SPRAWOZDANIE
D= ST. KRZYŻANOWSKIEGO
DYREKTORA A R C H IW U M A K T Ó W DAW NYCH M, KRAKOWA ZA R. 1913.
♦ *
M A C O y i£ M « 8
KRAKÓ W , M C M X IV . N A K Ł A D E M G M IN Y M IA S T A KR AKO W A.
D R U K A R N IA Z W IĄ Z K O W A POD Z A R Z . A, SZY JE W S K IE G O .
SPRAWOZDANIE
DŁ* ST. KRZYŻANOWSKIEGO
DYREKTORA A R C H I W U M A K T Ó W DAWNYCH M. KRAKOWA ZA R.1913.
Biblioteka Jagiellońska
1 00 18 46512
KRAKÓ W , M C M X IV . N A K Ł A D E M G M IN Y M IA S T A KR AKO W A.
D R U K A R N IA Z W IĄ Z K O W A POD Z A R Z . A. S Z Y JE W S K IE G O .
U oSj
f
g P R A W O Z D A N i E Z CZYNNOŚCI.
W ydrukow ano opis 544 ksiąg, obejm ujący nr. 2740—3284, n a str. 361—440 K a t a l o g u A r c h i w u m t. II, t. j. dokoń
czono opis ksiąg „szosu*, o którym w poprzedniem spraw o zdan iu była już m ow a i dalsze działy rękopisów : „regestra po- głównego, stróżnego i rurnego, regestra donativae, kontrybu- cyj wojennych, w ydatków posłów m iasta na sejmy i sejmiki, ,z u c h th a u s u “ (dom u popraw y) miejskiego, różnych w ydatków m iejskich, ak ta i księgi cechów i kupców krakow skich i r a chunki p ry w a tn e0. Opisane księgi pod ają m a tery ał duży do statystyki ludności i zaw odów zw łaszcza reg estra podatku „po- g łó w n eg o “, obejm ujące spisy m ieszkańców K rakow a i kw otę p od atkow ą od r. 1694. Jest to także p odatek na cele p a ń stw ow e, obracany przew ażnie na potrzeby wojska. Z niedu- żem i lukam i sięgają te księgi do r. 1775.
Mniejsze znaczenie p osiadają rachunki „stróżnego i ru r
n e g o 11, obejm ującego opłaty uiszczane kw artalnie na u trzy m a
nie stróżów nocnych, za używ anie wody z w odociągu m iej
skiego; prow adzone według czterech dzielnic m iasta zacho
w ały się tylko fragm entarycznie z lat 1545— 1629.
„D onativa“ w latach 1643— 1671 w brew swej nazwie je s t podatkiem przym usow ym państw ow ym .
W ażny dział dla historyi m iasta stanow ią rachunki kon- trybucyj w ojennych z la t 1702— 1760. R ozpoczyna ten dział kontrybucya szw edzka 1702/3, n ałożona n a m iasto przez Ka
rola XII w kwocie 60.000 talaró w bitych. W ydatki na w ojska saskie, szwedzkie, rosyjskie i polskie w czasie w alk między
_ 4 —
zwolennikam i Leszczyńskiego i A ugusta II, wreszcie i n a au- stryackie, utrzym anie dw oru carew icza Aleksieja w r. 1710' św iadczą wymownie, jakiego ucisku doznaw ało m iasto w tych czasach. Uzupełnienie ksiąg stanow ią fascykuły aktów i ra chunków do podobnych spraw, począwszy od r. 1655; ob ja
śniają nam one niejeden szczegół do konfederacyi barskiej,, pow stania Kościuszki i okupacyi pruskiej. Kończą się n a roku 1795.
Wydatki posłów m iasta n a sejmy i sejmiki rozpoczynają się od r. 1598. W połow ie XVIII w. założono osobne księgi,, w których notow ano w ydatki na „fabryki11, t. j. restauracyo budynków miejskich, m urów i baszt, budow y m ostów , b ru ków itp. T u zaliczono także kilka ksiąg rachunkow ych na b u dow ę zgorzałego spichlerza w ratu szu z lat 1632— 1634, tu dzież notatki o ro b o tach w kam ieniołom ach miejskich. Dalej idą rachunki domu popraw y z lat 1741 — 1789 i różne wy
datki miejskie, między którym i znajdują się w iadom ości o d łu gach miejskich, o robotach wozów miejskich, zarazie, laza
recie, jubileuszu wielkim itd , wreszcie szereg fascykułów u n i
w ersałów i aktów trybunałów i komisyj skarbow ych p ań stw o wych w spraw ach podatkow ych Krakowa z la t 1647— 1794 zamyka rachunki miejskie i rękopisy ściśle gminy dotyczące.
N astępne księgi m ają z m iastem w praw dzie ścisły zw ią
zek, nie są jed n ak pozostałością po inslyfucyach miejskich,, lecz po osobnych organizacynch, n ad którem i czuw ała ra d a v jako organ nadzorczy.
Sto kilkadziesiąt ksiąg i fascykułów aktów, dotyczących bardzo licznych cechów krakow skich od XV do połowy XIX wieku, daje nam poznać organizacyę i znaczenie rzem ieślników w mieście. W śród cechów w yróżniają się rzeźnicy i szew cy;
zapisy czynione w ich księgach miały tosarno urzędow e zna
czenie, co zapisy przed rajcam i i ław ą. Organizacyę zbliżoną do cechowej m a kongregacya kupiecka i szkoła slrzelecka.
Po cechach idą księgi kupieckie od końca XVI do końca XVIII w. Należały one do kupców i aptekarzy krakow skich i dostaw ały się do archiw um przew ażnie przy sposobności
- - 5 —
procesów spadkowych, prow adzonych w sądach miejskich.
P ra c a n ad ich skatalogow aniem w ym agała dużo czasu, by n a podstaw ie zapisek, podobieństw a pism a wyszukać nazw i
ska właścicieli ksiąg, których zazwyczaj księgi te nie zawie
rały. Tu zaliczono także praw dziw y unikat archiwalny, księgę pocztow ą kupca krakowskiego M ontelupiego z la t 1620— 1626.
Księgi te prow adzone są zwykle w języku włoskim. U zupeł
nienie ksiąg kupieckich stanow ią do pewnego stopnia rachunki pryw atne z XVIII w.
P rzed przystąpieniem do katalogow ania ułożono chro
nologicznie szereg fascykułów luźnych aktów, dotyczących cechów, kościołów, szpitali, rachunków , korespondencyj pry
w atnych, aktów kupieckich i innych.
Obok tycłi rękopisów dawniejszych skatalogow ano także 1920 ksiąg i aktów m etrykalnych, urodzin, m ałżeństw i śm ierci z lat 1810— 1850 ówczesnych urzędów stan u cywilnego p a
rafii św. Mikołaja, n a Skałce, św. Szczepana, WW. Świętych, n a Z am ku, n a Zwierzyńcu, tudzież księgi rozw odow e i ży
dowskie.
Oznaczono w dalszym ciągu skatalogow ane księgi no- w em i sygnaturam i przez nalepienie na grzbietach karteczek z num eram i 2201—2962.
O praw iono 122 rękopisów dawnych i 159 dzieł z bi
blioteki archiw alnej, podklejono 349 fotografii m ap i planów, należących do zbiorów Muzeum historycznego miejskiego.
Do tegoż Muzeum historycznego m. K rakow a spraw iono z budżetu na rok 1913 oszklenie do gablotek żelaznych i je d n ą żelazną gablotow ą p o dstaw ę z drzwiczkam i po d gablotą.
W gablotach rozm ieszczono system atycznie w dalszym ciągu układania i oznaczając przedm ioty num eram i i spisując j e do katalogu dla zwiedzających. R ów nocześnie zaznaczono w inw entarzu przedm iotów m uzealnych num er tego katalogu i gablotki, w której są um ieszczane. Ułożono w ten sposób przedm ioty w dziewięciu gablotach a m ianow icie: P i e c z ę c i e c e c h o w e i w o t a c e c h o w e w gablotach I— IV włącznie, obejm ujące przedm iotów 86, P i e c z ę c i e d a w n e m i e j s k i e
— 6 —
k r a k o w s k i e w gab. V, sztuk 39; p i e c z ę c i e W o l n e g o m. K r a k o w a i jego okręgu (gabl. VI od nr. 120—212), pie
częcie m. K rakow a z XIX w. (gabl. VII, 213— 271), pieczęcie- i stam pile różnych kom itetów , g m i n p o d m i e j s k i c h , przy
łączonych w r. 1911/12 do K rakow a i ich zabytków p am iąt
kowych (gabl. VIII) pasyjki, obesłania cechowe, buzdygany itp. (w gabl. IX) do num eru 382 i w szystkie przedm ioty że
lazne, brązow e, w ykopane w różnych czasach w Krakowi&
ja k : klucze, kluczyki, kłódki, lichtarzyki, igły brązow e, oku
cia narożników książek, podkowy, podkówki, pochodzące od XVI —XIX w., um ieszczone w szafie dolnej pod gabl. IX. Do następnych gablot i szaf rozłożono dalsze przedm ioty, k tó rych system atyczne skatalogow anie n astąp i w roku 1914.
P ra c a system atycznego ułożenia w gablotach czy sza
fach i rozm ieszczenia przedm iotów m uzealnych nie m oże iść dość pospiesznie, poniew aż po w yczerpaniu kredytu rocznego- na m uzeum w kwocie 600 koron, z którego także kupuje się przedm ioty pam iątkow e m uzealne, trzeb a czekać na nowy kredyt roku następnego, ażeby m ożna spraw ić dalsze p o trze
bne gabloty i urządzenia. N adto w spraw ianiu u rz ąd ze n ia trzeba się liczyć co do kształtu, wielkości i rodzaju z tem r że w krótce zbiory te w raz z A rchiw um przenione b ędą do- innych ubikacyj, o innych rozm iarach i ośw ietleniu sal — n a Wawel. S praw iane dotychczas urządzenia są tego rodzaju,, że mogą być zastoso w ane do każdej sali.
S praw a pom ieszczenia A rchiw um na W aw elu p o stą p iła o tyle naprzód, że n a podstaw ie upow ażnienia W ydziału k ra
jow ego przystąpił M agistrat do podpiw niczenia reszty ubikacyi przeznaczonych n a Archiwum celem uniknięcia wilgoci.
Uzupełniono inw entarz m uzealny M. 850—855.
Sporządzono odpisy dokum entów , znalezionych w gałce kościoła św. Ł azarza w Krakowie z lat 1680— 1885. W spół
pracow ano przy ułożeniu formy druku dokum entów w sp ra
wie przyłączenia Podgórza i ułożono projekt napisu na tablicy w przerobionym pałacu W ielopolskich. Archiw um zwiedzili
— 7 —
członkowie sem inaryum historycznego Uniw. Jag. pod kie
runkiem prof. Dr. P taśnika.
Dziennik podaw czy wynosi! 324, wydano 8 odpisów wie
rzytelnych.
Udzielono szeregu wyjaśnień i informacyj na podstaw ie oszukiwali archiw alnych, z których w ażniejsze :
1) w spraw ie apteki w szpitala B onifratrów w Krakowie.
2) w spraw ie opłat na rzecz teatru za R zeczypospolitej krakowskiej dla M ag istratu ;
3) o pałacu W ielopolskich i kam ienicy 1. 27 S tradom dla budow nictw a m iejskiego;
4) o dom ach pryw atnych n a W aw elu dla syndyka m iej
skiego Dr. B ąkow sldego;
5) do konika zwierzynieckiego dla artysty m alarza Za
rzyckiego.
P rzeprow adzono poszukiw ania za aktam i dotyczącym i granic Rzeczypospolitej krakowskiej od strony K rólestw a P o l
skiego koło wsi Sulechow a dla komisyi ream bulacyjnej.
Z pow odu zgonu śp. A leksandra Jabłonow skiego i A n
toniego Małeckiego przesłano Tow. naukow em u i Zakładow i Ossolińskich pism a kondolencyjne.
Ze względu n a przygotow ującą się zm ianę sta tu tu gm in
nego i konieczność uw zględnienia n a przyszłość celów, za
dań i interesów Archiwum , potrzebnych do jego przyszłego rozw oju jako instytucyi naukow ej w ystosow ano do Prezy- dyum m iasta m em oryał, w którym w skazując na teoryę u zn a n ą i przyjętą n a zachodzie, jak niemniej na analogię innych m iast (W iedeń, T ryest, M onachium ) podniesiono, że A rchiw um pow inno być zam oistnym instytutem miejskim o charakterze naukow ym , podległym bezpośrednio R adzie m iasta i jej prezydentow i na podstaw ie osobnego statu tu . T radycya K rakow a od daw na stoi na tem sam em stanow i
sku. Już w XVIII w., kiedy pod wpływem konstytucyi 3 Maja organizow ano m iasto w skutek przyłączenia jurydyk do K ra
kowa, utw orzono w r. 1794 „A rchiwum generalne m. głów
nego stoł. K rakow a" pod kierow nictw em regenta, który też
8
sam odzielnie niem kieruje i w ystosow uje odezwy. Wywody te u znała Komisya archiw alna za zupełnie słuszne.
I) Dyplom z r. 1456 dotyczący zapisu czynszu 11 grzyw, n a wsi P orębie przez Ja n a i Spytka z M elsztyna n a rzecz Uni
w ersytetu krakowskiego.
2 —3) Dwa dyplomy perg. Jana Rzeszowskiego, biskupa krakowskiego do erekcyi ołtarza Z w iastow ania P. M. w ko
ściele św. Anny w Krakowie z r. 1474.
4) Dyplom perg. z nom inacyą K ajetana Sołtyka, biskupa kijowskiego biskupem krakow skim z r. 1758.
5) A kt kapitulacyi K rakow a z 26 kw ietnia 1848.
6) Dyplom papierow y otw arcia trum ny błog. S tanisław a Kazimierczyka w kościele Bożego Ciała w r. 1913 wystawiony przez biskupa krakow skiego Sapiehę.
7 —8) Dwa dyplomy perg. dotyczące biskupstw a chełm skiego z r. 1524 i 1554.
9) Dyplom perg. dla Borzymowskiego z r. 1593.
10) Dyplom perg. dla F ischerów z r. 1774.
I I ) A kta do kościołów i księży i do spraw cenzury w Krakowie, tudzież do Sieciechowie z la t 1539— 1852.
12) A kta do rodziny Nowakowskich i ich dom u n a Bło
niu z la t 1 7 2 4 - 1799.
13) A kta do rodziny Z atorskich z la t 1773— 1844.
14) A kta do Dr. Maksymiliana Zatorskiego, prof. Uniw.
Jag. z la t 1835— 1885.
15) A kta do W incentego Darowskiego, sek retarza jene- ralnego S enatu Rzpltej krak. i jego rodziny z lat 1784— 1847.
16) T rauungsbuch fur die K asim irer Judengem einde z lat 1798— 1808.
17) Księga ślubów synagogi kazim ierskiej z la t 1817—•
1838.
R C H I W U M
9 —
18) Fascykuł aktów budow nictw a miejskiego do sp raw kam ienic krakow skich z la t 1801— 1902.
19) Listy i akta do Dr. Józefa B rodow icza z lat 1822—
1877.
20) Sum aryusz wydanych dokum entów kościoła św. Szcze
p an a w Krakowie z r. 1826.
21) A kta do Di-. Józefa P lacera z la t 1827— 1870.
22) P o w stanie krakow skie w r. 1846 p o em at i zbiór p o e- zyi patryotycznych z la t 1842— 1846, rkp.
23) Akta, odezwy, druki ulotne i broszury do p o w sta
nia 1863/4 pozostałe po aptekarzu krakow skim Adolfie Ale
ksandrow iczu z lat 1861— 1864.
24) P rotokoły stenograficzne z posiedzeń R ady miejskiej w r. 1902 — 2 fascykuły.
25) M ateryały do reform y s ta ta tu m. K rakow a z la t 1905— 1913.
26) W iersz o przyłączeniu Podgórza do K rakow a A n
drzeja W archoła.
27) A kta do rodziny Borzymowskich, Syruciów, S tre- bejków, Malawskich, Hryncewiczów i Gotkiewiczów w woj.
trockiem z la t 1547— 1841.
28) P rotokół ławniczy Błażowy z la t 1627— 1694.
29) Zbiór paten tó w cesarskich i nam iestnika Moraw spi
sany w spółcześnie z la t 1683— 1688.
30) P ro to k ó ł urzędu w ójtow sko-ław niczego, częściowo i burm istrzow skiego m. Skawiny z la t 1725— 1729.
Przedm ioty powyższe dostały się do A rchiw um jak o d ary : X. A ugustyna B łachuta 6, śp. Dr. A dam a B ochenka 5, X. Dr. Józefa Caputy 11, p. M arszewskiej 9, 27, Dr. W łady
sław a Miłkowskiego 14, p. F ranciszka Ścisły 29, p. Jadwigi Siedleckiej 30, Dr. R udolfa Sikorskiego 25, śp. Dr. Mieczy
sław a W ąsow icza 4, 7, 8, p. Maryi W alterow ej 22, 23, p. W ło dzim ierza Żuławskiego 21, z M agistratu n adesłano 16, 17 i 26, z B iura prezydyalnego 24, z B udow nictw a 18, kupiono 1— 3, 10, 12, 13, 15, 19, 20 i 28.
10 —
K
o r z y s t a n i e n a u k o w e z a r c h i w u m.
Jak dawniej tak i obecnie użyczał Z arząd irch iw u m naukow ej pom ocy wszystkim pracującym n ad historyą K ra
kowa. W roku ubiegłym korzystało z Archiw um 1116 osób przez 253 dni, do użytku wydano 1390 rękopisów, dyplomów, zabytków m uzealnych i książek. Do dom u wypożyczono 192 książek z biblioteki archiw alnej.
Na m ateryałach archiw anych oparte wyszły w r. 1913:
Bąkowski K lem ens: S pór o drogi n a W awel. Lwów 1913, 8-vo, str. 25.
B alaban M ajer: Jakob Polak, der Baal Chillukim in Kra- kau u n d seine Zeit. M onatschrift fiir G eschichte des Juden- thum s. B reslau, 1913, str. 59 — 73 i 195— 210.
Chmiel A d a m : Kronika dom ów krakowskich. Ulica Flo- ry ańska (c. d.), K alendarz C zecha na r. 1914, str. 4 5 —60.
Chmiel A d am : Wawel. Materyały archiw alne do bu dowy zamku, zebrał i w y d a ł... K raków , 1913, 8-vo, str. V, 874. W ydaw nictw o Grona c. k. K onserw atorów Gałicyi za
chodniej. T ek a V.
Krzyżanow ski S tanisław : R achunki w ielkorządow e k ra
kowskie z la t 1461— 2 i 1471. Archiwum komisyi history
cznej. Kraków, 1913. T. XI, str. 466— 526.
Lachs J a n : K rakow skie księgozbiory lekarskie z XVI w.
Kraków, 1913, 8-vo, str. 85.
Lachs Ja n : Die Lectiire der K rakauer Arzte und Stu- clierenden im 16 Jahrłm ndert. Archiv fur Geschichte der Me- dizin. B. 7, 1913, str. 206— 217.
S chipper Ignaz: Der A nteil der Juden am europaeischen G rosshandel m it dem Orient. Czernowitz, 1912, 8-vo, str. 37.
Seruga Józef: Krakowskie kalendarze XVI w. K raków , 1913, 4-y o, str. 15. O dbitka z K alendarza Czecha na r. 1914. Seruga Józef: M ieszczaństwo a kościół Najśw. Panny Maryi. N otatk a o fundacyach wina m szalnego w XV i XVI wieku. „Głos N arodu" 1913, Nr. 171.
— 11 -
P race personalu Archiwum w ykonane poza A rchiw um : Chmiel A d a m : „Die Bevolkerung Galiziens“ w czasopi
śm ie „Reise u. S p ort-S onder-N nm m er Galizien, 1913, 3 Heft, W ien-Berlin, str. 31— 39.
Tenże ułożył napis wykuty n a tablicy kam iennej w n o wym sklepie firmy A. H aw ełka w P ałacu Spiskim i dokum ent o odnow ieniu kościoła szpitala św. Ł azarza w Krakowie, dru kow any n a pergam inie i włożony do gałki wieży.
T en ż e: R ecenzye w „K w artalniku historycznym ".
Krzyżanowski S ta n isła w : Podw ody kazim ierskie 1407 — 1432. A rchiw um Komisyi h ist XI, str. 392— 465.
Tow arzystw o m iłośników historyi i zabytków Krakowa, opierające sw ą działalność naukow ą o Archiwum, wydało pod redakcyą prof. Dr. S tanisław a Krzyżanowskiego R ocznik k ra kowski tom XVI, obejm ujący następ u jące p ra c e :
P taśn ik Ja n : Studya n ad patrycyatem krakow skim w ie
ków średnich. Część druga.
Skrudlik M ieczysław: T om asz Dolabella. U stęp z dzie
jó w m alarstw a XVII stulecia w Polsce.
Chmiel A dam : Z hełm u wieży Maryackiej.
Kaczm arczyk Kazim ierz: Bibliografia K rakow a za r. 1913.
B i b l i o t e k a k r a k o w s k a objęła pod redakcyą prof.
Dr. S tan isław a K utrzeby:
Nr. 46. Klemens B ąkow ski: Kościół N. P. Maryi w Kra
kowie. Adolf Szyszko-B ohusz: A rchitektura kościoła Najśw.
P. Maryi w Krakowie w historyi budow nictw a polskiego.
Nr. 47. W ładysław N am ysłow ski: P oczta wolnego m ia
s ta Krakowa.
Nr. 48. W ładysław N am ysłow ski: Milicya wolnego m ia
s ta K rakow a 1815— 1846.
W ydaw nictw o „Pom ników p raw a publicznego Bzeczy- pospolitej krakowskiej z lat 1815— 1819“, podjęte w myśl uchw ały R ady miejskiej z r. 1911 (Por. Spraw ozdanie za rok 1912, str. 10— 11) w opracow aniu prof. Dr. W acław a T o k a
rza, postąpiło n a p rz ó d ; w ydaw ca przygotow aw szy cały m a- teryał, przystąpił do jego druku.
— 1 2 —
M u z e u m h i s t o r y c z n e ,
.'.'...V P R Z Y B Y T K I.
P rzedm ioty oznaczone w inw entarzu m uzealnym od Nr..
850— 855, między którym i w ażniejsze: T lok pieczęci sądu wyższego p raw a niemieckiego na zam ku krakowskim z roku 1356, m edalion gipsowy z popiersiem E m anuela Lipowskiego,, rezydenta austryackiego w w olnem m. Krakowie z r. 1827,.
n adto p rz e d m io ty :
1) Część środkow a chorągwi jedw abnej z orłem polskim Ludw ika Mierosławskiego 1863/4.
2) Album fotografii działaczy porozbiorow ych.
3) Pudełko w yplatane słom ką kolorow ą z herbem K ra
kow a i n apisem : P am iątk a więzienia w Krakowie r. 1863.1. W.
4) R ysunek celi więziennej A leksandrow icza w Ołom uńcu.
1865.
5) Model z tektury celi więziennej A leksandrow icza w Ołom uńcu 1865.
6) Model z tektury w ięzienia w O łom uńcu 1865. z n a
pisem : N a pam iątkę od M. P.
7) 1 złoty wolnego m iasta Krakowa z r. 1835.
8) O dznaka dla uczestników I krajow ego wiecu in tro ligatorów w r. 1913.
9 — 264) 256 biletów wizytowych osób m ieszkających w Krakowie w II połowie XIX. w.
265) Dyplom T ow arzystw a strzeleckiego w Krakowie dla Józefa P areńskiego z r. 1835.
266— 274) 9 rysunków dom ów krakow skich Maksymi
liana Gerchy.
275— 338) 64 szkiców typów m ieszczan K rakow a i z oko
licy, rys. M. Gerchy.
339) C arte de la P ologne divisee p ar provinces et palati- n a ts et subdivisee p a r districts... p a r I. A. B. Rizzi Zamoni... 1772.
340— 404) 65 rysunków prof. S atu rn in a Świerzyńskiego z la t 1870— 1872 do Krakowa, Krzeszowic, Kalwaryi, Lanc
korony, Lw ow a i Tyńca.
— 13 —
405— 419) 15 rycin zabytków Krakowa.
420) Plany m. Krakowa w edług podziału m iasta n a obwody, parafie, studnie wodociągowe, wychodki, dzielnice.
421) P lan w arstw icow y teren u pod budow ę zakładu dla trzody.
422) P rojekt kan ału przy ulicy Loretańskiej i Krupni
czej, 1892.
423) P lan m ostu żelaznego na R udaw ie przy ul. Zwie
rzynieckiej, 1891.
4 2 4 —431) 8 planów i szkiców zakładu kontum acyjnego i obserwacyjnego dla trzody z r. 1890, 1891 i 1892.
432) Niwelacya przy kościele św. Krzyża, 1889.
433) Sytuacya kościoła św. Krzyża.
434) Dawny m ur obronny przy P aulinach n a Skałce, 1891.
435) P lan sytuacyjny parku Dr. Jordana.
436) W idok K rakow a z XVII w., sztych współczesny.
437) Cracovie. Van der Rye Houfnaglius, sztych koło
t. 1617.
438) Krakau. W idok W aw elu i okolicy z I połow y XIX w., sztych.
439) W idok K rakow a według M eriana i Vischera, lito grafia Salba.
440) W idok K rakow a w edług Schedla, 1493, litografia J. Stróżeckiego.
441) P lan K rakow a i Kazim ierza r. 1787, według P ru szcza, 1861.
442) P lan K rakow a na podstaw ie planów z r. 1700 i 1777.
443) Kopia planu K rakow a w edług P ucka z r. 1891.
444) P lan von Krakau, ręyidirt im J. 1881.
445) W idok Krakowa z czasów S tanisław a A ugusta — odbicie D rukarni Uniwersyteckiej.
446) P lan K rakow a 1891, lit. Salba.
447) P lan Krakowa. Rys. Dąbrowski, lit. Salba.
— 14 —
44-8) Najnowszy Plan Krakowa. Rys. W dow iszewski, lit.
Prochaski.
449) Plan m. K rakow a 1881, lit. Pruszyńkiego.
450) P lan m. Krakowa. Rys. Żebraw ski 1836, gest. Klie- w er in Berlin.
451) Kopia planów bastyonów w ojskowych K rakow a kolo r. 1796, zrobiona w r. 1891.
4 5 2 —472) 21 planów pałacu W ielopolskich 1865— 1899.
473) P rojekt przystanku Kraków.
474) Album XI zjazdu lekarzy i przyrodników polskich w r. 1911.
475) W idokówki z n ad Młynówki — album.
476) P am iątk a 200-letniej rocznicy osw obodzenia W ie
dnia 1883, Album.
FOTOGRAFIE.
477) W idok K rakow a koło r. 1600, D. Funcka.
478) K am ienica Nr. 27 przy ul. Basztowej.
479) T ow arzystw o ratunkow e w czasie akcyi.
480) Most zwierzyniecki n a R udaw ie.
481) W yjazd straży pożarnej do ognia.
482) F acyata budynku straży pożarnej.
483) K am ienica „pod pająkiem “ przy ul. Karm elickiej.
48 4 —488) Budynek poczty głównej, 5 sztuk.
489) W alec parow y do ugniatania ulic.
4-90) M aszyna T a la rd a w ruchu.
491) Widok park u T alarda.
492) Szkoła przy ul. Miodowej.
493) W ieża ratu szo w a koło r. 1875.
494) Sukiennice w nocy.
495) Model polskiego okrętu w Muzeum a v Gdańsku.
496) P olichrom ia zakrystyi kościoła św. K atarzyny, p ro jekt J. Makarewicza.
497) T arg ranny w Sukiennicach.
498) Marcin Oracewicz, projekt Kuleszy.
499) W ieża ratu szo w a z Sukiennicam i.
— 15 —
500— 504) Zakład wodociągowy n a B ielanach, 5 sztuk.
505) Z akład Helclów.
5 06—535) Szpital św. Ducha, zburzony w r. 1892 i jego szczegóły architektoniczne, 30 sztuk.
536—540) R zeźnia m iejska, 5 sztuk.
541— 542) B iblioteka klasztoru w Mogile, 2 sztuki.
543) B ank przem ysłow y w Krakowie.
5 4 4 —545) S ta ra synagoga n a K azim ierzu, 2 sztuki.
546) Zakład kam ieniarski Kuleszy.
547) W nętrze K ościoła n a Bielanach.
548— 551) M alowidła kaplicy św. R om ualda n a Biela
nach, 4 sztuki.
552— 557) H erby z korony wieży Maryackiej, 6 sztuk.
558— 561) Śnieg 16 kw ietnia 1913 w Krakowie, 4 sztuki.
562) W idok K rakow a w edług S chedla r. 1493.
563— 565) O tw arcie trum ny P io tra Skargi w r. 1912, 3 sztuki.
Część przedm iotów zakupiono, re sz ta pochodzi z darów.
O fiarodaw cam i byli: Biuro prezydyalne, B udow nictw o m iej
skie, K ierow nictw o ro b ó t odnow ienia wieży Maryackiej, T o w arzystw o m iłośników historyi i zabytków K rakow a, wreszcie pp.: W acław Anczyc, Augustyn, F erdynand B arberow ski, Dr.
S tanisław Domański, R om an Gródecki, Dr. Kazimierz K acz
marczyk, B o naw en tura Lenart, Dr. Józef Muczkowski, Marcin Samłicki, A leksander Świerzyński, Dr. S tanisław Tom kowicz, Marya W alterow a.
B i b l i o t e k a .
x ::r.P R ZY B Y TK I.
III
597 dzieł i bro szu r w 864 tom ach i zeszytach, p och o
dzących z zakupna i darów. Dzieła oznaczone Nr. inw. 7033—
7629 m ają katalog kartkowy.
O fiarodaw cy: A kadem ia handlow a (1), A kadem ia Um ie
jętn o ści (7), A rchiw um krajow e w e Lwowie (1), Biblioteka
— 16 —
Zam oyskich (1), Czytelnia katolicka (3), Akad. Koło „Eleu- sis“ (4), Gimnazyum św. Anny (1), Gimnazyum III (1), Gim- nazyum V (1), Gimnazyum I pryw atne żeńskie św. Jadwigi (1), Gimnazyum realne 0 0 . P ijarów (2), G>mnazyum w Brze- żanach (1), Gimnazyum w Dębicy (1), Gimnazyum polskie w S tanisław ow ie (1), Grono c. k. konserw atorów Galicyi za
chodniej (4), Izba handlow a i przem ysłow a (8), K asa Oszczęd
ności m. K rakow a (1), K onsystorze arcybiskupie we Lwowie (1) i P etersbu rgu (1), K onsystorze biskupie: we F rom borgu (1), w K ielcach (1), w Płocku (1), w P oznaniu (1), w P rze
myślu (2), w Sandom ierza (1), w Sejnach ( lj, w S tanisław o
wie (1), w T arnow ie (1), Koło historyków U. U. J. (3), Ma
gistrat m. K rakow a (Biuro statyczne i wodociągowe, E k o n n - m at) (17), Muzeum techniczno-przem ysłow e (2), Stow arzysze
nie drukarzy „Ognisko" (6), Szkoła introligatorów (1), Szkoła przem ysłow a wyższa (1), II Szkoła realna (1), Szkoła wydzia
łow a im. Kazimierza W. (1), T ow arzystw o dobroczynności (1), T ow arzystw o m iłośników historyi i zabytków K rakow a (55), Tow. muzyczne (1), Tow. ogrodnicze (1), Tow . opieki nad polskimi zabytkam i sztuki (2), Tow. opieki szpitalnej dla dzieci (1), Tow. „Pom oc bratn ia" w Zakopanem (3), Tow.
ratunkow e ochotnicze (2), Tow. im. ks. P. Skargi (2), Tow.
szkoły ludowej (Zarząd główny, I i akadem ickie koło) (4), Tow.
„S traż Polska" (1), Tow. urzędników budow y tanich dom ów (1), Tow. w zajem nych ubezpieczeń (1), Zakład narodow y im.
O ssolińskich we Lwowie (2), Związek austryackich drukarzy (filia krak.) (6), Związek górników i hutników (2), kraj. Z w ią
zek nauczycieli ludowych (6), kraj. Związek turystyczny (1);
n adto pp. Dr. Klem ens Bąkowski (1), Dr. Majer B alaban ( l ) j W ładysław B aran (9), Dr. Leon Białkowski (1), S tanisław C ercha (1), Dr. Adolf Chybiński (1), Dr. A doryan Diveky (2), Dr. P io tr D obrzański (9), Dr. S tanisław Dom ański (1), R o m an Gródecki (1), T adeusz Gutkowski (2), W. Horowicz (1), Dr. Kazimierz K aczm arczyk (9), X. G erard K owalski (1), Dr.
S tanisław Krzyżanow ski (23), Dr. Kazimierz Kumaniecki (6), Dr. S tanisław K utrzeba (2), Dr. Jan L aahs (32), Dr. S tanisław
— 17 —
Lewicki (3), Lucyan Lipiński (1), S tanisław Mazurek (1), Dr.
W ładysław Miłkowski (3), Dr. Józef Muczkowski (29), S tan i
sław Niepielski (9), Dr. Jarosław O patrny (2), Józef P iecho ta (1), Dr. S tanisław Ponikło (2), Dr. Jan P taśnik (16), Jati R a- kowicz (1), X. Jarosław Rejowicz (1), Giusseppe dalia S an ta (1), Dr. Ignacy S ch aiter (1), Dr. Ignacy S chipper (2), Józef S eruga (18), Skrocliowski Kazimierz (1), Józef S tokło sa (1), X. Jan Sygański (1), ks. Szołdrski (2), Dr. S tanisław Tomkowicz, (28), W ładysław W ągiel (3), Dr. T eodor W ierzbowski (1).
[ ) E POŻYTY.
S tow arzyszenie białych piekarzy w K rakow ie (Starszy p. Leon Bałuk) złożyło 18 dyplom ów pergam inow ych z lat 1442— 1669 i 1 dyplom papierow y z r. 1893, dotyczące ce
chu piekarzy w Krakowie.
T ow arzystw o Dobroczynności w Krakowie złożone p o przednio 118 rękopisów i dyplom ów z lat 1530— 1820 uznało w ubiegłym roku za depozyt wieczysty, m ający się przecho
wywać w Archiwum.
W y d a w n i c t w o ź r ó d e ł d z i e j o w y c h
M I A S T A K R A K O W A . - ... • -
Druk najstarszych ksiąg kazim ierskich w opracow aniu archiw aryusza p. Chmielą, postępow ał dalej, w ydrukow ano stro n 273 — 288. Adjunkt Dr. Kaczm arczyk opracow aw szy indeksy osobowy i rzeczowy, przeprow adził ich druk str. 385 — 560 ta k że cały tom opuścił p ra sę jako tom V. w ydaw nictw a A rchiw um aktów dawnych m. K rakow a p. t : Księgi przyjęć do p raw a miejskiego w Krakowie 1392— 1506. Libri iuris ci- vilis Cracoviensis 1392— 1506. W ydał Dr. Kazimierz Kacz
marczyk. W K rakow ie 1913. Odbito w D rukarni Uniw. Jag.
p od zarządem J. Filipowskiego. Odbito 300 egzemplarzy.
— 18 —
Księgi przyjęć do p raw a miejskiego w K rakow ie p o wyżej przytoczone m ają pierw szorzędne znaczenie dla staty styki ludności, zawodów, kwestyi narodow ościow ej nie tylko dla Krakowa, ale i dla tych miejscowości, z których po cho dzą przyjęci w poczet nowych obywateli krakowskich. N a
bierają one tem większej wagi, że pod względem kom pletu m ateryału, obejm ującego z m ałem i lukam i okres przeszło czterech wieków (1392—1800) są unikatem i jedynym zbio
rem w całej Polsce. Go do czasu po w stan ia z w yjątkiem K a
zim ierza (gdzie zaczynają się od r. 1369), należą do n aj
w cześniejszych ze znanych tego rodzaju ksiąg n a ziem iach polskich. Na zachodzie są księgi tego rodzaju oczywiście wcześniejsze, życie bow iem i organizacya m iejska znacznie wcześniej się rozwinęły, np. w N orym berdze znajdują się od r. 1302, w Frankfurcie n ad Menem od r. 1311. P od wzglę
dem ilości przyjętych do obyw atelstw a najwięcej podobień
stw a wykazuje K raków z H am burgiem . W całym okresie 1392— 1506 przyjęto w Krakow ie około 9503 nowych oby
w ateli czyli 82’7 rocznie.
R
a c h u n k i.
Z kwoty 200 koron wyasygnow anej n a „ w y d a t k i k a n c e l a r y j n e " (XI, 4, k) w ydano:
Materyały i przybory piśm ienne . . . . 130 58 K orespondencye i drobne w ydatki . . . 69-42 R azem . . . 200’—
K redyt 700 koron na „ p o w i ę k s z e n i e b i b l i o t e k i i z a k u p n o a r c h i w a l i ó w 11 (XI, 4, 1) wydano w całości;
niedobór w kwocie 36 kor. pokryto z opłat archiwalnych.
Dochód z o p ł a t a r c h i w a l n y c h adm inistrow any oso
bno w myśl § 21 sta tu tu archiw alnego wynosił 36 kor. Kwoty tej użyto w całości n a pokrycie niedoboru, n a pow iększenie biblioteki i zakupno archiwaliów.
— 19 —
Z kredytu „ n a d a l s z e u r z ą d z e n i e A r c h i w u m ” (XI, 4, m) w kwocie 1200 koron wydano za pośrednictw em E k o n o m a tu :
R oboty in tro lig a to rs k ie ... . 9 8 1 - 6 8 Druk spraw ozdania i form ularzy . . . 101-—
Druk kartek z num eram i rękopisów . . 74-—
D r o b n e ...4-3-32 R azem . . . 1200'00 Z kredytu 600 kor. „ n a M u z e u m h i s t o r y c z n e m i e j s k i e (XI, 4, n) w ydano :
K upno przedm iotów m uzealnych . . . 270‘—
Oszklenie g a b l o t e k ... 330-—
R azem . . . 600’—
K redyt 1000 kor. „ n a w y d a w n i c t w o ź r ó d e ł d z i e j o w y c h K r a k o w a (XI, 4, o) obrócono w całości na hono- rary a autorskie dla wydawców.
K redyt 1000 kor. „ n a w y d a n i e k a t a l o g u A r c h i - w u m “ (XI, 4. p) wydano w całości na pokrycie kosztów druku katalogu.
R achunki i kwity przedstaw ia się M agistratowi, podpi
sane przez dwóch członków komisyi archiw alnej.
W Krakowie, dnia 2 stycznia 1914 r.
D y re k to r A rc h iw u m :
Dr. Stanisław Krzyżanowski.
S p ra w o z d a n ie p o w y ższe u c h w a liła K o m isy a a rc h iw a ln a n a p o s ie d z en iu w d n iu 9 czerw ca 1914 r. p rz ed ło ży ć R a d z ie m ia s ta z w n io sk ie m o przy jęcie d o w iad o m o ści.
A rchiwum
p o z o s t a j e w s t o s u n k a c h w y m i a n y wydaw nictw z następującem i instytu cy am i:
A rchiw um krajow e w Bernie, Archiw um krajow e aktów grodzkich i ziemskich we Lwowie, Archiw um m. Lwowa, Mu
zeum XX. C zartoryskich i Muzeum N arodow e w Krakowie,.
B iblioteka kórnicka w Kórniku, B iblioteka ord. hr. K rasiń
skich i B iblioteka ord. hr. Zam oyskich w W arszawie, T o w a
rzystw o naukow e w W arszaw ie i Zakład narodow y imienia Ossolińskich we Lwowie.
K o m isy a a rc h iw a ln a R a d y m ie js k ie j.
P r z e w o d n i c z ą c y : Dr. Franciszek Fierich, rad ca m iej
ski, prof. Uniw. Jag.
C z ł o n k o w i e : B adcy m iejscy: Inż. Klaudyusz Dębicki,.
Dr. S tanisław Domański, prof. Uniw. .Jag., Jan Hałatkiewicz,.
ra d ca sądu kraj. wyższego, Dr. S tanisław Ponikło, prof. Uniw.
Jag., Dr. Józef B osenblatt, prof. Uniw. Jag. Z poza B ad y: Dr.
S tanisław E streicher, prof. Uniw. Jag., Dr. S tanisław Kutrzeba,, prof. Uniw. Jag., Dr. Józef Korzeniowski, kustosz Biblioteki Jag., Dr. Fryderyk Papee, dyrektor Bibl. Jag., Dr. W acław T o karz, prof. Uniw. Jag.
P e rs o n a l A rc h iw u m .
D y r e k t o r : Dr. praw . i fil. S tanisław Krzyżanowski, prof.
Uniw. Jag., członek czynny Akadem ii Um iejętności w K rako
wie, członek c. k. B ady archiw alnej (Archivrat) w Wiedniu,, prezes Tow. m iłośników historyi i zabytków K rakow a, p a- leograf-archiw ista Stolicy św.
A r c h i w a r y u s z : Adam Chmiel, historyograf i archiw a- ryusz Uniw. Jag., w spółpracow nik komisyi historyi sztuki, li
terackiej i historyczne) Akademii U m iejętności w Krakowie, korespondent c. k. I£omisyi centralnej dla zabytków sztuki w W iedniu.
A d j u n k t : Dr. Kazimierz Kaczmarczyk, w spółpracow nik komisyi historycznej A kadem i U m iejętności w Krakowie, ko
re sp o n d en t c. k. Komisyi centralnej dla zabytków sztuki i c. k.
B ady archiw alnej w W iedniu.
P o m o c n i c y b i u r o w i : Józef S eruga i W ładysław W ą- giel, słuchacze filozofii Uniw. Jag.
W o ź n y : S tanisław Mazurek.
P o m o c n i k w o ź n e g o : Józef Piechota.
