Levonorgestrel-releasing intrauterine system Mirena® (Bayer) for the prevention and treatment of endometrial adenocarcinoma and the incidence of other malignancies in women

Pełen tekst

(1)4 6 % ' ) 4 3 + 0 Á ( 3 ; ) g i n e kol og i a.

(2) . Wpływ systemu wewnątrzmacicznego uwalniającego lewonorgestrel Mirena® (Bayer) na prewencję i leczenie raka gruczołowego błony śluzowej macicy oraz na inne nowotwory złośliwe u kobiet Levonorgestrel-releasing intrauterine system Mirena® (Bayer) for the prevention and treatment of endometrial adenocarcinoma and the incidence of other malignancies in women

(3) 1

(4) 2

(5)

(6)

(7) 1. Klinika Ginekologii i Ginekologii Onkologicznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Polska Katedra i Klinika Ginekologii, Endokrynologii Ginekologicznej i Położnictwa, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Polska 3 Zakład Biofizyki, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Polska 4 Rezydent w Klinice Ginekologii i Ginekologii Onkologicznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Polska 5 Zakład Zdrowia Prokreacyjnego Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie, Polska 6 Instytut Medyczny Państwowej Wyższej Szkoły Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży, Polska 2. Streszczenie Hormonalne wkładki wewnątrzmaciczne znajdują się w coraz szerszym użyciu od lat 80-tych XX wieku. Istnieją już długoterminowe obserwacje odnośnie następstw medycznych ich stosowania. Celem pracy było dokonanie krótkiego przeglądu piśmiennictwa odnośnie profilaktycznych aspektów wkładki wewnątrzmacicznej uwalniającej lewonorgestrel w odniesieniu do częstości występowania nowotworów złośliwych u kobiet. Taki wpływ jest szczególnie ważny w świetle obserwowanego obecnie wzrostu częstości występowania raków gruczołowych trzonu i szyjki macicy. Na ile są już dostępne niskodawkowe wkładki wewnątrzmaciczne, to twarde dane medyczne odnoszą się zasadniczo do wkładki Mirena® (Bayer), uwalniającej miejscowo średnio od 20 do 14 μg lewonorgestrelu dziennie. Jej działanie ochronne wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka zachorowania na raka endometrium aż o 50% względem średniego ryzyka populacyjnego. W mniejszym stopniu zmniejsza ona ryzyko zachorowania na raka gruczołowego i płaskonabłonkowego szyjki macicy, raka jajnika, trzustki oraz oskrzela.. Adres do korespondencji: Maciej Jóźwik Klinika Ginekologii i Ginekologii Onkologicznej UM w Białymstoku, ul. M. Skłodowskiej-Curie 24 A, 15-276 Białystok. tel.: 85 7468341 e-mail: jozwikmc@interia.pl. Nr 4/2015. © Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Otrzymano: 15.07.2014 Zaakceptowano do druku: 17.09.2014. 305.

(8) 4 6 % ' ) 4 3 + 0 Á ( 3 ; ) ginekolog i a.

(9) . Maciej Jóźwik et al. Wpływ systemu wewnątrzmacicznego uwalniającego lewonorgestrel Mirena® (Bayer) na prewencję i leczenie raka gruczołowego.... W jednym z badań Mirena® podnosiła o około 20% ryzyko wystąpienia raka piersi, podczas gdy w innych badaniach takiego wzrostu ryzyka nie zaobserwowano. Przy coraz częstszym rozpoznawaniu insulinooporności i otyłości w ostatnich dekadach oraz coraz wcześniejszym występowaniu nowotworów hormonozależnych szersze stosowanie systemów wewnątrzmacicznych uwalniających lewonorgestrel może się okazać bardzo istotnym elementem profilaktyki pierwotnej nowotworów złośliwych u kobiet. Dla przykładu, osoby z nadwagą i otyłością wydają się być predystynowane do stosowania takiej interwencji hormonalnej.. Słowa kluczowe: lewonorgestrel / nowotwory macicy / nowotwory szyjki macicy / /

(10) /. Abstract The use of hormone-releasing intrauterine devices has been on the increase for the last three decades. To date, evidence of their long-term efficiency is available. The aim of the present paper was to briefly review beneficial prophylactic effects of the levonorgestrel-releasing intrauterine system on the incidence of a variety of malignancies in women. Such an influence is of a particular importance in the light of the currently observed increased prevalence of endometrial and cervical adenocarcinomas. Low-dose releasing intrauterine systems are also available, but the hard evidence-based medical data have been derived primarily for Mirena® (Bayer) device, which topically releases from 20 to 14 μg of levonorgestrel daily. Consequently, the risk of developing endometrial carcinoma in Mirena® users is lowered by as much as 50% compared with the general population risk. To a lesser extent, the intrauterine system decreases the risk for cervical adenocarcinoma and squamous cell carcinoma, as well as ovarian, pancreas, and lung carcinomas. In one population-based study, Mirena® increased the risk for breast carcinoma by approximately 20%, whereas a number of other studies failed to demonstrate such a hazard. In the recent decades of the increased predominance of insulin resistance and obesity and an occurrence of hormone-dependent carcinomas at earlier age, a broad application of levonorgestrelreleasing intrauterine systems may become a particularly important component of primary prevention of malignancies in women. Both obese and overweight patients seem perfect candidates for such a hormonal intervention.. Key words: endometrial neoplasms / intrauterine devices / levonorgestrel / / uterine cervical neoplasms /. Wstęp ! "#

(11)

(12)

(13) $"#

(14) %& '%()*+(,,

(15) -./ 0""%3!4

(16) 5% #6 464%-"#"#

(17) #

(18) # / 4#(4

(19) 7 48( -9:4/ ;--

(20) #"#<

(21) &"$

(22) # =:=

(23) %

(24) $%>"%4%- -

(25) " #' <$ +%?( " @A/"&/ #

(26) 6<(B"#7

(27) C+('# ##'-

(28)

(29) D0.4

(30) $B%®47"# .;E.54 B"-F( 6/ 4"-'#

(31) %G;HI

(32) & %

(33) <

(34) -

(35) & "-

(36) #/ -6-8 #

(37) %-

(38) "-4

(39) /

(40) 4

(41) 44-#"<

(42)

(43) ® G#I 4 4

(44) #

(45) 4

(46) -6#

(47) J

(48) @CC+(K@/L(B& 7 "4 '#

(49)

(50) #

(51) #""#%#64

(52) 4

(53)

(54) #'-"$

(55) / #

(56)

(57) #4#KL( !"

(58)

(59)

(60) $" 6$ -%/ "

(61) # 4

(62) (44- %-6#

(63) $ <M#"

(64)

(65) $"#-

(66) / $#;H(%##4@C/- ##

(67) -4%-(D

(68) #. 306. "#"#"%

(69) "

(70) G$%$

(71) / "-" &6

(72) @+++ #

(73) #6 6 4# - 46#;HKLI#4

(74) 4 #()# -#8 # 4##

(75) #

(76) #"((4-/ 4&"-"4

(77) $$M<' 7 %-

(78) 4"#

(79) K*>L 64"/ &7# /"#<--#

(80) %4 /

(81) #4"

(82) KL(B

(83) 4#

(84) ";H/ %'6 44

(85) %

(86) #4%/

(87) #

(88)

(89) " %-

(90) #"-" " 4< K>L( B#" # ®4

(91) %N4## &

(92)

(93) (" 4

(94) 4'

(95) 4#

(96) #

(97) #&4

(98)

(99) -( H

(100) -'$

(101) $ #

(102) <$%/ $;H "8

(103) #%4<

(104) -&4-4 -4

(105) #"$(:

(106) / % #-4"-"KL( :'F4

(107) ## &

(108) #'##"

(109)

(110)

(111) $"# -

(112) $# ;H KC/@>L( ) "#®

(113) #"+OA>""#/

(114)

(115) $

(116) <$""#"# '

(117) #" (P

(118)

(119) "#"

(120) J'B® 4

(121) '#

(122) N &

(123) 4#

(124)

(125) <"#"#

(126) #"4"4-( . -

(127) B 4 #® &4# 6 #" #®(. © Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Nr 4/2015.

(128) 4 6 % ' ) 4 3 + 0 Á ( 3 ; ) g i n e kol og i a.

(129) . Maciej Jóźwik et al. Wpływ systemu wewnątrzmacicznego uwalniającego lewonorgestrel Mirena® (Bayer) na prewencję i leczenie raka gruczołowego.... Wybrane aspekty kliniczne -# 4 ## American College of Obstetrics and GynecologyA+@( "-4 &#"-

(130)

(131) $/ "% -

(132) $% ;H

(133) - 4

(134)

(135) #

(136)

(137) "#

(138) # # '-

(139) G

(140) $" <#"-"I

(141) 6/ %-4

(142)

(143) K@CL(B' 4&4

(144) $ 4 #

(145) ##Society of Obstetricians and Gynaecologists of CanadaKA+L(Q' "'##4 '%

(146) $&$#

(147)

(148) -

(149) #(F#/ "

(150) #

(151) 4- Evidence-based medicine

(152) 4

(153) 6

(154) #-

(155) "#<# 4-$ $

(156)

(157)

(158) $"# #/ "

(159) -

(160) $# ;H - "# '

(161) #" K@CA+L(.% " 4

(162) B/ % :

(163) #

(164) H %% " A+@ ( '"M R0#"

(165)

(166) $"#

(167) %"% "#

(168) #""6 N- (=KA@L(P/ ### 4$ 4 4'# "" ##

(169) 4/

(170) 8 "# 4

(171) 6# "#44 $

(172) ## &KA+L( )< ## 4

(173)

(174) &# $

(175) 4/

(176) #G%(

(177)

(178) BFSI 4#

(179) -

(180) "# 4 '# ' " "

(181) $6 "$ 4# 4 # &N - &/ 4#&4

(182) G4I4#

(183) '&'"# "4<N '%#-4

(184) 8

(185) "/ ## 4%

(186) '"#"

(187) #"( 6 " Society of Obstetricians and Gynaecologists of Canada4#-66

(188)

(189) #"% - #'# 4## 8 GN 6 46 %%7% %-4 '#I %

(190)

(191) $

(192) 4

(193) "

(194) "# "# -#"- & 4 4

(195) # A+ BFS

(196) #"%

(197)

(198) & < 4#4

(199) --&

(200) "/ #( P### 4 <$M R)

(201)

(202) $" "6'#N-4

(203) 4

(204) #< # 4## - =KA+L(5

(205) 4

(206) -

(207) $/ "$ #"

(208)

(209) $"# -

(210) $# ;H ' 6&##

(211) -%"

(212) #'

(213) &<

(214) #&4

(215) BFSK@+L'

(216) $&" #"

(217) #$4" BFS KAA AL -%-$ $ & %%-(. Tło epidemiologiczne S4###"##

(218) 6# -# 4"%#(5&<N8 %#"/ #4"

(219) -'

(220) - %

(221) #

(222) / -%%

(223)

(224) #"""KAL(" 4

(225) <

(226) '

(227) -&#

(228) &/ <

(229) #&4

(230) %-

(231) % - "# %-

(232) %# "#KA/A>L(S'-#

(233)

(234)

(235) # "## $

(236) %?#<N##4-/ -4<NKAC+L( Q''

(237) -&

(238) #'-4"#<TM 4-"'%T

(239) 44--#(

(240) & / <

(241) '

(242) %-TMillion Women StudyT

(243) -6

(244) #$4 4

(245) #

(246) #

(247)

(248)

(249) . Nr 4/2015. <

(250) #- '"64#4N#<4"4- K@L(5&<'

(251) -&6

(252) ""# - '"#(E$#8 6- '##

(253)

(254) ""

(255) # # #4- adenocarcinoma '6# & KA> A/L( Q 6 - ## "# ' '

(256)

(257)

(258) "#'&

(259) # #

(260) &<(. Dane onkologiczne )'-'

(261) ##"A+ ' #"4

(262) #"

(263)

(264) $"#J'B®;H"/ 44"-"#4$44'#4-#

(265)

(266) #-@C- '##4

(267) $ 44$

(268) 4-#'<N$ /

(269) %

(270) 44 ' #4 K@L( )

(271) <#" 4'#"'-'"-$#"@A '

(272) #/ -

(273) # K@*L( 3

(274) 6#"

(275)

(276) $"#B%®'#/

(277) #"4

(278) 44"-"(

(279) 4"" %4#"

(280) -%

(281) #%

(282) /

(283) -

(284) +A"%-

(285) # ' 4# "--4%--4 "-"KL( ) A++A (

(286) 4( KL <

(287) # 4%"-

(288) #"

(289) B%®

(290) &4# 4 "% "-" 4# &4-$/ # #

(291) $%'46

(292) %M4

(293)

(294) % F. 4 6

(295) " /

(296) % H@ '

(297)

(298) - "#"-"

(299) ' '

(300) # % # '&$# 4

(301) " 4#%( ) %-4 @A 4 '

(302)

(303) / #

(304) 4 "&# '<N

(305) '4 "

(306) -*4< @@ '4"$/

(307)

(308) -4< > '4@A"$( D

(309) # ''44

(310) '<N

(311)

(312) / -4@A"$KL( B4#46$&

(313) ®("&4#8"<-%/ "

(314) %

(315) 4#

(316) -

(317) #

(318) %4

(319)

(320) #/ "#

(321)

(322) $" #®0 #®( ."4%44

(323) "--&# - ' 4"4-# 4"4-# 4

(324) - -#"#

(325) & 6#'

(326)

(327) '

(328) #""/

(329) #®

(330) 6

(331) # -"&/ <

(332) %-<

(333)

(334) & " -

(335) & < '4

(336) 7"-" 4-/

(337)

(338) "()4#4-;H

(339) / '<

(340) 4

(341)

(342)

(343) #

(344)

(345)

(346) # ' "# "#( Q'<N "&<

(347) "6 " --N 4 & #"-

(348)

(349) $"% 4

(350) 4/ ''6N -<N%KL( '% " - 4# ""# #48#% ;H ( -6 4 / "$

(351) ® 44&

(352) " "-"

(353) $ "(( '6$ 4$ 4 %-/A4

(354) #6$ 4$#%-J K* >L( ) " %-

(355) # % ' 6 $ -4 4

(356) %

(357) # U 4

(358)

(359) -4 4

(360) 4%

(361) #. K>L(. © Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. 307.

(362) 4 6 % ' ) 4 3 + 0 Á ( 3 ; ) ginekolog i a.

(363) . Maciej Jóźwik et al. Wpływ systemu wewnątrzmacicznego uwalniającego lewonorgestrel Mirena® (Bayer) na prewencję i leczenie raka gruczołowego.... Tabe l a I . Charakterystyka systemów wewnątrzmacicznych uwalniających lewonorgestrel (LNG) opisywanych w publikacjach naukowych. Dwa ostatnie z wymienionych systemów pozostają w fazie badań (status: study protocol only) [9]. W co najmniej jednym badaniu randomizowanym [10] i jednym badaniu obserwacyjnym [11] system Mirena® okazał się być skuteczny antykoncepcyjnie przez 7 lat. Nazwa handlowa. Producent. Okres stosowania. Wymiary. Uwalnianie

(364)

(365)

(366) .

(367)

(368) . Mirena®. Schering OY, Turku, Finlandia; Bayer-Schering Pharma, Niemcy; Bayer HealthCare Pharmaceuticals, USA. 5 lat. Litera „T”;

(369)

(370) . zawiera 52 mg LNG;

(371) po 5 latach uwalnia !" . [12], [13].. Jaydess® (w USA: Skyla®). Bayer Pharma AG, Niemcy; Bayer HealthCare Pharmaceuticals, USA. 3 lata. Litera „T”;

(372) #

(373) $ ma charakterystyczny „ring’” na szyi widoczny w badaniu rentgenowskim %

(374) &. zawiera 13,5 mg LNG;

(375) !" po 3 latach uwalnia ' $ * . [13], [14].. Femilis®. Contrel Research, Ghent, Belgia. 10 lat. Litera „T”;

(376) #

(377) . zawiera 60 mg LNG; . [15], [16].. FibroPlant®. Contrel Research, Ghent, Belgia. 5 lat. + & /

(378) & do myometrium w dnie macicy;

(379) !

(380) . zawiera 30 mg LNG; !" . [16], [17], [18].. A ' '

(381) ## '"-$ @++@ '

(382) #

(383) #6<N#"--

(384) $%

(385)

(386) $"/ ;H%%"4

(387) #"-

(388) - 6 44 "-" G4

(389) CAV V

(390) #I 44 #4$ GC+V CV

(391) #I "

(392)

(393) 4#"## 6#

(394)

(395) # -<

(396) #444 GCV >CV

(397) #I KCL( 6 4-'

(398) 4 "

(399) '

(400)

(401) -$ #/

(402) # 4 44 4"$ #® 6 -#"#"K+L-'" #4%"K@L( J#4 #" '# ""-" ' '#4"4-

(403) 4+( "6#

(404) %$ -' #<$

(405) #

(406) " % ' -

(407) -/ 4<$ 4"4###/

(408) KA/AL(:%

(409) '#-'44-'#

(410) $ 4

(411) N ##

(412) #

(413) %

(414) "&#<

(415) $6&( )A++>(5W

(416) 4(4#<

(417)

(418)

(419) #

(420)

(421)

(422) % "-" 6

(423) - / "

(424) #" H@ # 4

(425) # " -#" %/ %"X

(426)

(427) #""-@V4< @ #KL()A+@A(B

(428) 4('#

(429) 4 #

(430) #

(431) %

(432) #

(433) % "-" 6/

(434) - "

(435) #"H@-'644#4$ '4<"

(436) %%#

(437) & #%-4 ' 4"4-# # 4

(438) 4#4

(439)

(440) # %

(441) %%" 4

(442) #" -( D#

(443) # <

(444) 6 *V

(445) #

(446) #

(447) < '4#KL(. 308. "

(448) & $%-4&"#G

(449) MA/I / '# "-"#-#

(450) $®4

(451) .-##M"/ #6$

(452) &C#"#

(453)

(454) " #/ 4%-(D# >G*VI

(455) #

(456) # ' 4

(457) G-#"-$#& -'44#4$

(458) " %

(459) ##6

(460) I 4

(461)

(462) 4 ' ##KL(S4## 4-' 4

(463) $6

(464) N6

(465) # 6/

(466) % "-" 4"$ #"-

(467)

(468) $/ "%-

(469) $%;H" -<N4

(470) #

(471) $ %%" 4

(472) #" -( Y # 4 %

(473) $6

(474) %4&4/

(475) 4$5W

(476) 4(KL5

(477) 4(KL(

(478) 6

(479) #$ & '#N '

(480) -%/ "

(481) ( )

(482) #" ' '#" '- 44-/ ##" 4#" '

(483) 4

(484) @++ +++ 7 ' 4

(485) 4*A+

(486) #

(487)

(488)

(489) / rena®"##

(490) "-"6 +V

(491) %&"<%## 44-#%KL(B'/ 'A''

(492) $4A++++ '

(493) # #

(494) 4#

(495) #®

(496) %&"

(497) #$4 # %-

(498) %# "# 4 '/

(499) %K*L( -64#"

(500) ®'6 &<N

(501) #&4

(502) 44

(503) "#- '4#/ "-$#" #8

(504) - 4K>LT

(505) / -'7 KLT-$6

(506) "6 "N &<N

(507) #&4

(508) "-"

(509) 4'%- " #8"( B

(510) 4# 0

(511) 4(

(512)

(513) ®

(514)

(515) - #" /. © Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Nr 4/2015.

(516) 4 6 % ' ) 4 3 + 0 Á ( 3 ; ) g i n e kol og i a.

(517) . Maciej Jóźwik et al. Wpływ systemu wewnątrzmacicznego uwalniającego lewonorgestrel Mirena® (Bayer) na prewencję i leczenie raka gruczołowego.... $%## 4 %

(518) #$4 G+VI- G+VI GAVI

(519) & @CV ## 4KL("

(520) #4-$/ #"'< '

(521) #

(522) -## 4KC/AL( 6# -

(523) 6#N 6

(524) #"

(525)

(526) /

(527) $"#;H-"# '"&

(528) #-6#N 4#%%<'6

(529) <N#'/ <N-

(530) "-

(531)

(532) #®0 #®"6

(533) "#"4-

(534) 4#

(535) N4(#"-&"

(536) 6/

(537) # " %-

(538) 4

(539) #(. Piśmiennictwo 1. Thiery M. Pioneers of the intrauterine device. Eur J Contracept Reprod Health Care. 1997, 2, 15-23. 2. Thiery M. Intrauterine contraception: from silver ring to intrauterine implant. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2000, 90, 145-152. 3. Luukkainen T. Levonorgestrel-releasing intrauterine device. Ann N Y Acad Sci 1991, 262, 43-49. 4. Montz FJ, Bristow RE, Bovicelli A, [et al.]. Intrauterine progesterone treatment of early endometrial cancer. Am J Obstet Gynecol. 2002, 186, 651-657. 5. Pakarinen P, Luukkainen T, Elomaa K, [et al.]. A 12-month comparative clinical investigation of a levonorgestrel-releasing intracervical device situated in the uterine cavity or cervical canal. Contraception. 1996, 54, 187-192. 6. Fraser IS. The promise and reality of the intrauterine route for hormone delivery for prevention and therapy of gynecological disease. Contraception. 2007, 75 (6 Suppl), S112-S117. 7. Silverberg SG, Haukkamaa M, Arko H, [et al.]. Endometrial morphology during long-term use of levonorgestrel-releasing intrauterine devices. Int J Gynecol Pathol. 1986, 5, 235-241.. Podsumowanie S-$ ' & # 4#$

(540) #

(541) << 7

(542) #"- 4&N"

(543) "4# 4

(544)

(545) ## #( E#

(546) - & 4' #- $#" #"" -

(547) $#" ;HM 4

(548) " "/ " % -

(549) # -'# # 4 "$'& N&

(550) 6#"-""

(551) 4#

(552) $/ #"-%"

(553)

(554) '()% <4#

(555) < &<

(556) #&4

(557) -4< #<

(558)

(559) <#"

(560) #&4

(561) -

(562)

(563)

(564) "6#

(565) #-6

(566)

(567) #"

(568)

(569)

(570) $"#-

(571) $#;H -'T

(572) 4#<T #

(573) "-#44%/

(574) %KL"6& N'

(575) 6#"""47/ # 4

(576)

(577)

(578)

(579) <

(580) #- '( -6

(581) %#<N

(582) #$&'#N#"

(583) "/

(584)

(585) "(. 8. Zhu P, Liu X, Luo H, [et al.]. The effect of a levonorgestrel-releasing intrauterine device on human endometrial oestrogen and progesterone receptors after one year of use. Hum Reprod. 1999, 14, 970-975. 9. Van Schoubroeck D, Janssens D, Van den Bosch T, Timmerman D. 2D and 3D ultrasound in the visualization of different levonorgestrel-releasing intrauterine systems and cupper intrauterine devices (20th World Congress on Ultrasound in Obstetrics and Gynecology; Abstract OP35.04). Ultrasound Obstet Gynecol. 2010, 36 (Suppl 1), 154. 10. Sivin I, Stern J, Coutinho E, [et al.]. Prolonged intrauterine contraception: a seven-year randomized study of the levonorgestrel 20 mcg/day (LNg 20) and the Copper T380 Ag IUDS. Contraception. 1991, 44, 473-480. 11. Rönnerdag M, Odlind V. Health effects of long-term use of the intrauterine levonorgestrelreleasing system. A follow-up study over 12 years of continuous use. Acta Obstet Gynecol Scand. 1999, 78, 716-721. 12. Backman T. Benefit-risk assessment of the levonorgestrel intrauterine system in contraception. Drug Saf. 2004, 27, 1185-1204. 13. Melvin L, Scott J, Craik J. Jaydess® levonorgestrel intrauterine system. J Fam Plann Reprod Health Care. 2014, 40, 165-169. 14. Römer T, Bühling KJ. Intrauterine hormonelle Kontrazeption. Gynäkologische Endokrinologie. 2013, 11, 188-196. 15. Wildemeersch D, Janssens D, Andrade A. The Femilis® LNG-IUS: contraceptive performance – an interim analysis. Eur J Contracept Reprod Health Care. 2009, 14, 103-110. 16. Wildemeersch D, Janssens D, Pylyser K, [et al.]. Management of patients with non-atypical and atypical endometrial hyperplasia with a levonorgestrel-releasing intrauterine system: Long-term follow-up. Maturitas. 2007, 57, 210-213. 17. Wildemeersch D, Dhont M. Treatment of non-atypical and atypical endometrial hyperplasia with a levonorgestrel-releasing intrauterine system. Am J Obstet Gynecol. 2003, 138, 1297-1298. 18. Andrade A, Wildemeersch D. Menstrual blood loss in women using the frameless FibroPlant® LNG-IUS. Contraception. 2009, 79, 134-138. 19. ACOG Practice Bulletin Number 136. Management of abnormal uterine bleeding associated with ovulatory dysfunction (Replaces Practice Bulletin Number 14, March 2000). Obstet Gynecol. 2013, 122, 176-185.. Oświadczenie autorów 1. Maciej Jóźwik – współautor koncepcji pracy, zebranie materiału, przygotowanie manuskryptu i piśmiennictwa – autor zgłaszający i odpowiedzialny za manuskrypt. 2. Marcin Jóźwik – współautor koncepcji pracy, współautor tekstu pracy, korekta i akceptacja ostatecznego kształtu pracy. 3. Beata Modzelewska – współautor tekstu pracy. 4. Marta Niewińska – udział w przygotowaniu manuskryptu i zebraniu piśmiennictwa. 5. Michał Jóźwik – korekta i ostateczna weryfikacja. Źródło finansowania: Praca nie była finansowana przez żadną instytucję naukowo-badawczą, stowarzyszenie ani inny podmiot, autorzy nie otrzymali żadnego grantu. Konflikt interesów: Autorzy nie zgłaszają konfliktu interesów oraz nie otrzymali żadnego wynagrodzenia związanego z powstawaniem pracy.. 20. Caddy S, Yudin MH, Hakim J, Money DM for the Infectious Disease Committee, Society of Obstetricians and Gynaecologists of Canada. Best practices to minimize risk of infection with intrauterine device insertion. J Obstet Gynaecol Can. 2014, 36, 266-276. 21. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące wskazań i bezpieczeństwa stosowania antykoncepcji hormonalnej oraz wewnątrzmacicznej. Ginekol Pol. 2014, 85, 234239. 22. Toivonen J, Luukkainen T, Allonen H. Protective effect of intrauterine release of levonorgestrel on pelvic infection: three years’ comparative experience of levonorgestrel- and copper-releasing intrauterine devices. Obstet Gynecol. 1991, 77, 261-264. 23. Anderson K, Odlind V, Rybo G. Levonorgestrel-releasing and copper-releasing (Nova-T) IUDs during five years of use: a randomized comparative trial. Contraception. 1994, 49, 56-72. 24. Seoud M, Tjalma WA, Ronsse V. Cervical adenocarcinoma: moving towards better prevention. Vaccine. 2011, 29, 9148-9158. 25. Smith HO, Tiffany MF, Qualls CR, Key CR. The rising incidence of adenocarcinoma relative to squamous cell carcinoma of the uterine cervix in the United States – a 24-year population-based study. Gynecol Oncol. 2000, 78, 97-105. 26. Levi F, Lucchini F, Negri E, La Vecchia C. Trends in mortality from major cancers in the European Union, including acceding countries, in 2004. Cancer. 2004, 101, 2843-2850. 27. Mathew A, George PS. Trends in incidence and mortality rates of squamous cell carcinoma and adenocarcinoma of cervix – worldwide. Asian Pac J Cancer Prev. 2009, 10, 645-650. 28. Hellman K, Hellström A-C, Pettersson BF. Uterine cervix cancer treatment at Radiumhemmet: 90 years’ experience. Time trends of age, stage, and histopathology distribution. Cancer Med. 2014, 3, 284-292. 29. Friedenreich C, Cust A, Lahmann PH, [et al.] Anthropometric factors and risk of endometrial cancer: the European prospective investigation into cancer and nutrition. Cancer Causes Control. 2007, 18, 399-413. 30. Lacey JV Jr, Swanson CA, Brinton LA, [et al.]. Obesity as a potential risk factor for adenocarcinomas and squamous cell carcinomas of the uterine cervix. Cancer. 2003, 98, 814821.. Nr 4/2015. © Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. 309.

(586) 4 6 % ' ) 4 3 + 0 Á ( 3 ; ) ginekolog i a.

(587) . Maciej Jóźwik et al. Wpływ systemu wewnątrzmacicznego uwalniającego lewonorgestrel Mirena® (Bayer) na prewencję i leczenie raka gruczołowego... K O M U N I K A T. 31. Reeves GK, Pirie K, Beral V, [et al.] for the Million Women Study Collaborators. Cancer incidence and mortality in relation to body mass index in the Million Women Study: cohort study. BMJ. 2007, 335, 1134-1139. 32. Thomas CC, Wingo PA, Dolan MS, [et al.]. Endometrial cancer risk among younger, overweight women. Obstet Gynecol. 2009, 114, 22-27. 33. Haidopoulos D, Simou M, Akrivos N, [et al.]. Risk factors in women 40 years of age and younger with endometrial carcinoma. Acta Obstet Gynecol Scand. 2010, 89, 1326-1330. 34. Nevadunsky NS, Van Arsdale A, Strickler HD, [et al.]. Obesity and age at diagnosis of endometrial cancer. Obstet Gynecol. 2014, 124, 300-306. 35. Shoupe D, Meme D, Mezrow G, Lobo RA. Prevention of endometrial hyperplasia in postmenopausal women with intrauterine progesterone (Letter to the Editor). N Engl J Med. 1991, 325, 1811-1812. 36. Rizkalla HF, Higgins M, Kelehan P, O’Herlihy C. Pathological findings associated with the presence of a Mirena intrauterine system at hysterectomy. Int J Gynecol Pathol. 2008, 27, 7478. 37. Maruo T, Laoag-Fernandez JB, Pakarinen P, [et al.]. Effects of the levonorgestrel-releasing intrauterine system on proliferation and apoptosis in the endometrium. Hum Reprod. 2001, 16, 2103-2108. 38. Ørbo A, Arnes M, Pettersen I, [et al.]. Down-regulated progesterone receptor A and B coinciding with successful treatment of endometrial hyperplasia by the levonorgestrel impregnated intrauterine system. Acta Obstet Gynecol Scand. 2010, 89, 1438-1446. 39. Gallos ID, Shehmar M, Thangaratinam S, [et al.]. Oral progestogens vs levonorgestrel-releasing intrauterine system for endometrial hyperplasia: a systematic review and metaanalysis. Am J Obstet Gynecol. 2010, 203, 547.e1-547.e10. 40. Abu Hashim H, Zayed A, Ghayaty E, El Rakhawy M. LNG-IUS treatment of non-atypical endometrial hyperplasia in perimenopausal women: a randomized controlled trial. J Gynecol Oncol. 2013, 24, 128-134. 41. Ørbo A, Vereide AB, Arnes M, [et al.]. Levonorgestrel-impregnated intrauterine device as treatment for endometrial hyperplasia: a national multicentre randomised trial. BJOG. 2014, 121, 477-486. 42. Haoula Z, Salman M, Atiomo W. Evaluating the association between endometrial cancer and polycystic ovary syndrome. Hum Reprod. 2012, 27, 1327-1331. 43. Chiva L, Lapuente F, González-Cortijo L, [et al.]. Sparing fertility in young patients with endometrial cancer. Gynecol Oncol. 2008, 111 (Suppl to Issue 2), S101-S104. 44. Penner KR, Dorigo O, Aoyama C, [et al.]. Predictors of resolution of complex atypical hyperplasia or grade 1 endometrial adenocarcinoma in premenopausal women treated with progestin therapy. Gynecol Oncol. 2012, 124, 542-548. 45. Cade TJ, Quinn MA, Rome RM, Neesham D. Progestogen treatment options for early endometrial cancer. BJOG. 2010, 117, 879-884.. Warunki prenumeraty

(588) . !" # "$. % ! ! ! . &!! ' ( ! ) ! . ! ! * ) * !! ) !. +! # $' * *. . ! * ! * * &!! * ' , - . . ! ). !"* . /012 3 14000 56' 789'. 46. Soini T, Hurskainen R, Grénman S, [et al.]. Cancer risk in women using the levonorgestrelreleasing intrauterine system in Finland. Obstet Gynecol. 2014, 124, 292-299. 47. Castellsagué X, Díaz M, Vaccarella S, [et al.]. Intrauterine device use, cervical infection with human papillomavirus, and risk of cervical cancer: a pooled analysis of 26 epidemiological studies. Lancet Oncol. 2011, 12, 1023-1031. 48. Chin J, Konje JC, Hickey M. Levonorgestrel intrauterine system for endometrial protection in women with breast cancer on adjuvant tamoxifen. Cochrane Database Syst Rev. 2009, (4), CD007245. 49. Backman T, Rauramo I, Jaakkola K, [et al.]. Use of the levonorgestrel-releasing intrauterine system and breast cancer. Obstet Gynecol. 2005, 106, 813-817. 50. Curtis KM, Marchbanks PA, Peterson HB. Neoplasia with use of intrauterine devices. Contraception. 2007, 75 (6 Suppl), S60-S69. 51. Concin H, Bösch H, Hintermüller T, [et al.]. Use of the levonorgestrel-releasing intrauterine system: an Austrian perspective. Curr Opin Obstet Gynecol. 2009, 21 (Suppl 1), S1-S9. 52. Dinger J, Bardenheuer K, Minh TD. Levonorgestrel-releasing and copper intrauterine devices and the risk of breast cancer. Contraception. 2011, 83, 211-217.. :) " ! ! ;. !3. +! # $ < = > ?0@2A2 > ' AA ' 3 7?1 4B@1C@/?2

(589) D'3 7?1 4B@1C@?C0 '@' 1?'00E14'00 '3 2F1 /4 FC FC @ 3. !G'' ' G '

(590)

(591). ( ! ; 3 H6 I J". 14 1050 1953 1000 0023 1354 3718 !"# $% &% " ! '.

(592)

(593). R e d a kc j a. 310. © Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Nr 4/2015.

(594)