• Nie Znaleziono Wyników

Stosowanie aresztu tymczasowego w stosunku do osób oskarżonych z art. 239 § 1 k.k.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Stosowanie aresztu tymczasowego w stosunku do osób oskarżonych z art. 239 § 1 k.k."

Copied!
5
0
0

Pełen tekst

(1)

Tadeusz Kłosiński

Stosowanie aresztu tymczasowego w

stosunku do osób oskarżonych z art.

239 § 1 k.k.

Palestra 3/12(24), 49-52

(2)

M r 1 2 A R E S Z T T Y M C Z A S . W W Y P A D K U A R T . *39 § 1 K .K . 49

przed rozpraw ą tylko w formie pisma procesowego. Tego rodzaju pisma mogą i pow inny być doręczane przed rozpraw ą (przed pierwszym po­ siedzeniem po wniesieniu pisma). Mogą one być doręczane przed roz­ poczęciem rozpraw y (jeżeli nie zarządzono doręczenia ich wcześniej, "tak bowiem powinny być doręczane), a już po wywołaniu sprawy. N a skutek zaw artych w tych pismach zarzutów jedynym wyjściem może się okazać cofnięcie pozwu. Otóż nie można pozbawić powoda tego praw a tylko dlatego, że nie doręczono mu pisma przed wywoła­ niem sprawy. Zresztą doręczenie takie przed wywołaniem sprawy m u­ siałoby być połączone z szukaniem, a więc wywoływaniem jednej strony. Sądzę, że skoro w tej kwestii kodeks postępowania cywilnego jest tak ja sn y i logiczny (w sensie powiązania art. 216 § 1 k.p.c. z innymi prze­ pisami), to trudno podzielić zapatrywanie, że wywołanie spraw y sta­ now i o rozpoczęciu rozpraw y i oznacza takie rozpoczęcie.

T A D E U S Z K Ł O S I Ń S K I

a d w o k a t

S t o s o w a n i e aresztu t y m c z a s o w e g o w stosunku

do o s ó b o s k a r ż o n y c h z art. 2 3 9 § 1 k.k.

i

A rtykuł 152 k.p.k. w brzm ieniu dekretu z dnia 21.XII.1955 r. o zmia­ n ie przepisów postępowania karnego (Dz. U. N r 46, poz. 309) nie zna podziału na obligatoryjne i fakultatyw ne stosowanie aresztu tym cza­ sowego. Nowelizacja z grudnia 1955 r. stanowi złagodzenie przepisów, dotyczących stosowania aresztu tymczasowego, w stosunku do poprzed­

nio obowiązującego art. 152 k.p.k.

Złagodzenie to przejaw iło się w dwu postaciach. Po pierwsze zniesiony został obligatoryjny areszt tymczasowy stosowany w sprawach okreś­ lonych w art. 17 § 1 p k t 1, 3, 4 i 5 k.p.k. (w brzm ieniu jednolitego tekstu k.p.k. z dn. 2.IX.1950 r.) oraz w razie w ydania wyroku w pier­ wszej instancji na karę pozbawienia wolności powyżej dwóch lat lub 4 — P a lestra

(3)

5 9 T a d e u s z k ł o s i ń s k i N r 1 2

w razie skazania recydywisty. Po drugie wprowadzony został przepis uzależniający możność stosowania aresztu tymczasowego od tego, czy" przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności co najm niej jed­ nego roku (art. 152 § 2 k.p.k. w brzmieniu noweli z dn. 21.XII.1955 r.).

Ustawa z dnia 18 czerwca 1959 r. (Dz. U. Nr 36, poz 229) o zmianie- przepisów postępowania karnego wprowadziła przepis art. 152 § 3 k.p.k.. nakazujący obligatoryjne stosowanie aresztu tymczasowego (chyba że szczególne okoliczności spraw y przeciwko tem u przem aw iają — art. 15£ § 4; podobne sformułowanie zawierał art. 152 k.p.k. przed nowelizacją)1 w wypadku, gdy sąd w pierwszej instancji orzeknie karę pozbawienia wolności powyżej 2 lat.

Przypom nienie tych kolejnych — po nowelizacji — przepisów art. 152: k.p.k. jest konieczne dla prawidłowej in terpretacji tego przepisu, a w szczególności dla stwierdzenia, że ustawodawca w czerwcu 1959 r. n ie widział potrzeby uchylania mocy obowiązującej art. 152 § 2 k.p.k.

II

Art. 152 § 1 k.p.k. wylicza w sposób taksatyw ny w punktach a, b, r* i d wypadki, w których areszt tymczasowy może być stosowany.

Art. 152 § 2 k.p.k. stanowi, że „w toku śledztwa i dochodzenia ty m ­ czasowe aresztowanie może być zastosowane wówczas, gdy przestęp­ stwo zagrożone jest karą co najm niej jednego roku pozbawienia wol­ ności”.

Logiczna interpretacja przepisów tych dwóch paragrafów art. 152: k.p.k. w zestawieniu z całokształtem przepisów procedury karnej pro­ wadzi do wniosku, że areszt tymczasowy m o ż e b y ć stosowany:

1) gdy podejrzany lub czyn jego w ypełnia dyspozycje któregoś; z punktów a, b, c lub d § 1 art. 152 k.p.k.

oraz

2) gdy przestępstwo zarzucane podejrzanemu zagrożone jest k arą co najm niej jednego roku pozbawienia wolności.

Ponadto areszt tymczasowy p o w i n i e n być stosowany w w ypad­ kach określonych w art. 152 § 3 k.p.k.

Pow staje pytanie, czy wyrażenie „w toku śledztwa lub dochodzenia”“ użyte w § 2 art. 152 k.p.k. należy rozumieć również w wypadku, gdy spraw a znajduje się w sądzie.

Odpowiedź na to pytanie może brzmieć tylko pozytywnie.

Wynika to przede wszystkim z charakteru środków zapobiegających uchylaniu się od sądu, a w szczególności tymczasowego aresztow ania.

(4)

N r 1 2 A R E S Z T T Y M C Z A S . W W Y P A D K U A R T . 239 § 1 K .K . 51

które ma na celu zapewnienie prawidłowego śledztwa czy dochodzenia i zabezpieczenie dowodów, oraz z tego, że wszystkie w yrażenia zaw arte w art. 152 § 1 i 2 k.p.k. odnoszą się tylko do śledztwa czy dochodzenia, muszą więc być stosowane przez analogię do postępowania przed sądem.

Odmienna interpretacja prowadziłaby do wniosku, że w stosunku do oskarżonego, czyli po wpłynięciu aktu oskarżenia do sądu, nie może być stosowany areszt tymczasowy, gdyż art. 152 § 1 mówi wyłącznie o mo­ żliwości stosowania aresztu tymczasowego do podejrzanego.

Również in terp retacja teleologiczna prowadzi do jedynego wniosku, że ustawodawca wyłączył stosowanie aresztu tymczasowego do p rze­ stępstw , których szkodliwość społeczna w yraża się w sankcji k arn ej (a to jest jedynie obiektywnie spraw dzalna m iara szkodliwości społecz­ nej czynu zarzucanego podejrzanemu) do jednego roku pozbawienia wolności.

Kodeks karny z 1932 r. zna niewiele takich przepisów (np. art. 265, 239, 256), wobec czego jakakolwiek interpretacja zmierzająca do n a ru ­ szenia b. szczupłych praw oskarżonego zagw arantowanych przepisem art. 152 § 2 k.p.k. stanowiłaby naruszenie woli ustawodawcy.

III

Wszystkie te rozważania w ydają się nie budzić żadnej wątpliwości. Jeśli jednak dochodzi do faktycznego stosowania przepisu art. 152 k.p.k. przez sądy i pro k u ratu ry w wypadkach, gdy czyn nosi — zda­ niem aktu oskarżenia — charakter chuligański, to areszt tymczasowy Bywa stosowany do osób podejrzanych o popełnienie przestępstw a z art. 239 § 1 k.p.k. (oczywiście z chwilą objęcia ścigania przez prokuratora). Znam naw et sprawę, że również sąd wojewódzki oddalił w takiej sp ra­ wie wniosek o uchylenie aresztu tymczasowego, motywując swą odmowę znaczną szkodliwością społeczną czynu.

U podstaw tej m ylnej in terpretacji art. 152 § 1 pkt d k.p.k. leży — moim zdaniem — wadliwie pojęta in terpretacja „celowościowa” w związ­ ku z ustawą o zaostrzeniu odpowiedzialności karnej za chuligaństwo.

Ustawa z dnia 22.V.1958 r. o zaostrzeniu odpowiedzialności k arnej za chuligaństwo (Dz. U. N r 34, poz. 152) pozwala na stosowanie aresztu tymczasowego w stosunku do osób odpowiadających z art. 239 § 1 k.k., ale tylko w w arunkach ściśle przewidzianych w tej ustaw ie' w art. 6 § 1. N adto pociągnięcie do odpowiedzialności w trybie tej ustaw y jest możliwe tylko w miejscowościach ustalonych przez M inistra Spraw ie­ dliwości (art. 6 § 6).

(5)

52 N r 12

Ustawa ta, jako stanowiąca le x specialis, nie może być interpreto­ wana rozszerzająco ani co do osób, ani co do miejscowości, w których może być stosowana. Tym bardziej więc j a k i e ś p o s z c z e g ó l n e p r z e p i s y n i e m o g ą b y ć z n i e j w y r y w a n e i s t o s o w a ­ n e d o i n n y c h s t a n ó w f a k t y c z n y c h n i ż o k r e ś l o n y c h w t e j u s t a w i e .

Nie bez znaczenia jest również fakt, że po tej ustaw ie z 22.V.1958 r. została uchwalona przez Sejm nowela do art. 152 k.p.k. w dniu 18.VI. 1959 r., która nie zmieniła przepisu art. 152 § 2 k.p.k., ani nie w prowa­ dziła możliwości stosowania aresztu tymczasowego w w ypadku czynu chuligańskiego zagrożonego karą pozbawienia wolności do jednego roku. To pośrednie wyrażenie woli ustawodawcy powinno być respektow ane.

IV

Obrona społeczeństwa przed chuligaństwem nie leży w in terp retacji przepisów contra legem, gdyż stanowi to nieporównywalnie większe zło niż korzyść osiągnięta chwilowo przez taką interpretację. Podry­ w any jest bowiem wówczas au to rytet praw a w oczach jego gwałcicieli, co w yrządza niepowetowaną szkodę społeczną.

W naszych w arunkach ustrojow ych interpretacja taka stanowi po­ nadto naruszenie upraw nień organów ustawodawczych.

Tego rodzaju interpretacja „celowościowa” jest nie tylko szkodliwa, ale i całkowicie niepotrzebna.

Dla nas, Polaków, cena wolności osobistej powinna być szczególnie droga, gdyż nasze społeczeństwo około 400 la t temu wprowadziło zasadę nem inem captivabimus nisi iure victum, a przecież areszt tymczasowy nie jest w ykonaniem prawomocnie orzeczonej kary, ale stanowi tylko „środek zapobiegający uchylaniu się od sądu” , jak to głosi ty tu ł ks. IV Kodeksu postępowania karnego.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Z dobroci serca nie posłużę się dla zilustrowania tego mechanizmu rozwojem istoty ludzkiej, lecz zaproponuję przykład róży, która w pełnym rozkwicie osiąga stan

cilunek Srimu Cilleyjkkicffo, aty-.. ■ l^al Tłnnu

Pokazac, że wartości własne ograniczonego operatora samosprzężonego są rzeczy- wiste.. Pokazać, że wartości własne operatora unitarnego leżą na

Oznacza to, ˙ze ka˙zdy element zbioru x jest te˙z elementem zbioru y.. To jednak znaczy tyle, ˙ze nie ma w x elementów, które byłyby poza

˙ze rozwa˙zana równo´s´c nie zachodzi, wi˛ec zadanie jest łatwiejsze: umie´scimy w ka˙zdej składowej diagramu Venna jaki´s element (np.. W szkole nauczyli´smy si˛e, jak rozwi

Udowodnić, że niepusty podzbiór otwarty (w topologii Zariskiego) nierozkładalnego zbioru algebraicznego jest nierozkładalny i gęsty.. Niech X będzie nierozkładalnym

[r]

Wypisać wszystkie elementy ciała Z 3 (α) oraz obliczyć sumy i iloczyny wybranych elementów tego ciała.. (16) Zbudować ciało 4-elementowe oraz ciało 9-elementowe jako