T. Co wydarzyło się na wzgórku za miastem? – „Powrót taty”
A. Mickiewicza
1. Cele lekcji:
a) Wiadomości:
- Poznaje pojęcie retrospekcja..
b) Umiejętności:
- Uczeń streszcza utwór.
- Buduje plan wydarzeń.
- Charakteryzuje bohatera utworu.
- Streszcza zdarzenia z punktu widzenia bohatera i narratora.
2. Metoda i forma pracy:
- Praca z książką.
- Pogadanka.
3. Środki dydaktyczne:
- A. Mickiewicz „Powrót taty”.
Przebieg lekcji:
1. Wspólne czytanie ballady A. Mickiewicza „Powrót taty” – pierwszy raz przez nauczyciela, drugi raz przez któregoś z uczniów.
2. Wyjaśnienie pojęcia ballada:
Ballada to gatunek wywodzący się z twórczości ludowej. Fabułę i bohaterów twórcy czerpali głównie z podań ludu. Obok bohaterów realnych często pojawiały się postaci fantastyczne (duchy, widma, rusałki). Tajemniczość, irracjonalizm, dramatyczne wydarzenia to cechy tego gatunku.
3. Wyjaśnienie nieznanych pojęć z utworu:
1
- dziatki – dzieci;
- paciórek – paciorek;
- litanija – litania;
- wylata – wybiega;
- obaczył – zobaczył;
- suknia – szata;
- buława – broń w rodzaju maczugi.
4. Układanie planu wydarzeń i wspólne zapisanie go na tablicy (plan wydarzeń układamy z punktu widzenia narratora).
1. Obawy mamy.
2. Modlitwa dzieci.
3. Spotkanie z ojcem.
4. Napad zbójców.
5. Opowiadanie herszta.
6. Nietypowa decyzja.
5. Próba opowiedzenia zdarzenia przez zbójcę – opowiada jeden uczeń (może to być odpowiedź na ocenę).
Dostrzeżenie różnic między tymi dwoma rodzajami narracji.
6. Wyjaśnienie pojęcia retrospekcja
Retrospekcja to przywołanie w utworze wydarzeń wcześniejszych od chwili, w której rozgrywa się akcja.
Czy znamy utwory, w których zastosowany był ten zabieg?
- Tak, np. lektura „Ten obcy” – najpierw pojawia się postać (Zenek) a dopiero później, z biegiem akcji, dowiadujemy się o jego wcześniejszym życiu.
7. Przypomnienie budowy wiersza Z czego składa się wiersz?
- Ze zwrotek (strofek) – w tym wypadku z 21.
Z czego składa się zwrotka?
2
- Z wersów. W utworze tym są po 4 wersy w każdej strofce.
Co jeszcze jest wyznacznikiem wiersza?
- Rymy. Dzielą się na parzyste (AA BB), krzyżowe (AB AB) i okalające (ABBA).
Rymy mogą być dokładne i niedokładne.
W balladzie Adama Mickiewicza rymy są krzyżowe i dokładne, ale czasem pojawiają się niedokładne, np. „domowi – mówi”, „ojca – trójca”.
8. Charakterystyka zbójcy
Próba odpowiedzi na pytanie czy jest to bohater pozytywny czy negatywny.
9. Jaki morał zawarty jest w tym utworze?
Z utworu dowiadujemy się jak dużą moc ma modlitwa i że w trudnych chwilach powinniśmy zaufać Bogu. („Pierwszy bym pałkę strzaskał na twej głowie, / Gdyby nie dziatek pacierze.” A. Mickiewicz, powrót taty).
Dowiadujemy się również, że nawet zbójcy mają serce, potrafią być ludźmi, odczuwać litość i współczucie. („Słucham, ojczyste przyszły na myśl strony / Buława upadła mi z ręki; / Ach ja mam żonę! I u mojej żony / Jest synek taki maleńki. / Kupcze! Jedź w miasto, ja do lasu muszę; / Wy, dziatki, na ten pagórek / Biegajcie sobie i za moją duszę / Zmówcie też czasem paciórek”. – A. Mickiewicz, „Powrót taty”).
10. Czy dzisiaj są rozbójnicy? Jak postępuje współczesny rozbójnik?
- Dzisiejszy rozbójnik to leń, chuligan, próżniak, krętacz, rozrabiaka w szkole.
11. Podyktowanie notatki do zeszytów:
Utwór Adama Mickiewicza pt. „Powrót taty”, pomimo niemiłej przygody na początku kończy się szczęśliwie. O tajemniczym, a później nawet komicznym nastroju wiersza decyduje opis zbójców. Zostali oni przedstawieni w karykaturalny sposób, mają:
„wąsiska” (nie wąsy), „wzrok dziki” (nie groźny), „suknie plugawe” (nie brudne).
Najgroźniejszy ze zbójców – herszt bandy – okazuje się człowiekiem litościwym, puszcza kupca i dzieci wolno, nic mu nie zabiera. Okazuje się, że prośbą i miłością można skruszyć serce nawet najbardziej zatwardziałego rozbójnika.
3
12. Praca domowa: Przeprowadź wywiad z hersztem bandy z wiersza Adama Mickiewicza. Możesz go spytać dlaczego jest zbójcą, czy ma swoją rodzinę, jakie są jego plany, marzenia, czemu ukrywa się w lesie. Wykorzystaj własną kreatywność.
13. Bibliografia:
A. Mickiewicz „Powrót taty”.
4
