak własnościowy Ruchomej Biblioteki Lotniczej Biskupa Polowego Wojska Polskiego ]. E. Ks. Józefa Gawliny (pełnił tę funkcję od marca 1933 r.).

Przedstawia on czerwony krzyż na tle orła białego. Wykonał

go autor nieznany w latach 1940-44.

Nieliczne opracowania zdobią ekslibrisy właścicieli pry- watnych np. Z. Troczewskiego. Wprawdzie nie zawierają one motywu związanego z wojskowością, ale świadczą o głębokim

szacunku do książek ich posiadacza. W ostatnim czasie tj.

w 2003 r. miejscowe zbiory zostały powiększone o dwie książki

(ze znakami własnościowymi) przesłane przez Tadeusza M.

Duńczyka. Oznaczył on darowane pozycje wizerunkiem syreny z mieczem na tle miasta. Cenną wartość stanowi też publikacja

"W 50-lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie", bowiem oprócz ekslibrisu Antoniego Grudzińskiego zawiera

również następującej treści dedykację: Drogiemu Antosiowi, gen. Grudzińskiemu z wyrazami uznania dla jego żołnierskiej służby. W księgozbiorze muzealnym zachował się też ekslibris Józefa Piłsudskiego. Prezentowano go na w/w wystawie w dzia-

le: "Ekslibrisy legionistów, oficerów i podoficerów zawodowych oraz uczestników walk na polach bitew w roku 1920 i II wojny

światowej". Ten drzeworyt sztorcowy o wymiarach 51 x 41 mm

wykonał Stanisław Ostoja-Chrostowski w 1934 r.

(5)

Znaki własnościowe książek w bibliotece Muzeum Wojska w Białymstoku. 247

E~B~S

Ciekawostkę stanowi dzieło Antoniego Knota pt.: "Dzieje szkolnictwa wojskowego w Polsce" z 1938 r., bowiem znajduje

się tu ekslibris Biblioteki Publicznej Stołecznego M. Poznania.

Jak już zostało wcześniej wspomniane w Bibliotece Muzeum Wojska w Białymstoku znajduje się niewielka ilość ekslibrisów, ale ich wartość podkreśla fakt, posiada ona własny oryginalny znak książkowy. Podkreśla on wybitnie regionalny charakter Muzeum. Otóż na tle księgozbioru widnieje hełm, miecz i buła­

wa hetmańska. W głębi ryciny znajduje się zaś tarcza, na której zawarto herb miasta Białegostoku. Ekslibris ten o wymiarach 100 x 62 mm wykonał Sławomir Chudzik w latach 1975-78

reprodukcyjną techniką fotograficzną tj. cynkotypią. Autor ekslibrisu urodził się w 1934 r. w Łomży, zmarł 22 sierpnia 1993 r. w Białymstoku. Absolwent Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Białymstoku. Studiował w Państwowej Wyższej

Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku na Wydziale Malarstwa, ze specjalnością grafiki i malarstwa ściennego. W ciągu 30 lat pracy twórczej uprawiał: malarstwo sztalugowe, malarstwo

ścienne, gwasz i grafikę-głównie drzeworyt. Wykonywał grafikę

-'wydawniczą i ekslibrisy, znaczki i cegiełki. Zajmował się też artystyczną oprawą książek.

Należy zaznaczyć, iż w bibliotece muzealnej znajdują się

nie tylko publikacje zawierające ekslibrisy. Spora część wydaw- nictw charakteryzuje się innego typu znakami własnościowymi,

a mianowicie pieczątkami ich poprzednich właścicieli. Często są

to biblioteki instytucji i jednostek wojskowych z okresu 1914- -1945. Jako przykład można podać tu niektóre tomy publikacji pt. "Studja taktyczne z historji wojen polskich 1918-1921". I tak tom III należał do zbiorów Biblioteki Szkoły Podchorążych In-

żynierii. Ciekawostkę stanowią 2 egzemplarze tomu IV, bowiem

właścicielem jednego był 72 Pułk Piechoty im. płk. Dionizego' Czachowskiego z Radomia, a drugiego Biblioteka Wojskowa 16

Pułku Artylerii Lekkiej z Grudziądza. Z kolei tom VII był w posia- daniu Biblioteki Wojskowej 8 Pułku Artyletii Ciężkiej z Torunia,

zaś tom IX Biblioteki Wojskowej 69 Pułku Piechoty z· Gniezna.

Wyjątkiem jest tom I, pochodzący z zasobu Towarzystwa dla

badań nad histOlią powstania wielkopolskiego 1918/19 r.

Cenną pamiątkę stanowi "Regulamin kawalerii", wydany w 1922 r., który niegdyś powiększał zbiory Dowództwa 42-go

Białostockiego Pułku Piechoty. Do 5 Kompanii tej jednostki wojskowej należała też "Nauka o powinnościach żołnierza"

autorstwa Mariana Porwita. Występują również publikacje ze znakami własnościowymi 16 Pułku Piechoty z Tamowa, 57 Puł­

ku Piechoty z Poznania, czy 71 Pułku Piechoty z Zambrowa.

(6)

42 pułk piec:~oty 5 KO MP.

.L. dz. '_'~. _ _ _

25412

Thl. Mok I • • ,ift M..,C.tIool;ql"ł!l.

U.S.A. ... ~ , ..... OlI

;'łłI.,~ltf

...

of

T. Iul,:ikl ~t 4"0'" "'łłotu..'W.1I Su .. ", ~ł"".AI'"

Pół'8. 1111. ,oI.kóyr I ... :...,nok~4 WAR' RELIEF SERVICE$

NATlONAl CAT\łOLlC WElFARE CONFERENCE

350 FI"H AVfHUf 2 DfVONIA ROAD M'W YORk l, N.Y. 1.0NOO"", N.l.

,,,,No .flit!. ,

IJJBLIO'I'I~Ki\ WO.JSKOWA 7 Pl1łku Uhwów JlubeJskh:h 1111. geJl. KwLimicrr.n SO!lukowskicgo Nr .

./P.:Y,i!ft

(7)

Znaki własnościowe książek w bibliotece Muzeum Wojska w Białymstoku. 249

Księgozbiór muzealny dodatkowo jeszcze wzbogacają przedwojenne czasopisma np. "Przegląd Piechoty". Jego właścicielem była Biblioteka Oficerska 2 Pułku Strzelców

Podhalańskich w Sanoku. Ciekawostkę stanowi książka "Polski Biały Krzyż. Sprawozdanie 1930-1931", bowiem posiada 2 pieczątki: polską-Biblioteki Zarządu Głównego Związku

Strzeleckiego i niemiecką - "Eigentum Heeresarchiv - Zweigstelle Danzig". Należy za-

znaczyć, w bibliotece muzealnej sporo publikacji stanowiło wcześniejszą własność

w/w Archiwum w Gdańsku. Przykładem może być chociażby dzieło "Czołgi", które

znajdowało się także w zbiorach Biblioteki Oficerskiej Szkoły Aeronautycznej, później

Biblioteki Wojskowej Baonu Balonowego. Inne "Fortyfikacja polowa" z 1922 r. pochodzi z Biblioteki Oficerskiej 9 Pułku Piechoty Legionów z Zamościa i Biblioteki Technicznej

Szkoły Lotniczej.

Na uwagę zasługuje też "Ogólna instrukcja walki", bowiem wyróżnia się spośród

innych tym, że oprócz pieczątki świadczącej o jej przynależności do 39 Pułku Piechoty, posiada datę kontrolną księgozbioru tj. 30 maj 1938 r. W zbiorach bibliotecznych wy-

stępują też publikacje (w większości regulaminy) należące niegdyś do 7 Pułku Artylerii Lekkiej w Częstochowie, Dowództwa 16 Dywizjonu Artylerii Ciężkiej, Dowództwa Arty- lerii 18 Dywizji Piechoty, Dowództwa 9 Dywizji Piechoty. Książka pt. "Polska i Francja w przeszłości i dobie współczesnej" autorstwa gen. Władysława Sikorskiego opieczę­

towana została napisem: Wojsko Polskie. Czerw. Sztand. Orderu Kutuzowa A. st. Dyw.

Piech. im. T. Kościuszki. Znajdują się także publikacje będące niegdyś własnością

Biblioteki Wykładowców Szkoły Zbrojmistrzów, później Biblioteki Wojskowej Szkoły

. /

Uzbrojenia, Biblioteki Zołnierskiej nr S6 Korpusu Kadetów nr 2 w Chełmnie, Biblioteki Skautów 2 Drużyny Częstochowskiej im. Sz. Tokarzewskiego, Biblioteki Okrężnej In- ternowanych Polskich w Szwajcarii. Z kolei inne wydawnictwa pochodzą z Biblioteki Komisariatu Straży Granicznej w Szczuczynie, w Nowej Wsi. Na uwagę zasługują też

wspomnienia Wacława Lipińskiego "Od Wilna po Dynaburg" , których właścicielem było

Dowództwo 13-go Szwadronu Korpusu Ochrony Pogranicza i Biblioteka Żołnierska 2S Baonu Korpusu Ochrony Pogranicza.

W bibliotece muzealnej można znaleźć także wydawnictwa z pieczątkami osób prywatnych. Na przykład dzieło "W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863-1903" znajdowało się niegdyś w Antykwarni i Księgarni, której właścicielem był

Marek Hblzel. Mieściła się ona we Lwowie na ulicy Trybunalskiej 14. Z kolei "Pamiętniki

oficera polskiego" Henryka Brandta należały do Franciszka Rapelewskiego. Inna publi- kacja stanowiła własność Maksymiliana Heilszera-kapitana artylerii Wojska Polskiego,

zaś "Rocznik Oficerów Kawalerji" znajdował się w księgozbiorze rotmistrza Głowacza.

Sporo wydawnictw (w większości regulaminów) pochodzi ze zbiorów majo~a Wiktora Zahorskiego z 14 Dywizjonu Artylerii Konnej. ~atomiast "Instrukcja saperska" należała wcześniej do dwóch osób: M. Krahela i R. Rumijewskiego. Z kolei "Komendy i rozkazy"

Stanisława Kary stanowiły własność prywatną Janusza Rudnickiego i powiększały zasób Biblioteki Zarządu Głównego Związku Strzeleckiego. Zaś na karcie tytułowej "Regula- minu służby polowej" widnieje wyraźna pieczęć "A. Daniel. Kapr. 4 PSP".

Należy zaznaczyć, iż w bibliotece muzealnej znajdują się nie tylko wydawnictwa polskie z wartościowymi pieczątkami, ale i obcojęzyczne. Na przykład dzieło niemiec- kie, wydane w 1828 r. zdobi pieczątka Offizier-Leseverein Arolsen. Z kolei inne, po-

(8)

chodzące z 1838 r. było własnością Max Graf Yorck von Wartenburg. Można również wyróżnić książki należące do Offiziersbibliothek des k.u.k Festungsartilleriebataillon Nr 5, Bibliothek des Kolberg'schen Grenadier-Regiments Graf Gneisenau (9 Pomorskiego), Bibliothek der 4-ten Division, lO-te Divisions Schule, Militair Bibliothek zu Graudenz, czy Militair Bibliothek zu Breslau.

Cenną wartość stanowi dzieło wydane w jęz. rosyjskim w 1911 r. Znajdujące się pieczątki na stronie tytułowej świadczą o jego przynależności do trzech właścicieli. Byli nimi: l Park 90 parkovoj Artillerijskoj Brigady, Vojenno-Kn. Magazin w Odessie i Ar- chiwum Wojskowe. Z kolei "Artillerijskij Żurnał"z 1866 r. stanowił własność Biblioteki Polskiej w Paryżu (korzystano z niego w Czytelni Wojskowej). Zaś inny zeszyt tej publi- kacji z 1900 r. pochodzi ze zbiorów "Fundamientalnoj Vojenno-Inżieniernoj Akadiemii"

i "Bibliotieki Nikołajevskoj Inżieniernoj Akadiemii i Ucziliszcza".

W zbiorach bibliotecznych występują także wydawnictwa ze znakami własnościo­

wymi bibliotek instytucji i jednostek wojskowych powstałych po 1944 r. Na przykład

publikacja Mieczysława Ścieżyńskiego pt. ,Jeniec wojenny jako tródło wiadomości o nieprzyjacielu" zanim trafiła do księgozbioru muzealnego stanowiła własność kilku instytucji. Wzbogacała zasób przedwojennej Biblioteki Żołnierskiej l Batalionu Strzelców, o czym świadczy pieczątka i nalepka z uwagą Szanuj książkę. Natomiast przyklejone na wewnętrznej stronie okładki 2 ekslibrisy informują o jej pótniejszej przynależności

do Biblioteki Domu Wojska Polskiego i Centralnej Biblioteki Wojskowej. Z kolei nie- które regulaminy i instrukcje wyróżniają się wcześniejszą przynależnością do zbiorów Biblioteki Jednostki Wojskowej nr 2034, Biblioteki Wydawnictw Studium Wojskowego, czy Biblioteki Głównego Zarządu Politycznego W.P.

Ciekawostkę stanowi "Obrona przeciwlotnicza" Stanisława Królikiewicza, która

wcześniej znajdowała się w księgozbiorach: Warszawskiego Komitetu Wojewódzkie- go, Komendy Głównej Terenowej Obrony Przeciwlotniczej oraz Centralnej Biblioteki Wojskowej. Inne publikacje powiększały niegdyś zbiory Biblioteki Instytutu Mechaniki Precyzyjnej, a "Działo przeciwparyskie" należało również do Biblioteki Ministerstwa

Przemysłu i Biblioteki Departamentu Art. M.S.Wojsk. Natomiast "Regulamin artylerji

ciężkiej" był w posiadaniu Biblioteki Instytutu Badań Artyleryjskich. Wyjątkiem jest "In- strukcja służby łączności dla wojsk wszelkiej broni", na której widnieją pieczątki trzech

wcześniejszych jej właścicieli: Biblioteki Więzienia Karnego w Mokotowie, Biblioteki Centr. Departamentu Więzien. i Obozów oraz Biblioteki Narodowej. Z kolei poprzed- nim właścicielem publikacji "Służba Ojczytnie" było Państwowe Koedukacyjne Liceum Pedagogiczne w Solcu nad Wisłą. Inna należała do Wypożyczalni nowości literackich

T.S.L. w Stryju im. Juliusza Słowackiego.

W zbiorach bibliotecznych można znaletć także proste, typograficzne naklejki, za-

wierające poza nazwą Oub jej skrótem) instytucji, bądt jednostki miejsce na sygnaturę biblioteczną. Na przykład nalepka przyklejona na wewnętrznej stronie okładki książki

wydanej w Paryżu w 1928 r. informuje, iż była ona własnością Biblioteki Wojskowej 7

Pułku Ułanów Lubelskich im. gen. Kazimierza Sosnkowskiego z Mińska Mazowieckiego.

Natomiast "Bój pod Lidą" opracowany przez pułkownika Stanisława Kozickiego należał do Biblioteki Wojskowej 3 Pułku Piechoty Legionów z Jarosławia. Sporo opracowań posiada

ilustrowaną nalepkę Biblioteki Wojskowej Szkoły Uzbrojenia np. "Artylerja w natarciu

(9)

Znaki własnościowe książek w bibliotece Muzeum Wojska w Białymstoku. 251

wojny pozycyjnej" Jerzego Bruchmi.illera. Inne dzieło pt. "Regulamin artylerji piechoty"

wzbogacało księgozbiór Biblioteki Historyczno-Wojskowej i Biblioteki Wojskowej w Kra- kowie. Z kolei "Pamiętnik Generała Wysockiego z czasów kampanii węgierskiej" należał

do Biblioteki Gimnazjum i Liceum Państwowego (IV) im. H. Sienkiewicza w Krakowie.

Natomiast "Regulamin służby polowej" zawiera naklejkę Biblioteki Narodowej.

Warto zaznaczyć, iż biblioteka muzealna posiada największy w Białymstoku zbiór

książek emigracyjnych o tematyce historyczno-wojskowej (dar Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie z 1992 r.)7. Niektóre z nich wyróżniają się znajdującą się na wewnętrznej stronie okładki naklejką z adnotacją w jęz. polskim i angielskim: Ta ksiqżka jest darem katolików ze Stanów Zjedn. Am. półn. dla Polaków i jest własnościq War Relief Services-National Catholic Weifare Conference (Służby Po- mocy Katolickiej Polakom). Ponadto zawiera ona okrągły znak wspomnianej instytucji tj. na niebieskim kole widnieje jej nazwa, zaś w środku na biało-żółtym tle umieszczo- no niebieski krzyż. Oprócz tego kilka podarowanych pozycji emigracyjnych należało także do księgozbiorów Stowarzyszenia Polskich Kombatantów. Jedna z nich posiada

pieczątkę z napisem Stowarzyszenie Polskich Kombatantów Oddział na terenie okupacji brytyjskiej Niemiec. Z kolei "Listy spod Morwy" Gustawa Morcinka stanowiły nie tylko

własność Biblioteki Polskiej w Londynie, ale również w pewnym okresie należały do Archiwum 2 Korpusu.

Należy też zaznaczyć, iż w zbiorach bibliotecznych znajdują się wydawnictwa nie

mające pieczątki ani ekslibrisu, ale wyróżniające się spośród innych tym, zawierają pamiątkową dedykację. Na przykład "Książkę rezerwisty" wydaną w 1936 r. otrzymał

jako nagrodę za sumienną pracę w czasie służby kapral Antoni Rogucki.

Warto podkreślić, iż w bibliotece Muzeum Wojska w Białymstoku znajduje się

jeszcze wiele innych publikacji ze znakami własnościowymi ich poprzednich właści­

cieli. Niemniej w artykule tym omówiono jedynie najbardziej interesujące, zasługujące

na szczególną uwagę. Główną część poświęcono tzw. ekslibrisom, ponieważ one ze

względu na swoją specyfikę i wymowę podkreślają wartość miejscowego księgozbioru

muzealnego.

Przypisy:

l Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, Warszawa 1995, T. 2, s. 215.

II Wystawa Polskiego Ekslibrisu Wojskowego, oprac. katalogu i wstęp Janusz Mikołaj Szy-

mański, Warszawa 1997, s. 7.

3 Op. cit.

4 Op. cit., s. 7-8.

5 Motywy patriotyczne w ekslibrisie polskim ze zbiorów józefa Tadeusza Czosnyki, Świdnica

1981, [s. 2).

6 II Wystawa Polskiego Ekslibrisu Wojskowego ... , s. 9.

7 K. Filipow, Działalność naukowo-wydawnicza Muzeum Wojska w Białymstoku, [w:) Stan i perspektywy rozwoju historii wojskowej w Polsce, pod red. W. Rezmera i Z. Karpusa, Toruń

1997, s. 117.

Cytaty

Powiązane dokumenty

2) który naruszył obowiązki dotyczące płatności podatków, opłat lub składek na ubez pieczenia społeczne lub zdrowotne, co Zamawiający jest w stanie wykazać

Mapa Magni Ducatus Lithuaniae (Wielkiego Księstwa Litewskiego) ze zbiorów Muzeum Wojska w Białymstoku.. "Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska", 22,

Proszę o kontakt mailowy osoby które mają trudności w realizacji nauczania zdalnego.. Optymalizacja podatkowa

Proszę o kontakt mailowy osoby które mają trudności w realizacji nauczania zdalnego... 3km

2) który naruszył obowiązki dotyczące płatności podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, co Zamawiający jest w stanie wykazać za

skiego, przedstawiająca żołnierzy różnych epok; "Obrońcy granic" (nr. 827) to trzej wojacy ustawieni na jednej podstawie przy polskim słupie granicznym -

Napoleon opuścił Wilno dnia 16go lipca – wspo- minał Załuski – ale na kilkanaście dni pierwej rozesłał był swoje lekkie ekwipaże wojenne na różne strony; częścią że

Opodal Białej, 18 października 1812 r., doszło do bitwy, która zmusiła Czer- nyszewa do wycofania się z serca departamentu siedleckiego 75.. W ten sposób, przez Parczew i Włodawę,