Andrzej Wiśniewski
"Zarys prawa spadkowego", J.
Gwiazdomorski, Warszawa 1963 :
[recenzja]
Palestra 7/11(71), 63-64
Kr 11 (71) P rzegląd w y d a w n ic tw p ra w n ic zy ch 63
D otyczy to p rze d e w szystkim w yczerpującego, a nie przy k ład o w eg o o k re śle n ia p rzyczyn u za sa d n iają cy c h ro zw ią zan ie um ow y o p racę bez w ypow iedzenia. N ow ym elem en tem je s t ta k że o b lig a to ry jn y w spółudział ra d zakładow ych p rzy ro zw ią zy w a n iu um ów o p ra c ę z pow odu ciężkiego n a ru sz e n ia p o dstaw ow ych obow iązków p r a cow niczych. In sty tu c ja p rzy w ró c en ia do p rac y zryw a też z p o p rzed n ią k a p ita listy c z n ą zasad ą ogran iczen ia p ra w p rac o w n ik a, b ezp o d staw n ie w ydalonego z pracy , ty lk o do odszkodow ania, p rz y z n a ją c p rac o w n ik o w i ta k ż e roszczenie o re a k ty w o w a n ie sto su n k u pracy.
T reść k sią żk i d aleko w y k ra c z a poza ra m y p ro b le m a ty k i ro zw ią zan ia um ów o p rac ę bez w ypow iedzenia. P rz ew id z ian y bow iem w d ek re cie ogólny zakaz w y p o w ia d a n ia sto su n k ó w p ra c y w o k reślo n y ch sy tu a c ja c h życiow ych odnosi się ta k ż e do p rac o w n ik ó w pozostających w tzw . sto su n k u służbow ym , co n iw e lu je w tym z a k resie różnicę w sy tu a c ji p ra w n e j p rac o w n ik ó w z a tru d n io n y ch na p o d sta w ie u m o w y i a k tu n om inacji. To sam o odnosi się ta k że do sp raw y ciągłości pracy.
A n aliza o rzecznictw a sądów pow szechnych w sp ra w a c h o ro zw ią zan ie sto su n k u p rac y w y k az u je, ja k piszą au to rzy , że założenia d e k re tu n ie zaw sze są p rz e strz e g a n e w p ra k ty c e a d m in istra c ji gospodarczej. P rz e c ię tn ie 7C% pow ództw p rac o w n ik ó w zo sta je u w zględnionych z pow odu w ad p ra w n y c h p o p ełn ian y ch p rz y ro zw ią zy w an iu um ów o p racę. W iąże się to nie ty lk o ze stw ie rd z o n y m i w y p ad k a m i lekcew ażenia p rzepisów d e k re tu , ale ta k że z n ie d o sta tec zn ą jego znajom ością p rzez k ie ro w n ik ó w zak ład ó w p rac y , ra d y zakładow e, a n a w e t rad c ó w p raw n y ch .
A u to rzy om aw ianego k o m e n ta rz a o p rac o w a li go p rzede w szystkim n a p o trze b y p ra k ty k i. W yko rzy stali w ięc w szerokim z a k resie orzecznictw o S ąd u N ajw yższego, C e n tra ln e j R ady Z w iązków Z aw odow ych, w y ja śn ie n ia K o m ite tu P ra c y i P ła c i in nych o rganów pow ołanych do w y k ła d n i p ra w a pracy , a ta k ie całą lite r a tu r ę z tego z a k resu , tzn. a rty k u ły , glosy, odpow iedzi p ra w n e , przy czy n k i itd.
S p o ra ju ż lite r a tu r a dotycząca p o sta n o w ień d e k re tu z a w iera w iele k o n tro w e r sy jn y ch i sprzecznych z sobą poglądów . A utorzy, o p rac o w u jąc poszczególne za g ad n ie n ia, p rzytoczyli przed e w szystkim te poglądy, k tó re, ic h 'z d a n ie m , n a jtr a f n ie j o m a w ia ją in sty tu c je d e k re tu . Je d n a k ż e w k o m e n ta rz u w y k o rz y sta n a została cała lite r a tu r a p raw n ic za, tzn. u sto su n k o w a n o się ta k że do tych poglądów , k tó re au to rz y Uznali za błędne. W nielicznych w y p a d k a c h przytoczono dw a o d ręb n e sta n o w isk a, w ted y m ianow icie, gdy k w e stia je s t sp o rn a, a oba te sta n o w isk a z n a jd u ją ja k ie ś u za sa d n ien ie w treśc i d e k re tu . T am zaś, gdzie przepisy d e k re tu nie doczekały się jeszcze w y k ła d n i w orzecznictw ie lu b lite r a tu r z e p raw n ic zej, a u to rz y p o d ali w ła s ne ro zw iązan ia.
K o m en tarz z a w iera szczegółow y w y k az lite r a tu r y oraz za o p a trz o n y je s t w szcze gółow y skorow idz.
J. G w i a z d o m o r s k i : Z a rys p r a w a spadkowego. W yd . 11. P W N . W arszaw a
1963 r., s. 280
P rz ep isy obow iązującego w P olsce p ra w a spadkow ego, pom im o ich n ie d o sk o n a łości, służą — n a obecnym eta p ie p rze b u d o w y u stro ju społeczno-gospodarczego — w p rz e w a ż a ją c e j m ierze in tereso m św iata pracy, interesom robo tn ik ó w , p ra c u ją c e go ch ło p stw a i in te lig e n cji p ra c u ją c e j. Dość częste są (a będą chyba coraz częstsze), w y p ad k i, k ie d y sp ad ek sk ła d a się w y łąc zn ie z przed m io tó w w łasności osobistej. W skład p ozostałych spadków w chodzą w grę obecnie — prócz p rze d m io tó w w ła s ności osobistej — tylk o g o sp o d a rstw a rolne, nieruchom ości m iejskie, d ro b n e w a r sz ta ty p rzem ysłow e i rzem ieślnicze o raz m a łe p rze d sięb io rstw a han d lo w e.
61 A n d t z e t W i ś n i e w s k i Nr 11 (71)
P rz e p isy naszego p ra w a spadkow ego sp e łn ia ją za te m ju ż obecnie — choć z p e w nością w sposób jeszcze n ie p ełn y — fu n k c je socjalistycznego p ra w a spadkow ego. W zm acn iają cn e spoistość rodziny, u rz e c z y w istn ia ją zasadę o chrony w łasności d ro b - n o to w aro w ej, a zw łaszcza ochroną in d y w id u a ln y c h g o sp o d a rstw p ra c u ją c y c h chło pów , z a p e w n ia ją rozw ój w łasności osobistej ja k o n arz ę d z ia stałego p odw yższania m a te ria ln e g o i k u ltu ra ln e g o poziom u życia m as p rac u jąc y ch , s tw a rz a ją siln ą zach ętą do zw ię k sz an ia in te n sy w n o ści p rac y i p odnoszenia je j w ydajności.
P r ie z r e a l za cję ty c h fu n k c ji p ra w o sp ad k o w e p rzy c zy n ia się ta k ż e do dalszeg o ro zw o ju sił w y tw ó rc zy c h k ra ju .
O m aw iana k sią żk a je s t d ru g im w y d an iem u n iw ersy te ck ieg o p o d ręczn ik a p ra w a spadkow ego, k tó reg o pie rw sz e w y d an ie z 1961 r. szybko zniknęło z półek k s ię g arsk ic h . W sk azu je to zarów no n a żyw otność p ro b le m a ty k i p ra w a spadkow ego, ja k i n a rza d k o ść o p raco w ań z tego za k resu . O becne w y d a n ie ' tylk o n ieznacznie ró ż n i się od poprzedniego. U staw o d aw stw o , orzecznictw o i p iśm ien n ictw o u w zg lę d nio n e je s t do ko ń ca w rz e śn ia 1962 r.
A
Praw o c y w i ln e i k o d e k s rodzinny. W y d . V. W y d . P raw n. W a rsza w a 1963 r., s. 384.
K olejne, z a k tu a liz o w a n e w ed łu g sta n u p ra w n e g o n a dzień 1 czerw ca 1963 r. w y d an ie zb io ru p rzepisów za w ie ra p rze p isy ogólne p ra w a cyw ilnego, p ra w o rz e czow e, p ra w o o k się g ac h w ieczystych, k o d ek s zobow iązań, p ra w o spadkow e i ko d ek s ro d zin n y w ra z z p rze p isam i w p ro w a d z a ją c y m i o raz m ięd zy n aro d o w e p ra w o p ry w a tn e .
Z b ió r ten , ze w zg lę d u n a p o w ażnie za aw a n so w an y to k p ra c le g isla cy jn y c h n a d p ro je k te m now ego kodeksu cyw ilnego o raz k o d ek su rodzinnego i o p ie k u ń czego, będzie ju ż p raw d o p o d o b n ie o sta tn im zbiorem p rzep isó w obecnie o bow ią zujących.
S. R i t t e r m a n : Pojęcia m a terialne w p r a w ie c y w i ln y m . S t u d i u m z z a k r e s u
m eto dologii n a u k i p r a w a cywilnego. R ozw a ż a n ia ogólne. Z e s z y t y N a u k o w e U n i w e r s y t e t u Jagiellońskiego. R o z p r a w y i studia. T o m X L V I I . N a k ła d e m UJ. K r a k ó w 1962 r., s. 338.
P rz ed m io tem p ra c y je st, ja k pisze a u to r, m eto d a m a te ria ln a tw o rze n ia n au k o w o - -do g m aty czn y ch pojęć p raw n y ch , w szczególności p raw n o cy w iln y ch . T a m eto d a m a te ria ln a , w p rze ciw ie ń stw ie do m etody czysto fo rm a ln e j nie w ychodzącej w k o n stru k c ja c h poza e lem e n ty z a w a rte w sam ej tre śc i norm p raw n y ch , sięga do podłoża społecznego norm i z niego czerpie sk ła d n ik i do łączenia elem en tó w treści p rzep isó w p o zy ty w n y ch w p ojęcia naukow e. M etoda ta, k tó re j zalążki z n a jd u je m y ju ż w do g m aty ce b u rż u a z y jn e j, h o łd u ją c e j je d n a k p rze w a żn ie m etodzie fo rm a ln e j, z n a jd u je — zdaniem a u to ra — g ru n t do p ełnego ro zw o ju w d ogm atyce so c jali sty czn ej d zięk i o d m iennym podstaw om te o re ty cz n y m te j o sta tn ie j oraz d zięk i o k re ślonej te n d e n c ji polity czn ej, ja k a cech u je so cjalisty c zn ą n a u k ę p ra w a , a polega na u ja w n ia n iu tre śc i k la so w ej p raw a.
W dziedzinie n a u k i p ra w a k arn e g o , w p ew n y m sensie św iad o m ie od ró żn ia się p o jęcia fo rm a ln e od p o jęć m a te ria ln y c h , co znalazło w y ra z w ta k ic h ok reślen iach , ja k „p rz estę p stw o w zn acz en iu fo rm a ln y m ” i „ p rz estę p stw o w znaczeniu m a te r ia
