Obozy i łagry w literaturze polskiej
1. Cele lekcji
a) Wiadomości Uczeń:• zna język obozowy,
• wie, którzy pisarze byli więzieni w obozach,
• zna twórczość, która jest odbiciem pobytu w obozach i łagrach.
b) Umiejętności Uczeń:
• potrafi przetłumaczyc język obozowy,
• potrafi scharakteryzować wpływ doświadczeń obozowych na twórczość pisarzy.
2. Metoda i forma pracy
Rozmowa kierowana, praca z całą klasą.
3. Środki dydaktyczne
Utwory: „U nas w Auschwitzu”, „Proszę państwa do gazu”, „Ludzie, którzy szli” Tadeusza Borowskiego.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel wprowadza uczniów do tematyki lekcji.
b) Faza realizacyjna
Nauczyciel podaje uczniom wiadomości do zapisania w zeszycie (załącznik 1). Następnie aranżuje dyskusję na temat cytatów z prozy Tadeusza Borowskiego (załącznik 2).
c) Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje dyskusję i ją zamyka.
5. Bibliografia
Literatura polska, red. B. Żebrowska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1997.
6. Załączniki
a) Wiadomości do zapisania w zeszycie przez uczniów
Załącznik 1.
Więźniowie obozów koncentracyjnych:
Tadeusz Borowski Józef Garliński Stanisław Grzesiuk Tadeusz Hołuj
Zofia Kossak – Szczucka Gustaw Morcinek
Igor Newerly Marian Pankowski Zofia Romanowiczowa Seweryna Szmaglewska Stanisław Wygodzki
Pisarze w sowieckich więzieniach i na zesłaniu Władysław Broniewski
Józef Czapki
Marian Czuchnowski Wacław Grubinski
Gustaw Herling – Gruziński Bruno Jasiewński
Leo Lipski
Hermina Naglerowa Beata Obertyńska Teodor Parnicki Aleksander Wat
Po roku 1939 w głąb Związku Sowieckiego deportowano około dwóch milionów obywateli polskich.
SŁOWNIK OBOZOWY
1. Auschwitz – największy hitlerowski obóz koncentracyjny, w którym zamordowano miliony
ludzi
2. Esesman – żołnierz doborowych oddziałów SS
3. Culaga – specjalny dodatek przysługujący więźniom za pracę 4. Kapo – więzień dozorujący, posiadający pewne przywileje w obozie 5. Komin – obozowy symbol śmierci
6. Komando –grupa więźniów przeznaczona do ciężkiej pracy 7. Krematorium – część obozu, w której palono więźniów 8. Lager – niemiecka nazwa obozu
9. Lagerarzt – lekarz obozowy
10. Muzułman – więzień w stanie wyczerpania 11. Wachman – wartownik
SŁOWNIK ŁAGROWY
1. Cynga – szkorbut, jedna z najczęstszych chorób łagrowych 2. Dochadiaga – więzień bliski śmierci
3. Enkawudzista – żołnierz oddziałów NKWD 4. Etap – transport więźniów w drodze na zesłanie 5. Gułag – potocznie nazwa łagru
6. Łagier – sowiecki obóz koncentracyjny
7. NKWD – urząd bezpieczeństwa, „państwo w państwie”
8. Pyłagra – awitaminoza
9. Urkowie – przestępcy kryminalni 10. Zona – strefa, zamknięta część obozu Tytuły utworów do zapamiętania:
1. „Medaliony” Zofii Nałkowskiej,
2. „Dymy nad Birkenau” Seweryna Szmaglewska,
3. „U nas w Auschwitzu”, „Proszę państwa do gazu”, „Ludzie, którzy szli” Tadeusza Borowskiego,
4. „Inny świat” Gustawa Herlinga-Gruzińskiego,
5. „Archipelag Gułag” Aleksandra Sołżenicyna (pisarza rosyjskiego).
b) Cytaty Załącznik 2.
„Głód jest wtedy prawdziwy, gdy człowiek patrzy na drugiego człowieka jako na obiekt do zjedzenia.”
„Nie wolno marnować pokarmu dla ludzi, którzy niedługo pójdą do komina.”
„ Proszę państwa do gazu.”
„Jest prawo obozu, ze ludzi idących na śmierć oszukuje się do ostatniej chwili, Jest to jedyna dopuszczalna forma litości.”
„Żyd z Estonii, który nosił wraz ze mną rury, przez cały dzień zapewniał mnie żarliwie, jakoby mózg ludzki naprawdę był delikatny, że można go jeść bez gotowania, zupełnie na surowo.”
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak
