Wybrane informacje o procesie starzenia się osób zatrudnionych w gospodarce narodowej

(1)

WOOEWbOZKI URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE

I

Do użytku służbowego Egz.nr . Av...

WYBRANE INFORMACJE

O PROCESIE STARZENIA Się OSÓB ZATRUDNIONYCH W GOSPODARCE NARODOWEJ

PRACOWNICY W WIEKU EMERYTALNYM I PRZEDEMERYTALNYM W GOSPODARCE USPOŁECZNIONEJ Strona I. Uwagi ogólne ... ... ... ... ... . 2 II. Pracownicy nabywający uprawnienia emerytalne w normalnym trybie

oraz uzyskujący uprawnienia wcześniejszego przejścia na

emeryturę ... ... ... . 2 III. Pracownicy pełnozatrudnieni uzyskujący uprawnienia emerytalna

w latach 1975-1985 .... ... ... 3 IV. Pracownicy pełnozatrudnieni o uprawnieniach wcześniejszego

przejścia na emeryturę ... •... 4

UŻYTKOWNICY INDYWIDUALNYCH GOSPODARSTW ROLNYCH URODZENI W 1918 R. I WCZEŚNIEJ I. Uwagi ogólne ... ... ... 5 II. Indywidualne gospodarstwa rolne użytkowane przez urodzonych

w 1918 r. i wcześniej ... 5 III. Ludność w indywidualnych gospodarstwach rolnych użytkowanych przez

urodzonych w 1918 r. i wcześniej ... ... 6

Opracował mgr Jerzy Traider przy współpracy mgr Zofii Jachym

KRAKÓW LUTY 1976

(2)

PRACOWNICY W WIEKU EMERYTALNYM I PRZEDEMERYTALNYM W GOSPODARCE USPOŁECZNIONEJ

I. UWAGI OGÓLNE

1. Na podstawie decyzji nr 36/75 Prezydium Rzędu z 8.3.1975 r. organy statystyki państwowej przeprowadziły badanie statystyczne pracowników w wieku przedemerytal

nym i emerytalnym. Wyniki tego badania zawieraj# informacje odnośnie których nie było dotychczas rozeznania.

2. Badaniem - według etanu w dniu 1 kwietnia 1975 r. - objęto pracowników:

- w wieku przedemerytalnym, to znaczy tych, którym do emerytury brakowało 10 lat lub mniej,

- w wieku emerytalnym, to znaczy tych, którzy pracuję nadal pomimo osiągnięcia wieku uprawniającego do emerytury.

3. Podziału terytorialnego wyników badania dokonano metodę przedsiębiorstw, zalicza

jąc do woj.miejskiego krakowskiego pracowników przedsiębiorstw mających na tym te

renie siedzibę zarządu - bez względu na faktyczne miejsce zatrudnienia.

4. W badaniu wyróżniono pracowników zaliczonych do pierwszej i drugiej kategorii za

trudnienia :

a/ Do pierwszej zalicza się mających uprawnienia do wcześniejszego o 6 lat przej

ścia na emeryturę - z tyt.wcześniej wydanych ustaw i rozporządzeń /górnicy, kolejarze, nauczyciele, osoby pracujące w warunkach szkodliwych dla zdrowia itp./.

b/ Do drugiej, pozostałych pracowników, przechodzących na emeryturą w wieku 65 lat - mężczyźni wzgl. 60 lat - kobiety.

c/ Wśród pracowników zaliczonych do drugiej kategorii badanie wyróżniło objętych uprawnieniami wprowadzonymi w ostatnim okresie, dotyczącymi inwalidów wojennych i wojskowych /ustawa z 29.5.1974 r. - Oz.U.nr 21 poz.117/ oraz kobiet /rozpo

rządzenie Rady Ministrów z 7.3.1976 r., Oz.U.nr 9 poz.53/.

5. Różnice między sytuacją w naszym województwie i średnią krajową wynikają przede wszystkim z faktu wprowadzania tutaj nasilonej industrializacji w okresie przed 1955 r. oraz z odmiennej od średniej struktury zatrudnienia.

II. PRACOWNICY NABYWAJĄCY UPRAWNIENIA EMERYTALNE" W NORMALNYM TRYBIE ORAZ UZYSKUJĄCY UPRAWNIENIA WCZEŚNIEJSZEGO PRZEJŚCIA NA EMERYTURĘ

Badanie wykazało, że ta grupa pracowników liczyła 58,6 tys.osób tj. aż 14,0

%

ogółu zatrudnionych /wobec 11,1

%

średnio w kraju/. Oznacza to, za w naszych przedsiębiorstwach jest szczególnie wysoki - i to przy odczuwanym od lat nie

doborze kadr.

Wśród pracowników pełnozatrudnionych osoby w wieku przedemerytalnym stano

wiły 53,2 tya. tj. 13,1

%

/w kraju 10,9 %/, z tego mężczyźni 27,1 tya.

tj. 11,7 % stanu zatrudnienia mężczyzn, a kobiety 26,1 tys. tj. 15,0

%

etanu za

trudnienia /w kraju wskaźniki te wynosiły 9,8

%

i 12,3 %/.

Wśród pracowników niepełnozatrudnionych odsetek osób w wieku przedemery

talnym był znacznie wyższy i wynosił w województwie 37,7 % a w kraju 17,5

%.

(3)

3

Osoby pracujące w pełnym wymiarze czasu pracy pomimo nabycia Już uprawnień emerytalnych stanowiły w województwie 0,5

%

ogółu pracowników pełnozatrudnionych - przy 0,3 % średnio w kraju.

W badanej zbiorowości osoby zaliczone do pierwszej kategorii zatrudnienia /p.uwagi ogólne, pkt.4a/ stanowiły 12,0

%

- wobec 19,6 % w kraju.

Szczegółowe dane liczbowe przedstawiają się następująco:

W tym pełnozat rudnieni

WYSZCZEGÓLNIENIE - uzyskujący uprawnienia emerytalne w roku 1975 i w latach następnych a - liczba pra

cowników Ogółem pracu

jący

w tym pracownicy uzyskujący uprawnienia wcześniejszego przejście na emeryturę b - przeciętna

płaca mie

sięczna netto

mimo nabycia upraw

nień emery

talnych

razem z tego pracownicy którzy w r.1975 lub w latach następnych razem chcę nie chcę

skorzystać z tych uprawnień

OGÓŁEM a

b

58578

X

53158 3520

2027 4316

51131 3488

16272 2913

6502 2904

9770 2918 w pierwszej

kategorii a zatrudnienia b

6431

X

6353 4191

342 4448

6011 4176

372 3158

139 2927

233 3294 w drugiej

62147

X

46805 3429

1685 4289

45120 3397

15900 2907

6363 2903

9537 2909 Mężczyźni a

b

29564

X

27076 4047

996 4995

26080 4011

661 3976

204 3534

4294

X

4259 4577

203 4867

4056 4562

43 4435

7 4072

36 4505 w drugiej

25270

X

22817 3948

793 5027

22024 3910

518 3938

197 3515

321 4198 Kobiety a

b

29014

X

26082 2972

1031 3669

25061 2944

15711 2875

6298 2883

2137

X

2094 3405

139 3837

1955 3375

329 2991

132 2866

197 3073 w drugiej

26877

X

23988 2935

892 3632

23096 2908

15382 2872

6165 2884

9216 2864

III. PRACOWNICY PEŁNOZATRUDNiENi UZYSKUO^CY UPRAWNIENIA EMERYTALNE w LATACH 1975-1985 Tych pracowników - tylko pełnozatrudnionych - objęto badaniem szczegółowym.

Łącznie było ich w województwie 51,1 tys. tj. 12,6

%

/w kraju 10,6

%/.

Zwraca uwagę fakt, że w latach 1975-80 uprawnienia nabywać będzie stosunkowo niewiele osób /maksymalnie 3,6 tye. rocznie tj. poniżej 0,9 % stanu zatrudnienia/, nato

miast następnym 5-leciu dwukrotnie więcej. Proporcje te układają się podobnie wśród mężczyzn i kobiet :

(4)

4

WYSZCZEGÓLNIENIE a - liczba pracowników b - przeciętna miesięczna

płaca netto

Ogółem Mężczyźni Kobiety

OGÓŁEM a 51131 26080 25051

z tego w latach;

b 3488 4011 2944

1975 a 2151 1279 872

b 3917 4288 3374

1976 a 2320 1376 944

.. b 3924 4345 3310

1977 a 2559 1679 880

b 3894 4211 3288

1978 a 2711 1708 1003

b 3908 4251 3325

1979 a 3428 1933 1495

b 3830 4300 3222

1980 a 3574 1816 1758

b 3715 4183 3231

1981 i później a 34388 16289 18099

b 3311 3862 2816

IV. PRACOWNICY PEŁNOZATRUDNIENI O UPRAWNIENIACH WCZE&NIE3SZEG0 PRZEOSCIA NA EMERYTURĘ

Przepisy o wcześniejszym przejściu na emeryturę /p.uwagi ogólne pkt.4c/ do

tyczę 15,8 tye. osób tj. 3,9

%

pracowników pełnozatrudnionych /w kraju średnio 3,1 %/, w tym et 15,4 tye. kobiet. 8ę to pracownicy o zarobkach nieco niższych od przeciętnych.

Z uprawnień tych zamierza skorzystać 6,4 tye. oeób objętych uprawnieniami, tj. 40,3 % - wśród mężczyzn 38,0 56,wśród kobiet 40,4 56:

WYSZCZEGÓLNIENIE

a

- liczba pracowników b - przeciętna miesięczna

płaca netto

Ogółem Mężczyźni Kobiety

uprawnieni ogółem a 15900 518 15382

b 2907 3938 2872

ZAMIERZAJĄCY SKORZYSTAŁ a 6407 197 6210

Z UPRAWNIEŃ RAZEM b 2902 3515 2883

z tego w letech

1975 a 461 49 412

b 3198 3420 3172

1976 a 675 54 621

b 3308 3984 3249

1977 a 550 29 521

b 3237 3172 3241

1978 a 679 21 658

b 3271 4023 3247

1979 a 654 10 ■644

b 3166 3865 3155

1980 a 1013 23 990

b 3250 2839 3260

1981 1 później a 2375 11 2364

b 2325 2666 2323

(5)

UŻYTKOWNICY INDYWIDUALNYCH GOSPODARSTW ROLNYCH URODZENI W 1918 R. I WCZEŚNIEJ

I. UWAGI OGÖLNE

Informacje dotyczące użytkowników Indywidualnych goapodaretw rolnych urodzo

nych w 1918 r. 1 wcześniej - zebrano w czasie reprezentacyjnego spieu ludności i mieszkań według etanu w dniu 30.3.1974 r. i przeliczono na nowy podział admini

stracyjny, obowiązujący od 1 czerwca 1975 r.

Przeliczone wyniki zawierają szereg liczb niskiego rzędu, które z reguły aą mało dokładne. Dlatego też niniejszymi danymi należy posługiwać elę z pewną ostrożnością.

Odmienne od krajowego kształtowanie elę sytuacji w zakresie niektórych wskaź

ników jest spowodowane przede wszystkim specyfiką rolnictwa w województwie miejs

kim; mniejsze przeciętne powierzchnia gospodarstwa oraz mniej oeób pracujących głównie w rolnictwie - chociaż większa ich liczba w przeliczeniu na areał użyt

ków rolnych,

II. INDYWIDUALNE GOSPODARSTWA ROLNE UŻYTKOWANE PRZEZ URODZONYCH W 1918 R.I WCZEŚNIEJ Badanie wykazało 37,7 tya. takich gospodarstw tj. 31,5

%

ogólnej liczby indywidualnych gospodarstw rolnych w województwie - wobec 35,8 % średnio w kraju.

Wskaźniki w poszczególnych grupach obszarowych goapodaretw eą na ogół niższa od krajowych o 3-5 pkt,

i •

Z gospodarstw objętych badaniem - 27,6 tya. /73,1

%/

stanowię gospodarstwa z następcą a 11,1 tya. /2S,9

%/

gospodarstwa bez następcy. W kraju wskaźniki te wynoszę odpowiednio 63,8 % 1 36,2

%.

Oznacza to, że w naszym województwie jeet stosunkowo więcej następców do przejęcia goapodaretw.

Problem przekazania goapodaretw państwu za rentę nie odgrywa prawie żadnej roli w naszym województwie, gdyż takie rozwiązanie przewiduje tylko 1,6

%

objętych badaniem przy 9,3 % średnio w kraju.

Przeciętna wielkość gospodarstwa użytkowanego przez badanych gospodarzy wy

nosi w województwie 2,41 ha a w kraju 4,74 ha. Te proporcja odpowiada wielkościom wynikającym za spisów rolnych.

Szczegółowe dane przedstawiaj* aię następująco:

GOSPODARSTWA Ogółem

Według powierzchni ogólnel poniżej

0.5 he 0,5-2 2-6 5-7 7 i wię

cej Objęte badaniem ogółem

w

%

liczby istniejących

37720 3222 16854 14202 2319 1123 goapodaretw

Według wieku użytkownika

31,5 13.7 26,7 41,2 38,1 12.8

55-64 lat 19236 1232 8414 7815 1218 557

65-74 lat 14171 1440 6496 5008 807 420

76 lat i więcej 4313 560 1944 1379 294 146

Gospodarstwa z następcę 27667 1895 11632 11038 1994 898 Gospodarstwa bez następcy 10153 1327 5222 3164 325 115

w tym do przekazania

państwu za rentę 622 53 307 159 62 41

(6)

6

III. LUDNOŚĆ W INDYWIDUALNYCH GOSPODARSTWACH ROLNYCH UŻYTKOWANYCH PRZEZ URODZONYCH W 1918 R. I WĆZEĆNIEO

Badanie wykazało, że w tych gospodarstwach rolnych było w województwie ogółem 110,0 tys. ludności tj. 292 oaoby na 100 gospodarstw 1 142 osoby na 100 ha użytków rolnych - wobec 315 wzgl. 76 osób przeciętnie w kraju.

Wskaźniki dla ludności czynnej zawodowo wynosiły dla badanych gospodarstw 224 osoby na 100 gospodarstw i 109 osób na 100 ha użytków rolnych /przy 240 względnie 58 osobach w kraju/, zaś dla ludności pracujęcej głównie w rolnictwie w województwie 158 osób na 100 gospodarstw 1 77 oeób na 100 ha użytków rolnych /przy 183 wzgl. 44 osobach przeciętnie w kraju/.

Podetawowę przyczynę tak znacznych rozbieżności między wskaźnikami woje

wódzkimi i krajowymi jeat odmienna struktura obszarowa gospodarstw: znacznie większy w województwie udział małych obszarowo gospodarstw w których przypada

wprawdzie nieco mniej ludności na 1 gospodarstwo ale znacznie więcej na areał użytków rolnych.

r

\V

Druk. ZWSiD. Oddz. Poligraf, w Kielcach Zam. 84/76 Nakł. 50 Egzm. Form. A4.